Overjarig volkstoneel
795
5«
FILTER
Erna Spoorenberg
in Mozart-aria's
Churchill's zelfportret
in oud jongensverhaal
schotse
wollen ruiten
unl en fantasie
japonstoffen
595
GOLDEN FICTION
zuiver wollen
boudéstof
'EscuriaV en
Aquarium
goede keus
Alléén e
dinsdag en j
woensdag:
TONEELGROEP ENSEMBLE SPEELDE ANTI-HEROISCH STUK
'DE PLOEG EN DE STERRENVAN SEAN O'CASEY
KUNST
STRALENDE ZANG BIJ (DOOR BENZI
GELEID) CONCERTGEBOUWORKEST
Vogels opende
Mime-school
GEEN EENHEID
IN OPVOERING
Met het
puur-witte
mondstuk
Exclusieve
melange
Vol smaak en
toch zacht
20 stuks
f1.25
GOLDEN
rICTION
Prof. Idenburg voorzitter
Raad voor de Kunst
VESTZAKTHEATER
Voor fllterrokers met een eigen stijl
Vierde huwelijk Judy Garland
John Steinbeck wordt
reizend verslaggever
John Brophy overleden
Piëta terug in Rome
Mandoline-festival
in 'Atrium'
„GRIEP? NEEM DIREKT EEN
4 - maandag 15 november 1968
r
JJU
VAN de twconcert-aria't pon Mozart, die Erna Spoorenbera zaterdag-
avond aan hst vroaramma pon htt Concertgebouworkeit o.lv. Roberto
Benzi bijdrpea, «al dl Amterdamte Ieden pan het Nederlands Theater C*n
trt«n, die de vrota Zoal geheel uulden. vooral ct* tweede lang b(Jhl(jo*n- Want
HSIt, vwiilt IH IIVEVUB HillU UUtrtUI/»7l, »T 11711
de vtrtangende warmte en lie/IHkf mildheid, die Mozart In deze aria KV 577
via ie wonderbaarlijk glanzende concerterende partijen pan fagot, baeeet*
hoorn en hoorn wrwiwnljfkti, heffen deze rnueiete naar een plan van diepe
nttnitUfkhoid» zoal* mm dat kent uit rijn opera't Don Giovanni en Nozxe di
MAGDA JANSSENS, Johan Kaart
en Ine Veen in de opvoering die
da toneelgroep Ensemble gaf
van O'Casey's „De ploeg en de
sterren".
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM, maandag. De
Jonge mimeapeler Frits Vogel», die
zich al een tijdlang bezig houdt met
vakopleiding, heeft s
DE totoic ontluistering van de
Ierse verzetsbeweging die
Sean O'Caaey onderneemt in zijn
anti-heroïsche stuk „De Ploeg en j
de Sterren'' (The plough and the!
stars) mag destijds In 1928 i
bij de eerste opvoering in Dublin
grote beroering hebben gewekt1
omdat de Ieren hun vrijheids-1
strijders liever geïdealiseerd had-1
den gezien, voor een opvoering!
hier en in deze tijd blijkt het stuk.
ondanks O'Casey's bedoelingen, te j
pathetisch te zijn geworden.!
Behalve bevreemding en soms'
enige humor sorteert het nage
noeg geen effect meer.
Ensemble heeft hat er zaterdag
avond In d« EüxJhovenee schouw
burg toch nog eena op gewaagd on
der authentiek Ierse regie van Hil
ton Edwards, msar het werd zonder
meer duideiyk dat. ali er dan toch
hulakamerreillame met gezellige
volkse typeringen gebracht moert
worden, men nog ettöd veel beter
bU Heijermana terecht kan.
De eigenschappen die het werk van
OCaaey nameljfk folkloristisch inte
ressant maken, plaatsen het tegelijk
heel ver van one vandaan, Zelfs
lijn a lmpelate Ieren drukken zich nog
uit tn volzinnen, waar «en hoogbe
gaafd redenaar hU ona trota op zou
rijn Dit geeft aan de bröjw.e
scheldpartijen van zUn personage*
«en sappigheid die ln' Nederlandse
vertaling iWJd kunertmertig moet
klinken. In one taalgebied zotten al-
lean Vlamingen deze uitbundigheid
in het verbale vlak misschien geloof
waardig kunnen maken.
