De aktentas van de moordenaar
en de kist van de keizer
DEKLERKsZN
M
Stalen ornament op
kop van Schiedamse
Maasboulevard
n
aiilisljjSBIiia'M
Militairen deden
„ruilende" greep in
plunjezakken
Steenwijk liep
I flinke schade
op bij stoten
Nieuwe directeur
bij Heineken's
Meelfabr. Ned.
Bakkerij 12%
een jaarlijks terugkerend evenement
met koopjes zoals u nog niet hebt meegemaakt
CRETONNE
*SCI 80
nu 1L9°
Woensdag 14 januari 1959
j\ J EN zegt vaak dat het Nederlandse ptfMiefc eigen'yk geen belangstel-
i ling heeft voor novellen en korte verhalen: het ,noet hter alles dik
«ti duur zijn, zegt men. Maar men zegt zovéél. Wanneer vter fersefnUende
toigeuers terzelfdenyd voor den dag komen met een bundel novellen, mag
men veilig aannemen dat er kopers voor zullen zijnalthens dat men op
voldoende kopers rekent. Ik wil geen kwaad woord van tgevers zeggen
er* ze dus bepaald niet beschuldigen uon een tekort can zakelijkheid. Het
bestaan van deze bundels weerlegt dan ook iedere twijfel aan hun be-
siaansmógehjkheid. Maar er is iets anders» en wel de vraag of in deze ver
halen van beperkte omvang de auteurs werkelijk op een andere wijze
schrijven, don in hun teksten van langere adem. Zij alien namely Je, Bor-
dewijk en Maria Dermoüt, Marnix Gijsen en Hugo Claus, hebben ook gro
tere romans op hun naam staan. Zijn zij daarin completer, gaver, over
tuigenderof zelfs maar simpelweg anders, dan in dit verzamelde kortere
werk? En tn hoeverre is in hun handen een novelle een genre apart, met
eigen kenmerken, eigen wetten en misschien zelfs een eigen stijl?
Ten aanzien van Bordewijk moet
ik zeggen, dat bij heel wat méér in
zijn mars heeft dan in „De aklen-
t a s" (Tien korte verhalen. Schelie-
ma en Holkema N.V., Amsterdam
1958). Met uitzondering van bet laat
ste verhaal, dat ook door z'n grotere
omvang wat uit de toon valt, is deze
reeks gemiddeld beneden het niveau
van Bordewijks romans. Ik heb de
indruk, dat bij hem de kleinere en
luchtiger motieven zich in deze ver
halen verwezenlijken, als een soort
tijdpassering, misschien ook op ver
zoek of als opdracht: en dat de die
pere, wezenlijker thema's by Bor-
dewijk de breedte en lengte van een
roman nodig hebben, om tot hun
recht te kunnen komen. Zoveel ss
zeker, dat in het totale oeuvre van
deze meesterlijke prozaïst boeken als j
Karakter,' Noorderlicht en Bloesem- j
tak centraal staan, terwijl zijn korte
verhalen meestal in de periferie
thuis horen. Zij voegen aan het beeld I
van Bordewijk weinig toe, hoogstens
dit ene: dat hij oppervlakkiger en
gewilder kan zijn, dan men hem op
grond van zijn voornaamste werken
?ou houden. Wie voor de compleet
heid ook die ervaring wil opdoen,
neme dus kennis van deze Aktentas.
Geheel anders staat het met Maria
Dermoüt. Zelfs de Amerikaanse be
kroning van „De tienduizend dingen"
overtuigt mij er niet- van, dat zij
wézenlyk een roman schryfster is.
Wat zij tot nu toe publiceerde, is
werk vanm korte adem. en tegelijk
van ongeëvenaarde zuiverheid en
sfeer. Het is met de diamatiek van
de menselijke verhoudingen noch de
gespannenheid van de menselijke
karakters, waardoor zy treft: het is
allermeest de „geheime kracht" der
dmgen, hun duurzaam bewind in
een wereld van voorbijgaande men-
MARNIX GIJSEN
F. BORDEWIJK
sen. De geladen stemming, vol oer-
gevoelens van mysterieuze onzeker
heid en angstig verlangen, herbe
leefd m een herinnering die schijn
en wezen heeft weten te scheiden en
alleen het werkelijk échte heeft be
waard, is van al haar verhalen doel
en zin en waarde. Zo is het ook met
„De Kist" (Em. Querido. Amster
dam 1958). met dien verstande dat
de samenhang der dingen wel zo
mogelijk nog vager is geworden.
Maiia Dermoüt nadert hier (te) dik
wijls de minimum-grens van de
structurele noodzaak, er is alleen
maar sfeer, de novelle wordt in
zekere zin amorf. Die bedreiging lijkt
mij te ernstig om die niet te signa
leren, vooral omdat zij2elf blijkens
een aangrypend verhaal als „De
nieuwe heer" talent genoeg heeft om
eraan te ontkomen.
