ACTEUR FERD
STERNEBERG
Het 'Shfiffy-Theater'
vermenigvuldigt zich zeventig
TOEVALSKUNSTPRENTBRIEFKAARTEN
m
KUNST
The life of
ladyGodiva:
stompzinnig
bedrog
Coiicèrtzaal
Jong publiek
Versteld
Economie
Poolse gra fiek in liet
Rijksmuseum ven the
'Boek van de maand'
met oude rijmpjes
Nieuws jagers
best op dreef
*0
Moordenaar gezocht via opnamen
voor film 'Rome' van Fellini
Environment Beuys
in Van Abbeniusemn
Pierre Janssen na veertien jaar
voorlopig van liet scherm
LJ-f
woensdag 11 augustus 1971 - pagina
door Toon van Severen
Amsterdam krijgt er volgend seizoen een paar theater faciliteiten
bij. Verantwoordelijk daarvoor is de nu zesentwintigjarige direc
teur van liet Shaffy Theater Steve Austen, die een aantal van de
grenzeloos lijkende mogelijkheden van het gebouw Felix Merilia
aan de Keizersgracht weer iets meer wil gaan uitbuiten.
„In de zogenaamde Zuilenzaal op
de eerste verdiepihg, de voormalige
repetitieruimte van. Toneelgroep
Centrum, nemen we in september
een tweede theatertje met 200 zit
plaatsen en zonder podium in ge
bruik", zegt Austen. „Dat vraagt
nogal wat investeringen, hoewel we
de zaak op onze bekende armoedige
wijze ter hand nemen. Op dit ogen
blik wordt een tweede nooduitgang
aangebracht, de ramen aan de
voorkant moeten nog met geluid-
werend materiaal worden bekleed,
maar de zitplaatsen hebben we al
aangeschaft: een partij kerkbanken
op het Waterlooplein. Als toneel
groep Studio doorgaat wordt het
gezelschap vaste bespeler van de
zaak. Ik hoop dat het daarnaast
mogelijk blijft om rondtrekkende
produkties er ook een onderkomen
te geven".
De Zuilenzaal moet voor het
eerst gaan draaier^ tijdens de Am
sterdamse Kunsttiendaagse (alle
voorstellingen voor vijf gulden),
die voor Shaffy Theater en Co
van 14 tot 23 september valt. Stu
dio zou in die periode met geïnte
resseerde bezoekers een produktie
willen opzetten. In het Shaffy
Theater zelf staat dan het cabaret
Neerlands Hoop in Bange Dagen,
dat er op 9 september de première
brengt van zijn tweede programma.
In nachtvoor stellingen krijgt men
er te zien: het spektakel van Peter
en Adriaan, de zingende Sïssi's met
jongleur Hans Hudson en in Zodiac
een Uruguese groep met „Tupac
Amaru".
Steve Austen: „Daarnaast zit in
Felix Meritis de eerste concertzaal
die Nederland ooit heeft gehad,
trouwens ook een van de beste. De
Kleine Zaal van het Concertge
bouw is er een kopie van. Weinig
mensen weten dat. Van die weini
gen zijn er die het een schande vin
den dat hij niet méér wordt ge
bruikt. Met het Amsterdams Hul-
harmonxsch Orkest dat in de zaal re
peteert, hebben we nu de afspraak
gemaakt dat wij zullen helpen bij
het organiseren van manifestaties
in die zaal, voornamelijk muziek
dus, want de ruimte is met geschikt
voor het gesproken woord. In het
Kunstmaandorkest bijvoorbeeld zit
een groepje musici dat graag in
kleiner verband iets wil doen. Dat
zal voornamelijk in de weekends
gaan gebeuren, voorlopig een keer
per maand. In de Kunsttiendaagse
brengen wij er vier dagen na el
kaar de Technische Theatergroep
Perspekt met het „Paganimsyn-
droom". Daar zit een lichtshow aan
vast en „Solution" werkt er aan
mee, volgens Thijs van Leer de
beste popgroep van 'het land".
