IN DIE OPPERT, WEET JE NOG?
Tactische terugtocht van de
stakende arbeiders
Zware verliezen over en weer
Gebr. Vrolijk verkopen
vier etages schoenen
EINDE VAN HET CONFLICT
TIEN SLEUTELS
LAGEN IN
DIERGAARDE
NIEUW PAND VANDAAG OPEN
Kale brug in de Hoogstraat
R.Ph.O. lunchconcert
trol publiek
Diep in de schulden
door JOHAN BRAUTIGAM
Brill-Hengeveld
in Boymans.
pjerveuze i
verliezen
Een vernederend
contract
De voorivaarden
De dijk breekt
Jubilaresse bij H.
Both Damesmodes
Donderdag 25 Maart 1954
5
N ZEEUWEN SPELEN IN
PALACE TONEEL
(Advertentie l.M.)
rheunsatuehe pijnen,
(j- hoofdpijn, (cteipijn.
1M «plarpijn, 9r,ep.
i lenuwpijnoo
Toen de Friese auteur Abe Brou
wer zijn roman „Harten en Hectaren"
schreef, zal hij waarschijnlijk niet
hebben gedroomd, dat daarvan nog
eens twee Zeeuwse toneelbewerkin
gen zouden verschijnen. Toch is dat
zo. Eerst kwam er een toneel-versie
in het Oost Zeeuws Vlaams, en A.
F. H. Kraak maakte daarvan nog
eens Zuid Beve lands
„De nieuwe boer van de Liester-
hoeve" heet dit- stuk. dat gister
avond in Palace voor cn door de
Zeeuwse Verccniging „Zeelandia"
werd opgevoerd. De talrijke toe
schouwers hebben genoten van het
dramatische spel, dat iets voelbaar
maakt van de spanningen, die zich
in een kleine boerengemeenschap
kunnen voordoen.
In zijn openingswoord herdacht de
voorzitter, de heer H. J. Fh. Nehsse
het dezer dagen overleden oud-bo
st uurslid en erelid, de heer Pieter-
sen. Staande namen de aanwezigen
een ogenblik stilte m acht.
Na de opvoering van het toneel
stuk bleven de Rotterdamse Zeeu
wen nog enkele uren bijeen.
Niet burgemeester Van Walsum,
niet wethouder Meertens, zelfs niet
een van dc gebroeders Vrolijk opent
vanmiddag het allernieuwste Rot
terdamse schoenpaleis aan de Hoog
straat. Deze plechtigheid mag wor
den verricht door het 12-jarige meis
je Jannie Gelderman. dat gister
middag in Diergaarde Bl\jdr,rp dc
sleutel vond, die op het slot van
Vrolijks schoehenzaak past. Cn deze
nieuwe zaak worden op vier etages
schoenen verkocht. Dat is in Neder
land een unicum.
Het pand van Vrolijk is een deel
van het „Wereldhaven"-complex.
waarvoor architect H D. Bakker het
ontwerp maakte. Hij stond daarbj
voor een grote moeilijkheid, omdaï
hij zich had aan te passen aan het
reeds bestaande gebouw van Singe
De gevel hiervan heeft uitgespro
ken verticale lijnen, iets wat voor
het nieuwe pand nu juist ongewenst
was. De heer Bakker is er tenslotte
in geslaagd een alleszins aanvaard
bare en geslaagde oplossing ie vin
den, met horizontale betonstroken in
de gevel.
Vrolijk heeft in haar nieuwe pand.
het vijfde m Rotterdam, ongeveer
duizend vierkante meter verkoop
ruimte. Op de begane grond is as
herenafdehng. Heren gaan altijd
„even"' een paar schoenen kopen, m
tegenstelling tot he dames, die daar
voor eens uitgebreid gaan ..winke
len". Die hebben er dus wat meer
moeite voor over. Bij Vrolijk wor-
den zij geholpen op de eerste ver
dieping Op de tweede etage is de
kinderafdeling, met een door Dier
gaarde Blijdorp ingerichte volière
en nog een verdieping hoger, ten
slotte, vindt men een afdeling pan
toffels en gymnastiekschoenen, waar
bij het motto is „Help u zeif".
In totaal bevat het nieuwe pand
vijf verdiepingen; de vierde is ma-
gazijn en de vijfde bevat kantoren.
