Kerk moet zich met politiek bemoeien' K^rf Ik Honecker kijkt niet op een loodje meer of minder Welvaart slecht verdeeld in huidig Indonesië Bericht van VriiMM BOLS TAVERNE CREPERIE R. Wijkstra: Sociaal en economisch geweld ook aanpakken Voor de groep Felle reacties Subtiel Lees naast uw Mllrii Nederland Surinaamse minister nu ook in de Rozengracht 106 M ON 01 AL-REIZEN Wereldfirma's Ongeschikt AAR'MENEt ME\ Schouwburg Ariër V Ariër IV Kolonisering Generaals pagina 4 - donderdag 16 september 1971 Het aanstaande weekeinde be gint de Vredesweek, een initia tief van het Interkerkelijk Vre desberaad. Tijdens deze week zullen op discussieavonden ver schillende aspecten van het vre desvraagstuk uit een kerkelijk gezichtspunt aan de orde ge steld worden.'Allerlei actiegroe pen als het Angola-comité, Am nesty International en Aktie X-Y krijgen de gelegenheid hun activiteiten en moeilijkheden in het daglicht te brengen. Kortom, politieke .problemen en politieke acties door de kerk naar voren gebracht en gestimuleerd, zoals ook het kortgeleden mislukte Kosmokomplot. Er is veel kri tiek gerezen tegen de opzet hiervan en überhaupt tegen het feit dat kerkelijke organisaties zich inlaten met politiek. De heren R. Wijkstra cn L. J, Hogcnbrüik, beiden lid van de Itaad voor de zaken van overheid cn samenleving, een adviesorgaan van de Generale Synode van de Neder landse hervormde kerk, zetten zich af tegen deze kritiek. „Een chris&en heeft op grond van de bijbel de opdracht de aarde te bewaren en te onderhouden", zegt de beer Wijkstra, die in hel dage lijks leven directeur is van de Centrale Verzekeringsbank, „Dat betekent dat je je móet inlaten met de inrichting van onze samenleving. Ik geloof niet dat hieraan binnen de kerk getornd wordt, Je kunt er na tuurlijk over discussiëren hoever je kunt gaan bij het innemen van een standpunt." 'Hogonbrink, theologisch docto randus en één van de drie bezoldig de leden van de adviesraad: „De christelijke ethiek zoals die uit de bijbel naar voren komt is altijd uit gelegd als alleen van belang voor het individu. Nu is men tot de con clusie gekomen dat die ethiek even zeer geldt voor de groep en dat een groep meer is dan een optelsom van een aantal individuen." Waarom is het politick enga gement van de kerken en kerke lijke organisaties de laatste jaren steeds «neer in duscussic? „Vroeger bemoeide de kerk zich hier niet mee," zegt Wijkstra. „Voor de oorlog beperkte men zich tot het individu en diens relatie lot God. Het was toen helemaal de piëteits- gedachte van lofprijzing cn aanbid ding. Pas later zijn do kerken zich gaan. realiseren clat de geboden in de bijbel een praktische uitwerking behoeven, dat die geboden een op dracht inhouden. Daarom zijn sinas de oorlog tientallen uitspraken ge daan op politiek en maatschappelijk terrein. Wij kunnen natuurlijk geen oplossingen geven, maar wel een standpunt bepalen." Waarom geen oplossingen? Wijkstra: „Omdat wij daar dc middelen niet voor hebben en dc door Roy Buijze deskundigheid missen. Wij kunnen wel vanuit een zuivere invalshoek zeggen hoe het uiteindelijk zou moeten zijn. Het is dan aan de poli tici en aan de deskundigen om uit te maken in hoeverre dat haalbaar r Maakt dat uw steilingname niet erg vrijblijvend? „Vrijblijvend? Nou nee. Mis schien ook wel. Daarom verschool ik mij ook een beetje achter dat ge brek aan deskundigheid. "Wij zijn natuurlijk nog niet tot de slotsom gekomen hoever wij kunnen gaan. Daarover wordt nog gediscussieerd. Sommige