AVRO-TELEVISIE, 4 MEI, 'S AVONDS:
NRT SPEELT 'EIKEN EN KONIJNEN'
NIEUWE KRAAN VOOR BELL LIJN
Rijdende bommen
ROTTERDAM RIJN MOND
Joodse namen
Oorlog vergeten
Lichte manier
Inspiratie
Integraal
George Beli Group
tweemaal per week
lussen Rozenburg
en Bell post
Zes maanden
cel voor heling
s»
fe0>jK
Elf maanden
voor bekogelen
politiewagen
Handelaar schuldig
aan veroorzaken
dodelijk ongeluk
Eind- en beginpunt
bus 32 verplaatst
naar Meen wenstraat
T.b.r. voor
verslaafde
Nieuwe NV voor
bouw pijpleidingen
Trio Tropical
op KRO-radio
pag. 4 - woensdag 28 april 1971
Tekening van
klein burgerlijk facisme
door FRANS HAPPEL
de avond van de vierde mei, na de twee minuten stilte, zal
de AVRO-televisïe het toneelstuk .,Ëiken eu Konijnen" uit
zenden. Waarmee de sombere traditie doorbroken wordt, dat op
Herdenkingsdag via het scherm vrijwel alleen tmtrhreldon tot
ons komen.
„Eiken en Konijnen" is geschreven door de Duitser Martin Wal
ser. Het stuk is een vlijmscherp prikken in karakter en mentaliteit
van de Duitse kleinburger. Karakter en mentaliteit die het fascisme
mogelijk hébben gemaakt en fascisme mogelijk blijven maken.
In tl962 gin* „Eiken cn Konijnen''
In Duitsland in première. Het succes
was matig. Pas toen het Theatre Na
tionale JPopulaire in 1967 (in een re
gie van George Wilson) de eerste
Franse voorstelling van het stuk
bracht, kréég Martin Walser de
waardering waar hij zonder meer
recht op had. „Eiken en Konijnen"
werd door pers cn publiek daverend
ontvangen.
Anty Westeiüng, dramaturge van
Nieuw Rotterdams Toneel cn Con
Nicolai, hoofd afdeling diaxnaturgie
van de AVRO, woonden eén van de
TNP-voorstellmgen by en legden in
feite de basis voor de a s opvoering
op 4 mei. Niewv .Rotterdams Toneel
namelijk, kocht de aedhtcn voor Ne
derland van „Eiken en Konijnen".
NRT besloot echter enige tijd gele
den het stuk onopgevoerd vry
te geven Volgens aïgpiaak, was de
AVRO de eerste gegadigde En NRT
wend gevraagd om „Eiken en Konij
nen" in een regie van John van de
Rest voor de televisie te spelen.
Van de Rest „Het ts een enorm
stuk en ik had het graag in de
schouwburg .gebracht, maar om een
groot aantal technische problemen
zag ik het toch met zitten Voos tele
visie as het echter uiteimate ge
schikt"
Eiken en Konynen" heeft dnc
t ij dsi tu erin gen. De intro speelt in
1945. De oorlog is nop net niet voor
bij.
De igeallieetde legers trekken op
Nabij het dorpje Rreiren.burg treffen
we in een (eiken )bos een aantal
Duitse burgers Ze dragen nazi-uni
formen. Unifonnen die ze op dot
moment haten De winnende vijand
Is nabij, iedereen piobeeit zijn eigen
positie zo gunstig mogelijk tc maken,
er is maai eén ding belangmk Upt
eiigen hachje. Want' „Wir haben es
mcijï, gewusstDaar is ook Alois,
vooibestemd om alle uit het Nazi
dom voorkomende ellende op zi|ii
schouders geladen te krijgen Hu
heefr jaren in een Diuts concentrn-
tiokamp gezeten negens „verkeer ip
gedachten
Hij is als medisch experiment ge
bruikt, bestraald en castraat gewei-
den Hij heeft een prachtige hos»1
kopstem gekregen. Alois, een naïeve
vriendelijke jongen, is volkomen
gemdoctmneerd dooi de Nao's
DN: In het kamp kreeg hij öe
J-J kans om konijnen te fokken,
Angorakonijnen, Hij bracht zc rare
naar huis.
