m
Kunst-10-daagse biedt weer kunst vóór spotprijzen
Opmerkelijk Nederlands
talent in 'Zauberflöte'
"Japan alléén, al
bewijst boe BOAC
de weg weet in bet
\ërre Oosten."
ij
VITAAL SPEL IN
'MARAT-SADE'
For some people
there is only one airline.
^BOAD
MUSICUS, TERUGGETROKKEN LEVEND
IN 17DE EEUW, BRENGT OUDE OPERA
Sleutel
PROGRAMMA KUNST-1 O-DAAGSE
Kloof
Specialisatie
SUCCES
VOOR
FORUM
Voor miljoen geroofd
uit woning van Boris
Ckristoff in Rome
Roger Darton zingt
Piaf in De la Mar
Gilbert Bécaud weer
naar Nederland
takes good cate of you.
Duits toneel op tournee voor de jeugd
Boodschap
Nell Knoop (72)
overleden
Schilderijenroof
uit Parijse kerk
-pagina 4 - dinsdag 14 september 1971
PP
„Gewoon spotprijzen, "We ge
ven zelfs plaatsen gratis weg,
en andere voor één tot vijf gul
den. Neem de balletvoorstelling
op 29 september, met die twee
sterren van het Moskouse Bols-
joi-th.eater: vijf gulden voor de
beste plaatsen. Het Concertge
bouworkest voor hooguit vier
gulden, opera, cabaret (Neer-
lands Hoop loopt gewéldig), to
neel, filmsOngelooflijk goed
koop, dit slaat alles'*
CISCA-Uitkrant-directeur J. H.
C. Hardiek (38), organisator van de
Amsterdamse KunstUendaagse»
heeft veel van een geroepene als hij
zijn waren aanprijst: OS vèe-lsoortige
kunsteven-ementen, goed en zéér
goedkoop, samengebald in tien
aagen voor de muziek (van 14 tot
23 september) en tien dagen theater
(van 19 tot 29 september). Een
spectaculaire start van een nieuw
uitgaanssei2oen, dit jaar voor de
tweede maal. Waarom?
„Je kunt deze tiendaagse be
schouwen als een reclamecampagne.
Daarnaast heeft de Kunsttien-
daagsc veen idee-le kant: we willen
een nieuw publiek bereiken, dat
publiek dat nog nooit een voet ge
zet heeft m theater of concertzaal.
Een heleboel mensen denken, dat
uitgaan, veel geld kost. Als je 't mij
vraagt, is dat niet waar, ook in 't
gewone seizoen niet. In de Stads
schouwburg zit je by de meeste
voorstellingen heel goed voor een
rijksdaalder op het eerste amfithea
ter, er is een Bach-cyclua van drie
concerten voor samen 9,75. Ik weet
zeker, dat je in Amsterdam het hele
door SIARD DWARSHU1S
jaar door mogelijkheden hebt om
voor een prikkie uit te gaan.
bijvoorbeeld in de Kunst tiendaag
se."
„Verkoopbevorderaar" Hardiek
heeft Amsterdam massaal met
Kunsttiendaagsenropaganda be
werkt, met onder meer 2500 afi-
ches, 384 duizend huis-aan-huis be
zorgde Uitkranten, opdrukken op
gemeentegiro-enveloppen, „inge
zonden mededelingen op de voor
pagina van Het Parool en, net als
de slager, advertenties in de edities
voor de Dapperbuurt, - de Indische
buurt en de Kankerbuurt van 'het
§ratis verspreide Wieirings Week
lad. „We nemen aan, dat daar erg
weinig theatergangers wonen. Zo
kunnen we een. enquêtebureau laten
meten, of al die publiciteit resultaat
heeft.'5
Omdat de KunstUendaagse „ge
woon" het nieuwe seizoen wil in
luiden staan geen speciale produk-
tie3 op het programma, zoals djj het
Holland Festival. Het is meer een
forse greep uit het (nieuwste) re
pertoire, van „Je hoeft Amsterdam
niet voor me in te pakken, ik eet t
hier wel op" in de nog steeds waar
dige Stadsschouwburg tot ontelba
re, vaak workshop-achtige seances
in het Shaffy-centrum in Felix Me
ntis. Dat hoeft geen extra geld te
kosten, maar voor de rest kan zon.
