Ernst Krauss leerde ons land
de groten uit de kunst kennen
Examen
SNELFIX Cefa-Bever
Noodsituatie
nijverheids
onderwijs
Djailolo op
Halmaheira
heroverd
Chefariiie.,4'
foto's
door FRANK GODWIN
SPROETJE SPARKS
Kommer Is, I cy n
Krachtproef
voor de Gaulle
Rusland heeft
aanspraken
op zuidpool
Verder vanavond
Duitse scheepswerf
ontwierp atoomschip
Knutselaars!
lijmt ZONDER klemmen
Woensdag 4 juni 1958
EEN verslaggever van het dagblad Trouw heeft gepraat met mi.
Beèrnink, de nieuwe voorzitter van de C.H.Ü, Uit het verhaal blijkt,
dat de heer Beernink minstens even voorzichtig is als zijn voor
ganger, de heer TiJanus.Vervuld van goede bedoelingen "is hij
zonder twijfel, maar vervuld van grote voornemens zeer stellig niet. Ten
minste; in Trouw staat hiervan niets. De heer Beernink wil in het najaar
de C.H. Kamerkringen gaan bezoeken, en hij is overtuigd van het belang
van .cursussen voör'raadsledenook vindt hij, dat aandacht moet worden
geschonken aan het algemeen politiek beleid en aan het grotestadspro-
bleem. En ja, eerlijkheidshalve moet worden vermeld, dat hij op interna-
tioriaal gebied wel gemeenschappelijke richtlijnen voor de christelijke
partijen in Nederland mogelijk acht. Maar in de mogelijkheid van een
fusie van de protestantse partijen in ons land gelooft hij niet. Ziedaar in
hoofdzaak, wat de heer Beernink had te vertellen. Heeft men ooit be-
scheidener staatsman gezien?
De verslaggever kan zijn teleurstelling dan ook moeilijk verbergen. Nu
ja, hij bestrijdt mr. Beernink niet. Hij geeft zelfs wel toe, dat de resul-
laten van het gemeenschappelijk optreden der christelijke partijen bij de
verkiezingen van vorige week niet zeer bemoedigend zijn geweest. Hij
dioet Jok geen moeite om twijfel te wekken aan de mededeling van de
lieer'Beernink, dat juist de jongeren in de C.H.U. van een samensmelting
met de A.R.P, niets willen weten. Maar toch kan men tussen de regels
enige onbehaaglijkheid lezen over de gelatenheid, waarmee de nieuwe
voorzitter van de C.H.U. dit opneemt, is op de lange duor een christelijke
volkspartij niet het enige perspectief? Zijn moeilijkheden er niet om te
worden overwonnen?
TROUW is een christelijk-natïonaal blad van and-revolutionaire sig
natuur. De hoofdredacteur, de beer Bruins Slot, heeft zelf de
moeilijkheden van een fusie van A.R.P, en C.H.U. wel eens uit
eengezet. Toch is zijn benadering een andere dan die van.de heer
Beernink. De heer Beernink wil zich, op het voetspoor van.de heer Tila-
nus, bij de feiten neerleggen. De heer Bruins Slot is geenszins bereid,
dat bij voortduring te doen. Heel de opzet van zijn krant getuigt ai van
liet tegendeel. Ons lijkt de fusie een hersenschim. De twee partijen staan
misschien niet ver van elkaar, maar ze hebben elkaar de ruggen toege
keerd. Het kan ook anders worden gezegd. De A.R.P. is een front, de
C.H.U. is een vluchtheuvel met vriendelijk uitzicht. Aan het front passen
de generaals, op de vluchtheuvel de lieden die half gids, half causeur zijn.
Zo iemand begeert de heer Beernink te zijn; en niet meer.