„Ons beleid zal met deze uitbrei
ding van de mogelijkheden met
veranderen. Het staat op een paar
stevige poten. Het proberen naar
binnen halen van een aantal kate-
gorieén jong publiek, althans hen
niet financieel af te schrikken. Zes
tig procent van ons publiek bestaat
uit jongeren. Wij zijn ook zowat
het enige theater dat houders van
het Cultureel Jongeren Paspoort
te allen tijde onbeperkt binnen
laat, Daarnaast proberen wij een
klimaat te scheppen waarin alle
produkties, waarvan je zegt: het
zou zonde zijn dat ze niet gezien
worden, aan bod kunnen komen.
Dat vraagt van het publiek vaak
een soort vreemde Open instelling,
de bereidheid om alles maar te la
ten gebeuren. Onze derde pijler is
deze: door het beschikbaar stellen
"van 'een apparaat begeleiden wij
groepen en geven hen de mogelijk
heid zich verder te ontwikkelen tot
ze met een afgerond programma
kunnen komen. Funhouse is daar
een voorbeeld van".
„Het is een beleid dat niet eng op
winstmaken is ingesteld. Ik sta al
tijd weer zelf versteld over onze
resultaten. Het is een liefhebberij
voor mij, en liefhebberijen kosten
vaak geld. Wat er aan de exploita-
Dïrecteur Steve Austen: „op onze bekende armoedige wijze"
tie van het Shaffy Theater ont
breekt wordt bijgepast uit de op
brengst van andere- activiteiten,
zoals mijn theaterbureau".
„Eind '63 ben ik het theater op
eigen houtje gaan runnen, nadat
Ramses Shaffy onenigheid had ge
kregen met zijn producer Thijs
Chanowski, bij wie ik tot dat mo
ment als werkstudent schnabbelde.
Ik heb het de naam Shaffy Theater
gegeven omdat Ramses het bekend
had gemaakt en er zijn vermogen
had ingestoken om het le schilde
ren en aan te kleden zoals het er
nu nog,uitziet".
„Van huis uit ben ik student be
drijfseconomie. Met mijn kennis
van het vak moet ik zeggen: de-
manier waarop dit theater wot dl
gerund is volledig uit den bo/c.
Economisch is het niet verant
woord, absoluut niet. Het kén met.
Zeker op langere termijn, waarbij
mvestenngen en afschrijvingen een
rol gaan spelen, zal hot ,mct zo door
kunnen gaan. In een advies van de
Kunstraad is uitgesproken dat men
door middel van incidentele subsi
dies aan incidentele piodukties
moet komen lot een draaglijk be
staan voor ons soor kiene theaters.
Zo'ang er geen alternatief is zou
d?t ds oplossing zijn en dan hoef ik
echt geen subsidie voor mijn thea
ter als zodanig".
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM, woensdag. De
acteur Ferd Sterneberg is van
daag zeventig jaar geworden.
Vanmiddag tussen vier en zes uur
word dit feit gevierd met een
ontvangst in het Toncelmuscum
aan de Amsterdamse Heren
gracht, waar vele vrienden, col
lega's en relaties hem hebben
gehuldigd, vooral ook omdat hij
enkele dagen later, zondag 15
augustus, vijftig jaar met een
onderbreking gedurende de tijd
van de Duitse bezetting „aan
het toneel" zal zijn,
Ferd Sterneberg heeft behalve als
acteur in de toneelwereld belangrij
ke ml'len gespeeld ais toneelleider,
organisator, regisseur, pedagoog en
vertaler. Hij is een toneelkunstenaar
met een grote eruditie en een sterke
menselijke en sociale betrokkenheid.
Hierdoor werd luj tijdens de Tweede
Wereldoorlog een van de leiders van
het kunstenaarsverzet en behoorde
hij tot degenen, die financiële onder
steuning van stakende en ondergedo
ken collega's organiseerden. Na de
oorlog was hij een van de grondleg
gers van het Toneelplan. Hij heeft
ook geijverd voor het pensioenfonds
voor het toneel.