uitspraken .gaan heel ver en snijden ook wel in eigen vlees. Ik vind dat niet vrijblijvend. Zo hebben wij en paar jaar. geleden ccn zeer scherpe uitspraak gedaan over het bezit van kernwapens. Dat was moeilijk. Maar die dingen zijn er nu eenmaal cn dan kun je daar niet aan voorbijgaan. Maar zo'n uit spraak sluit natuurlijk op weerstan den ook bij jc eigen parochieleden." Hogen brink: „Een duidelijker voorbeeld is misschien het besluit om twee procent van de opbrengst van kerkeollcetcs en dergelijke, van de diakonale opbrengst, te bestem men voor verzetsbewegingen in bij voorbeeld zuidelijke Afrika. Zo'n besluit roept felle reacties op. Er zijn onmiddellijk lidmaten die hun giften intrekken. En dc financiële positie van veel parochies is weinig florissant.1' Wijkstra: ..Toch mag dat je niet van zo'n besluit weerhouden. Wij waren zeer gelukkig met de be slissing van de Wereldraad van Kerken tot tweemaal toe 200.000 dollar te schenken aan verzetsbewe gingen in het kader van zijn antl- rac isme-pro gramma. Dat heeft de kerken veel meer gekost dan die twee giften, maar zodra je tot de slotsom komt dat je dit besluit moet nemen, dat het gerechtvaardigd is dan kun je niet meer terug." Het is opvallend dat een stei lingname van de kerken en ker kelijke organisaties zo vaak „links" uitvalt, Hebt u daar een verklaring voor? Wijkstra: „Ik denk dat het komt doordat de bijbel zo'n radicaal boek is. Als jc de ethiek uit de bijbel gaat vertalen voor gewoon dagelijks ge bruik dan kom je tot radicale zaken. En als je jc gaat bezighouden met het vredeswerk dan kom je tot ver gaande conclusies. Mag ik het eens heel populair zeggen? Ik geloof dat rechts denken egoïstisch denken is. Als je links denkt moet je bereid zijn offers te brengen, moet jc be reid zijn in je eigen vlees te snijden cn dat is soms moeilijk." „Wij hebben tot dusver de vrede kunnen bewaren door ons sterk te (ADVERTENT! E) Wr He! ia september. Het eerste parlemen- laire bezuinlglngsselsoen van het kabi- ncl-Biesheuvel begint. En vrijwel tegelijk Is Vrij Nederland aan een nieuwe jaar gang begonnen: een links en kritisch weekblad, van plan om aan de hand van zoveel mogelijk leiten alle ontwikkelin gen le volgen. Vrij Nederland bleel buiten de fusies en concentraties in de wereld van de pers; met zijn ruim 100.000 abonnees en ko pers staat het er alleen voor. Vrij Nederland, voor mensen die meer willen weten. Met korte grappen, maar ook (soms lange) stukken voor mensen die nog kunnen en willen lezen. Vrij Nederland is niet altijd objectief, het is soms hinderlijk links of erg betweterig Maar zells dan blijven de feiten, dc achtergronden, de informatie. DU Is een goed bericht van Vrij Neder land. Doe mee: zendt doze week ook een bericht aan Vrij Nederland. H Noteer mij m i v. 15 oktober als *war- Uialaöonnee op Vri| Nederland Als mijn aanmelding uiterlijk maandag 20 septem ber in uwibczn is ontvang ik de nummers tot 15 JKtober gratis en betaal (f 1000) na ontvangst van uw skseptgitokaart. Tevens ontvang ik als welkomgescherik het boekje .GEKNIPT VOOR U' (een selectie uit de gelijknamige VN-rubrleK; een doorsnee van het Nederlandse volks karakter in bizarre en vrolijke uitingen uit de dag- en weekbladen). j Stutirt u mij vrijblijvend hen achter eenvolgende nummers van Vrij Neder- larto. Voor dit proefabonnement betaal I ik (I 6 00) na, ontvangst van uw aksept- Abonnemenispnjzon per jaar f'10,—half- j jaar f 20—'kwartaal f 10 Plaats Glronr. Hoe ziet Oost-Duitsland het ak koord ovet