Binnenhuisarchitect A. W. A. Fen-
ger heeft zich bij de inrichting van
het gebouw laten leiden door enkele
principes, die zijn gebaseerd op de
verkoop m warenhuizen. Zo kan het
publiek op de al genoemde derde
verdieping de dingen in de hand ne
men om ze te bekijken. De etalages
(zonder achtergrond) kunnen snel
veranderd worden, en de verschil
lende vakken binnen zijn alle ver
plaatsbaar. zodat men de verkoop
net zo kan inrichten als men wil.
De atti. *it van de toch altijd
al zeer goc ette lunchconcerten
In de Schoi, g bereikt aan het
einde van het ./.oen wel een hoog
tepunt. wanneer het Rotterdams
Philharmomsch Orkest in dit milieu
optreedt. Woensdagmiddag viel een
uitverkochte zaal nog extra te ver-
v,-achten, want een Beethovenpro-
gramma. dat de ouverture Egmont
en de 7de symphome bevat zal zelfs
het publiek, dat zelden concerten
bezoekt, met gauw voorbij laten
gaan.
Aan de sfeer ir. de zaal ontbrak
dus niets, doch die op het podium
was niet helemaal ideaal. Het ichjjnt
ons toe, dat men even tijd nodig
had, om „erin" te komen en dat dit
pas goed was gelukt, toen men een-
Aanvnnkehjk zouden er en
kele dienstgebouu-tjes komen
te staan op de brug over de
Delftsevaart, die twee gedeel
ten van dc Hoogstraat verbindt.
In de plannen is echter veran
dering gekomenDe enorme
stukken ..trottoir" 'er weers
zijden van de njstraat bloven
onbebouwd. Zc zullen a Reen
worden gestoffeerd met enig
straatmeubilairOnder deze
term verstaat men een telefoon
cel, een bloetncnstalletje, een
kiosk; nfisschie/i een iets grote
re paviljoenwinkel.
De winkeliers aan de Hoog
straat hopen dat de zaak spoe
dig wordt afgewerkt, want de
bétonnen onderlaag, die op ver
scheidene punten hoop boven
de sEiua uUgeckt. is geen pret
tige wandelgelegenheid vaar het
wi tkelend publiek.
Op deze foto zien toe de be
te 7. sfe brug vanuit de hoogte,
met ernaast drie. nieuwe win
kelpanden: pan Vrolijk links en
van Huf cn Dijckhoff rechts
maal aan het tweede deel van de
7de symphonic toe was.
Het ongelukje in de ouverture en
dc matheid van het eerste sympho-
niedeel moeten geweten worden aan
een kleine indispositie, die zonder
verwijt 2al 2ijn geconstateerd en
aanvaard. Maar men zal toch blij
zijn geweest, toen de activiteit in
de vertolking ontwaakte.
ELLY SALOMe
gebracht. Te erger, omdat op het
tijdstip van de opheffing van de
staking bekend werd. dat er zes
elevators bij besteld waren en dat
er plannen bestonden dit aantal
nog te vergroten. Voor het corps
Meters en Wegers en ook voor de
ophouders zou dat zeer pijnlijk
worden, want bij de lossing per
elevator werden hun diensten gro
tendeels overbodig.
werking De dijk was weer dicht.
Honderden legden het opgenomen
werk weer neer.
Maar het was duidelijk, dat het
niet lang zou te houden zijn Er
moest 'n eind aan de strijd komen.
De volgende morgen, een Zondag
kwamen de leiders uit Londen te
rug Met lege handen. De hele dag
en een goed dcet van de nacht
werd krijgsraad gehouden. Men had
mij bn de besprekingen uitgeno
digd Met klem van redenen heb
ik daar gepleit voor het enig mo-
gchike: uit dc strijd! Hoe dan ook.
maar na overleg met de onderne
mers en georganiseerd. Geen over
gave op: redde wie zich kan.
Daartoe werd besloten. De moei
lijkheid «m verbinding met de
werkgevers te krijgen werd ver
gemakkelijkt doordat toen juist de
heren A Platte en Kruthoffer als
bemiddelaars werd ui benoemd. Zo
doende was het contact spoedig ge
legd en waren de onderhandelingen
snel op gang.
(Advertentie l.M.)