De elfi
een eigen „School voor beweging!-
>p«ni
studio aan de Keizersgracht 717 wa»
theater' kunnen oi
zaterdag eindelijk
voor beweging
nen. Tn zijn klelr
Figaro.
Het was voor een opvoering van
laatstgenoemde, ln 1784 voltooide,
opera dal Mozart deze verrukkelijke
aria In 1789 ter Incidentele vervanging
van de „rozen-aria" componeerde
Voor deze kennismaking waarvoor
fcenzl een piepklein kamerensemble
liet aantreden, past dan ook 'dank
baarheid, an dit temeer omdat Erna
fipoo ren berg met haar licht stralende
■opraan precies bit klimaat realiseer
de dat hier op zijn plaats la Ook voor
het recttatlef en aria KV 374, die Mo
zart met wat beacheldenir orkezt-
kleuren in 1731 voor de matige stem-
omvang van de castraat Ceccarelll
bestemde, droeg de zangeres de luls-
te vocaló en expressieve middelen
aan. Het werden, roede door de fijn
zinnig* orkeatbfidragen. alleman trek-
keUJkite uitvoeringen.
Zij waren een verademing na de
eindeloos voortzwoegende laat-roman-
tische gevoelsultbaraüngen.
mee Schonberg zUn Verklgrte Nacht
vol stopt*. De geëxalteerd held ven de
chromatische broeierigheid, waaraan
Schönbere het strijkorkest hier laat
zwelgen, laat zich nauwelijks meer
meeleven en Betui's buitengewoon
klemmende verdediging wu dan ook
niet In staat de aandacht «ren half uur
lang vaat te houden.
Dat de kracht van deze Jonge diri
gent ln het bUzonder In extrovert*
muzieksoorten ligt, tn werken die tn
Uitbundig begoochelende orkeatkleu-
ren zijn verpakt, bewees by na de pau
ze aan de hand van fragmenten uit
De Fella's opera La VIde Breve en
dlem ballet „De driekante steek**
(dat op het ogenblik ln de mode lijkt.
tn twee weken ttjdi klonken drie
van d**o laatste dansen hier ook bij
twee andere orkesten).
De helderheid van het orkeatbeeld.
de dansante geladenheid en de zuide
lijke drift waren aterke fundamenten,
van doze virtuoze vertolkingen vol
briljm.te orkestrale prestaties Datj
tal vin details «verdreven nadrukke-l
lijk uit het verband went en gelicht en
ïo tol karikaturale vertekeningen *nn-
llldlng gaveu, accentueer do nog een*
extra Benzl'a neiging tot uiterlijk ef-'
'eet.
Het programma Is gistermiddag op1
hit abonnementsconcert herhaald. j
LEX VAN DELDEN
BIN HAAG, in.ind.l (ANP). l>
minister van Curema, mr. M- Vrolijk,
heeft vorige zaterdag in Amsterdam
de onlang» benoemde voorzitter van
da Haad voor de Kunit prof. dr. Ph,
J. Idenburg als zodanig geïnstal
leerd tijden.» een vergadering van de
afdeling algemene zaken van de raad.
Do minister herinnerde xnet erkente
lijkheid aan da werkzaamheden van
da afgetreden voorzitter, mr. J. M.1
L Th, Cal» en bracht dank aan prof.:
Idenburg voor tljn bereidheid des»;
taak te aanvaarden.
HET Amsterdams Vestzakthea-
ter in de Balthazar Floriiz-
gtrgat heeft dit weekeinde een
nieuw programma uitgebracht
van twee korte «tukken die Inder»j
daad nu eeng geëigend bleken j
voor de hier beschikbare moge-;
Hjkheden van toneel en spelers.