KunstUendaagse duidelijk niet voor
niets. Wie het „verlies betaalt?
Hardiek: „He gemeente, met, als
het lukt een kleine bijdraige van het
rijk De maximale subsidie be
draagt twee ton, evenveel als vorig
jaar. Alleen al In de voorverkoop
per giro zijn tienduizend kaarten
besteld, zodat het tekort beslist
minder zal zijn. Ik schat het, met de
Hele reclamecampagne, de uiterst
lage prijzen en de gratis balletvoor
stelling voor bejaarden, op zo'n. 160
duizend gulden.
Hou
aan *t
'geld
ja, iet
ieder bedrijf pompt er
van het seizoen extra
je zult zien dat de
mensen komen: er hebben er ,bij
CISCA-Uitkrant in de hal van de
Stadsschouwburg voor honderd
gulden kaarten gekocht."
Gustav
Leonhardt
is Bach"
door TOON VANSEVEREN
Clavecinist. organist en musicoloog Gustav Leonhardt heeft zich teruggetrokken
in de 17e en 18e eeuw. Vanuit zijn grondige beleving van deze periode in de cul
tuurgeschiedenis brengt hij met de Nederlandse Opera Stichting Claudio Monte
verdi's opera „De kroning van Poppea'% première op XT september in Amsterdams
Stadsschouwburg, vier voorstellingen in Amsterdam waarvan, één in het kader
en tegen de prijs (vijf gulden) van de KunsMO-daagse en twee in Den Haag.
Een gedurfde onderneming: een
vijftiental solisten in een zeer lang
durig werk, zonder koor, praktisch
zonder orkest, met twee klavecim
bels en twee chitarrones (op het to
neel), helemaal in het Italiaans
van auteur Buzenello een prach
tige tekst, zegt Gustav Leonhardt,
die in vertaling niet te zingen zou
zijn, dan meer in het origineel
wordt gebracht, met de „struisvo
gel hoop dat de mensen het Ita
liaans zullen verstaan. Maar mót
vertrouwen in de goede afloop: „De
tijd is er rijp voor", meent Gustav
Leonhardt, „Nederland ook. Men
begint oor te krijgen voor dit soort
oude muziek. Langzamerhand gaat
men die benaderen met de begrip
pen uit die tijd."
Het libretto is gebaseerd op een
verhaag van Tacitus over keizer
Nero, die onder de ind'-uk gekomen,
van de bekoorlijkheden van de
adellijke Poppea, zijn vrouw Octa-
via laat vermoorden, vervolgens
ook de wijze Seneca, en na deze op
ruimingswerkzaamheden Poppea
naast zich op de troon neerzet. Re
gisseur en ontwerper van decors on
kostuums is de Italiaan Filippo Sa-
niu3t. Gustav Leonhardt zal voor
zover nog nodig tijdens de voorstel
lingen) dirigeren en gedeeltelijk
ook aan het klavecimbel begelei
den.
Hij zegt: „De speciale opzet is om
dit typisch Venetiaan-se stuk te
brengen zoals het in 1642, nauwe- i
GUSTAV
LEONHARDT
teruggetrokken in
de zeventiende
en achttiende
eeuw.
foto: BERT
SPRENKELING
i.f.
CONCERTGEBOUW Grol. Zaal 8.15. CjncertgeboawortotoJl.v.
Haas Vonk; Klein. Zaal 8J5 Tibor ie Mtachula. cello, Stedelijk M-
Sum 8 00. ba korte «Hm; STEDELIJK MUSEUM 9.15 Ardllo Kwin
tet; SHAFFY CENTRUM (Felix BUritls, koepelxaaï) 8,30 Neerland,
Hoit te Panama! SHAFFÏ CENTRUM (FeUx Merite, mlleniaï!)