LfUNSTENAAESCHAP in de
*-ware zin van het woord, ken
merkt zich door negatie van effect
bejag. En hoezeer ook een instru
mentalist moet streven naar vir
tuositeit, deze moet altijd middel
blijven en nooit doel worden; hij
moet zich bovendien bewust blij
ven, dienaar van de scheppende
kunst te zijn. Anders gezegd: die
naarschap is de werkelijke taak
van een uitvoerend kunstenaar.
De keuze van de uit te voeren
werken vormt hierbij een zeer be
langrijke psychologische aanwij
zing of het hem wel dan niet ernst
is die taak te vervullen.
Dat de cellist Samuel Brill zich
dit alles bewust is en als hoogste
doel stelt, bleek ook Woensdag
avond weer op zijn concert dat hij
met de pianist Gerard Hengeveld
in Boymans gaf. Het is stellig
geen geringe opgave om met de
tweede suite voor cello solo van
Max Reger een stuk dat lang
van stof is en ten gevolge var. een
wat eenzijdige conceptie en inven
tie iets monotoons heeft, de toe-
h i der te blijven boeien. Brill
bereikte dit niettemin volkomen,
omdat hij niet alleen dit werk met
een fraai afgewerkte techniek
speelde, doch het tevens door zijn
prachtige, sonore toon en gecon
centreerde uitbeelding tot leven
wist te wekken.
Een groot contrast met deze
suite vormde de Sonate Concer
tante voor cello en piano van
Rud Escher. Deze ad rem geschre
ven compositie vertoont grote hef
tigheid in de uitdrukkingswijze
Haar klankidioom is zonder aan-
wijsbaar epigonisme specifiek
Frans. Vooral de beide boekdelen
tonen een compositorische vaart
die tevens door de spontaneïteit
waarmede de componist zijn denk
beelden ontvouwt, grote aantrek
kelijkheid bezitten. Het midden
deel is een uitmuntend getroffen
tegenstelling "dat veel zin voor een
vloeiende en brede melodiek ver
raadt.
Prachtig ge-Tundeerd door
Hengeveld vertolkte Brill even
eens deze sonate op grootse wijze
Het programma werd geopend
met Beethovens twaalf variaties
over een thema uit Judas Macca-
baus van Handel <een staal van
i
nan cha^e
Overigens was de schade voor
alle partijen zeer groot De Kamer
van Koophandel vermeldde er van
dat het conflict „alle betrokken,
werkgevers en werknemers aan-
zLenlyke verliezen heeft bezorgd
En dat het „de goede naam van da
haven in het internationale han
delsverkeer ernstig gevaar 'md
doen lopen".
De Maatschappij tot exploitatie
van drijvende elevators (zo luidde
de naam van de eerste houdster
van de elevators) „was niet zonder
kleerscheuren uit de strijd geko
men". Ze was in talloze procedu
res verzeild geraakt en ..had zich
diep in de schulden moeten steken
om de strijd kunnen volhouden".
Het was een van dp redenen, waar
om zij tot liquidatie moest beslui
ten en haar machines overdragen
aan de (nieuwe) Graan Elevator
Maatschappij
Hadden de direct betrokkenen zwa
re schade geleden, ook de belan
gen van stad land waren m de
verdrukking gekomen. „Immers, de
gebeurtenis van T907 (zegt de heer
Uittenbogaart, destijds directeur
van de Elevator Maatschappif had
den de haven een slechte naam
bezorgd, met het gevolg dat de
aanvoer van granen en ■mden van
319(1000 ton in 1907 terugliep tot
2933 000 ton in 1903"
En dit alles omdat bij de ovrr-
heuï het inzicht, de wil ?r. da
macht had ontbroken om hu ver
scheidene gelegenheden de partuen
tot elkaar en tot verzoe'-'ng te
brengen.
Of de machinale lossing un 'net
graan, dat ?'ch m de GEM feitte-
llïk tot een monopolie Hoeft ont
wikkeld de belangen van je haven
heeft gediend op de «n -> als door
de opnehters destijds 'wrd voor
gesteld. is een vaag Mm m dczo
verhalen over het cmt'.ot beter
onbesproken kan blijver. Er mnge
worden volstaan met d« omvrkma,
dat de GEM met naar slt.-iheters.
ni«*t de om rut alles he-o seslu.T-
de NV Haven- en Bch-^pve urbe-
drijver». m de loop der ïnrnn cgen.
belangen vim treffelijk heefi be
rm itigcl Maar et versnipper' ont
vangers en vervoerders ian prioen
even gunstig over haar oordelen wat
hun belangenbehartiging betreft,
valt te betwijfelen.