HET zou niet helemaal eerlijk zijn,
Hugo Claus te taxeren op de zes
tien verhalen uit „De zwarte
keizer" (De bezige by, Amsterdam
1958), aangezien ze voor het grootste
deel tot een voorbije fase van zijn
eruptief talent behoren. Zo dragen
de jaartallen 1950, 1951, 1952, er js
zelfs éen van 1948 by, hoewel ook
éen van 1957. In zo'n geval geef ik
de voorkeur aan een chronologische
ordening, in de hoop iets van een
lijn te ontdekken. Nu is dat minder
gemakkelijk, gesteld altijd dat er
zo'n groei-lyn in aanwezig is. Het
belangrijkste van deze bundel lykt
mij het feit, dat er het vet haal
„Suiker" in staat, al moet de datum
(1942) op 'n drukfout berusten: zelfs
Hugo Claus heeft dit met geschreven
op z"n 13e jaar! De relatie tussen
deze schets en het gelijknamige
toneelstuk is 'volkomen duidelijk, en
juist daardoor biedt een vergelijking
ons de gelegenheid om deze ras
artiest op zijn werkwijze te betrap
pen. Maar er is meer. Het typisch
Claus-achtige* de stemming van
moibide levens, het aangetaste en
bedreigde, on als men wil het zin
loze dat ook zyn grotere boeken en
zyn toneelstukken kenmerkt, is hier
meestal evenzeer aanwezig. Er zit
een element van innerlijke noodzaak
m, een van-zich-af-schrijvcn, dat
ongemeen boeit, zelfs wanneer men
allerlei tekorten aantreft bij dit
jeugd-werk. In de bewonderens
waardige veelzijdigheid Van deze
dichter-romanschry ver-dramaturg
ver tal er zal men de novellist
voortaan met kunnen missen.
Geheel anders tenslotte is de ver
houding lussen het dozijn grotere
novellen van Marnix Gysen, en het
vijftal kiemeve dat nu gezamenlijk
is uitgegeven onder de titel van dp
eerste: Mijn vriend, de moor
denaar (Stols, 's-Gravenhage). Men
kan namelijk nauwelijks zeggen, dat
er een verhouding bestaat, tenzij
men daaronder ook de gelykheid wil
rekenen. De vroegste poézie van
Marnix Gijsen was moraliserend van
strekking en anekdotisch van struc
tuur. Alle grote verhalen van Mar
nix Gijsen vanaf Joachim van Baby-
Ion zijn moraliserend van strekking
en anekdotisch van structuur. Met
deze kleinere verhalen is het met
anders. Men komt hier op iedere
bladzy de ironie, de skepsis, de rela
tiviteit van de ietwat ontgoochelde
en tcgelyk bevTyde Gysen tegen, de
man die door mets zó zeer geboeid
wordt als door het raadsel van de
GARMT STUIVELING
over
DE AKTENTAS
tien korte verhalen door
F. BORDEWIJK
Ui tg,
Scheltema Holkema N.V.
Amsterdam 1958
Prijs 6.90
DE KIST
door
MARIA DERMOÜT
Uitg. Em. Querido N.V.
Amsterdam 1958
Prys 4.90
DE ZWARTE KEIZER
door
HUGO CLAUS
Uitg. De Bezige Bij
Amsterdam 1958
Prijs 4.50
MIJN VRIEND
DE MOORDENAAR
door
MARNIX GIJSEN
Uitg. A. A. M. Stols
Den Haag 1958
Prjjs 8.90
„Bij ons de gewoonte
„Schandelijk" noemde de advo
caat-fiscaal hfj het hoog militair ge
rechtshof mr. Zaayer gisteren het
gedrag van de Rotterdamse beroeps
korporaal te klasse en diens collega
Van 1V„ beiden van de Kon, Mare
chaussee, en hy eist tegen belden
veertien dagen gevangenisstraf en
verlaging In rang tot gmvoon sol
daat. tenvUÏ hjj vorderde, dat zij
onmiddellijk in arrest gesteld zou
den worden.