830 Workshop Toneelgroep Stndlo.
CONCERTGEBOUW Klolne Zaal 0.15 LlederenrecitaJ Hanneke van
Bork* ENGELSE KERK Berijnhof 8,80 Collegium Maslcum Amstello-
cTPni7TiIJK MUSEUM 8,00 De korte film: STEDELIJK
MUSEUM I li^anlLK^ntet; SHAFFÏ CENTRUM Koepetend S30
Necrilndi Hoop ta pSiÏ; SHAFFÏ CENTRUM xnltenxaal 830
Workshop Toneelgroep Studio.
lyks veertig jaar na het ontstaan
van de opera gebeurde, zonder he
dendaagse aandikkingen, "Wat de
muzikale tekst betreft is de opvoe
ring gebaseerd op dc nieuwe uitga
ve van de Engelsman Allan Curtis,
die rog niet is verschenen, maar
waarvan wij toch al gebruik kun
nen maken. Mijn aandeel bestaat er
in deze tekst tot klinkende mu2iek
te brengen. Het is eer. ongemeen
boeiend, poëtisch toneelstuk. En als
je toneelstuk zegt geef je daarmee
de sleutel tot het begnp van wat de
vroege opera eigenlijk •was."
Gustav Leonhardt „is Bach",
heeft zijn collega Frans Brüggen
gezegdrHij leeft in de 17e en 18e
eeuw, omringd door acht klavecim
bels en drie orgels in het In styl m-
gerichte Huis Bartolotti (naast het
Toneelmuseum) aan Amsterdams
Herengracht, waar de tijd stilstaat
en alleen de klokken Indrukwek
kend hard tikken en slaan.
„Het is spontaan gekomen," zegt
Gustav Leonhardt. „Ik geloof dat ik
zo lang met klavecimbels en orgels
heb geleefd dat ik langzamerhand
de 17e en 18e eeuw als mijn eeuwen
ben gaan beschouwen. Ik zie name
lijk ae muziek nooit op zichzelf. Al
les wat m die ttfd gebeurde is be
langrijk, ook hoe die muziek toen
werd beschouwd, gekritiseerd. Met
veel studie wordt dat geleidelijk
een geheel voor je, begin je het te
beschouwen met de ogon van. de
tijdgenoot.
En dan de meubels die ik verza
mel ik ben geen verzamelaar
maar ik vind, ie kunt geen conflict
hebben, ik wil geen conflict heb
ben. Alles moet geïntegreerd zijn.
Kijk, je gaat - natuurlijk ook met
tram en vliegtuig. De dingen, zijn
natuurlyk nooit ideaal in zichzelf
,geschlossen*. Maar het moet zoveel
mogelijk. Er ligt zo'n enorme kloof
tussen het moderne denken en de
17e en 18e eeuw, zo breed, dat je
niet beide dingen tegelijk kunt be-.j
grijpen, in de zin van: inzien waar-'«
om de dingen zo en niet anders ge-*-
beurden.
Je kan.geen dubbel leven leiden,G
twee heren dienen. Wil je als musi-G
cus iets overtuigd spelen, dan moet-;
je je de overtuiging en de idealen"!
van de mensen uit die tijd eigen'-
maken. Ala dan een kunstenaar uit-"*
de 17e eeuw de gotiek verachtte'!
en dat deden ze allemaal dan-
kan ik niet met die tijd bezig zijn-;
en een half uur later zwelgen in ae
gotiek, dan moet ik ook, nou ja, -
dan is dat voor mij ook zo We zyn j
zo begrensd, onze menselijke geest
is zo beperkt Zij vonden de gotlekj -
iets abjects, iets belachelijks. Met
hun ideaal kan ik dat begrijpen.
Dat gotische dingen afgebroken -
werden of omgebouwd, daar kan ik
achter staan, omdat er zo iets ge
weldigs voor In de plaats kwam.