By inp?apinnen ■u.erk in hst huis
houden of op bet bureau oatMsat
«aak ren geprikkelde nerveuze
iirramiQE. tea koste van de vrou
welijke charme.
T*ee of drie Vsldupert-dragées
rijn dan voldoende, om ook aan
de vrouw, die zttt veel bezig
heden beeft, baar natuurlijke fris
heid terug te geven.
Valdiapert is een zuiver natuur
product, zonder chemische toe
voegingen en daardoor absoluut
o»«ebadel ij k .ue d ragées zij a vol-
komen zonder reuk of smaak.
Het aantal stakers, betrokken bij het elevatorconflict, fcr-i
zich voortdurend uitgebreid, maar over geldmiddelen be
schikten de organisaties niet. Het geld moest komen van hen,
die in de haven in andere goederen werkten en van de vrij
heden, wegers, ophouders en controleurs. Zeker, de opbrengst
was voor die dagen flink, vooral in de eerste tijd, maar lang
m?t voldoende om een enigszins redelijke stakingsuitkering
mogelijk te maken.
De steunbeweging van het Nationaal Arbeids Secretariaat
had met erote moeilijkheden te kampen. Het zat met een aan
tal kleine stakingen in het land en met de naweeën van an
dere, die verloren waren. Het Ned. Verbond van Vakvereni
gingen had, krachtens besluit van een besturenvergadering
steun afgewezen.
gaat de opofferingsgezindheid en
werkkracht ter wille van de or
ganisatie".
De ondernemers in hun verbon
denheid m»t de nieuwe organisat-e
werden driester. Zij legden de vrij
heden, wegers, ophouders en con
troleurs een persoonlijk contract ter
tekening voor. waarin stond: „dat
hij ordelijk en met bekwame spoed
?at verrichten de werkzaamheden
waartoe hu aan boord is en dat hjj
het werk van geen ander werkman,
met wip hu al of met beeft, sa
men te werken, zal belemmeren of
bemoeilijken en evenmin de orde
en geregelde gang van het werk
zal verstoren. Indien de mede-
on uer getekende vrijman. beëdigd
me ter-weger, ophouder of graan-
controleur zich niet overeenkomstig
deze verbintenis godiaagt zal hu
voor de tijd van rinr maanden van
de jiatum van overtreding af het
nog steeds buren /.-in", etï „dat, wat ten. geadresseerd aan ledender
Rotterdam aangaat vele parhjgeno- Scheepvaartvereniging toegelaten te
ten uit bootwerkersknngen een worden of aanwezig te zim. Dit
voorbeeld kunnen nemen aan de recht zal verbeurd zijn door de
heel- en half anarchisten wat aan- enkele overtreding zonder dat eni
ge in gebrekestelling vereist is"
Aldus m Nederland, m de Rot
terdamse haven, in 1907. toen de
Russische arbeiders in felle strijd
gewikkeld waren tegen het Cza-
risme
Intussen vermocht ook deze oe-
kase de arbeiders met te intimi
deren Toch dreigde er gevaar. Er
ging gebrek heersen in de gezinnen
der stakers. Dat leidde tot moede
loosheid en twijfel. Het gevaar van
afvallen en opgever begon te drei
gen
November kwam in zicht De lei
ders van de staking vertrokken
naar Londen op aandrang van een
te Rotterdam gevestigde Griekse
werkgever, die meende dat in de
Engelse hoofdstad een oplossing
van het conflict te verkrngen zou
zijn. Hoe en op welke wijze is mij
nooit duidelijk geweest, maar....
alles moest worden geprobeerd.