ïerat zag men een eenacter van
Michel de Oheldzrode, „Escurlal".
die «en jaar of zee geleden ook door
de Haagsehe Comedle Is geapeeld,
handelend over een Spaan** Koning,
die, ontroostbaar door hot sterven
van itjn gemalin, over het menselijk
bestaan fUoaofeert met rijn nar. D#
wat zwaartillende, barokke dialogen,
die men van deze Waalse schrijver
kent, reken ln een geconcentreerde
symbolentaal toch wel een aantal
kerkvragen aU het verband tussen
spel en realiteit en de onmogelijkheid
om met wereldlijke macht de angst
voor de dood te bestrijden. Do ln 193?
geschreven, nu soms wat gezwollen
klinkende tekat. heeft ln ieder geval
aanmerkelijk meer zeggingskracht
dan het verwante „Le rol ae meurl"
van Ion*sco.
De koning (Wlm Burkuttk) en de
nar (Ed BoUmann) kregen ln h*t
raam van dot* aemt-professionele op
zet volledig aanvaardbaar gestalte.
Na de pause volgde een tn eerate
aanleg wel geslaagd schetsje van de
In Amerika wonende Tsjech Qabrlél
Dagan „Het Aquarium". Er wordt
hier een schrijnend contrast beoogd
luseen het onnozel gesnap In een
knusse familie (kennelijk ln de USA)
en hun volstrekte onvsrechlülghelfl
voor werkelijk dramatische gebeurtc-l
nissen. Het ia «er*t wel gek, maar na<
•eh uur loch ook wat vervelend, on
danks geestig wel van o.a. Mteke
Oeurts, Arno Ouldemoad en Heb de
Leeuw.
Hei waa opmerkelijk dat bet Veat-
taktheeter ditmaal nlel alleen voor de
aamenatelilng van het programma,
maar ook voor aankleding en decor
met araaak en zorgvuldigheid te werk
was gegaan.
a VAN DSN BKBGH
hot een feestelijk, maar benauwd ge
drang: nu het openingswoord van be
stuurslid dra. Theo Vcsscur moest
driemaal hetzelfde programma wor-j
den vertoond, om alle belangstellen-!
den ploegagewija te kunnen la-i
ten kennismaken met Vogels' Ideeën!
voor bewegingstheater.
De demonstratie door vijf van ïljni
veertig leerlingen maakte duidelijk,
dat Vogels na tien Jaar mime-spe-
len daarbij de mime als basis houdt
en levena de randgebledrn ervan ver
kent. HIJ betrekt er do moderne Ame
rikaanse dans bij, maar ook het absur
distische toneel, en bijvoorbeeld even
gord dada «n de ment-kunat van schil-,
der Kurt Schwitters als dp pop-art!
van nu. In zijn op associaties gericht'
bewegingstheater laat hij dan flarden j
geluld en kreten doorwerken al».
„itoor-elemt'nU'u", die hij wij verdlch»:
ten tot stijl-elementen. Met enkele
..groepMlukken", waarbij zijn leerlln-,
«en ook eigen Impulsen konden vol-!
gen onder „arbitrage" van Vogels zelf.
bewees hij dat er voor mime nog an-j
dere mogelijkheden open liggen danj
enkel de sty terende nabootsing. En ln>
contrast met de traditionele nrime-op-
vattingen bekwaam gepresenteerd
door Vogels' mede-docente Nora Kretl
bleken dat «oma amusante, somi
beklemmende en vaak heel verrassen
de mogelijkheden.
figenlljke Intrige die uHvotrlg
de kleinburgerlijke achtergronden
schildert en ie keerzijde toont van
een groepje romantische veehtjaa
ien, loopt ris er werkaUJk bloed gaat
vloeien, uit op «en larmoyante drake
righeid i la De Twee Wezen, die de
nog wel aenvaerdbare inzet grondig
komt bederven.
"LTILTON Kdwarde, êrtlataek leider
AX van hei befaamde Dublin Gate
Theatre, wlat met de Ensemble-
spelers niet de sfeer te creè'ren waar-
In die wonderlijke vermenging van
scherts all tragiek kan gedijen, die
kenmerkend Is voor bijna al het to
neelwerk van Ieren ris Beh&n. Synge
en O'Casey (en uiteindelijk ook voor
menig stuk van Shaw)
Toch waren Edwards de ewie
krachten Ier beschikking, gesteld,
maar de specltram van UiJenfen als
Caro van Eijck en Johan Kaart.