Uitvoerende kunstenaars pronken
met andermans veren. De echte uit
voerende kunstenaars, die ik om me
heen zie en die echt iets doen, zün
altijd van een bepaalde richting. Ze
zii n romantisch in hart en nieren,
of hypermodern, begrijpen dan ook
niets van andere soorten muziek,
wat hun goed recht is. Die doen het
goed, vind ik, op hun gebied. Men
sen die alles doen en soms kom
je daar niet onderuit die kunnen
dat met. Ze hebben geen tijd omf-
zich in de dingen te verdiepen. Bp-
vendien is de techniek zo verschil-
lend dat specialisatie helaas wel no- -
dig is.
Spanningen geeft dat helemaal
niet, nee. Het is in zekere zin een
roeping, om een groot woord te ge
bruiken, maar het is ook je werk en
dat is ten slotte geen zaak van he
mel of hel. Het leven in die tifd
wordt geleidelijk zo volledig en
compleet dat je dat voldoende is.
Behoefte aan andere dingen of
vooruitzichten naar iets anders heb
ik eigenlijk met meer."
PAPAGENA en
Papageno in de
Zauberflöte-
opvooring door
Forum: Christina
Harvey en Max
van Weegberg.
ROME, dinsdag (DPA). De
kunstdiefstallen in Italië gaan met de
regelmaat van de klok door. In het
afgelopen weekeinde znn uit een
kerk in de buurt van Vicenza mid
deleeuwse schilderijen met een waar
de van ongeveer twee ton ontvreemd.
Er zijn doeken bij van de school van
Paolo Vencziano.
Uit een museum in Brescia vei-
dwenen vijf moderne werken van Fi-
lippini, Ernesto Treccani en Filippo
de Pisis
De Bulgaarse zanger Boris Chns-
toff ontdekte, toen hij gisteren van.
vakantie in zijn woning in Rome te
rugkeerde, dat er verscheidene waai
de volle schilderijen, waaronder een
doek van Tiepolo waren verdwenen,
alsmede een. aantal 15e- en 17e-
eeuwse ikxmen, Christoff schat zijn
verlies op ongeveer een miljoen gul
den.
ADVERTENTIE
De nieuwe instudering van Mozarts „Die Zauberflöte" is voor het
operagezelschap Forum een succes van belang geworden. De première,
gisteravond in de volle Twentse Schouwburg te Enschede, bleek zo
veel kwaliteiten te bezitten en op zo opmerkelijke nieuwe Neder
landse talenten te steunen dat dit enige muziekdramatische ensemble
van ons land er ruimschoots zijn betekenis en functie mee aantoonde.
Regisseur Walter Eichner mag dan
wel een opvoering hebben nage
streefd met de nadruk op de bonte
sprookjessfeer van een volbloed
volltsopera, de louterende werking
van de humanistische tendenzen die
Mozart en 2ijn librettist Schikaneder
aan hun vrijmetselaarssymboliek
ontleenden, bleef niet uit. Klaarblij
kelijk zijn die diepere drijfveren zo
kernachtig door de handeling ge
vlochten aal er eenvoudig niot aan te
ontkomen valt.
O o
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM, dinsdag De Pa-
rij se chansonnier Roger Barton
treedt vanaf vrijdag 17 september tot
en met zondag 17 oktober iedere
nacht op in het Amstcrd'nnse Nieuwe
De La Mar Theater mot chansons
van Edith Piaf. Hij wordt begeleid
door het orkest van Guy Deny*».
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM, dinsdag De
Franse chansonnier Gilbert Becaud
maakt deze maand een korte tournee
door Nederland. Op 25 september
treedt hij op in het RAI-Congrescen-
trum in Amsterdam, op 26 september
in De Doelen in Rotterdam en op 27
september in het Casino in Den
Bosch. Bécaud treedt op onder auspi
ciën van Charles Aerts Theaterpro-
dukties Amsterdam.
