Hecht ensemble voorwaarde voor toneel van deze l|P 1953: Van t -laar m H Grote en kleine meesters uit particulier bezit i verbieden toegang tot de Torens der Stilzwijgzaamheid" Haagsche Comedie in 1952 aan de spits, gevolgd door de s Nederlandse Comedie Verliezen yoor de kunstwereld „START": goede start m Boeiende tentoonstelling in Delfts Prinsenhof SCHOUWBURG IN DIT JAAR w WC,- Lijken worden blootgesteld aan vraatzucht der gieren om aarde, water en vuur „zuiver te houden Woensdag 31 December 1952 V-i „Fairsea" in Fremantle aangekomen - PERTH. Het emigrantenschip „Fairsea", met ruim 1800 emigranten aan boord, is Dinsdag uit Rotterdam in de Australische haven Fremantle aangekomen. Onder de emigranten bevinden zich 450 Duitsers; de ande ren zijn Nederlanders. Pia Beek naar de States Record productie van Volkswagens 11 328 Nero Haarvelours karpetten v. 129 gulden (Van onze kunstredacteur) tJ TEUNDE HET TONEEL in vroeger jaren op het „$terren"-systeem ho* Zv slechts van enkele acteurs in een gezelschap niet alleen L J m°?r ,00,fc het artistieke peil van een voorstelling afhanke- t)er e de „ster" meer en meer zijn betekenis. In zijn plaats *s net ensemble op de .voorgrond gekomen: het hechte en volwaardig mfst}mensPel van alle medewerkenden aan een voorstelling. Het puoiiek komt niet meer naar de schouwburg om een enkele geliefde zier™ het verlangt van het toneel een in alle opzichten ge- perject'onneerde illusie: sterke hoofdrolspelers, maar ook een de illusie volmaakt dienende bezetting van zelfs de onbelangrijkste bijrollen. n°q slechts enkele toneelgezelschappen echter zijn met deze ontwik- Kziing van het toneel harmonisch meegegroeid: alleen de Haagsche uomedie en de Nederlandse Comedie hebben zich van meet of aan Wist, op intens ensemblespel toegelegd en daaraan mogen ze het vooral danken, dat ze ook dit jaar onmiskenbaar de belangrijkste ge zelschappen zijn gebleken. Deze twee troepen alleen konden D-v- dan ook veilig een Shakespeare- vertoning ondernemen, waarbij het immers niet alleen aankomt op een sterke, indringende vertolking der hoofdrollen, maar evenzeer op een perfect ensemblespel van hoog ni veau. Tot dit laatste bleek het Amsterdams Toneelgezelschap on machtig: zijn opvoering van „Drie koningenavond"' steunde op twee prachtige rollen van Dalsum's Jonker Tobias en Huf's Malvolio die ver uitstaken boven het wisse lend peil der Verdere bezetting. Daarentegen bereikten de Haagsche Comedie met „De vrolijke vrouw tjes van Windsor" en de Nederland se Comedie met „De koopman van Venetië", over de hele linie een sta biel peil, waarbij het ensemble uit zoveel sterke krachten was opge bouwd, dat het niet achterbleef bij de -bezetting der hoofdrollen. In dit opzicht staat het Rotter dams Toneel nog steeds op een tweesprong: sinds deze groep vorig jaar veel befaamde acteurs aantrok, is ze een troep met grote mogelijk heden geworden. Maar nog steeds toont het op de planken te weinig op elkaar ingestelde individuen: de wijze van toneelspelen berust er te veel op het sterren-systeem. Daar door kon een draak als „De waaier- patiënce" een sterke en succesrijke opvoering krijgen, maar het was overjarig, niet van deze tijd, wat er over het voetlicht kwam. Ook de veel belangrijker opvoering van Pi randello's „Hendrik TV" werd voor namelijk door individuele acteurs geleverd. Maar regisseur André Barsacq. strevend naar een mod er- Tg weinig eigen gezicht Met. voorstellingen als „De vro lijke vrouwtjes", „De kersentuin", „Ondinë"; „Trijntje Cornelisdr" en „Yerma"-heeft dè Haagsche Come die zich .een grote artistieke reputa tie verworven, die haar soms echter nadelig werd. Men gaat nu eenmaal van een hoog gekwalificeerd ge zelschap' onder alle omstandigheden daden op hoog artistiek niveau verwachten. En een keuze van stuk ken, die onder dat niveau liggen,, zoals „Circus Europa"' of „Stalag 17", wordt dan als, een. spijtig falen aangemerkt Daarom valt het te be treur en,'dat. de huidige subsidie regeling, het de gezelschappen niet. toestaat .zich naar artistiek .vermo gen te; ontwikkelen en te speciali seren» zich een eigen-repertoire met een eigen gezicht op te bouwen; Te vaak moet men, daar artistieke daden .slechts zelden financieel .suc ces betekenen (het grote aantal voorstellingen van „De kersentuin" Is een uitzondering in de „geschie denis van het toneel),-terwillé van het evenwicht in de. exploitatie naar kasstukjes grijpen. Crediet voor kunst Kunst en financieel succes zijn zelden te verenigen, maar zonder dat succes komt men aan de kunst helaas niet toe. Vandaar dan dat regisseur Joris Diels, die het deer lijk verzwakte Comedia weer op de heen tracht te brengen, eerst de kassa diende met de schlager „Waarom jok je, chérie?", vervol gens van een populair geschreven stuk „De ander" een onverwacht sterke voorstelling op de planken bracht als aanloop vóór een hoge vlucht naar de toneelpoëzie van Fry's „A phoenix too frequent". Vandaar ook dat het ATG, welks reputatie steeds meer is gaan ta nen, nieuw crediet zocht te krijgen met publiek-stukken. als „Donkere lente" „Miss Poes" en „Hilda Cra ne". Diels echter streefde naar ont wikkeling van het ensemble en Comedia maakt daardoor een kans vaste voet op het toneel te hou den. Het ATG daarentegen bleef tot eigen "ondergang teren op een reeks sterke krachten die er echter nooit in een hecht ensemble ge smeed zijn, TT VN STEN AARS die voor ons tot een begrip geworden waren, zo als Hehriëtte Roland Hólst, Cor Rugs en Lodewijk van Deyssel stierven dit jaat. De prozaschrijver en laatste der Tachtigers op 2Ja nuari, de acteur op 22 September en de grote socialisti sche dicteres op 21 November. 1952 bracht ook het einde van o.a. de Belgisene schil der Constant Per- meke (41). de Noorse schrijver Knut. Hamsun <19 —2), de Hongaars^ Amerikaanse to neelschrijver Pe-Lodewiik v. Deyssel renc Molnar (14) de Vl3amse toneel speelster Julia Cuy- pers - (134i, de Duitse sopraan Elisabeth Schu mann (234), de Duitse bariton Heinrich Schluss- nuss (196); de Nederlandse com poniste! Henriëtte Bosmans (27), de Nederlandse schrijfsters G. E. van Nes-Uilkens (87) en Amoene van Haersolte (1 8), de'Nederlandse filmregisseur Jaap Speyer (189), de Franse schrijvers Charles Maürras (16—11) en Paul Eluard' (17—11). de Nederlandse diri gentAlbert van Kaalte (23—11), de Frans-Nederlandse schilder Jacques E. du Moni (1—12). H. Roland Holst Cor Ruys Heieen Pimentel en Paul Steen bergen in „Ohdine". Elisabeth Andersen en Frans van der Lmgen m „Yerma". ne, strakke en door soberheid in tense expressie, had hier toch. al duidelijk en in sommige scènes met goed resultaat gewerkt op een bij die soberheid horende ver breding, waarbij de kracht der voorstelling uit het ensemble kon spruiten. Ziet het Rotterdams To neel kans in deze richting verder te werken? Gastregie stimulerend Niet alleen omdat ze zoveel jonge krachten telt, maar, ook, omdat evenals d? leiding ook de meeste oudere acteurs er niet bij een be paalde tijd zijn blijven stilstaan, doch mee zijn gegroeid met de