Verrassing
bij Magisch
Realisten:
Pyke Koch
|3K MVS
Shell dempt haven
zonder toestemming
college van ben v
BELANGRIJKE NEDERLANDSE EXPOSITIE IN BELGIË
Componist Chatsjatoerjan
'Onze enige
taak is p
in ons Jand:
goede muziek schrijven
BOKSEN IN'
ODEON
GERZONg)
Individualisten
Verrasser
Giants of Jazz op
Newport Festival
in Rotterdam
'Wie is van lioul.
weer meest verkocht
Film over Escker
in Cork bekroond
Programma
Kunst-1 O-daagse
Schilderijendiefstal
in Joegoslavië
VR005V3 DREESMANN
Nabezorging
Parool
pagina 4 - dinsdag 28 september 1971
door FANNY KELK
In het kader van 25 jaar Belgisch-Nederlands Cultureel Akkoord
vinden in heel België een aantal Nederlandse kunstmanifestaties
plaats: de Europalia, Een voor de beeldende kunsten belangrijke ge
beurtenis is de tentoonstelling (tot 17 oktober) in Antwerpens Paleis
voor Schone Kunsten: Magisch Realisme in Nederland. Daartoe zijn
68 werken bijeengebracht van Racul Hynekes (24), Pyke Koch (18)
enA. C. Willink (28).
Het is niet toevallig dat men in
het buurland juist de keuze op deze
richting van kunst heeft laten val
len, en niet op andere, bij ons krach
tig gegroeide groeperingen zoals
Cobra, nieuwe figuratie, abstractie,
koele kunst. Want men bezit in Bel
gië een zeer sterke groep van sur
realisten en animisten, een opsplit
sing die wij niet eens kennen, omdat
het surrealisme Moesman en een
latere groep van meer burgerlijke
huiskamer-surrealisten niet te na
gesproken bij ons niet bloeit,
(Animisten zijn schilders die een
reactie vormen op het Vlaams ex
pressionisme met een tegen abstrac
tie aanleunend realisme, de voor
naamste man in België was Louis
van Lint.) Het Magisch Realisme is
de aan het surrealisme meest ver
wante richting en aanvankelijk was
de groep ook groter, met Ket, Mek
kink, Schumacher.
Voor deze tentoonstelling heeft
men echter de genoemde drie, als de
dichtst bij elkaar staand en gekozen,
misschien ook wel omdat zij dege
nen zijn die nog steeds produceren,
en hun lijn dus tot in het heden
kan worden doorgetrokken. En toch
vallen ook Hynekes, Koch en Wil
link op deze grote manifestatie dui
delijk als drie individualisten uit
een, al hun principes en verklarin
gen tot en tegen het cultuurklimaat
van de jaren dertig, hun jeugd, bloei
en kracht, ten spijt.
Bij ons de bange jaren dertig ge
noemd, is de vooroorlogse tijd door
vooral Willink in zijn. volle fatali
teit van onafwendbare oorlogsdrei
ging en ondergangsstemming maar
zonder details van komende ellende
breeduit en landschappelijk ver
beeld, maar ook in zijn zelfportretten
leeft kil en met een volstrekt niet-
bedoelde romantiek de confrontatie
met de overmoed die het christen
dom het Westen heeft ingeblazen.
Ook Koch en Hynekes houden die
avondlandstemming, meer verbor
gen, overal in hun werk disponibel.
Maar, wat zijn dan eigenlijk de ken
merken van deze drie Magische Rea
listen en hoe komen ze op dit mo
ment over? Gladschilderen, samen
brengen van elementen uit verschil
lende Europese cultuurperioden, de
menselijke beweging alleen gebrui
ken voor symbolische of retorische
waarden, beperking in de kleur. Al
les te zamen een soort droogheid.
Voorgrond en achtergrond komen ge
lijkelijk aan hun trekken omdat de
realisten een mantel voor hun sub
jectiviteit zoeken, objectief, wat ze
volstrekt niet zijn, willen ljjken.
Hynekes' stillevens zijn samenge
steld uit een rijk gamma van heden
daagse zogenaamde 'vanitas-objec-
ten'; voorwerpen die symbool staan
voor de vergankelijkheid, van het
leven, zoals doodskoppen, sleutels,
bossen koord, flessen, halfgeleegde
glazen, messen gestoken in half-ver-
molmd hout, een Romeinse kop sta
rend over afgebroken zuilen etc. Die
stillevens, altijd in een wij wel iden
tiek formaat, zijn ook altijd weer in
een identiek kleurbad van donker
grijs, groen, bruin gedoopt, tegen een
ondoorzichtelijke zwarte of grauwe
PYKE KOCH: "De schiettent"
fond. De latere dingen hebben niet
meer dat fotografisch bedrieglijk
exacte van vroeger, maar kleur en
onderwerp en compositie blijft
Hynekes mouw.