Aids «n dialoog niet Kretsieitcr
Gorbach: „Alois, ik heb je toch ver
boden om je konijnen Joodse namen
te greven. Als je daarmee doorgaat
kom je nooit in het koor van de
zangvereniging".
Alois: „Da's nog een gewoonte uit
het kamp Uiitersoharfuhrei SchoeJc
wilde dat zo, ihij boval ons de konij
nen zo te noemen. Elke keer als er
een Jood minder was, 2fil de
llnterscharXuhrer tegen ons: Die of
die naam is vrijgekomen. En. als de
SS zin had m een lekker maal, kwa
men ze bij tmj „Geel ons Benjamin
of Samuel" zeiden ze dan"
Een aantal scones vei der gaat het
gesprek over de konijnen tussen
Alois en Goibach voort
Alois „Als de Unteumensehen ons
overweldigen., dan is ons hele ras
naar do bliksem Maar
UnterscharfiUirer Schock zei óok te
gen ons. De angorakontjnen van
Alois zijn vei geldken bij gewone ko
nijnen wat de Duitser is vergeleken
bij de Uniermensch .En daarom heeft
hij veiordonneeid dal ik, toon. ik het
kamp uitging, het recht had om mijn
fokdieren mee te neonen".
Gorbach: „Maar waarom dan toch
die Joodse namen, Alois Dat klopt
mei".
Alois: „Jawel, dat klopt wel. We
maken ze immers dood. En dan de
wol Ze dienen ons. Op het ogenblik
kost een pond angora-wol meer dan
een partij-insigne in goud, Hen
Kreisleiter. Want voor een partij-xn-
signe moet je eerst kleren aan je lijf
hebben, anders kan je het met op
spelden. Op je vel kan je het niet
vastprikken, wat dacht u..9"
Tweede episode: vij£ jaar later,
hetzelfde bos, dezelfde mensen De
uniformen hangen al lang aan dc
kapstok, maar de hoedanigheid van
Jhon van de Rest: „...gewerkt met
een gouden ploeg..."
degenen die zc gediagen hebben is
echtei nog die \an 1945 Het schuld
gevoel is (nog) gtoot We zitten
midden in de „Wiederguttmachung"
Dg Franse troepen hebben zonder
slag of stoot Bretzenburg kunnen
bezetten, omdat Alois al zijn (witte)
angorakonijnen doodde en de vellen
aan de vlaggcstokken van het dorp
hing Het is hem eerst door 't plaat
selijk militainsme quasi kwalijk ge
nomen Men bad zo graag willen
strijden voor Duitsland Maai
achteraf is het eigenlijk allemaal
best gelopen vindt men Alois woidt
als held beschouwd cn hem wordt
een plaats in het zangkoor toege
zegd
Alois' vrouw Anna: „Eerst maken
ze van Alois een konyuenfokker.
Dan latrn ze hem zingen. De beren
dresseren hem net zo als hel hun be
lieft".
Msar op een feestelijke bijeen
komst opgeluisterd dooi een op
treden van het koor komt A)o»s
met aan zingen toe Want op het
spreekgestoelte kraait hij ondei
meer „Is het met heeihjk dat wc ei
allemaal dooi gerold zijn en dat we
biei weer bij elkaar kunnen Koincn
op de verjaardag van de
fuhrei. I"
Alois' ongeschokt geloof in wat
hem is geleeid past met bij Het Gro
te Schuldgevoel. Hij woidt afge-
voeid Naar een krankzinnigen-in
richting
TEERDE episode: Het is I960. Het-
zelfde bos, dezelfde mensen. Het
schuldgevoel is over. „Laten wc die
oorlog nu maar eindelijk vergelen",
is de gedachte. Het is Pinkster-zon
dag. Het is feest. Er worden zelfs
toeristen verwacht.