ontwikkeling van het toneel en de acteerstijl, is de Haagsche Co medie thans in zo'n gunstige posi tie. Daarbij komt nog, dat mede werking van gastregisseurs Mi chael Langham, Peter Scharoff en thans Erwin Piscator de acteurs van dit gezelschap gelegenheid bood hun capaciteiten onder nieuwe vi sie te tonen en aan andere opvat tingen te toetsen: een stimulans tot de ontwikkeling van de intensiteit van de acteurs zo goed als van het ensemble. Zo kon de Haagsche Co medie dit jaar toen ze twaalf premières bracht waarvan er ten minste vjjf als een toneeldaad aan gemerkt konden wórden zich het eerste gezelschap in den lande als -plaatsen"'. Met grote vitaliteit volgde de Ned. Comedie haar op de hielen en bewees met opvoerin gen van „De cocktailparty", „Xfige- neia" en EJckerlyc" mede het hoge peil van de Nederlandse toneel speelkunst. OP VELERLEI wijzen tracht de overheid de kunst te stimuleren: door subsidies aan toneelgezelschap pen, orkesten, opera en voortaan ook aan het ballet, waarvoor nu 50.000 gulden beschikbaar komt. Ze schrijft prijsvragen uit voor toneel stukken en filmscenario's, geeft op drachten aan componisten en letter kundigen en koopt werken aan van beeldende kunstenaars. Waar in deze tijd een maecenaat een klasse van kapitaalkrachtige particuliere kunstbeschermers ontbreekt, moet de overheid, zolang men de kunst in stand wil houden en haar ont wikkeling bevorderen, wel voorlopig de taak van het maecenaat op zich nemen, totdat er weer een nieuw maecenaat gegroeid is. Dit houdt voor het ogenblik een groeiende overheidszorg in voor de kunst, waarbij die overheid tevens reeds voorwaarden mag schéppen om die zorg over te dragen. Een voorbeeld daarvan is het in 1952 verwerkelijkte initiatief voor een tentoonstelling, die onder de titel „Start" alle streken van het land bereist met werken van jonge Nederlandse beeldende kunstenaars, onder wie de schilders die dit jaar de koninklijke subsidie ontvingen. Alleen voor die tentoonstelling heeft het rijk een bedrag van 25.000 gul den uitgetrokken. Het ministerie van O. K. en W. beoogt hiermee de verspreiding van de kunst te bevorderen en het boekte reeds on gedacht grote resultaten: erwordt op deze „Start"-expositie verheu gend veel werk gekocht, door ge meenten, door particulieren en ook door bedrijven. In het huidige maat schappelijke bestel zal vooraluit het bedrijfsleven een nieuw maece naat kunnen groeien. Meer initia tieven o.a. van het Prins Bern- hardfonds zijn er dan ook op ge richt dit bedrijfsleven steeds meer voor de kunst te interesseren. Een tentoonstelling als „Start" kan daar toe veel bijdragen, mits men het niet bij deze ene manifestatie laat, maar deze „Start 1952" inderdaad de start laat zijn voor een traditie. Dit weinig bekende werk van Vincent van Gogh: „De kerk van Aiivërs", behorend tot de collectie Gachet, zal volgend jaar voor het eerst in Nederland te zi< n zijn. Op 30 "Maart 1953 is het hon derd jaar geleden, dat deze in 1890 overleden schilder geboren weid. Er zullen bij die gelegenheid ver- Hadden bij zijn leven slechts enkc- schillende studies en plaatwerken len oog voor het werk van Vincent, over Van Gogh verschijnen evenals onze tijd erkent hem als een der een Nedeilandse kleurenfilm, waar- grote fenomenen onzer schilder- in Vincents leven getoond wordt m kunst en daarom wordt 1953 het beelden van de streken waar hy Van Gogh-jaar. Een grote tentoon- werkte en van de schilderijen- en stelling'van zijn werken, waaronder tekeningen die hij er maakte, met veel.