Torenklok III
Actie loopt regering uit de hand
Diefstal en boycot
„wil van het volk
Nederlanders
terug uit
Indonesië?
nu
overgenomen
Vol verw
hart
Minder vorst
Waar blij it wetgeving?
Tweede Kamer had
veel kritiek
op minister Cals
Margarinefabriek krimpt
de produktie in
Overweegt Indonesië
stopzetting transfers?
IN BANDOENG:
Verboden voor
Hollanders"
Daders van aanslag
op Soekarno
bekennen
Maximumsnelheid
Verwen uw vrouw
Concurrentie van
hoelhuishoter en
minder export
■K
r
r
55
WOENSDAG 4 DECEMBER 1957
Directeur: H. DE RüiG
VIJFTIENDE UARCAIVC No. 3860
(Geldig tot morgénavóao)
WESTELIJKE WIND
Vannacht voornamelijk in het zuiden van het land lichte
vorst. Morgen in het noorden toenemende bewolking met
hier en daar wat motregen. Ongeveer dezelfde tempera
turen als. vandaag. Zwakke tot matige westelijke wind.'
Morgen: Zon op 8.33 Maan op: 15,32
Onder: 16.32 Onder: 6.22
q Hoofdredacteur: Dr. J. Arils »HülN$ SLUT
(Van onze militaire medewerker)
NDER bovenstaande schuilnaam
(T heeft een alarmoefening plaatsge
had voor de parate troepen van het
Eerste Legerkorps. Het doel was het
beoefenen van de verplaatsing van de
ze troepen uit hun vredesgarnizoenen
naar het concentratiegebied waar zij
hun oorlogstaak moeten aanvangen. Zij
hadden daarbij een hindernis te over
schrijden, de IJsel, als gevoig waar
van het verkeer zich moest vernauwen
door een paar bottle necks. Mogen we
«3e berichten geloven dan zijn er ruim
5 uur verlopen eer de eerste troepen,
na de alarmering, de IJsel begonnen
te passeren, terwijl de totale lengte
van de autocolonnes tussen de 400 en
500 km. beiiep. Het uitgangspunt was
voorts, dat er wel atoombommen te
vrezen zouden zijn, doch geen lucht
aanvallen. Daaruit valt te concluderen,
dat men wel met beschietingen met
langeafstandraketten rekening moest
houden, doch niet met luchtbombarde
menten,
Is deze laatste veronderstelling ge
maakt om de oefening niet te ingewik
keld te maken (dus uit vredes- en
oefenoverwegingen) of berust zij op
de gedachte, dat er een Westers lucht-
overwicht in die dagen zal zijn en de
kans op het optreden van vijandelijke
vliegtuigen gering? Het laatste zouden
%ij als een ongerechtvaardigd optimis
me beschouwen.
DE doelstelling van de oefening zal
voor Ingewijden èen verrassing
zijn geweest, nl. een opmars naar een
concentratiegebied ten oosten van de
IJsel. Dit wil dus zeggen, dat in de
NAVO besloten is, in geval van agres
sie, de oude Rijn-IJselverdediglng los
te laten en over te schakelen op de zg,
Forward Strategy (offensieve strate
gie). Uit mededelingen o.a, van de mi
nister van Oorlog in de Kamer, viel
tot nu toe te concluderen, dat tot deze
Forward Strategy eerst zou worden
overgegaan Indien daarvoor voldoende
troepen beschikbaar zouden zijn, een
criterium waaraan voldaan zou wor
den In de periode waarin de Duitse
herbewapening zich zou voltrekken.
Dat was ook een logische gedachten-
gang, want wanneer men weinig troe
pen heeft, kan men zich beter verdedi
gen achter een sterke natuurlijke hin
dernis met goed aangeleunde vleugels
in eti, stelling van een zo kort moge
lijke lengte en voorzien van de nodige
voorbereide terreinversterkingen.
Aan deze eisen voldeed de RUn-Usel-
stclling als'de beste lijn van verde
diging tussen de Elbe en de Kanaal-
kust. Het nadeel daarvan was, dat
West-Dultsland en Oost-Nederland
werden prijsgegeven. De Forward
Strategy ;zou aan dit nadeel een einde
kunnen maken. Doch bij een bepaal
de strategie behoort nu eenmaal een
bepaalde hoeveelheid troepen. Gaat
men tot de Forward Strategy over zon
der het minimaal benodigde aantal
troepen dan schept men de illusie van
een verdedigingsmogeiijkheid van net
Westduitse gebied, terwijl er in werke
lijkheid niets van terecht kan komen.