De militairen stonden in hoger
beroep terecht nadat de krijgsraad
te velde west zich tot resp ecu
boete van .100 en vrijspraak had
uitgesproken. Zij hadden icsp. een
paar oude schoenen en een oude
broek omgeruild tegen nieuwere en
betere kledingstukken uit de plunje-
zak van een afgezwaaide militair
Het hof bleek wel enigszins ont
hutst door het verweer van de be
klaagden, die beweerden, dat zoiets
m hun kazerne te Rotterdam gere
geld voorkwam en dat het in Den
Haag al precies eender zou zijn
Mr. Zaayer nam het feit hoogst
IJ MUI DEN Het onderzoek dcor
f duikers bij de vrachtboot .Steen- j
j wijk' in de Bergingshaven te IJmui-
f den, hoeft uitgewezen, dat gisternacht
j by het stoten op de Zuiderpïer een
groot gat en een lange scheur in de
ccbeeptrhtiid zyn ontstaan. De -.cheur
is ruim vijf meter Uing Ouk het gat
i heeft een flinke omvang Omtrent
i de wijze van berging en de opdracht
I d.iartoe werden nog besprekingen g«-
1 voeid.
i
ernstig op en beschouwde het als
diefstal Dat de mannen oude stuk
ken m de plaats hadden gesteld van
hetgeen zij zich hadden toegeëigend,
i deed volgens hem mets aan het ge-
I val af
j De raadsman der beide korporaals
meende, dat hier slechts een krygs-
j tuchtehjk vergrijp bestond en be
streed dat er van diefstal sprake
I was
Het hof doet 20 dezer uitspraak.
(Advertentie LM.)
X die «lies overtreftIÉ
MARIA DERMOÜT
mens. In deze vyf verhalen, heeft
men bovendien allerlei andere be
kende aspecten compleet bijeen: de
jeugdherinneringen, het Vlaamse en
speciaal Antwerpse, en tevens hei
Amerikaanse. Ik vergis me wel niet,
als ik dit laatste voor het zwakste
houd: al woont Marnix Gysen lang
zamerhand een half mensenleven in
de Verenigde Staten, hjj nust er de
vroegste ervaringen, hij is pas ge
komen toen hij een volwassen, afge
studeerd man was, zijn reactie heeft
geen achtergrond, geen wortels in
het onderbewuste van allerlei ver
geten gebeurtenissen. Zodra hy over
Vlaanderen schrijft, is het echter of
een stroom van gevoelens zyn woor
den woordeloos begeleidt, hun klank
heeft een dieper toon, een verre echo
van ontroeringen, verstild maar niet
verdwenen. Vlaanderen én Amerika
komen beide voor in het titelver
haal, éen van de navrantste novellen
vut Gijsens hele werk. Het treft trou
wens toch, dat in deze bundel het
onvermogen van de mens om te han
delen ten gunste van de medemens,
zo'n grote rol speelt: de hachelijke
positie van vreemdeling te zyn m
een vreemd land domineert in drie
van deze novellen, en evene ms drie
ervan lopen uit op de vrijwillige
dood van een hoofdpersoon. Van de
zelfherhaling, die Cysens werk ken
merkt, is de auteur zich kennelijk be
wust: maar wat kan men anders
verwachten van iemand die van het
begin af zichzelf is geweest, onvoor
waardelijk en compleet?
Naar wij vernemen is In een op
12 januari 1959 gehouden vergade
ring van commissarissen en directie'
van de Heineken's Bierbrouwerij
Maatschappij N.V. te Amsterdam be
sloten aan een bijeen te roepen bui
tengewone algemene vergadering
van aandeelhouders voor te stellen
n el ingang van 1 oktober 1959 te be
noemen tot directeur de heer J, M.
Land. De heer Land is thans chef
van de afdeling financien van de
Nederiandsche Dok- en Scheepsbouw
Maatschappij te Amsterdam,
Aan de oever van de Nieuwe
Maas. aan het einde van de Maas
boulevard te Schiedam, zal, op 35
meter afstand van het nog in aan
bouw zijnde cafc-restaurant „Euro
poort", dit hoge ornament verrijzen.
Deze versiering (geen toren, zoals
aanvankelijk was gedacht) is ont
worpen door het architectenbureau
Swaneveld en Goslinga te Schiedam.
Het is een 26 meter hoge staal
constructie, met vier (dunne) poten
staande op een met beionpalen on
der heide fundering van gewapend
beton.
Zoals gemeld heeft een stadge
noot. die nog steeds onbekend wenst
te blijven, een bedr/g van 50.000
geschonken voor de bouw van deze
verfraaiing van de kop van de
Maasboulevard. B. en W. melden dat
de kosten van het ornament ƒ35.000
bedragen en het maken van de fun
dering J3.000; de rest van het be
drag zal nodig zijn voor „onvoorzie
ne uitgaven".
Expositie oude kunst
in de Kunstkring
De kunsthandelaren Dirven te
1 Eindhoven en Wiegersma te Utrecht
S houden van 17 januari tot eo met
j t februari as. in de zalen van de
1 Rotterdamse Kunstkring aan de
Witte dc Withstraat hun jaarlijkse
I wintertentoonstelling van oude
kunst en antiquiteiten.