- dat hier nog nooit geëxpo- daarbij als enig commentaar cita- seerd werd.-zal achtereenvolgens in ten uit de grote'briefwisselulgtus- het Haagse Gemeentemuseum,-in het sen Vincent en zijn broér Theo, Rijksmuseum Kröller-Müller op- de een der weinigen die wan zijn werk Hoge Veluwe en in het Amster- het belang voelden, bem trachtten dams Stedelijk Museum te zien zyn. te begrijpen en steunden. jé"'- S TOKPAARDJES en hobbies hebben het aangezicht'van deze we reld, aanzienlijk veranderd. Veel grote ontdekkingen (Amerika in cluis) zijn aan een idéé fixe te danken (of te wijten) geweest. En in de wereld van, de kunst is het al niet anders. De persoonlijke voorkeur het stokpaardje van de een of andere enthousiaste verzamelaar, heeft dikwijls onbekende of vergeten aspecten van dc kunst geopenbaard. Alleen daArom reeds is het verzamelen van kunst door particulieren van groot belang. Het is dan ook een gelukkige, gedachte geweest, mi eens te laten zien wat door particulier initiatief bij elkaar gebracht kan worden. Het ^Prinsenhof' te Delft maakte ér een Kerstten toon stelling van. Hoewel het te betreuren is dat Nederlandse ver zamelaars niet wat vaker de onzekere gebieden explore ren van de moder ne kunst,, die zulk een stimulans nu juist best gebrui ken kan, heefttoch ook hét verzame len van Oude Kunst een grote beteke nis. Vooral als de verzamelaar zo ver standig Is, niet al leen jacht te ma ken op grote na men, op „sterren", doch zich er pp concentreert om van minder be kende meesters schilderijen van uitstekende kwali teit te vinden. Hierin ligt ook het belang van de Kersttoonstelling in het Prinsenhof. Zeker de ster ren ontbreken er niet. Daar staan namen als Rem brandt, Jan Steen, Terborgh, Saenre dam, Ruysdael, al borg voor. Maar belangrijker is toch nog, dat men zich ter dege realiseert, hoe veel mooier een goed schilderij van een bescheiden kunstenaar kan zijn, dan een zwak (om-niet te spreken van een vals) werk met een grote naam. Moet men b.v. de Haarlemse por tretschilder Jan de Eray, die altijd in de schdduw van zijn geniale stad genoot Frans Hals heeft gestaan, niet veel hoger aanslaan dan men na in 't algemeen doet? Hij is in Delft vertegenwoordigd met een prachtig kinderportret, warm en vol leven, met brede toets geschil derd. Onbekenden verrassend Jan de Bray, is natuurlijk geen onbekende maar Cornells de Vis- scher heeft veel minder naam en verrast hier met een portret van een goudsmid dat, al is het niet tot in alle onderdelen een meesterwerk, toch een grootse (Venetiaanse) al lure heeft- Interessant is het een PIETER SAENREDAU: „West gevel van de Mariakerk te Utrecht" stilleven van Jaques de Clacuw te vergelijken met een soortgelijk wérk van zijn veel beroemdere leerling Abraham van Beyeren. Ik moet zeg gen, dat ondanks mijn grote bewon dering voor het veelzijdig, meester schap van v. Béyeren, in dit geval, mijn voorkeur gaat naar de ietwat boerse forsheid van de vrijwel on bekende leermeester. Stillevens zijn er op de! tentoon stelling in velerlei soort Van mees ters op dit gebied, zoals Pieter Claesz, Ambrosius Bosschaert, Jan Fijt en Weenix, doch ook1 van een Jacob van Es Of een Pieter Elinga, die in dit illuster gezelschap heus niet te kort schieten. Zo zijn naast de landschappen van 'Jan van Goy- en, Jacob van Ruysdael en Aert van der Neer (van wie twee bijzonder mooie „Nachtlandscbappen" aanwe zig zija) öök die van. Jacob, van der' Croos," Jan .Griffier 'of 'Abel1 Grim mer, zeer de moeite waard. Het merkwaardige schilderij van een „Bisschopswijding" door een onbe kende Nederlandse schilder van omstreeks .1500, een bijna Daumler- achtig caricaturale „Preek in een dorpskerk" van Hendrik Sorgh, en een eigenaardige herbergscène - van Johannes Natus, behoren ook .tot de verrassingen van de expositie. Als ik nu terugkeértot de grote meesters, dan kan met genoegen gè- constatecd worden, dat deze. niet met twijfelachtige werken worden vertegenwoordigd. Rembrandt's „Grijsaard" \s een volwaardig werk uit zijn een e Amsterdamse, jaren. Van Jan Steei zijn er een drietal uitstekende gem^-taferelen, waarvan vooral de „tekenlc."" uiterst .expres sief is. Terborgh, V orspronck, Net- schér en van der Heyden met stads- i gezichten, d*Hondecoeter met zijn „Vogels", W. van de Velde (jr.) met „Vissersboten" en Em. de Witte, met een .Kerkinterieur", karakte ristiek vertegenwoordigd zun. Saenredam: ,/ibstraet" Er is echter één schilderij in Delft dat wel heel speciale aandacht vei- dient. Dat is Saenredam's „Maria - Kerk te Utrecht". Welk geheim heeft toch deze kerkenschilder, dat zijn schijnbaar nuchter en zakelijk weergegeven,- architectuurstukken zulk een wonderbaarlijke, poëtische werking hébben? Is het de door zichtige verstorven kleur, die zon der sterke accénten tóch onvergete lijk blijft? Is het de eenvoud waar mee de rechthoekige vormen van de bouwwerken, zonderpogingtot dramatische lichtval ..of compositie; in het vlak zijn gezet? Ik geloof dat Pieter Saenredam de meest „ab stracte" schilder is, yah alle tijden, d.w.z. dat zijn onderwerp volkomen ondergeschikt is aan, 'opgelost is in, de muziek van. verticale en horizon tale lijnen, van ijlé kleuren, waarbij het verloop van een 'vensterboog, een teer blauw en roze in een gelige gevel, alles zeggen wat er met schil derkunstige middelen te zeggen valt. Laat u de'gelegeflheid om dit schilderij (én natuurlijk ook alle andere schilderijen) te zien, niet ontgaan. Tot 1 Februari blijft d"e ten toonstelling geopend.' REMBRANDT VAN'RUN: por tret van eengrijsaard" (Advertentie. I. M.) Zaterdag 3 Januari krijgen de Rotterdammers voorlopig voor de laatste maal de gelegenheid te gaan luisteren naar het pianospel van Pia Beek. Zy komt dan met haar trio naar de Riviera-hal, waar zij op verzoek van haar „fans" de boogie- woogies ten beste zal geven. In ditzelfde programma zal de Dutch Swing College o.l.v. Peter Scht ir- oort de jazzmuziek m al haar -or- men doen herleven. Zondag 11 Jan. vertrekt Pia Beek naar Amerika, nadat zit eerst nog „even" per vlieg tuig naar Parijs is geweest om daar voor de Hollandse club een af- scheidsvoorstelling te geven. WOLFSBURG (Duitsland). De West-Duitse Volkswagen automobiel fabriek heeft voor 1952 een nieuwe record-productie behaald met 135970 wagens, waarvan een. derde deel m het buitenland verkocht werd. Deze productie ligt 28 procent bo ven het cufer van verleden jaar. Men hoopt-in 1953 1700 wagens te expor teren naar Japan, Slam, Birma, Hongkong en Indonesië. Vreemdelingen mogen niet meer bij de „Torens der Stilzwijgendheid", de lugubere laatste rust plaatsen van de dode vol gelingen van de gods dienst der „Vuuraanbid ders" komen. De Indische secte der Parsis, zo genoemd we gens hun Perzische af- komst, heeft besloten geen P®n, te Benares worden geworpen. s verbrand. - vergunningen meer te o— verstrekken voor het be- ..e "J°r.ej]p uer Stil- werk veel sneller ten van de Zoroatische leer: „goede woorden, goede daden, goede ge dachten". Als het lichaam is neergezet klapt een die naar luid in de handen. Dat is voor