(Tan onze kunstredactie) J
IpRNST Krauss heeft zijn mémoires niet kunnen voltooien: gistermiddag
*-•* is deze unieke figuur, in de Nederlandse kunstwereld overleden. Ge
durende meer dan veertig jaar heeft hij in Nederland en ver daar buiten
een grote faam verioorven als organisator van manifestaties o-p kunst
gebied. Hij was bv. de man, die de tournees leidde van de grote danseres
Aima Patüloua, Op tal van die reizen door binnen- en buitenland heeft hij
haar vergezeld. Hij stond in de coulissen- toen zij haar laatste voorstelling
gaf: in Den Haag, in de Koninklijke Schouwburg. Hij zat aan haar sterfbed
enkele dagen in het Haagse Hotel des Indestoen Paioloua bezweek can
longontsteking,
Ernst Krauss werd 8 augustus 1887 denis, en bij Gothein in Heidelberg
in het dorpje Eberbach inZuid- staatshuishoudkunde.
Duitsland geboren, in het oudste ge- In 1917 heeft hij samen met de
deelte van Württemberg. Oorspron- toenmalige burgemeester van Eg-
kelijk was hij voor het onderwijs be- mond a/d Hoef. mr. Paul van Sons-
stema, welk vak zijn vader en ook beeck, de „Egmondse kunstkring" op-
velen van zijn voorvaderen beoefen- gericht en tot 1920 geleid. Geduren-
den, maar Krauss wilde ko9pman de deze jaren heeft hij een honderd-
worden en de wereld zien. Hij stu- tal concerten, toneelvoorstellingen en
deerde aan de handelshogeschool dansavonden georganiseerd in Eg-
Mannheim handelswetenschappen, mond a/d Hoef. Egmond a. Zee,
rechten, psychologie en kunstgeschie- Bergen-Binnen. Bergen aan Zee. en
.ook in de grote kerken in Alkmaar
1en Haarlem en in de Kurzaal in
f Advertentie i M.) Scheveningen. In het najaar van 1927
bracht hij zijn inmiddels interna-
v tionaal geworden en tot grote om-
T vang gegroeide concertdirectie onder
in de naamloze vennootschap Inter-
dÊjSsgm r_ nationale Concertdirectie Ernst
jt Krauss. Gedurende het .veertigjarig
bestaan daarvan heeft hij om en aa-
bij 15,000 voorstellingen van een dui-
zendtal solisten en ensembles in on-
geveer 50 landen georganiseerd,
waaronder duizenden ballet- en dans-1
uitvoeringen.
Voor talrijke tournees van buiten-I
landse artiesten van naam was hij de
(jolctte Apotir 6.5 ^^Prontor SVS MM.- initiatiefnemer en de uitvoerder. Uit-
gebreid is de reeds van prominente
kunstenaars die onder- zijn impresa-
riaat de gelegenheid kregen hun
1 prestaties ook in'ons land te tonen.
Om slechts enige namen te noemen:
de zanger Sjaljapin werd door Krauss
in Nederland geïntroduceerd, dezan-
geres Mad Charles Cahier, de violist
Bronislaw Huberman. de dansgroep
van Jooss en de pianiste Lilt Krauss
zag men door zijn bemiddeling in on
ze kunstzalen. Daarnaast kregen pok
jonge kunstenaars uit binnen- en
buitenland door zijn steun de kans
hun werk te tonen: de danseressen
Nini Theilade, Yoma Sasburgh, Gert
Palucca. Edith von Schrenk, Sent
M'Ahesa en de danser Escudero.
Daarnaast schreef hij vooral ge
dichten. Zijn eerste boek haalde bin
nen twee jaar vier, zijn boekje „Hol
land" drie herdrukken. Meer dan een
dozijn werken verschenen van zijn
hand, waarvan zeven verzenbundels,
een bloemlezing, in de Meulenhoff-
editie met een oplage van 25.ÖÖQ
exemplaren, eenpopulair-weten-
schappelijk werk in- een oplage van
15 duizend exemplaten en een bio
grafie van Anna Pawlova. Zijn
geschriften zijn in ongeveer een
kwart miljoen exemplaren over de
gehele wereld verspreid.
en anderen) zijn door' hem tot h«t!
schrijven voor de radio.gestimuleerd.