Alois is teiug uit het gesticht Er
is hem beloofd dat hu alsnog in het
koor mag Maai nee
„Want", zegt buigcr Sempei
„Waar gaat het publiek aan denken
als ze de stem van meneer X horen
na alles wat ze al weten van dc
nachtegaal van Bietzenbuig7 Ach,
kom nou toch' Iedereen zal denken
aan concentratiekampen en aan die
onmenselijke jaren Zo is het toch,
nietwaar1 Wij hebben het recht met
om d'c onmenselijke jaicn le velge
len Ik ben de laats'e om daar de
sluiei der veigetelheid ovei te wer
pen Maar op een dag als vandaag,
op Pinkstei en, een zangeoncouis'
Allemaal staan we daar "en zingen
uit volle borst Die volle borst ver
dient wat beters dan herinneringen
aan prikkeldiaad Dat zoudt u toch
ook met willen
Alois mag met meezingen Alois
heeft zijn konijnen geslacht Alois is
vervreemd van zijn vrouw Anna
Alois zowel als Anna worden naai
een inrichting verwezen
John van dc Rest „Feist denk je,
oh ja, ik kan lachen om het «tuk
Maar langzamerhand komt de ver
warring, gaandeweg wordt ijselijk
duidelijk wat Walser bedoelt"
Eerste lachen' John- Jazeker
Martin Walser is met Durrenmatt en
Op de eikentop, v.l.n.r.: Marijke Merckens, Herman Frank, Sacco van der
Made en Dore Smit.
Friseh een van de weinig Duitstalige
schrijvers die iets smjdens in humoi
kan verpakken Maar, het is ogen
schijnlijke humor. Voor het eerst is
het Duitse verleden getekend met
daaraan verbonden het scepticisme
over het heden De Duitser verliest
zich maar al te vaak in omein zelf
beklag Daar is bij Walser geen
spoot van te bekennen.
D1KEN en Konijnen" wordt
"i-J op 4 mei gespeeld door
Henk van Ulsen (Alois), Pim Dik
kers (KreisleHer Gorbach), Marijke
Merckens, Stejc van Brandenburg,
Dore Smit, Johan Schmltz, Saeco
van der Made. Wim Hoddes, Peter
Aryans, Herman Frank, Frans Koks
hoorn en Fred Scholten.
Henk van Ulscn „Om verschillende
1 edenon was ik erg blij om in dit
stuk tc kunnen meespelen. Er wot-
den de laatste lijd ?o weinig stukken
die goed in elkaar zitten, die meer
zijn dan alleen wat rïivertissiment.
voor tevee gespeeld „Eiken en Ko
nijnen" is godzijdank goed. En ik
vind het geweldig dat er voor die
dtoevige avond eens per jaar, een
stuk gevonden is terecht komt het
dan uit Duitsland waarin de iro
nie en de gewonde plekken op een
lichte manier woiden behandeld,
waardoor de diepe betekenis van
waar het om gaat volledig uitkomt'.
Prm Dikkers „Walser is zelf bn
de HiUerjugend geweest, hij heeft
het Nazidom van heel nabij meege
maakt In rijn stuk heeft htj vooial
de middelmatigheid van die mensen
willen tonen. Het rijn met alleen
snauwende ploerten, maar gewoon
van die fascistische burgei s die ieder
ogenblik kunnen omswitchen Het
zijn allemaal mensen aic zich ci uit
proberen tc draaien en tien jaar ja-
ter weer volledig bereid zullen zijn
om de oude draad op te pikken"
„Eiken en Konijnen" is in vier da
gen tijds in de giote studio I van het
NOS-complex m Hilversum opgeno
men Voor John van de Rest en zijn
acteurs waren het mooie dagen Ei
moest snel en goed gewerkt woiden
Aan beide vooi waai den weid
naar eigen waarneming voldaan
John „Een klem wondertje maai
ik had en het geluk een gouden
ploeg te hebben ja, daar leken ik
iedereen toe, ook de cameramensen,
ook de mensen var» het licht cn het
geluid, ook de man die het decor
aanveegde en die spanning was er,
die tinteling, hoe moet je het noe
men, die volmaakte homogeniteit
waardoor er optimaal gewerkt kon
worden".