Berlijn? Als verster king van onze volkenrechtelijke positie, antwoordde partijleider Honecker daags na de onderteke ning. Nog voor het partijblad Neues Deutschland zijn interview kon afdrukken herhaalden de DDR-ra- dia en de bedrijfsomrocpcn elk uur de belangrijkste passages. Daarop volgde dc hele Oostduïtse pers mei de integrale tekst en nog een. dag later zag je in Leipzig pasgeverfde borden hangen: „Het vierzijdig verdrag over West-Ber- lijn Is winst voor alle», want de vrede wint erbij" en „Vierzijdig verdrag over YVest-Berlijn: Sueces voor de vredespolitiek van USSR en DDR." Sommige dingen doen zc daar werkelijk efficient. Voor de eerste maal hebben de westelijke drie zich volkenrechte lijk verbindend geuit over de DDR als soevereine staat, over haar grenzen en haar betrekkin gen tot de Bondsrepubliek, aldus Honecker, „De volkenrechtelijke positie van de Duitse Democrati sche Republiek is- daanucc onge twijfeld verder versterkt". Mogelijk. Maar waarom ligt West-Berlijn niet langer „op grondgebied van de DDR?" Hoe komen de westelijke drie aan „rechten" in West-Berlijn? Wat bemoeit de Sowjet-Unic zich met het doorgangsver keer, dat toch In 1955 geheel aan de DDR was over gedragen? Waarom blijven de Westduitse instanties Lu Berlijn? Waarom noemt dit akkoord Oost- Berlijn een „hoofdstad der DDR?" Zoiets vraagt de man van Neues Deutschland natuurlijk niet. Wel licht spookt echter sommige par tijleden iets dergelijks door het hoofd. Daarop kan duiden wat hij wèl vraagt: Bevat het akkoord te gemoetkomingen van onze kant? door mr J. C. F. Ble*2 Zoiang het om de vrede gaat, antwoordt Honecker dan onge veer, zijn wij nooit te beroerd voor een tegemoetkoming. Als men onze rechten maar ontziet. Hij verwijst naar het verzegelen van het verkeer naar Berlijn en zegt grootmoedig „op een loodje meer of minder komt het ons niet aan." Dit wordt dus de partijlijn. Mo gelijk heeft de Sowjct-Ume pijn lijke concessies gedaan op onze rug Oostduitse functionarissen spreken dit tenminste niet akticf tegen maar 'dat is dan te recht vaardigen met liet grote doel: De erkenning. Als loon voor ons goe de gedrag krijgen we die metter- lijd. En laat niemand morren „on der Ulbricht was zoiets niet ge beurd", want Ulbricht heeft vanaf zijn zijspoor al instemming be toont. Het moet niet moeilijk zijn deze zienswijze te doen aanvaarden. Voor zover dc bevolking iets te zeggen heeft verwelkomt ze dit akkoord, zoals alles wat het leven dragelijker zou kunnen maken. De partij is gedrild in trouw aan Moskou, En mogelijk zit in wat Honecker zegt een kern van waar heid. Met alle denkbare variaties cn onzekerheden van zowel intern Duitse als wereldpolitieke con junctuur kan men namelijk wel een scenario voorzien. In grote trekken ziet ook Bonn liet zo: Het aanvullende bezoek- en verkeers- verdrag komt er zeker. Daarna komt als volgende stap een alge- meen „volkenrechtelijk werk zaam" verdrag aan de orde. Zoals door Willy Brandt vorig jaar in Kassei voorgesteld moet dit verdrag de verhouding lussen Bondsrepubliek en DDR normali seren eu uitmonden in opname van beide Duitse staten in de Ver enigde Naties, Dit zou een eindre sultaat moeten zijn, maar nu al hoor je stemmen in Bonn dat de aanvrage van het lidmaatschap mogelijk parallel in de loop van volgend jaar isi beweging kan worden gezet. Eenmaal in de VN wordt de er kenning van de DDR door derde landen een bilaterale zaak. Bonn zal daar dan geen bezwaar meer tegen maken. Dan volgt waar schijnlijk een „crkcnningsgolf". Want