En dan is men nog verder van huis.
Want dan heeft men de goed voorbe
reide Rijn-IJselsteliing verlaten, om
zich in het opën, ter verdediging on
voorbereide voorterrein te wagen met
het onvermijdelijke risico dat men na
enige dagen wordt teruggeslagen. Dan
moet men op die zelfde Rijn-IJsellinie
terugvallen, doch dan in een bescha
digde, verzwakte toestand.
EEN voorbarige Forward Strategy
achten wij daarom gevaarlijk. De
Duitse herbewapening is nog lang niet
halfweg gevorderd. Tegenover deze
nog beperkte winst staat het grotere
•verlies aan Franse, in Afrika gebon
den divisies. De NAVO beschikt mo
menteel dus bij lange na niet over de
divisies die de Forward Strategy recht
vaardigen. Die is pas gerechtvaardigd
bij een sterkte van ten minste 30 pa
rate divisies, ter-vijl bet dan van grote
steun zou zijn en een garantie voor
het succes van die strategie, indien
de Westduitse regering de in het raam
van de territoriale verdediging beoog
de 50 km diepe verdedigingszone langs
het IJzeren Gordijn zou hebben gefor
meerd. Dan staat de Forward Strate
gy op een hechte basis, nu niet. Moet
dus uit de oefening Torenklok III ge
concludeerd worden dat de Rijn-IJsel-
verdediging is losgelaten, dan vervult
dat met zorg en zou het niet ondienstig
zijn by de begrotingsbehandeling
daarop te attenderen.
j NDIEN inderdaad tot de Forward
I Strategy is besloten, dan is o.i. de
legering van de parate troepen ten
westen van de IJsel niet meer juist.
Deze was juist voor. de verdediging
van die rivier. Doch wij achten het al
te optimistisch te mogen aannemen
dat in oorlogstijd een verplaatsing
als thans heeft plaatsgehad, glad zal
verlopen. Wij vrezen dat het geheel
van een paar duizend motorvoertuigen
vast zal lopen op vernielde overgan
gen .van de IJsel.
Zoals gezegd, is het irreëel aan te
nemen, dat geen vijandelijke lucht
aanvallen in dit stadium te vrezen zul
len zijn.
Bij de Forward Strategy zal daarom
een hèrdislocatie van de vredesgarni-
E boycot van Nederlanders op Oost-Java is omgeslagen in
een algemene terreur. In Djakarta is bericht ontvangen
dat uit de buizen van Nederlandse employe's van onder
nemingen levensmiddelen geroofd worden en dat hel aan bedienden
niet toegestaan wordt de buizen van Nederlanders binnen te gaan.
De voorzitter van het Algemeen Landbouw Svndicaat. dr. J. Mever,
heeft meegedeeld dat bij daarom overweegt te adviseren dat de
Nederlanders de ondernemingen in Oost-Java zullen verlaten.
Ook in Bandoeng is gisteren een actie ontketend tegen de Neder
landers. Winkels, arbeiders, hotels, taxi's en de regeringsinstellingen
hebben bevel ontvangen, elke dienstbetoon aan de Nederlandse sa
menleving te weigeren. Aan de Indonesische bevoiking is verboden
in Nederlandse winkels inkopen te doen. Deze boycotactie, die in
Oost-Java is begonnen, treft de vrij talrijke Nederlandse samenleving
te Bandoeng, de meest westers georiënteerde stad in Indonesië, zeer
ernstig.
Minister Maengkom van Indo
nesië heeft verklaard dat de In
donesische autoriteiten op het
ogenblik met de Nederlandse di
plomatieke .^.vertegenwoordiging
onderhandelen over de repatrië
ring van "alle Nederlanders die nu
nog in Indonesië zijn.
Volgens persberichten in Djakarta
heeft de Indonesische monetaire raad
de mogelijkheid besproken van ver
breking der handelsbetrekkingen met
Nederland,
In deze berichten werd gezegd, dat
nog geen beslissing is genomen over
de kwestie van de transfers van Ne
derlandse bedrijven in Indonesië naar
Nederland, maar dat bet alleen maar
„logisch" ls. dat de transferrechten ko
men te vervallen, als de diplomatieke
en economische betrekkingen worden
verbroken.