Voor wie onlangs in Deurne Wil
links overzicht gezien heeft blijft
hier toch nog veel nieuw te zien
met een grandioos overzicht van het
oeuvre: zelfportretten uit '34 (met
Wilma) uit '36 (met penselen en als
heer vermomd) uit '39 en '57 met
Wilma, en Jater de tweede vrouw
Mathilde m ontredderde stadsgezich
ten.
Koch blijft van het drietal de ver-
rasser: zyn vrouwentype is dat van
Pola Negri, met de brede Aziatische
jukbeenderen, negroïde neus, uitda
gende vaak hoerige gestalte, en we
komen haar tegen als Bertha van
Antwerpen, vrouw in de schiettent,
zomaar vrouwen. Het meest intrige
rend voor mij waren de twee klei
nere schilderijen van een exact ge
componeerde Florentijnse tuin met m
vorm geschoren hagen, de een ver
laten met een uitzicht op ver gele
gen berglandschap, de ander beslo
ten, met een aanwezigheid van een
nauwelijks zichtbare zichzelf bevre
digende vrouw. Alles wordt bepaald
door de tuinarchitectuur van spons
achtige geschoren hagen, rond een
hchaamvorniig kruispad. Aan het
hoofdeinde een hek, symbool van een
vagina, aan het benedeneinde een
gestreepte maatlat, fallussymbool. El
ders andere duidelijk symbolisch be
doelde tekens. Maar Koch, uiterlijk
van een technisch geïnteresseerd chi
rurg, zegt daarover: Ik weet niet
wat die emblemata betekenen. Ik
weet nooit hoe ik de dingen maak.
Ze ontstaan buiten mij om. Zegt u
mij dat het de vorm van een lijk is,
dan zal dat ivel zo zijn, ik weet het
met,"
Hoe kan het dat zulke grandioze
schilderijen tientallen jaren geleden
zyn ontstaan en nu nog steeds alleen
in een betrekkelijk beperkte Kring
van insiders bekend zijn?
In België zijn Delvaux en Magritte
groot gemaakt door hun verzame
laars en wereldberoemd. De Magi
sche Realisten zijn met minder van
kwaliteit, ze zijn noordelijker van
temperament, dat is alles. En hun
promotors zijn ook noordelingen,
koeler, langzamer misschien. Hun tijd
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM, dinsdag Het zes
de Newport Jaz2 Festival, dat van
vrijdag 29 oktober tot en met zondag
31 oktober in De Doelen m Rotter
dam wordt gehouden met in totaal
v.er concerten, zal worden geopend
door puke Ellington en zijn concert.
Op dit eerste "avondconcert zal ook
Kid Thomas' Preservation Hall Band,
het oudste nog bestaande New Or
leans orkest, optreden.
Er volgt een nachtconcert door het
Miles Davis Sextet en de popgroep
Focus van Thijs van Leer. Zaterdag
is er weer een,nachtconcert "met het
Ornette Coleman Quartet en de Chris
Hinze Combination. Zondagavond 31
oktober treden Minton's Playhouse
All Stars op, een combinatie van
Giants of Jazz als Dizzy Gillespie,
Thelonious Monk, Kai Windig, Sonny
Stitt en An Biakey, die voor het eerst
in twintig jaar samen spelen.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM, dinsdag Volgens
gegevens van de Collectieve Propa
ganda van het Nederlandse Boek zijn.
de volgende boeken, in deze volgor
de, in de afgelopen maand het meest
verkocht:
1. Jan Foudraine, Wie is van
hout 2. S. Abramsz, Rijmpjes en
versjes uit de oude doos: 3. Erik Ha-
zelhoff Roelfzema, Soldaat van Oran
je 40-45; 4, Harriet Freezer, Houd je
nog een beetje van me; 5. H, Fort-
mann, Wat is er, met de mens ge
beurd?; 6. Julius Fast, De taal van
het lichaam; 7. Th. Roszak, Opkomst
van een tegencultuur; 8. G. Krom-
dijk, 200 kamerplanten in kleur; 9,
W. F. Hermans, Herinneringen van
een engelbewaarder; 10. P. Duchesne,
Leven is liefhebben.
(Van onze kunstredactie)
AMSTERDAM, dinsdag Op het
filmfestival van Cork in Ierland is de
eerste prijs in de categorie „films
over kunst" toegekend aan de Neder
landse korte film over de graficus
Maurits Escher ,,Het oog op avon
tuur" van Han van Gelder, Jonne Se-
verijn en Hans Locher,
Vandaag:
STADSSCHOUWBURG, 8.15:
toneel De bedelaarsopera; KLEI
NE KOMEDIE, 8.15: toneel Wach
ten in het donker; BRAKKE
GROND, 8.30: toneel De fysici.