I^ENOTEEBD In de studio, een
uitspraak van een cameraman
na loftuitingen over een prachtig
„shot"; Als er kw allteit in de scene
zit, dan hebben «ij voldoende inspi
ratie om daar kwaliteit tegenover to
zetten",
Een nndctc camci aman „Dat een
toneelstuk zo voor tevee gespeeld
wordt, dnt maken we de laatste ja
ren jammer genoeg te weinig mee"
Henk van Ulsen. ,Het liep vanaf
dc eerste seconde dat we bezig wa
ren m de studio hee) organisch cn
heel natuurlijk. Ik had het stuk een
jaar geleden al gelezen en iU wist
precies wat ik wilde doen En dat
dan met een coach als John van de
Rest, die in dit werk heel knap is.
Hij heeft een grote praktische intuï
tie en het werken mei camera's kent
ie als een van de weinigen. Hij deed
mij weer denken aan een periode die
eigenlijk veel te lang geleden is af
gesloten, de hoogtijdagen van Kees
van Tersel.
Con Nicolai vcitell tijdens de op
namen dat hij het stuk eerst aan een
aantal Joodse. Nederlanders heeft la
ten lezen. Waarom9 We de
AVRO wilden zeker weten dat we
memand zouden kwetsen" Ei waren
geen bezwaien.
Later hebben Nicolai en NRT nog
wel enige tijd over details gediscus
sieerd. In de oorspronkelijke tekst
van „Eiken en Konijnen" wordt bij
voorbeeld gesproken over „Jodenna-
men", hetgeen vee] grover klinkt
dan „Joodse namen" in de Franse
Alois {Henk van Ulsen} en Krefsleiter Gorbach (Pim Dekkers). Gorbach:
joodse namen, dat klopt toch met, Alois?"
vertaling Van AVRO-zijde was men
eig voorzichtig
TTËNK VAN ULSEN: „Ik \Ond het
J-x een beetje onbegrijpelijk vnii de
AVRO. Er zijn natuurlijk altijd
mensen die Iets niet begrijpen of
verstaan. Ja, en dat zou misschien
één of twee leden kunnen kosten".
„Maar als je heel eerlijk en dege
lijk denkt dan moet je h*t stuk inte
graal brengen, andeis heeL he geen
zm Die jongen die konijnen fokt en
die omdat hij ?n'n VErv-miK,'",H -
ke nazi geworden is, u.t pure afkeer
van de Joden zijn konj. t „co -
namen geeft omdat ze iodi aoorUe-
maakt worden dat is natuuilijk een
bittere grap Maar er zal geen Jood
2ijn dio zijn verstand gebruikt die
hierdoor gekwetst zou kunnen wor
den. Hij wordt hoogstens op een
verschrikkelijke maniei weer op dc
verschrikkelijke feiten gedruk, Dai
is niet leuk. maar* daar is die hei-
denkmgsavond voor
Pim Dikkers „Ik \md het bijzon
der dat het stuk op 4 mei woidt Uit
gezonden Dat we nu eens een keer
niet met oreeldreunen zitten, maar
gewoon met een heel iccel beeld van
een vent die or /elf tussen m heeft
gezeten Mensen dat was het nou, /o
teageerden ?e
NRT speelt Eiken en Konijnen"
voor de televisie John van de Rest
heeft vaak geioepen dat zijn gezel
schap onderbezet is, dat er van de
acteurs soms te veel gcviaagd moet
worden om aan alle subsidie-vei-
phchtingen te voldoen Betekent te
levisie dan met helemaal een cstra
belasting'' John Het seizoen is bijna
vociibij Een piemiere „Oidipus"
komt 15 mei uit vei der heb oen
we aan al onze verplichtingen vol
daan .Eiken en Konijnen" kon nu
gei caliseerci worden We hadden er
rijd "vooi En kun je voor een stads-
gezelschap betere publiciteit en een
mamer van goodw. 11-kweken beden
ken dan het voor tevee te laten spe-
,Maar waarom hebben je konijnen
len'"
En: „Hhet was voor mtf geweldig
om weer eens een tevce-rcjric le
doen. Voor het eerst sinds twee jaar.