In een grote vergadering, gehou
den in de Koopmansbeurs bp 22
November 1907. konden de voor-
EEV HALVE EEl'W
STRIJD IN
ROTTERDAM (XIX)
Flacon met 30,100 en 200 dragees
Vraagt Uw Apotheker of Drogist
Spiekman probeerde versc'ne
malen tot een revisie van dat ur-
sluit te komen. Op 31 October 1907
schreef hij- „Ik wil niet verhelen
dat de motivering, die het bestuur
bij monr' "at Oudegeest heeft ge
geven. nl. alleen het feit dat de
Bootwerkersbond met is aangeslo
ten maar op zichzelf staat, zonder
dat alle omstandigheden dip daar
toe hebben geleid in aanmerking
worden genomen, ja. zonder ook
maar in het mmst m acht worden
genomen, het rechtvaardigen en de
taktieif van deze strijd, de onge
looflijke opoffering san de werklie
den zelf en het reusachtige belaTg
van de Rotterdamse arbeidersklasse
bij hun overwinning ik wil met
verhelen, dat deze simpele motive
ring mij onuitsprekelijk hard en
m dit geval zelfs klem heeft ge
schenen
Dit scherpe oordeel over het be
sluit van het NVV was op 15 Oc
tober voorafgegaan door een arti
kel. waarin Spiekman er op wees
,.dat het een bekend feit (was> dat
in de Scheeps- en Bootwerkersbond
beide richtingen, de meer of mm-
meesterlijke varieer-kunst) en be
sloten met Brahms' Sonate in F
Ook in deze werken bereikte de
musiceertrant van cellist en pia
nist een indrukwekkende hoogte
en kvam het individuele spel tot
versmelting van een klank, die
volkomen aan de kamermuziek
stijl beantwoordde.
De goed bezette aula toonde
zich dankbaar. Een toegift volgde.
H. VAN BORN.
waarden, waartoe de bpsprekingprs
hadden geleid, aan het oord cel van
dp stakers worden onderworpen
Deze luidden: 1 De verplichting
dat er ordelijk zal «orden gewerkt;
2 pe Ca lands fraters v\Td»n al'
vaste werklieden bij de stuwadoors
ingedeeld iru verdwenen dus als
cnrpsi. 3 Op he; ontslag der vaste
werklieden wordt niet teruggeko
men Hun staangeld hebben zij on
herroepelijk verbeurd: 4 Per I Ja
nuari 1903 wnrdt het loon voor het
graan werk van 10 op 11 ct per last
per man gebracht; H"t uurloon
bluf* 27 ct. 6 nachtdienst be
gint om 7 uur in plaats van 9 uur
's avonds, 7 Een commiss'e van
scheidslieden, bestaande uit twee
werkgevers- en werk nemer steden
wordt ingesteld Naar aan leid.ng
van enig geschil zat het weik niet
«orden neeigeVgd De commissie
doet voor hoidr partijen tvndende
uitspraak: 3 Met ren stelsel van
Toen 7ij weg waren, brak de dijk.
Het overlopen van de twrfelaars
naar het werk begon Het druppe
len werd een bui en de doorbraak
scheen met meer te keren In ar
ren moede kwamen de bestuurders
bij mij. die buiten de organisatie
van havenarbeiders stond, om raad
Wat nu? vroegen zij
Twee uren later was ik gereed
In pen manifest had ik ziel en hart
uitgestort. Het was de preek van
een herder, verstoord en ontroerd
ovpr dc afval van zun kudde
„Zo. verlaat gij de gelederen"'
Nu. ip het ogenblik, dat uw lei
ders in de \repmde zijn en met
grote kracbts'nspanning pogen om
de begeerde oplossing van de sttijd
te verkrijgen' Nu laat gu hen in
de steek' Verman u pleeg geen
vei raad aan eigen zaak. leg uw
onderkruiperswerk neer"'
r Dit^was de toon van het mani-
roep op mannenmoed en standvas
tigheid In de nacht werd het ma
nifest gedrukt Bn bet krieken van
de da? was het m de haven. Het
had een buitengewoon goede uit-
Mej. E. van der Hoeven, reeds se
dert vele jaren chef van de afdeling
confectie bij H. Both Damesmodes,
tegenwoordig aan de Vissersdyk.
viiei't vandaag haar zilveren jubi
leum. Op haar verzoek was de hul-
d'mnp «otv»r gehouden Namen® de
directie en namens het personeel
werd zij gefeliciteerd, onder aan
bieding van enige geschenken. Mej.
Van der Hoeven begon indertijd haar
loopbaan *ls verkoopster.
ficvoimd van [os-vaste werklieden
Aldus kwam aan het confbri dat
ruim zeven maanden had geduurd,
een einde Deze geweldige strud
had de arbeiders zware slagen toe-