Ferd Sterneberg heeft tal van rol
len op de planken gespeeld en vele
toneelstukken geregisseerd en ver
taald. Ht) «heeft de directie of artis
tieke leiding van verscheidene to
neelgezelschappen gevoerd, is voor
zitter geweest van de Nederlandse
Vereniging van Toneelkunstenaars,
ltd van de Raad voor de Kunst, be
stuurslid van de Federatie van To
neelgezelschappen en -spelers
toneeleoöi'dïnator van de NTS. Ster
neberg is ook jarenlang leraar aan
de toneelscholen in Amsterdam en
Arnhem geweest en geeft nog steeds
incidenteel les aan de Amsterdamse
toneelschool.
Veel heeft hu in al deze functaes
bijgedragen aan de ontwikkeling van
dc toneelkunst en dc verbetering van
de positie van het toneel in Neder
land. Ford Sterneberg heefit zijn tal
loze herinneringen neergelegd in een
manuscript, waarvoor hij nog een
uitgever zoekt.
(Ven onze kunst redactie*
ENSCHEDE, woensdag. In het
Rijksmuseum Twenihe in Enschede
wordt vrijdagavond 20 augustus een
tentoonstelling geopend met grafiek
van 12 Poolse grafici. De expositie
duurt tot en met 19 september.
FERD STERNEBERG
vijftig jaar „aan hot toneel"
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM, woensdag. Van
af 11 september is in de handel ver
krijgbaar het boek „Rijmpjes en
versjes uit de oude doos". Deze uit
gave van Meulenhoff Nederland
wordt door de CPNB aangeboden als
„boek van de maand" en kost daar
om tol 9 oktober slechts 6,90. De
prijs zal daarna minstens het dubbe
le bedragen.
In het boek zijn 87 „rijmpjes en
versjes uit dc oude doos" verzameld,
waarbij Bert Bouman illustraties in
kleur vervaardigde. Tot nu toe wer
den als „boek van de maand" aange
boden „Weerklank van Anne Frank",
„Het dagboek van Van Gogh" en
„Varend door Nederland".
Stuk: The Life Of Lady Godiva;
auteur: Ronald Tavel; gezelschap:
The Playhouse Of The Ridiculous,
New York; regie: John Vacarro;
plaats: Shaffy Theater, Amsterdam.
The Playhouse Of The Ridiculous
is, zoals cie naam overduidelijk te
kennen geeft, een theatergezelschap
dat Het Belachelijke poogt na te
streven. De groep verschaft zich
hiermee een vrijbrief die verplich
tingen oplegt die niet gering zijn; in
de eerste plaats de vraag: wat is he
den ten dage in theaterland nog be
lachelijk? of: wat wordt door een
bchoorlylc maatschappelijk geënga
geerd toeschouwer (en tot deze ,richt
zich The Play-House b\j uilsiek) nou
nog als belachelijk ervarenDan;
wie toil dit gezelschap nou precies ri
diculiseren, zichzelf, het publiek of
beiden? Kortom: de belachelijkheid
is een schone zaak, maar hoe schenkt
men het mensdom daarmee het goede
vermaak?
The Pïay-House Of The Ridiculous
Lady
drukken een uiterst gebrekkig ant
woord. Regisseur Vacarro en schrij
ver Ronald Tavel hebben het voorna-
melyk in kinderachtig geëtaleerde
I sex-gedoetjes gezocht. Een makke
lijke oplossing; zo langzamerhand
krijg je het gevoel dat. de enige sym
boliek die modernistische toneelge
zelschapjes nog lijken te zien een in
beeld gebracht kapot gebladerd
exemplaar van dat oervervelende
boekje Variaties is. De hele maat
schappij speelt zich dan (bij voor
keur) ook nog af in een ontuchtig
klooster zodat de kerk ook nog even
tjes in een ruk „meegenomen" kan
worden. Zo ook The Life Of Lady
Godiva een stomvervelend werk
stukje dat het eigenlijk alleen maar
van de aardige aankleding moet heb
ben, Voor de rest: bekrompen, vaak
nogal nichterige, lol waarbij je je rot
zit te vervelen. Natuurlijk hebben
Vacarro en de zijnen dan altijd nog
de smoes annex „ontsnappings-clau-
sulë' dat het er hun alleen maar om
gaat Het Belachelijke in de wereld te
laten zien met die instelling kun
je namelijk alle kanten op. Laat ik
dan maar gewoon stellen dat deze
produktie niet belachelijk is maar
laf. de weg van de minste weerstand
volgt. Stompzinnig bedrog.