Ik heb danook het gevoel dat Ik de
tevee ten onrechte tc lang in dc
steek heb gelaten".
We hebben geweldig gewerkt
Het khnkt opschepperig, maai zo is
het niet Wie denkt dat het voor ons
alleen eed lekker schnabbelije was,
weet met waarover hij praat"
Henk van Ulscn „Dit was echt
hogeschool Misschien ?ullen een he
leboel mensen, nadat 7e dit stuk ge
zien hebben, zeggen .Wat heb je er
ovei opgegeven en waarom'* Dat zou
ik jam mei imdcn, maar het zal me
eigens een zorg 2ijn. Voor ledeieen
is deze hele werkperiode geweldig
positief geweest".
„Eiken en Konijnen". Een stuk dal
vooral iets heeft te zegeen aan dc
mensen die denken: ,,Nou» die 4e
mei, laat maar hoor, weet ik veel.
waarom doen ze nog Jets aan die
dag
De voorlopige afvaarten die stnds
het einde van vorig jaar werden gebo
den in samenwerking met de Rotlei -
damWaterford dienst, hebben vol
doende ïesultaten getoond om een
roehtsteekse dienst te rechtvaardigen.
De Bell Group vaart nu, mklusief
de nieuwe lijndienst op vier scheep
vaart! outes De bestaande diensten
zijn Bellpoi t-Waterford, Rotterdam
Wate ford en RotterdamTeespot t.
De faciliteiten op de terminal fe Ro
zenburg worden uitgebreid Een twee
de aanlegsteiger is al in gebiuik geno
men en een tweede containerkraan is
in aanbouw
ROTTERDAM, woensdg De
Rotterdamse rechtbank heeft gisteren
de 22-jarige metaalbewerker Herman
van D wegens hei-ng van paifuunta-
bletten veroordeeld tot een gevange-
msstiaf van 6 maanden, waarvan drie
voorwaaidehjk
Verder werd de metaalbewerker
nog schuldig bevonden aan vei zet te
gen dc politic. Conform Je cis werd
hem hiervoor 14 dagen hechtenis op
gelegd Voor het andere feit had de
officier 6 maanden, waarvan tw
voorwaardelijk gevordeid.
W4Snim$
A&ïkjSjsri
- 5 - .V.;
De uitbreiding van de Bell Lijn terminal te Rozenburg/Europoort. De kade is met 92,50 meter verlengd met een
totaal oppervlak van zt 4500 m2. Men is inmiddels begonnen met de bouw van de tweede brugkraan.
ROTTERDAM, woensdag. We
gens geweldpleging tegen dc politie
heeft de Rotterdamse rechtbank giste
ren Johnny H. (20) uit Capelle aan
den IJsscl veroordeeld lol een gevan
genisstraf van 11 maanden, waarvan 3
voorwaardelijk met een proeftijd van
2 Jaar,
De verdachte had deel uitgemaakt,
van een grote groep Zuidmolukso jon
geren, cüe bij het woonoord IJsscl-
oord twee politiewagens met stenen
had bekogeld Verder heeft de man
nog inbiaken In een pompstation en
een kantine op zijn geweten. De offi
cier had tegen hem een ge van gems-
ikraf van 12 maanden, waarvan drie
voorwaaidelljk met een proeftijd van
2 jaar geeist
ROTTERDAM, woensdag Dc
Rotterdamse rechtbank lieeft gisteren
de Rotterdamse handelaar Petrus van
D. (58) schuldig bevonden aan het
veroorzaken v»n een dodelijk ongeval.
Dc rechtbank veroordeelde de man
tot een geldboete van 500 gulden en
een ontzegging van dc rijbevoegdheid
voor dc lijd van drie maanden.