Hoewel ik In Eielmers aanpak te
genstrijdigheden voelde zijn kleu
rige kwasi-romantische decors vloek
ten met het centrale platform en
sommige gestileerde zetstukken wa
ren te primitief bordpapierachtig
had die benadering het voordeel dal
zij alle medewerkenden volop ont
plooiingskansen bood. Een al even
gunstige invloed in die richting werd
trouwens uitgeoefend door dirigent
Gustav Fülleborn die aan het orkest
een doorschijnend lichtgewicht-klank
beeld ontlokte dat zowel sfeer als
kleur bezat.
Van dit aantrekkelijke kader hok
ken twee solisten vooral profijt: de
ronduit overrompelend soepel zin
gende en acterende bariton Max van
AVeegberg (Papageno) en de debute
rende sopraan Marianne Blok die als
Koningin van de Nacht ragfijne colo
raturen van uitmuntende kwaliteit
liet horen. Twee kunstenaars die in
ternationaal aandacht verdienen. Be
wonderenswaardig vond ik ook Ma-
rius Kemler wiens heldere tenor de
meestal nogal slappe verschijning
van Tamino ditmaal virieler omtrek
ken dan gewoonlijk verleende. Ge
rard Groots bas^bleek voor Sarastro
nog steeds de ruige sonoriteit te be
zitten waardoor hij zich altijd al on
derscheidde. Dank zij het inlevings
vermogen van Anneke van dei
Graaf, wier sopraan jammer genoeg
af en toe geforceerd klonk, werd Pa-
mma toch met voldoende expressieve
nuances gevuld.
Wat de sopraan Christina Harvey
als Pa pogen a liet zien en horen wek
te de indruk dat zij een theaterper
soonlijkheid van betekenis is. De
speelpartij van Monostatos, door Urs
óuldsmann levendig in klank en be
weging gezet, zag dc zelden zo over
tuigend, De bariton Antoon Hu-ijsman
straalde als de Spreker de nobli
uit die bij die rol past.
De ensembles leverden zonder uit
zondering verrassingen op. Daar was
om te beginnen het formidabel klin
kende koor, dat door Cees Scharloo
perfect was voorbereid. De drie Da
mes, met de sopraan Maria Kroes als
opvallendste verschijning, vormden
een hiaatloos trio. En de jonge solis
ten van het knapenkoor van de St.
Plechelmus te Oldenzasd bleken als
de drie Knapen al even goed voor
hun taak berekend.
LEX VAN DEDDEN
Natuurlijk mag u W3t£OAC betreft ook voor
Tokio en Osaka bij uw boekingskantoor naar de bekende
weg vragen.
U vliegt dan via de gewone Verre Oosten route en kunt
dan nog kiezen uit 5 vluchten per week.
Maar BOAC heeft er aardigheid in xi wat extra
mogelijkheden te bieden. Zoals nog 2 attraktieve vluchten
per week via Moskou
En dan ook nog elke weck 3 keer via de Noordpool.
Het aardige bij die spektakulairc routes is dat u nogal
wat tijd wint ook. Alleen al naar Japan kunt u dus 9 keet*
per week BOAC vliegen, per Boeing 707 of VC10.
En dan te bedenken dat er nog 26 andere BOAC vluchten
naar het Verre Oosten zijn!
Binnenkort dék per Boeing *747.
Uw reis- of passagebureau geeft u graag nadere
informatie. Of BOAC zelf: 020-246870.
De Stichting Wikor, die hier buitenlands toneel via indrukwekkende
series schoolvoorstellingen laat circuleren, heeft dit jaar de (geluk
kige) hand gelegd op een Duitse enscenering van Weiss' wonderlijke
stuk, meestal aangeduid als „Marat/Sade". Eindelijk eens een ver
toning waar de schooljeugd, zaterdagavond in Eindhoven, zich vol
doende bij betrokken voelde om althans tot het einde toe min of meer
aandachtig het vertoonde te volgen.