Intussen zijn, nadat gisteren het hoofdkantoor van de K.P.M. door
de communistische vakbond was,7bezet", vandaag ook andep Ne-
derlandse bedrijven dóór Indoinésiërs „overgenomen". Hierbij is oök
de Nederlandsche Handel Maatschappij, de oudste en grootste Ne
derlandse bankinstelling in Indonesië.
Het aantal Nederlandse bedrijven in Djakarta, dat door het Indo
nesische personeel is „overgenomen", bedraagt thans zeven. Het
zijn, naast de K.P.M. en de Ned. Handelrnjj.: Lindcteves, Geo Wchry,
de Escomptobank, Jacobson van den Berg en de Nationale Handels
bank. De Kon. Paketvaart Maatschappij heeft het vertrek van zes
van haar schepen uit Singapore naar Indonesië uitgesteld.
Het Indonesische personeel van de K.P.M. hield vandaag het ge
bouw van deze scheepvaartonderneming nog steeds bezet. Het heeft
gevraagd het gebouw onder regeringstoezicht te plaatsen en er bij
de regering op aangedrongen het gebouw in geen geval aan de Ne
derlandse maatschappij terug te geven. Het Indonesische kabinet is
gisteravond in speciale zitting bijeengekomen om maatregelen te
nemen teneinde deze wilde acties te voorkomen. Buitenlandse waar
nemers in Djakarta hebben echter reeds verklaard, dat de regering
de anti-Nederlandse campagne niet meer in de hand heeft.
In de straten in de omgeving van
het K.P.M.-gebouw verzamelden zich
vandaag groepen arbeiders, terwijl
versterkte patrouilles hun wachtposten
innamen. Met machinegeweren gewa
pende militairen bewaakten een nabij
gelegen spoorwegovergang, terwijl an
dere troepen in „jungle-dress" en met
gevelde bajonet de wacht betrokken
by het gebouw, waar de. nationale op-
bouwconferentie wordt :igebouden, dat
pp ^enkelebonder den jjnpfers.i-van -Jiet;
hoofdkantoor-vande- k^M.-fs-' gelei
gen. - s
Bif de „overname" van het bedrijf
van Gheo Wehry weigerde de directie
de sleutels van de boekhóudafdeling
af te geven. Hoewel het leger gister
avond een verbod "tot overname, van
Nederlandse bedrijven zonder machti
ging der regering heeft uitgevaardigd,
is het nog niet duidelijk of dit verbod
ook geldt voor de bedrijven, die reeds
werden bezet.
Zie verder pag. 5, 7e koL)
x j OLGENS de thans bekende gege-
vens heeft de invoering van dé
maximumsnelheid een gunstige uit
werking gehad.
Het aantal verkeersongevallen is
vrij belangrijk teruggelopen in de
grote steden met ca een kwart én
het verkeer zelf ls veel rustiger ge^
worden.
Van de automobilisten vergt d«-
maatregel de nodige zelfdiscipline,
doch wie zou er zich niet over verheu
gen dat op deze wijze het leven van de
medèmens meer beschermd, wordt dan
voorheen?
Een klacht is nog dat bij het ver
laten van de gemeenten moeilijk f
onderscheiden is waar de 50 km-grèns*
ophoudt. .Op tal van plaatsen zijn dé
voorzieningen op dit puns gebrekkig.
Het is gewenst daarin "verbetering "sbe
brengen.
(Van onze parlementaire redacteur)
De minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen heeft
gistermiddag bij de behandeling van zijn begroting in de Tweede
Kamer van vele kanten ernstige kritiek ontmoet. Mevr. Fortanier
de Wit (WD) zei dat zij al jarenlang de indruk heeft, dat er op dit;
departement zo ernstig wordt gestudeerd, dat de energie eronder
lijdt.
Er had tijdens de vorige parlementaire periode reeds een wets
ontwerp voor het middelbaar en voorbereidend hóger ondei^jS'
moeten zijn, maar deze wet blijft nog steeds uit. De heer Kieijvyëgt
(Arb.) zei dat teleurgestelde verwachting het' hart krenkt en pater.'
Stokman (KVP) klaagde eveneens over het ontbreken van. niéuwè
wetgeving. 1
„Wanneer de. wet op het voortgezet onderwijs er voor dé volgende yérkïe--
zingen niet is, dan moet'ik de verantwoordelijkheid hiervoor geheel aan'de
minister laten", zo .waarschuwde'de partijgenoot van minister Cats.