het argument „te vroeg er kennen doorkruist de ontspan- ïiingspolitiek" geldt dan niet meer. De Bondsrepubliek zelf zal de DDR niet „als buitenland" erken nen. Maar de andere NATO-sta- ten? Stellig zal hun houding mede afhangen van hoe het nu verder gaat in Europa, met dc conferentie over Europese veiligheid, met de gesprekken over wederzijdse evenwichtige trocpenvermlnde- riug. We rekenen in jaren. Toch is moeilijk voor tc stellen dat met name Frankrijk, Dene marken en Noorwegen lang bereid blijven in niet-erkenning te vol harden ais de NATO in dc min derheid is geraakt. Een toekomstig dilemma is denkbaar: Of geza menlijk over stag met Bonn in een uitzonderingspositie of uit een getrokken door afbrokkelende solidariteit. Dat laatste lijkt een onmogelijke positie. Dit inoet ook zijn doorgedron gen tot Oost-Berlijn, Wat komen een loodje meer. een jaartje lan ger er op aan? De kans lijkt mij niet uitgesloten dal achteraf en op lange termijn de DDR van alle belrokkcn partijen relatief het meest bij dit akkoord zal blijken te hebben gewonnen. bewapen. Door te speculeren op de afschrikking daarvan. Maar ik ge loof dat je in een andere richting moet denken. En dan kun je geweld wel afkeuren, maar je bent er niet als je je dan beperkt tot fysiek ge weld. Er is een hoop ander geweld, structureel geweld. Dat ié mis schien een subtiele benadering. Maar ik heb wel eens gezegd, dat dc contra-revolutie vooraf gaat aan de revolutie. Het fysieke geweld wprdt uitgelokt door het struclu- rèe! geweld, door de ongelijke machtsposities, politiek, sociaal en economisch. Dat betekent dat als jc de dreiging van oorlogsgeweld wilt wegnemen, je eerst het sociaal en economisch geweld moet aanpak- ken." U zegt dat u blij was met de giften van de Wereldraad van Kerken aan verzetsorganisaties van onderdrukte minderheden. In de bijbel staat een mooie uit spraak over de linkerwang toe keren als je op de rechter gesla gen word. Maar met deze giften steunt u verzetsorganisaties die geweld met geweld vergelden. Le vert dat voor u geen conflict op? Wijkstra: „Ja, dat is een moeilijk probleem. Maar er is ook nog zoiets als gerechtigheid. Wanneer je in en bepaalde situatie gedwongen wordt ais uiterste middel naar geweld te grijpen, dan geloof ik dat de ge rechtigheid uitgaat boven het af keuren van geweld. Tijdens de oor log hadden wij in het verzet ook niet zoveel moeite het geweld te ac cepteren. Dat leek ons toen een vol komen gerechtvaardigde zaak. Ech te vrede steunt op gerechtigheid. Daarom zul je als jc werkelijk naar vrede streeft eerst dat structurele geweld moeten uitbannen voor je categorisch alle fysiek geweid af keurt. Maar het is een moeilijk pro bleem, dat ben ik met u eens.' Hogen brink: „Je kunt die uit spraak over die wangen ook anders uitleggen. De meest normale reactie als je op je wang geslagen wordt, is terugslaan. Als nu gezegd wordt je andere wang toe te keren, hoef je dat niet letterlijk op tc vatten, je kunt het ook breder uitleggen als het zoeken naar een ander aanpak om dat slaan te voorkomen." De winstovermakingen die re gelmatig bleven stijgen, namen na het op gang komen van de pro- duktic van aluinaarde (in Suri name) zo sterk toe, dat reeds in 196" de buitenlandse particuliere investeringen en de toegenomen ontwikkelingshulp werd overtrof fen. Dit verschil was in 1989 reeds opgelopen tot bijna 40 miljoen {80 miljoen gulden), hetgeen neerkomt op meer dan 10% van het bruto nationaal inkomen van 1968. Aangezien dc wlnstovermaking achter de produktie, welke nog zal toenemen, aanloopt, zal het ver schil tussen de vsinstovcrmakiu- gen naar hel buitenland cn het totaal van particuliere investe ringen cn ontwikkelingshulp in de komende jaren groter worden. Drs H, E. Chin: Suriname, ontwikkelingshulp en economische samenwerking, in Internationale Spectator 8 sept. Ulill'lili ffll ii PI' 'Wl^i'üll'ili1;!"