Dit is met zo maar een Op
ruiming van karpetten, neen,
in deze Opruiming brengen wij
onze hele voorraad „Pakistan"
hoogpotige Wilton karpetten...
catalogusprijs 98 gulden... In de
verkoop voor een prijs, die
alles overtreft.
Hoogpolige Wilton karpetten,
geweven van hoogglanzende
garens in diepe warme dessins,
koopt U nu voor nog géén
zestig gulden.
mm
BRE5KENS. Dinsdagmiddag
tussen vier uur en half vijf is in de
i haven van Breskens het negenja-
j nge jongetje J. Mookhoek verdron-
Ren. Het kereltje is bij het spelen
langs de kade in het water geval-
J len. Zijn vriendjes kwamen het on-
i goluk melden, maar men heeft het
lichaampje toen niet meer kunnen
vinden. Men neemt aan dat het jon- 1
getje door de stroom is meegevoerd.
Donderdagmorgen om 9 uur
begint de verkoop van deze hoog
polige Wiltons,
originele Pakt- JT* ffl*.7A
stans. 200 x 280 Jjfe/t/
cm voor
De N.V. Meelfabrieken der Neder
iandsche Bakketxj te Rotterdam, d*
eerste onderneming die verslag uit
brengt over 1958, heeft over dat. jaar
een exploitatiesaldo behaald van
2.023.343 (vj. 2.022.483), De ex
ploitatie van woonhuizen en be
ambten woningen leverde op 61,511
56.344). Na diverse afschryvmgen
en een dotatie aan de reserves voor
diverse belangen resteert een saldo
winst van 1.102.237 1.044.105).
Voorgesteld wordt een onveranderd
dividend van 12'-.
Daar de hoeveelheid grondstoffen,
vermalen, voor ptodukten met binnen
landse bestemming, m 1058 groter was
dan in enig voorafgaand jaar en toch
het kostenpeil vrij wel gehandhaafd kon
worden, terwijl daarnevens de fluc
tuaties m (te prijzen van grondstoffen
en produkten een tamelijk rustig ver
loop te zien gaven, was het mógelijk
bcLiO-grqk hogere brutobedrUfsresuIta-
ten te behalen. Op de laatste dag van
het verslagjaar ontbrandde echter in
de maalmdustrie een hevige concur
rentiestrijd. die tot gevolg had, dat
de bloem- en meelp rijzen m het ver-
i loop van enkele dagen tot een abnor
maal idag niveau daalden. Rij het
schrijven van het verslag (d.d. ft jan
'50viel nog geenszins te bezien wan
neer aan dit gevecht een einde zou
komen. De dkectie acht het daarom
raadzaam bij voorbaat de nodige voor
zieningen te treficn en vormde daartoe
een belangt ijke interne reserve, die oo
Als gevolg hiervan vertoonde ne netto
winst slechts een. matige stijging.
Advertentie
HH
balans
gordijnstoffen, lopers, tapijt,
cocoSf linoleum, balatum en
meubelstoffen
TEGEN
SPOTPRIJZEN
Een restant fabriekspartij
In meerkleurige bloem-
dessins, kleurecht, H £5
120br.p.mir. NU S®
Op onze meubetófdcling
.RESTANTEN
HUISKAMERS, SLAAP
KAMERS, BANKSTELLEN
en LUXE FAUTEUILS
vèr beneden «ie waarde
VERENDE MATRASSEN
„POPULAIR"
de bekende merkmatras met
langdurige garantie op de
sublieme stalen binnenvering.
Afdekking van wollen watten,
leuke damast tijk»
1 persoons 190 x 80 van 69.50
NU SW0
Ook nog enkele stuks 2 persoons
SCHUIMPLASTIC
MATRASSEN
van volgeschuïmd plastic. Warmte
isolerend, stofvrij en hygiënisch.
Overtrokken met prima damast
1 persoons 190 x 80 van 48.—
80
NU JkW9
WOLLEN DEKENS
ramage en medaillon-dessin fn
verschillende kleuren
1 persoons NU Ï0.98
2 persoons NU
Een beperkte partij
COTTON RAYÉ
de prachtige overgordijnsto?
in verschillende moderne tinten,
120 breed.
Nu voor de helft 9 29
van de waarde p.m.
Moderne
HANDWEEF TAFELKLEDEN
in meerdere kleuren. Prachtige
kleurechte tafelkleden, groio
maai 170 x 140, van 18.50
Bijpatsenda divankleden Voorradig*
Een partij wollen
WILTON KARPETTEN
met versterkte rug. vast gewevet*
pool, In 2 Perzische dessins,
285 x 200 van 125.-
NU voor 77»80
SINNÉNWEG "City Centrum"
BEIJERLANDSELAAN