ISCHA MEIJER
f
.Sonsbeek buiten dc Perken"
heeft de opzet gehad een manifes
tatie te zijn van de nieuwe kunst
uitingen, d» zichtbaartnakfng
van een nieuw tijdperk aan het
grote publiek. Vele moeilijk grijp
bare zaken, zoals communicatie.
Informatie, de voorslelbaarheid
van de ruimte, worden (tot en
met zondag 15 augustus) in het
Arnhemse park Sonsbeek, maar
ook tot ver buiten de perken
daarvan aan de orde gesteld.
Vijfentwintig staande GEB-
klokken, een idee van Wlm T.
Schippers, op het Amsterdamse
Rembrandtsplein, de Duitse kun
stenaar Jozef Beuys praat in het
Zeeuwse Vlake met mevrouw Van
der Grinten en op de band opge
nomen wordt dat kunst. De Ja
panner Matsuzawa zit op een
hoogvlakte In zijn vaderland en
oefent ascese uit ten gunste van
de ondergang der mensheid.
Ideeënkunst, situaties uit hun
verband getild en. bij voorkeur
ongewijzigd, tot kunst verheven
of verlaagd.
Het heeft mogelijk niet eens
met Sonsbeek of zijn perken te
maken, maar een anonieme
ideeënman/kunstenaar zendt al
weken niet zonder hardnekkig
heid aan de kunstredactie van dit
dagblad (en mogelijk ook van an
dere) prentbriefkaarten met si
tuaties, waarop hij zijn koel klik
kend oog heeft laten vallen en die
hij ongewijzigd en slechts met
toevoeging van het bordje „Ca
sual Art" presenteert. Hierbij
enkele van zijn niet nader toege
lichte inzendingen. Casual Art per
ansichtkaart, toevalskunst, land
schapskunst, ideeënkunst, anonie
me kunst (voorlopig tenminste,
misschien werkt de inzender aan
een grootse image-campaign, dan
is deze redactie er in ieder geval
vlug bfj) en misschien ook wel
wegwerpkunst. Dat ligt aan de
ontvanger.
ROME, woensdag (REUTER).
Filmregisseur Federico Fellini geeft
de politie van Rome vandaag een
voortijdige première van opnamen
vafi' zijn nieuwe film „Rome". Tij
dens het schieten van scènes op de
Fazza Navona twee nachten geleden
werd namelijk vlak bij een hotel
houder doodgeschoten door een jon
geman Aangezien de politie denkt
dat hij zich gemengd kan hebben on
der een groep hippies die als figu
ranten aan de film deelnamen moet
de vrouw van de vermoorde de film
opnamen bekijken om te zien of ze
de moordenaar er misschien op her
kent.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM, woensdag. Het
door de Duitse kunstenaar Joseph
Beuys ingerichte environment „Vo-
glie verdere i miei montagne" zal in
het kader van de zomerpresentatie
van de eigen verzameling van het
Van Abbemuseum tot 5 september in
dit Eindhovens museum te zien zijn.
Op dinsdagavond 17 augustus zal di
recteur J. Leering een inleiding ge
ven op dit enviionment. Tijdens deze
avond in het Van Abbemuseum zat
ook de film „Eurasienstab" van
Beuys worden vertoond.