Van z'n streven om de radio cultu
rele betekenis te geven, getuigen o.a.
de uitzendingen van de door dr. P.
H, Schroder in hexameters bewerkt»
werken van Homerus.
Met d e regie-opvattingen van
Kommer Kleyn zijn we het niét al
tijd eens geweest, toch zijn we graag
bereid hem als pionier van het luis
terspel én als man, die zich gedre
ven wist door een "cultureel verant
woordelijkheidsbesef de eer te ge
ven die hem toekoitit.
KOMMER Kleyn wordt op 12 juni
65 jaar. Hü bereikt dus op die
dag de pensioengerechtigde leeftijd,
zoals dat heet. Hoexvel hij voorlopig
nog als-medewerker aan de AVRO
blijft verbonden, Is door de leiding
van deze omroepvereniging reeds
een nieuwe regisseur benoemd. En
wel Bert Dijkstra, de hoorspel- en
(sinds kort) televisie-acteur. Hij zal
dus samen met Dick van Putten de
in het AVRO-programma uit te zen
den hoorspelen gaan regisseren.
KOMMER Kleyn, die in Dordrecht
werd geboren - evenals Carel
Rijker, het vroegere hoofd van de
hoorspelkern van de Nederlandse
Radio Unie - behoort met Willem
van Cappellen tot de pioniers van
het „radiotoneel" in ons land. Toen
hij bij de omroep kwam had hij
reeds een vijftienjarige toneelloop
baan achter de rug. Zijn opleiding
genoot Kleyn aan de Amsterdamse
Toneelschool; zijn debuut maakte hij
in 1914 als Fortinbras in Shakespea-
res Hamlet bij „Die Haghe-Spelers"
van Eduard Verkade. Eén seizoen
heeft hij gespeeld bij het Rotter-
damsch Tooneelgezelschap, onder lei
ding van P. D. van Eysden, één
seizoen bij het Hollandseh Tooneel
van Louis de Vries. Daarna is Kom
mer Kleyn Verkade, die samen met
Dirk Verbeek het Verenigd Toneel
leidde, trouw -gebleven tot 1929, en
in zijn streven eigenlijk nog veel lan
ger. Want in z'n eerste radiojaren,
toen het luisterspel als zelfstadige
vorm van dramatische kunst nog
mpest ontstaan, heeft hij zich vooral
op de „verspreiding" van het klas
sieke repertoire door het nieuwe
medium toegelegd: Elkerlyc, Shake
speare, Molière, Goethe, Van
Eedens „Heks van Haarlem".
Een kleine greep uit de rollen, die
de toneelspeler Kommer Kleyn tus
sen 1914en 1929 heeft vertolkt:
Orlando in „Naar het u lijkt", Don
Carlos in Cchillers gelijknamige dra
ma, de stoker Matt Burke in Èugène
O'Neills „Anna Christie", kapelaan
Stogumber in „Saint Joan van Shaw
en Pepel i „Nachtasyl" van Maxim
Gorki,
Hoewel Kommer Kleyn eveneens
Van Cappellen,"zijn vriend en colle
ga op tal van tournees door het
land, ondernomen omdat de geboren
acteurs in alleen maar radio-regie
geen bevrediging konden vinden,
meer de man van het „radiotoneei"
dan van het „luisterspel" was, heeft
hij voor het speciaal voor de radio
geschreven werk altijd een warme
belangstelling gehad.' „Fünf Sekon-
den", het eerste uitsluitend voor het
toen niéuwe medium geschreven
spel van Felix Hollander is onder
zijn leiding voor de AVRO-micro-
foon gebracht. Nederlandse auteurs
(Henriette van Eyk. Willy Corsari
BERT Dijkstra, benoemd tot Avi'O-
hoorspelregisseur, is evenals z'n.