De officier van justitie eiste veer
tien dagen gelegen een boete van 1090
gulden een voorwaardelijke gevange-
ni-ymaf van drie maanden en zes
maanden ontzegging van dc njbe-
voegdhed Bij het ongeval op de Mo-
lerlann kwam do 24-jnngc motorrJj-
dei F Blonk om het leven.
ROTTERDAM, dinsdag. Eind- e«
beginpunt van bus 32 op het Noorder-
eliand is met Ingang van vandaag ver
plaatst van Maaskado naar Meeuwen-
straat. Deze halte wordt öu bereikt via
dc Prim Hendrikkade.
De heennt naar Gvcrschie gaat nu
via Maaskade cn Pr'ns Alexander-
strnat. Dc halte in dc Slcephelling-
stiant bij dc Prins Hendrikkade wordt
vervangen door een halte op de Prins
Hendrikkade voorbij de Sltephelhng-
straat. Voor de richting Oversenie wordt
de halte in dc SlccphelhngsUaat b(j de
Prins Hendrikkade opgeheven, cn ver
vangen door een rucuwc halto op de
Maaskado voorby de SleepheÜing-
s traat
ROTTERDAM, woensdag De
21-jarlffo Peter van der M. is fisteren,
weffens het bezit \&n 1500 palfiumta-
bleltcn door dc Rotterdamse recht
bank veroordeeld tot een ffevanffcnis~
straf van 3 maanden cn een onvoor-
v aardelijkc t cr besch Ikk Inffslelliuc
van dc regering.
Dc officier van justitie eiste veois
tien dn gen geleden een celstraf van 4
maanden met aftrek, een voorwaarde
lijke terbeschikkingstelling van dc re
gering en opname in de Van der Hoe-
venklfmek voor het ondergaan van
een behandeling. De man is verslaafd
aan verdovende middelen, waaronder
zeer zware
ROTTERDAM, woensdag (ANP).
Hot Franse ingenieursbureau Om
nium Technique des Transports par
Pipelines OT.P. te Puteaujc en Keynes
NV fngnieurs- en constructiebureau te
Schiedam hebben op basfs van pariteit
een joint venture opgericht onder de
naam OTP -Keynes N V
De nieuwe vennootschap is geves
tigd In Schiedam en heeft tot doel het
ontwerpen cn dc bouw van lange-a£-
standspyplcidingen met de daarbh be
horende faciliteiten zoals tank-fauns,
pomp- en compressorstations, laad- en
losstahons voor het transport en de
opslag van vloeibare, gasvormige en
vaste produkten
De samenwerking tussen O.T.P. en
Kejnes dateert reeds van april 1968,
een aantal projecten is inmiddels
gezamenlijk ten uitvoer gebracht.
ROTTERDAM, woensdag, In het
KRO -radioprogramma „Dc Spring
plank" van zaterdag l mei as. is een
optreden te besiuhteren van bet Rot
terdamse „Trio Tropical", Het pro
gramma is te beluisteren van IS 00 tot
19 30 uur via Hilversum 1.
Het programma „De Springplank"
biedt de kans aan beginnende arties
ten om wat studio-ervaring op tc
doen Eerder traden in het programma
onder anderen Anme Palmen, Ellie
Nieman. Connie Vandenbos en Harry
Banmnk op.
*Ï£R„
Spelregojs: plaatsing bstakgnt gsen
lAttammlng. Gsan anoniam» bileven.
T# lang» brlavtn moeten bakort wordan.
Bij Gent gebeurde afgelopen vrijdag
een ernstig ongeval met een met
vloeibaar gas geladen tankauto. Over
de Spinozaweg in Lombardijen (Euro
pese gasdistnbutieroute en 24-uurs
bulderbaan m Rotterdam) daveren in
een onafgebroken stroom deze rijden-
do bommen midden door de woon
wijk. Verbijsterd vraagt men zich af
hoe lang de betreffende instanties
deze verantwoording nog blijven dra
gen. B