!1 lill'lülllil'ilttllll'iill 'lillUM.!!!) 'iMiiiiriMiilllii PILSH Wd^islit^lI^L!ll^illi-ilUial:ll^l^|1||al^^1U:!lil^ii6^,lli|,^1)|||Ö^,^4^ai'^VI',,l!III!Glllll!Hl^^lll»illl6:l«Ll;|iBI!IMU18IlnM^Ul!!ilillIlli1^™l^lll:ll^1^ni•!l!m»lalKlBiil!l 'J-V.v1 De Japanners komen! t D.e Nederlanders zijn terug! leve de Republiek! Hoera vóór Soekarno! r l, HiM Ui.'h' 1'V 1 M,lf 'lil 1 i! U LM II ill; Weg met Soekarno! Leve Soeharto! (ADVERTENTIES) Een keuze uit verschillende hartige en zoele crêpes, blinis en pan-cakes, stuk voor stuk juweeltjes van etenswaardigheid, honderd soorten gedistilleerd en twee soorten bier: Heinckcn en Grolsch. ZONNEVLUGJES SNIPPERTRIPS boekt U bij AMSTERDAM DIEMEN - WÉESP Degelijk* gtopond van 9.00-18,00 uvf Ook i»l<r<l(g, Een bezoek aan Indonesië is op liet ogenblik een indrukwekkende en tegelijk droefstemrnende aangelegenheid. Het is onmogelijk niet onder de indruk te komen van de vaart en de allure der economische ontwikkeling voorzover die zich uit in gigantische gebouwen, com merciële zelfverzekerdheid en financiële stabiliteit. Met een geweldige ruk wordt In donesië uit de 19e naar de 20ste eeuw getrokken. Voor het eerst se dert de tweede wereldoorlog wor den nieuwe hulpbronnen aange boord, terwij1 de oude die onder Soekarno verstopt waren geraakt, in snel tempo worden heropend. Het verval van de steden, kenmer kend voor dc latere Soekarno-pe- riode, is beëindigd. De allesverlanv mende inflatie, die aan het begin van de jaren '60 duizenden procen ten per jaar bedroeg, is met harde economische en financiële maatre gelen omgezet in een deflatie waar in de prijzen van sommige, prod uk- ten zelfs neiging tot daling verto nen. Djakarta wordt, ik heb het be schreven, een wereldstad met een centrum van internationale banken, kantoorgebouwen en luxe-hotels,' Het krijgt iets weg van Manila, Tokio. Bangkok, Hongkong, Singa pore die andere „boom towns" van Azië. Er heerst over het algemeen nog een optimistische stemming, de gro te verwachtingen van de eerste ja ren na 1965 zijn niet geheel ver dwenen en soms immers zelia gerealiseerd. Ook de critici van het militair-technocratisch bewind wor den beïnvloed door de snelle eco- mische groei, die nu 5 tot 7% van het bruto nationaal produkt per jaar bedraagt. Maar deze indrukwekkende groei heeft een droefstemrnende tegen- kans, even zichtbaar als de indus- triepaleizen waarin de wereldfirma's zich vestigen. Het is de duide lijk achterblijvende. ivelvaartsver deling, het is de blijvende armoede van de massa der bevolking, die op zijn best enige druppels van de mil joenenregen mag opvangen. In zijn haast om de achterstand van de afgelopen 25 of misschien wel 50 jaar in te halen, is Indonesië de weg van een ongebreideld kapi talisme ingeslagen zoals dat in Eu ropa nauwelijks meer le vinden is. Economische groei kreeg absolute voorrang. Buitenlandse firma's, ai dan niet in samenwerking met In donesische ondernemers, of samen met de staat die dan weer door een kleine groep profiteurs „vertegen door Paul van 't Veer fELUKKIG voor Amsterdam is er nog een hoofdinspecteur van politie, die zijn mening