Mr. Roosjen (a.-r.) merkte op, dat hö sceptisch staat tegenover aüè plan-|
nen tot verbetering van het onderwijs, indien het tekort aan schoolgebouwen
en leerkrachten niet "verdwijnt. '-i- v-,./'Vr
Op het sprekerslijstje stonden gister
middag 16 namen van pnderwljsspecia-
tisten. Op Worstel van dr. Kortênhorst,
de, t^yanjJeka mer, j^daar-
toê „was gètó^seérd^d^rTB^""épronfis-
sie van Onderwijs, .uit de kamer, werd
de behandeling van hét hoofdstuk
radio, televisie en pers -naar een later
(Advertentie)
met de enige veilige
elektrische koffiemolenI
de
PRIMEUR
zoenen moeten plaatsvinden of een
verplaatsingssysteem waarbij men zich
veel minder afhankelijk maakt van de
toestand van d« IJselbruggen,
Zo keek jong-Ambon toen het
ogenblik van de uitreiking van de
geschenken was aangebroken bU de
viering van het Sint-Nicolaasfeest
in „Lunetten", dat door „Trouw"
georganiseerd werd. Voor verslag
aio pag. 3.
PASSAGIERSLIJST
m.s. Johan van Oldenbarnevelt
De passagierslijst van het m.s. Johan
van Oldenbarnevelt, dat 12—13 decem
ber te Amsterdam wordt verwacht, ligt
op onze kantoren ter inzage.
(Van een onzer verslaggevers)
In de margarinefabriek van Van den
Bergh en Jurgens aan de Nassaukade
in Rotterdam ls bet aantal fabrieks
arbeiders met tien procent ingekrom
pen. In verband daarmee is bet be
staande drteploegenstelsei grotendeels
vervangen door een iweeploegenstelsel.
De oorzaak van deze inkrimping is
de concurrentie van de grote partijen
koelhuisbotert die op de markt woe
den gebracht, alsmede de stopzetting
van de export van melanges naar
Engeland.
Als gevolg van deze maatregel zijn
95 mannen en vrouwen zonder werk
gekomen. Zij kunnen in andere fabrie
ken van het concern worden geplaatst,
maar 32 arbeiders hebben dit aanbod
van de directie van de hand gewezen,
met als resultaat dat voor zeven van
hen ontslag is aangevraagd.
Met de werknemersorganisaties ls
deze inkrimping inmiddels besproken,
waarbij ook een ander punt ter sprake
is gekomen. Bij invoering van het
tweeploegenstelsel komt het aantal
werkuren nameiyk hoger te liggen dan
bü het drieploegenstelsel het geval
was. Het overleg hieromtrent is nog
niet afgesloten.
tijdstip verschoven. T „Dit verzoek
schijnt ih verband te 'staan mei "de 'be-i
perkte spreektijd yah .de póiitfeke
pS?tÖeh",;aIdus;;dr.jKórtënh'or^;-'?|^'pÊ;
z« -nu >r *e «n b
debat ver deze onderwerpen - nog Aópiv
Kerstmis te doen plaatsvlndén; De ka
merleden dié gistermiddag aan-hét.
woord kwamen, spraken hoofdzakelijk-'
over de nood by het vhmo en. het
ulo."
De
aan
door
a.-r. woordvoerder herinnerde
de behandeling van de l.o.-wet
de Tweede Kamer in 1857:-Er,
werd toen met een aanhaling van Ni-;
colaas Beets' gesproken over. éëntge»:
'ehilnunt van „verbijsterende kracht'':::
Verhiisterende kracht hebben thans de i
punten, die bij de behandeling van de
benroting van onderrtijs steeds-her
haald worden: het tekort aan,schoolge-?
bouwen' ën! '.aan leerkrachten, vooral
Hij het ulo. en -jtét.Vhmé^Pe.heer JtoósW
*«»n schilderde on ralce wijze de n'oödj:
die er bij het,onderwijs heerst. Het ge-,
hele beleid van de minister moet ge-
richt zijn op. het verkrijgen van meer
schoolgebouwen en meer leerkrachten,^
want bij het ulo en vhmo is de toestand;-
benauwend.