al degenen, die m de stoet zijn mee gekomen het teken om op te staan en heilige - BAlAUS^ Een opruimingskarpet te kopen zonder meer, dat is niets bijzonders, maar als U in het voorjaar toch een kar pet nodig hebt en U koopt nu een originele. „Nero" Haarvelourskarpet meer dan vijftig gulden goedkoper dan U later zou moeten be talen, dan is dat een feit om nooit te vergeten. Een overschot van de duizen den die wij in het afgelopen jaar verkochten, wollen kleur echte Haarvelours-karpetten door hun sterkte zo geschikt voor de huiskamer, door des sin en kleuren een sieraad voor de voorkamer. „De gieren doen hun ve"en te reciteren. r gvtwmi vVJ\JI XJCfc vs-w*. piicuci - - -- zoeken van de befaamde jwijgendheid" te Bom- rttïïlioenen insecten het jjtsssief gebouw, torens, waar de lijken der ^'e door hoge mu- zouden doen, indien <ie geheel van zware afgestorvenen volgens ri- re^, a?? ^et gezicht zijn dode lichamen in de l Pe,n ,ls, opgetrokken, tueel voorschrift van de onttrokken, 2i)n in 1674 grond werden begraven", treden leiden van Zoroastische godsdienst gebouwd op de heuvels verklaarde een deskundi- ®r?n? na,ar een ijze- worden prijs gegeven aan v.an Malabar. Hierheeu ge inzake Parsis-gebrui- ren 'j6'7- dat toegang de gieren zlJn eeuwenlang in over- i5en 6 geeft tot een cirkelvor- Het bedoelde besluit is eenstemming met het mig platform, dat even- afgekomen na beschrij- heilige boek „Vendidad", Nadat ^bepaalde voor- eens uit zware stenen is vingen van de torens in de overleden Parsis uit- reF®,dende- ceremoniën geconstrueerd' en in het overzeese bladen, welke gedragen. hebben plaats gevonden,, midden waarvan zich een de Parsis als weinig De Parsis geloven, dat zetten dé mannén, die in put bevindt. vleiend beschouwden. „aarde, vuur en water" een Parsi-uitvaart 't lijk Nadat het lijk door de Een overeenkomstig be- heilig zijn en om nu te dragen, dit in een der tor gieren van alle vlees Is sluit is onlangs genomen voorkomen dat deze ele- rens neer op een stenen ontdaan gewoonlijk door de gemeentelijke menten in aanraking plaat. Er zijn drierijeneen kwestievan twee autoriteiten te Benares, worden gebracht, met van die platen, een voor uur blijft hét gebeen de heilige stad van de lichamen, die tot ontbin- mannen, een voor vrou- te bloot gesteld aan de Hindoés aan de Ganges, duig overgaan, moetende wen en een voor kinde- hete tropischezon. Ten- die er bezwaar tegen, doden volgens hun over- ren. Deze drie rijen heb- slotte worden de beende- hebben dat toeristen tuiging niet in de grond ben ook -een symbolische ren van rijken en armen nieuwsgierig staren naar worden begraven, noch betekenis.Zij vertegen- gezamenlijk in de put de lijken van Hindoes, worden verbrand of in ;woordigèn n.L de drie'geworpen, waar ze -tot dié op 'de i,crematietrap- zeeën-o£ rivieren/worden voornaamste, voorschrif- stof -vergaan. - De toren zelf is een Zo'n karpet nu kopen is een feit om jaren te herinnaren. Vrijdagmorgen om 9 uur begint de verkoop van deze 328 Nero Haarvelours-kar petten 200x285 en ze worden verkocht tot de laatste toe niet voor 12-^gulden maar voor Ook In extra grote meten Postorders onder rembours WINKELCENTRUM BINNENWEP De tentoonstelling „Geheimen "van de grond" in.de zalen van de Rotter- damsche Kunstkring aan de Witte de Withstraat, is verlengd tot en met Zon dag u Januari, Tot dusver is de tén- toostelling reeds, door ruim 1775 perso nen bezocht.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Rotterdamsch Parool / De Schiedammer | 1952 | | pagina 6