collega Dick van Putten, die aan
vankelijk geluidsinspccient was»
Ai. lil V li JLr \J X f 3-JAJ
EEN man, die wijnog zeer kort geleden als toegewijde en zeer
principiële pacifist hadden leren kénnen, luchtte deze week jegens
ons ïijn hart over de zijns in'ziens slappe houding van het Franse
parlement'jegens de muitende generaals en de Gaulle. Het schouw
spel van een voor fascistische dreigementen zwichtende democratie (want
zo vatte hij het op) bleek hem erg te hebben aangegrepen. Hij vond de
gang van zaken teleurstellend en beschamend; en ook onnodig. Want het
was duidelijk, dat het land in zijn algemeenheid afwijzend stond tegenover
het gedoe in Algiers,
Het verhaal klonk nogal dapper; doch het werd wat moeilijker toen
wij informeerden wat hij dan had gewild. Zijn antwoord luidde: niet
capituleren, standhouden! Begrepen, zeiden wij, maar ook in een burger-
oorlog? Deze vraag bracht hem een weinig in verwarring. Hij veronder
stelde. dat er geenburgeroorlog was uitgebroken; maar wij zeiden, dat
deze méning als zeer aanvechtbaar moest gelden; Los daarvan echter, wat
zou hij hebben gedaan als Fransman van goeden wille,- die zich plotseling
tegenover gewapende parachutisten en hun extremistische aanhangers zag
gesteld?
Op dat moment herinnerde hij zich zijn jongste verleden en stelde vast,
dat geweld niet loont.. Militairen, gewapende lieden, extremisten, zij zijn in
feite machteloos tegen een eensgezind volk. Staken, non-coöperatie zoals
indertijd in India, geestelijk verzet, dat was het recept geweest. En als
deze generatie de macht van de fascisten niet had kunnen breken, dan
had stellig de volgende het wel gedaan.
Het was haast een propaganda-speech, maar toen wij de vraag stelden
of in vergelijking met die toch weinig aanlokkelijke toestand de goedge
zinde Fransen er nu niet beter voorstonden, kon hij dat moeilijk ontkennen.
Hij voegde er aan toe, dat het niet altijd eenvoudig is, principes hoog te
houden. Inderdaad; zeiden wij; heb dan ook de moed, er aan te twijfelen,
wanneer ze in bun 'consequenties kennelijk naar de duivel voeren.
belette Apot»r4.5^I^ Promo f 116--
BHilT DIJKSTRA
komende 'man...'
„nourii dans le sérail". "Hij heeft
weliswaar een toneelopleiding ge
had aanvankelijk bij mevrouw Al-
bert Vogel en Louis vanGasteren,
later de Toneelschool met als klas-
genoten o.a. Elisabeth. Andersen,
Helïa Haasse. Liane Saalbom en
Wim Hoddes maar sinds 1946
heeft hij als lid van de NRU-hoor-
spelkern. vrijwel uitsluitend' radio
werk gedaan. Tussen 1946 en 1956
heeft men zijn stem' iri meer dan
duizend luisterspelen kunnen horen.
Ook de televisiekijkers kennen hem
als vertolker van enkele belangrijk»
rollen.
Voor niet meer dan f 83.-
hebt u al één van de beroemde
(holette Agnar 4,5 Vario f 83.-)
Hoofdschotel van de televisie-toneel
avond is een experiment: „De relt
naar de ffrocne schaduwen" een
monoloog van Finn Slechting, uit het
Deens vertaald door Arie Vreeken- Voor
de beeldelementen is Wlm Strijboscb;
voor tie Klankelementen - Carel Brons
verantwoordelijk. De monoloog wordt
gespeeld door Ellen. Vogel, Kees van
iersel heeft de regie. Het prögramm*
begint oöi acht uur met het weekover
zicht van de Journaaldienst, daarna een
documentaire ter gelegenheid van het
50-jarigbestaan van de Centrale Ver
eniging voor openbare leeszalen en bi
bliotheken, en de VAKA-rubrlek Pers
conferentie.
f Advertentie LM.)