Magda Janiscns en Adèle Bloemen-
daal ligt zover uK eikaar dat een re
gisseur die met onze taal en deze ac
teur» niet voUadlg vertrouwd la, hier
geen eenheid kon scheppen. Nu waa
er een vreemd allegaartje van accen
ten te beluisteren van sapplg-Zulde-
lljk, via onvervalst-Perlemoers tot
onbeatemde mengsels van plat en
Haags.
Wat weinig te wensen overliet wa»
de vertaling van Alfred Pleiter en
het enigszins tussen realisme
schetsmatigheid aarzelende decor
van Jaap Binnerts. Als solistische
prest a :es in een weinig geslaagde
orkestratie onderscheidden Ilch eern
heider en ingetogen gespeeld* art»ei-<
der van Cor van Fijn en een tort ln:
mooi uitgespeelde detail» amusan
te prostitute van Adële Bloemen-
daaL Johan Kaart en Magde Jans
sen» beweian hun omUtruttelUkc
flair voor dit soort volkstoneel, waar
in Caro van EUck evenzeer ver
dwaald leek,
H. VAN DEN BEROH
J
Op zijn 23e heeft Churchill
eeir roman geschreven, Savrola,
in de trant van The Prisoner of
Zenda. Een jongensverhaal, ach
teraf bezien, schrijft Bryan Ma gee
In Encounter van oktober,
maar voor volwassenen nu pas
goed interessant door wat Chur
chill van zichzelf ln de hoofdper
soon heeft gelegd.
Realistisch* kyk op vechten, dat
gruwelijk ia au beide kanten, maar
toch een avontuur (hier niet in een
oorloc maar ln een revolutie); on
derscheid tussen godsdienst (conven
tioneel) tn eigen filosofie (wel onder
Invloed van Heg el); een geboren lei
der verlleert nooit de dramatiek van
zijn rol uit het oog. Savrola ls boven
dien een groot redenaar („dl«p ln bet
hart van een menigte kerven")» kan
als de latere Churchill slapen mid
denin een crisis, krabbelt pittige com
mentaren op officiële paperassen
en vraagt zich af: „ben ik wat lk ben
omdat ik de mentalLeit van de mas
sa veranderd heb of omdat lk hun me
ning het best weergeef? Ben lk hun
meester uf hun slaaf? Geloof me, lk
maak me geen llluaiee". De roman la
ach, jaar geleden herdrukt, inmiddels
weer uitverkocht
Dat M a r x als groot man meer
van Paulua heeft dan van de Darwln
der sociale wetenschappen probeert
Louis J. Halle te tonen, vooral aan de
hand van de „Economische en Phllo-
sofUche Manuscripten ven 1844'% die
pas ln 1932 zijn gepubliceerd. Waar
schijnlijk zUn ze door Marx en Enge!»
achter gehouden omdat het laatste
stadium vóór de socialistische para-
dij sa laat (het stadium dat liter de;
diet».uur van het proletariaat zou he
ten) daarin wordt afgeschilderd als
«en periode van algehele ontaarding;
dH la dan te vergelijken, zegt Ha 11e
met Openbaring ÏO, waarin Satan nog
even de vrije hand krijgt voordart hel
"»r Hemelen
de plicht tot hoffelijkheid.in een maat
schappij waar bet individu boe langer
hoe afhankelijker wordt van „instan
ties", Harde woorden vallen in dit
stuk over de Britse neiging tot ge-
helmhouding wtar die tot absurde si
tuatie» kan lelden, en over de ge
woonte van de Britse rechterlijke
macht om verouderde wetten naar
de letter uit te voeren tot het
parlement er een* iets aan doén zal.
Dit essay la een hoofdrtuk van een te
verschijnen boek; Modern Capita
lism i The Changing Balance of Pu
blic and Priveta Power.
John Wain schrijft Impressio
nistisch en sympathiek over de Ne
gerkwestie: Dixieland Ram
ble.