HILVERSUM, woensdag Pierre
Janssen verdwijnt voorlopig van het
scherm. Na veertien jaargangen
„Kunstgrepen" sinds vorig jaar
„Een Oog m dc Hand" heeft de
AVRO besloten de serie voor onbe
paalde tijd op te schorten. Het be
sluit is in onderling overleg en met
instemming van Pierre Janssen en
regisseur Leen Timp genomen, zo
meldt de AVRO.
Als motieven voor het afbreken
l
van de serie noemt de AVRO onder
meer de teruggelopen kijkdichtheid
van hei programma, het zendtijdver-
lies van de AVRO doordat de TROS
van C-omroep B-omroep werd en en
kele andere, aantrekkelijke voorstel
len, die de afgelopen maanden ter
tafel zijn gekomen,
Pierre Janssen heeft een voorstel
van de AVRO om het komend win
terseizoen enkele kunstfilms te maken
ken in overweging genomen.
i
"OELANGR IJKER dan dat Wibo
van de Linde via de t.v. vooral
overkomt als Wichtigmacher en
Chef is het dat hij het Televizier-
team blijkbaar kan inspireren tot
een agressieve journalistieke aan
pak als het erom gaat vlak voor of
op de deadline te komen met eigen
verslaggeving van belangrijke
nieuwsfeiten, zoals dat in de uit
zending van gisteravond waren: de
burgerooilog in Noord-letland
(Jaap van Meekren) en de explo-
sie-ramp in het Amsterdamse ha
vengebied.
Als kijker heb je er geen bood
schap aan met overwinning van
welke problemen ze het voor el
kaar hebben gekregen, maar het
minste wat je kunt doen is. ere ge
ven aan wie ere toekomt. Gelijk ik
doe bij deze; met de verzekering
dat, wanneer ze aan de Televizier-
tafel weer eens muggennieuws op
kloppen tot een ohfanten-itcin ik
niet te beroerd zal zijn me daar
over vrolijk Le maken.
TT EN van de lichtere onderwerpen
-*-J van Televizier betrof de handel
in luchtkastelen in Spanje. Voor
wie overweegt een appartement in
een of ander Spaans Zandvoort le
kopen; of zelfs al met een welbe
spraakte marskramer met een ak-
tentas vol zonnige optrekjes in ge-
sorek is. schrijf ik maar even over
de adviezen die Televiziers Van
Wostorloo m overweging gaf: let
goed op ligging en kwaliteit van de
bouw, want die bepalen de blijven
de waarde van het bezit in Spanje.
Ga met een tolk naar een goede
Spaanse notaris. Bekijk de eigen-
domspapieve» van de vorige eige
naar zorgvuldig. Weet dat in Span
je een voorlomg koopcontract geen
enkele waarde heeft en hoedt u
voor tropenkolder.
"ÏTAN hot door de KRO uitgezon-
den Hammerfeld Jazzfestival
zou ik iets meer moeten zeggen dan
dat de sfeer er onder de bezoekers
zeer ontspannen leek. Maar, laat ik
er maar eerlijk voor uitkomen dat
ik de muziek slechts zeer spora^
disch kon waarderen en dat ik bij
jazz met Indlsch-mystieke trekken
geheel het spoor bijster raak.
AANSLUITEND keek ik (uiter-
aard eveneens bij de KRO)
naar de BBC-documentaire over de
guerrillatroepen van Rome: de
Orde der Jezuïeten. Ongetwijfeld
een belangwekkende en beklem
mende film van een oud-leerling
van een Jezuïetenschool.
De KRO liet me echter zitten
met de vraag waarom zij het dij
het aanpassen van deze documen
taire voor de Nederlandse markt
heeft gelaten bij ondertiteling m
mijn moers taal. Minstens zo inte
ressant en eigenlijk onvermijdelijk
was het om, in welke vorm. dan
ook, deze documentaire een aamnu-
ling te geven. In dit werkstuk im
mers kwamen de historie en de ac
tualiteit van de Nederlandse tak
van de Orde ten onrechte in het ge*
heel niet aan de orde.
JUNGMAN