Morgen:
STADSSCHOUWBURG, 8,15:
Het Nationale Ballet met solis
ten van het Moskousc Bolskoi
Ballet.
(Van onze muziekredacteur)
AMSTERDAM, dinsdag. Aram Chatsjatoerjan, de nu 68-jariget
Russische componist wiens Sabeldans een wereldsucces werd, streek!
gistermiddag uit Moskou op Schiphol neer waar een ontvangstcomité^
hem terstond naar de perskamer voerde. Want vóór hij als dirigent'5
van het Amsterdams Philharmonisch Orkest op 1 oktober in Amster-1
dam en 2 oktober in Emmeii een heel programma van eigen werkend
Iaat horen, wilde hij zich best tot het Nederlandse publiek richten.
De korte, gezette .figuur met het
vlezige gezicht waarin de donkere
grote ogen voornamelijk verbazing
lijken uit te drukken, laat de eerste
tolk snel door een andere vervangen
die hij voortdurend ertoe aanmaant
zijn (Russische) woorden op de voet
te volgen. Zij klinken vaak nauwe
lijks als antwoorden op de gestelde
vragen en aan het slot richt nij zich
onverbloemd met een verklaring tot
de aanwezigen: „Wilt u vooral niet
vergeten aUe Nederlandse muziek
liefhebbers te groeten". Een bood
schap dus.
In de loop van het verwarrende,
door levendige gebaren begeleide ge
sprek komt o.a. dit aan de orde: „Als
docent aan het Moskouse Conservato
rium laat ik m'ijn studenten kennis
maken met alle moderne componis
ten, ook uit het Westen, Met figuren
als Mil'haud, Foulenc, Ma'lipiero, Bar
ber, Copland, Petrassi en Piston. Na
tuurlijk vestig ik de aandacht ook op
Stravinsky, öartók, Dallapiccola en
Jolivet".
Geen componisten uit de school
van Schönberg derhalve? „Alle ten
densen komen, wel aan bod, maar ik
ben nu eenmaal Armeen van geboor
te en aan de ontwikkeling van de
muziek van mijn volk wil ik in de
eerste plaats bijdragen. Dat is ook
een kwestie van smaak. Schönberg
acht ik overigens wel hoog."
Een ontwijkend antwoord dus, al
geeft Chatsjatoerjan. wel te kennen
dat zijn leerlingen „zeer modern,
zelfs eiertroniseh componeren.
Maar", voegt hij er aan. toe, „wij
hebben één kriterium: het publiek
moet die muziek kunnen volgen. Nu
de grote massa van kunst kan genie
ten en de muziek niet meer voor een
kleine minderheid is bestemd, is dat
vooral van belang. Onze enige taak is
goede, geïnspireerde muziek te
schrijven, dat geldt zowel in het'.
Westen als bij ons. Een componist die-I
beweert alleen maar voor de toe-;>
komst te componeren, spreekt tegeiA
beter weten in; per slot willen wij''1
allemaal zoveel mogelijk mensen be
reiken".
Chatsjatoerjan, die in 1964 aj eens.
het Residentie Orkest leidde, wil ook;
nog twee kunstenaars voorstellen die'
hem vergezellen^ zijn vrouw, de pia
niste en componiste Nina Makarowa,
en de violist victor Pikaizen die hier
zijn vioolconcert zal spelen. „Pikai
zen is laureaat van vijf concoursen",
laat hij weten. „Het vioolconcert van
de heer Chatsjatoerjan is een briljant
stuk dat nu al klassiek is in de Sow-
3et-Unie," reageert Pikaizen.
In 1948 stond Chatsjatoerjans der
de symfonie aan felle kritiek bloot.
„Dat soort kritiek is een heel goede
remedie," zegt hij. „Wij discussiëren
bijna dagelijks over nieuwe muziek.
Daar schuilt niets persoonlijks in. Ik
vind dat je daarbij even goede vrien
den kunt blijven". Zijn biografie ver-
meldt dat hij al tweemaal met de Le-
nin-orde werd onderscheiden.
ZAGREB, dinsdag AFP) Uit
een museum in de Zuidslavische stad s
Zagreb zijn volgens berichten in
Zuidslavische kranten zeven schilde
rijen van bekende meesters gestolen.
Er zijn doeken van Rembrandt en
Greco bij. De kunstwerken zyn in
do nacht van 23 op 24 september ont
vreemd. Het is de grootste kunstdief
stal in Joegoslavië sinds de oorlog.