ELISABETH DE ROOS
NEW YORK, maandag (AP), De
schrijver John Steinbeck reist ln de
cember naar Europa om daar al» ver
slaggever voor het Dlad Newsday te
werken. Hij zal Engeland, Ierland,
Frankrijk en zo mogelijk andere lan
den bezoeken*
Newsday Is een dagblad, dat in de
voorsteden van New York wordt uit-
LONDEN, maandag (AP). Op 65-
jarlge leeftyd h zaterdag de roman
schrijver en criticus John Brophy in
Londen overleden.
Vier van rijn boeken, „Immortal
Sergeant", „waterfront". Turn the
key loftly" en „The day they robbed
the Bank of England", rijn verfilmd.
Zijn dochter, Brigld Brophy, ia één
van de bekendste Britse schrijfsters.
n
Profiteer van een zeer speciale aanbieding modem*
zuiver wollën bouclé, prachtige kwaliteit, vete Meu
ren. 140 cm Inreed. Slechts 2 dagen extra lage prij»;
JUDY GARLAND wordt gelukge
wenst door h«ar vierde echtge
noot Mark Herron, met w!« zij
zojuist tijdens een nachtelijke
plechtigheid is getrouwd.
Aduertentte IM.)
LAS VEGAS, maandag (AP).
Judy Garland is ln de nacht van sa
terdag op zondag getrouwd met de ac
teur Mark Herron, 41* al) al
tijd kent Als tijdstip voor da
held was half twee nachts
omdat Judy Garland niet -op de dar
tiende wilde trouwen.
Judy Garland 1» op 19 mei geschei
den van Sid Luft, haar derde echtge
noot, Samen met Mark Herron maak-
- te aU vorig Jaar een grote rela door
hot Verre Oosten. Toen rij terugkwa
men verklaarde Herron, dat hil tijdens
een Chinese plechtigheid met Judy
Garland was getrouwd. Dit ts later
door Judy Garland en haar advocaat
tegengesproken.
Koninkrijk der Hemelen op aardé
komt.
In What Space For Free
dom? vergelUkt Andrew Shon-
field de Franse Congell d'Et&t met
de Ombudsman; belde hebben dei
functie ambtelijke ongerechtigheden
te beteugelen, maar de Ombudsman,
voegt er een poiltieve factor a&n toe:
VATIKAANSTAD, maandag (AP).
De Piet* van Michelangelo i»
terdag vettig uP. Amerika in de S .l
Pltter t#rugg«kwrd. Het koaSbare
marmeren beeki bleef onbetchadlfd
toen de stalen krat waarin het beeld
aoor de bariUek naar zijn standplaat»
gereden werd, door een venrtUatle-
ruoeter ln de vloer zakte. Het beeld
was vrUdag per schip uit New York
in Nspela aangekomen.
(Van een ooaer verslaggeefsters)
ROTTERDAM, saterdag. In
Atrium waren gisteravond seven man-
dotine-orkeatsn voor het JaarliJluH
mwvtohnehsetivaL Dk festival 1» gees
wedstrijd. Wel wordthetoptreden va*
rik offcast op de band engeootneo; daat
'iaat tuur ot criticus ma» van Nor-
don te Amsterdam. Het ligt In hert
voornemen over enkele weken de or
kesten met hun dirigenten opnieuw
bijeen te roepen en aan de kridtk van
de heer Van Norden te behandelen.
DeriblJ sai dab blUkrh dat een enkel*
ker «en muziekstuk non wet te noög
gegrepen was, de techniek nog verte-
te td kan woeden o< bet tempo oog een
beetje ópgtvoerd kan worden.
Wet w* gisteravond boorden, klonk
óns ln leder reyal piotrif ba de oren.
De orfceeten Maken lp etari aowri rae-
als ntMmlutiitHv minlek
w^UlBliind tötiSot* tobnum.
Fantastische aanbieding schotse rullen van bekende
kwelden, all* mogelijke dessin». Voor |urfc|es, rokken
f ovefgooten. Slecht» 2 dager ««d vóórdeliger;
IWisi», nnbMIne unl l'mn tn Btntften
P** 4«öm. 130.140 breed.
Nereml 6.9&a95, dwMt 2 d^en «dm b«* pOjc