LONDEN De Soivjet-Unie heeft
de Verenigde Staten meegedeeld dat
jty zich in het zuidpoolgebied alle
rechten voorbehoudt „gebaseerd op
de ontdekkingen en onderzoekingen
van Russische zeelleden en geleerden
in het begin van de 19e eeuw", aldus
Radio-Moskou.
De nota van deze strekking, die
in Washington is afgegeven, is het
antwoord op een Amerikaanse nota,
waarin een conferentie wordt voor
gesteld om te verzekeren, dat Ant
arctica alleen voor vreedzame doel
einden wordt gebruikt. De Sowjet-
Unie is het eens met het beleggen
van eon conferentie.
Cbtfiri/m „i" helpt niet al/een beter,
maer bovendien tnrlltr.
De 4 geneesmiddelen in één tablet ver
enigd, werken niet alleen beter bij de
bestrijding van pijnen en griep." Door
de juiste keuze der middelen - elk op
zichzelf al beroemd - is bovendien be
reikt, dat de geneeskrachtige werking
sneller tot stand komt. Chefarïne„4"
helpt ook dan, wanneer andere midde
len falen «n doet werkelijk wonderen 1
H« Aif* Mrarwuiirtirtienl biedt if Uk
roar het foemtit 6x6 nog veti moer.
Vr««f IV fo£ofi«nrfe/«ar b/schures of <)o+
'«lat bij rfe Agfa Amateur JervrCïtJientt.
Poftbvi 93: Arnhem.
IN het programma van Hilversum
'I van 8.20 tot 9.50 een uitvoering
van Mahlers Zevende - Symfonie u*
het Concertgebouw te Amsterdam.
Via de andere zender van. 8.30 tot
9.15 ,.De minnaars van Sara Proost",
een hoorspel van Redmond Macdo-
nogh, geregisseerd door Jan C. Hu-
bert.
HAMBURG De directie van de
„Deutsche Werft" in Hamburg heeft
het ontwerp gereed voor de bouw
van een 45.000 ton metend, door
atoomkracht aangedreven, tankschip,
zo heeft de directeur van deze werf,
dr. Wilhelm Scholtz, verklaard.
Hij vertelde niet wanneer tot de
bouw zal worden overgegaan.'
Advertentie l.M.I
Rustig denken
M ij n h a r d t's
u'w'tablette»'
OOSTERBEEK Mevr. A. M, E.
Schroder van Gelderen te Renkum
hoopt op 10 juni haar honderdste
verjaardag te vieren. Zij zal dan de
oudste inwoonster van Renkum zijn
en tevens de oudste inwoonster van
het vegetarisch centrum „Ommers-
hof" te Oosterbeek..
/nrus3£ri
NfLE-M HE.M Mêé,CHARLEY.
Hij gaat wêi pratêji
Hij Heett
om Bom
GüïoLtrc!
Maar ik
HÉB-rnitT
G£DAAtt, HEUG
NIET....
WEETJE DAT
MORTOM EET1 V£R-
OORDEEIDél 1M
l DlEnST NEEfT.^É
NOU, BARTOri,JEKUriT
&ETER ALLES BEKEriMEM.
DAT rdAAKT HET VEEL
l EEnvOUDlüEftw
gaoii, „om. .iVlcUcCt XkcCUci IIS UU" ,,,1.^,
probeerde ze haar verrekijker te ge- melbed mét karmozijnrode, fluwelen Julia toen Angus Ross-shire begon
bruiken; maar toen ze het deed merk- gordijnen. „Ze kon de fontein zien ,e jac'jien en oolï voor whisky stemde,
te ze dat ze er weinig mee kon uit- terwijl ze inbed lag! zei Julia aöem- Wa(. dje aar<jjge luistervink van
richten. Het plein was zo groot dat loos. „Wat een plaats om te wonen. jv
Mortom
MOEST WIJZER
zijn