openlijk durft te uiten. Vele ambtenaren houden hun mond uit angst voor af keuring door een psychiater (bewij zen voorhanden). De Burgemeester en vele ambtenaren van Amster dam vergeten, dat zij er voor de be volking zijn, en niet andersom. Verleden jaar waren het de rel letjes op de Dam, nu is het het Vondelpark. Wat er verleden jaar op de Dam gebeurd is, vond ik veel erger en ondoordachter dan wat er bij burgemeester Van Hall en hoofdcommissaris v. d. Molen is ge beurd, Deze heren zijn ontslagen, maar nu gebeurt er niets. Er wordt steeds geklaagd, dat Amsterdam geld te kort komt, maar er wordt hier gewoon met geld ge smeten door mensen, die schijnbaar niet voor hun taak geschikt zijn. Regeren is vooruitzien en dat ont breekt totaal in Amsterdam. Ik kan nu begrijpen, waarom, het gemeen tebestuur tegen een ombudsman is. Amsterdam W. VAN DEN TOL Altica ALS xX v»fii Spslregets: Plaatsing bslekent geen Instemming. Geen anonieme brieven. .T« lange brieven mosten bekort wordtn. bouwd, Breek die troep toch af, of is dat ook monumentenzorg? Er komt toch een Operagebouw op de plaats van de oude RAI7 Schiet dan op, want dit is een prachtgelegen- heid om ons bekrompen Leidseplein te vergroten, door langs America!n over de gracht een brug naar de Overtoom te bouwen. Amsterdam E. MOON EN gelooft zijn ogen mei! Hier is een. Minister van Justitie, die dc onvoorstelbare vlcrkerigheid heeft om tv insinueren dat zijn voorganger bij zijn beslissingen beïnvloed zou zijn geweest door zijn joodse afkomst en door het feit dat hij de oorlog bewust heeft mee gemaakt. We weten, sinds Beerman in de Kamer handenwringend cn met tranen-omfloerste stem de zaak van de Drie van Breda bepleitte, dat ook voor een Minister van Jus titie veelal niets te dol is. maar we mogen wel hopen dat ae huidige bewindsman ons snel van zijn aan wezigheid 2ai verlossen om zijn schoolgeld te gaan terughalen. Brussel Mr K. OOSSCHOT XTET is mij opgevallen, dat de hui- d.ige Minister van Justitie zich als Ariër beschouwt. Bij de kabinets formatie is echter niets 'gebleken, dat de2e Minister een Hindostaan zou zijn. In Paramaribo gaan nl. de HJn- dostani naar hun Arische Tempels. Amsterdam A. H. VEDER functionaris werkzaam bij het Nederlandse Gevangenis wezen heb ik met diepe veront waardiging kennis genomen van het overlijden van negen bewaarders van de gevangenis te Attica in de staat New York als gevolg van. een onverantwoordelijke beslissing van de heer R. Oswald, directeur van het Gevangeniswezen, gerugge- steund door de heer N. Rockefeller, gouverneur van de staat New York en de heer R. Nixon, president van de Verenigde Staten. Terwijl toch voor een ieder dui delijk moest zijn dat gewelddadig ingrijpen het levon van de gegijzel de ambtenaren op het spel deed staan, werd deze beslissing toch ge nomen. Ik kan het gevoel niet van mij afzetten dat deze overheid te lichtzinnig over het leven van amb tenaren oordeelt. Voor de overige slachtoffers die gedetineerd waren betreur ik even eens de ondernomen actie, die me nig vraagteken doet opwerpen ten aanzien van de zin en het bereikte doel van dit optreden. Mijn medele ven gaat uit naar de nabestaanden van de slachtoffers van deze poli tiek. Moge God hen bijstaan in het grote verdriet. Met mij zulten velen, werkzaam btj het Gevangeniswezen, dergelijk optreden afwijzen, Met een schrij ven aan do ambassadeur van de VS in Nederland heb ik deze gevoelens vertolkt. Amsterdam, K. DE GRAAFF Adj. Directeur Huis van Bewaring I tc Amsterdam