Binnen enkele jaren heeft het ulo'"
3000 nieuwe leerkrachten nodig y.oovii
bet steeds stijgende aantal leerlingen."-;
De minister heeft wel enkele maatre
gelen genomen, maar er zyn t andere
betere maatregelen npdjg;pTn,gën:,<:aja~
sfröfe te voorkomen. Dé,töekomst?yan
het vhmo en dë kweekschólen i'stóat
oo het snel en 'daarmee het neil;;v"an
bet weten'chanpellik^Ondën^js jhlNë-
derland. De a.-r. afgevaardigde her
innerde aan het ohlahi^': vèrschénehi
-zwartboek" van het vhmd dat de spm-
herste voorspellingen bevat. De;;hppï>
wan het Eerste-Kamerlid,' dat minister
Cals eén vooirwóord ïn "dit zwartboek
zou ephriiven ls Ifdel gebleken. Minis-
Zie verder pag. 4, 6è kol.,)
De lancering van de ..VanguarÖ"-
raket met de eerste Amerikaanse
kunstmaan,„die op vandaag te 16,uur:
Nederlandse tyd was bepaald," i$ uit
gesteld. Wanneer de „Speediiik", aokls
de Amerikaanse kunstmaan wordt ge
noemd. nu omhoog zal gaan, is niet be
kend, maar wél is van de zijde van dë:
Amerikaanse marine meegedeeld, dat'
de lancering in Ieder geval vandaag
niet v6ór 18 uur Nederlandse tijd zal
plaatsvinden.
14 dagen gratis
Naam:
Straat:
Woonplaat»;
Wen»t zich ingaande heden te abonneren op het dagblad
Trouw ea ontvangl gedurende 14 dagen de krant grati».
Betaling zal geschieden Der week (61 cent) per kwartaal
7.90).
Doorhalen wat niet gewenst wordt
U wórdt verzocht deze bon toe te zenden aan
Administratie „Trouw", Witte de Witlutraot 30. Rotterdam.
.1
Botterdam. Witte do Wiutatraat 30 Telet 115700 (4 L)
Postbus 1112 Postgiro No 424519
KlaeMendienst abonnementen 18.3019.30 a.
Zaterdags 17—18 uur Telefoon 115700
'j-Gravenhage Huygenspleln 1 Telef. 183467 (3 L)
Postbus 1091 Postgiro No. 424867
Klachtendlenst 18.3019.30 u. Telef. 362569
Schiedam: Lange Kerkstraat 24 b Telefoon 67882
Abonnementsprijs 61 eent per week. 2.65 per maand,
7J0 per kwartaal Losse nummers 15 cent.
Versehlint dagelllk»
OP OOST-JAVA TERREUR
TEGEN NEDERLANDERS
O «r
->• „-* ,v
Nadat leden van de Indonesische com
munistische vakbond Sobs! bet hoofd
kantoor van de K. P. M. in Djakarta
hadden bezet, -werden Nederlandse em
ployés Uit het re bouw verdreven. Som
migen konden met een autobus vertrek
ken. maar anderen werden gedwonjfen
naar bats te lopen.
NOG steeds staat bet weer in ons land
onder invloed van een boge-druk-
gebied. Het centrum biervan verplaatste
zich echter langzaam naar het zuiden, onder
invloed van een acUeve depressie, die over
Noord-Scandlnavife naar bet oosten trekt.
Jn.bet grootste deelvan ons land ging
daardoor een zwakke tot matige westelijke
wind waaien. In bet zuiden van bet land
was er in de afgelopen nacht nog wei
nig wind, waardoor daar de meeste vórst
voorkwam. In Brabant vroor het op som
mige plaatsen 5 graden.
Het ziet er naar uit, dat de westelijke
wind nog wat zal toenemen, zodat de
temperaturen 's nachts minder laag zul
len worden.
Een uit de richting van Schotland nader
bijkomend front kan morgen in het noor.
den van het land aanleiding geven tot
toeneming van de bewolking.
De plaatselijke militaire comman
dant van Djakarta. luitenant-kolonel
Dachjar, heeft vanmorgen meegedeeld,
dat In verband met de aanslag op pre
sident Soekarno thans twintig perso
nen zijn gearresteerd, onder wie ook
degenen, die de handgranaten hebben
geworpen. Allen hebben een bekente
nis afgelegd. H|j was nog niet bereid
hun namen te noemen, noch te zeggen
tot welke groepering z|j behoren. Een
aantal andere verdachten wordt nog
opgespoord.
Batoe Lcmplt. Geoogst gedurende okt.
JI 592.24 (v m 1.054.761 qt. koffie, jan./okl.
6.847,26 (V 2.704.15) qt.
da «nlga «laktrlich» koffiemolen van
Nederlands fabrikaat vooi dese prijs
absoluut veilig, plastic romp. motor ge
heel geïsoleerd
verhoogde schenkrand voorkomt mor
sen en beveiligt tegen de sneldroolend*
propeller.