Dat is ongetwijfeld mede ie dan
ken aan bijkomstige factoren als het
feit dat Duits tenslotte toch heel wat
gemakkelijker is dan de andere mo
derne talen en dat het altijd verma
kelijk blijft te kijken naar bet bonte
groepje nier ten tonele gevoerde
clowneske gekken.
Maar het succes moet toch vooral
verklaard worden, uit de kwaliteiten
van de opvoering zelf. Er -werd ten
minste onder regie van Hans Dieter
Schwarze zeer precies en Vitaal to
neel gespeeld, zodat althans de ge
compliceerde theatrale vorm van Het
stuk attractief kon werken.
Daarmee is niet gezegd dat het ge
geven ideaal gestalte kreeg. Het is
zeker mogelijk (en destijds bij de
Haagse voorstelling lukte dat oo-k) de
vereohillende personages tegelijk te
laten functioneren -op twee niveaus:
als de krankzinnigen uit het gesticht
van Oharenton die ze voorstellen, ên
als de figuren uit Sade'a stuk over
de moord op Marat, die ze moeten uit
beelden. Hser werden die bedde fa
cetten op een meer elementaire (en
daardoor overzichtelijker) manier
naast elkaar getoond, Of men er ook
veel van begrepen zal hebben, is een
andere vraag. Uiteindelijk is de
boodschap van de hier nog niet zo
duidelijk 'geëngageerde schrijver bij
zonder ingewikkeld en dubbelzinnig.
Door de centrale plaats die bil Sade's
theorieën toekent, lijkt Weiss zich
aan t® sluiten bij diens ideeën over
een wereld waarin het individu zich
teweer moet stellen tegen recht en
orde, omdat daar niets anders dan
geaccepteerde vormen van cmredht en
wanorde achter schuilgaan. Maar het
is aannemelijk dat de sympathieën
van de schrijver toch liggen bij de
revolutionair Marat die gelooft in de
gezonde instincten van de gemeen
schap, Wat in ieder geval overkomt
uit deze prachtig ingespeelde voor
stalling van het Westfalteches Lan-
des theater is Weiss' visie op onze sa
menleving als een met moeite in de
hand gehouden gekkenhuis: een vol
treffer bij dit naar engagement hun
kerende publiek,
H.VANDENBERGH
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM, dinsdag. De to
neelspeelster Nell Knoop is gisteren
na een vrij langdurige ziekte in de
Pieter van Foreest-kliniek in haar
woonplaats Amsterdam overleden.
Zij was zaterdag 11 september juist
72 jaar geworden. De begrafenis of
crematie zal op verzoek van de over-
ledene in stilte plaatsvinden.
Nell Knoop begon haar loopbaan
bij het Schouwtoneel in 1926, Vervol
gens speelde zij bij het Vereenigd
Toneel en hat Oost-Nederlands To
neel. Haar meeste successen oogstte
zij daarna echter bij het gezelschap
van Albert van Daisum. Tijdens de
Duitse bezetting weigerde zij toneel
te spelen, zij speelde wel een actieve
rol in ds verzetsgroep van Gerrit van
der Veen en droeg voor in besloten
kring,
Na de bevrijding acteerde zij o.m.
bij „Vrij Volk", bij „Start" en bij het
Nederlands Volkston©eL De laatste
vijftien jaar was zij verbonden aan
Puck en tenslotte aan Toneelgroep
Centrum, die uit Puck voortkwam.
Een van. haar laatste grote rollen was
die van de voedster In „Nathan der
TYeise".
PARIJS, dinsdag (DPA) Uit öe
Parijse kerk St Nico laas des Champa
•zijn. twintig waardevolle schilder
stukken over het leven en lijden van
Christus gestolen. De kunstwerken
uit de veertiende eeuw zijn vakkun
dig uit de lijsten gesneden.
De dieven hebben zich vermoede
lijk zaterdagavond laten insluiten en
z(jn er na het openen van de kerk op
zondagmorgen met de buit vandoor
gegaan. De waarde van de werken
uit de Italiaanse school ia volgens de
pastoor ntet tC Sshatten.