woordigd" wordt, zijn de koplopers van de groei en worden dus in de watten gelegd. Binnenlandse onder nemingen met onduidelijke belang hebbenden op de achtergrond vol gen. Om deze kern draaien de pro fiteurs die percenten krijgen omdat zij iets weten te „oeroes" (fiksen) of omdat zij de vergunningen in handen hebben. De enige maatregel op sociaal gebied is daartegenover die welke stakingen verbiedt! Kortgeleden zei minister MaiJk, ccn man met een zeer links verte den, in een gesprek met Nederland se journalisten: „Ik weet wei dat hier het gevaar van economische kolonisering dreigt, maar als onze controle beter wordt, hoeven we daarvoor toch niet al te bang le zijn." Hij sprak in het bijzonder over de beruchte Japanse houtcon- cessie op Borneo, waar duizenden hectaren bos in strii d met de con cessievoorwaarden zijn gerooid. Be tere controle? Maar ais deze soort wilde exploitatie nu juist eens ge beurt in samenwerking met dege nen die voor naleving van de con cessievoorwaarden moeten zorgen? De technocraten van. Tamant Soe- ropati, zoals zij genoemd worden naar het plein in Djakarta waaraan het planbureau Bappenas ligt, heb ben in hun vijfjarenplanning be wust voorrang gegeven aan econo mische groei boven sociale ontwik keling. Pas nu, na de verkiezingen, begint een zekere discussie op gang te komen of deze voorrang met wat al te absoluutris gesteld en nu in elk geval vervangen moet worden door prioriteit voor welvaartssprei- ding. Het is de vraag of het daarvoor al niet te laat is nu het politieke esta blishment van. Indonesië al zo sterk verbonden is met het hier gesigna leerde ongebreidelde kapitalisme. Het politieke establishment dat is het leger, dat zijn „de generaals". Maar wie „generaal" zegt, zegt ook „sergeant", want het zijn in veel gevallen juist de onderofficieren in de desa die aan de basis van de piramide de (voordelige) macht uitoefenen. Het regime van Soeharto wordt wel omschreven als (zie boven) een regime van „militairen en techno craten". Dit is juist, want in het ka binet zitten meer burgereconomen dan militairen, de economische ont wikkeling is geheel in handen van economisch geschoolde burgers es zo pas heeft Soeharto nog weer vier nieuwe technocraten tot minister benoemd. Maar daarbij moet niet vergeten worden dat het de „gen*' •raals" zijn die bepalen welke speel ruimte de „technocraten" hebben. Als die speelruimte nu tamelijk groot is, dan is dit omdat de militai ren de economische groei om aller lei (niet in de laatste plaats: per* soonlijke) motieven waarderen. Op de belangrijkste posten zitten geen burgers maar generaals. De belangrijkste drie manmen-achter- Soeharto zijn de leider van de Goj- kar .(de „staatspartij" die na da verkiezingen het parlement be heerst) generaal-majoor Ali MoeS- tcpo; het hoofd van de veiligheids* zaken (politieke gevangenen!) lm* tenant-generaal Soemitro; en de commandant van de geheime dienst generaal-majoor Soetopo Joewono. Pas nd hen komen in volgorde van invloed de burger-ministers Adam Malik (Buit. Zaken), Soemitro (Han del), Hamengkoe Boewono, de SUj* tan van Djokja (Ec. Zaken) en d® andere technocraten, van wie .er merkwaardig genoeg ettelijk® voortkomen uit de vroegere socia listische partij van Sjahrir. Generaals en technocraten zijn het tot nog toe aardig eens. Maar m de discussie over groei Of recht vaardigheid liggen de kaarten mui- der dmdelijk.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Rotterdamsch Parool / De Schiedammer | 1971 | | pagina 1