Poetalederen 6-rincs-
rijgschoen. Opgestikte nous,
bok led o Jiak en vdorsluifcing.
ln bruin. Maten 36 t/m 42,
Suèdo pump met beklede hak.
Kunststof zool en hard-
rubberen, antislip.hak. Bruin
en brique. Maten 36 t/m 42.
Suèdo wreofband-puinj) met Suèdo sleebaksojioon tnefc
vetörsluitmg. Hak 6 cm hoog. enkelband, Hogo hiel met
Kunststof zool. In Santos- vcteraluiting. Kleur brique.
bruin. Maten 36 t/m 42. Maten 36 t/m 41.
ROTTERDAM-VLAARDINGEN
(Van onze sportredactie)
ROTTERDAM, dinsdag Boks-
pvomotor Theo Huizenaar organi
seert maandag a.s. (4 oktober) ama
teurbokswedstrijden in gebouw
Odeon. Het programma telt vier par
tijen in de A-kTasse, waarin de Hui
zenaar-pupillen Stan v.d. Driessche,
Gerard Bok, Harry Bogaerts en Eric
Walcott uitkomen. De avond telt
voorts twee gevechten in de B-, drie
in de C- en ook drie in de nieuwelin
genklasse.
(V uii ecu onzer verslaggevers)
BOTTERDAM, dinsdag. Shell Nederland N.V. is begonnen
met hel dempen van een gedeelte van de Eerste Petroleumhaven
zonder toestemming vnn burgemeester en wethouders en ook zonder
toestemming van het Havenbedrijf.
Dit antwooord het college op
Gebreide col, Acryl
Alle modetinten o.a. bruin,
roest, fr ambo se, grom
zwart of wit. 5.95
Streepcol, Acryl
Talloze kleurencombinaties
in o.a. brique, groen,
bruin, bordeauxoudrose,
trombose,enz. 6.95-5.50
Meisjes rolkraag pullover
Acn/l in brique, bruin,
oudrose, blauw, geel, lila.
Maten 104-164
vanaf 15,-
De col apart in
GERZONS
OPEN MODECENTRUM
De col is 't helemaal/
Op de parterre hebben
we de coltruien even
apart genomen:
Aantrekkelijk
geprijsde hoog-mode
voor een opwindende
winter.
Dames
supercol-tnii
Acryl tn wit of
bruin.
Maten 38-42
25.-
v* «Vt VUIItgl. UJ
schriftelijke vragen van 't raads^
lid W. J. van der Have (pvda),
Het antwoord van b, en w. komt
op het tijdstip dat Shell bijna
klaar is met de werkzaamheden
In de Eerste Petroleumhaven.
De directie van Shell heeft, zo
meldt liet college, inmiddels haat
verontschuldigingen aangeboden voor
de voortijdige uitvoering van de
werkzaamheden. B. on w. willen hei
hierbij laten; „aangezien de belangen
van de gemeente op generlei wijze
materieel zijn geschaad achten wij de
zaak niet van zodanig belang dat in
grijpen thans wenselijk is."
In een toelichting zegt het Rotter
damse college dat het Havenbedrijf
op 21 juni voorstelde Shell toe te
staan het zuidelijke gedeelte van de
Eerste Petroleumhaven te dempen.
Dit voorstel werd op 8 september be
handeld door de Commissie van Ad
vies voor de Haven en Economische
Omwikkeling. ,<?'e gunstig adviseerde,
Shell had bij haar verzoek gesteld
dat met terugwerkende kracht, per 11,
juni 1971, de voor dit te dempen ha-
vengodeelte verleende rechten van
vaste ligplaats zouden moeten worden
ingetrokken. „Uit dit voorstel blijkt
hoeveel haast Shell met het werk
had," aldus b. en w.t die er onmiddel
lijk aan toevoegen dat zijn geen toe
stemming voor het dempen van het
havengedeelte hebben gegeven en niet
op de hoogte'waren dat het werk al
was begonnen.
Wel heeft de directeur van het Ha-
venbedrijf Shell laten weten dat van
zijn kant geen bezwaren zouden wor
den aangevoerd'tegen het dempings-
plan.
Toestemming gaf echter ook het
Havenbedrijf niet'omdat de gemeen
teraad nog over het voorstel moet
beslissen. Op een vraag van het
raadslid Van der Have wat er ge
beurt als de raad het voorstel afw:j»t
antwoorden b. en w.:s „Dan zal Shell
verplicht zij n de haven in de oor
spronkelijke staat terug te brengen."
De aid. nabezorging is maandag
t/m vrijdag bereikbaar tot 19.30 uur.
's Zaterdags van 16.00 tot 18.00 uur.
Tel. 135430.
Abonnees buiten Rotterdam,
Schiedam kunnen zich wenden tot
ofi=a plaatselijke agenten.
