Revolutie
DJAKARTA SPREEKT GERUCHTEN TEGEN
In januari
rust naar
voor
India
Hatta op de
Niet-aanvalsverdrag
NA VO-Warschau-paci
RADIO-MOSKOU
DREIGT WEER
DIT IS NOOIT ONZE
BEDOELING GEWEEST
J
Chocola duurder
Alleen Garoeda mag nos
extra vluchten maken
Statuut
GELUKKIG
r
Rocle Kruis wil bij
evacuatie helpen
Noordelijke wind
Indonesiërs in New
York zouden
worden bedreigd
Officiële Indonesische verklaring:
Evacuatie van Nederlanders
Ir. A. Vondeling
opvolger
dr. Maüsholt?
VOORSTEL VAN RUSLAND:
VRIJDAG 13 DECEMBER 1957
VIJFTIENDE JAARGANG No. 3868
r
V.
r
Naar India
WM
m
Singapore
Uitvinder van telex-
overleden
Verbod
Rotterdam: Witte de Wirhstraat 30 Telet 115700 f4 L>
Postbus 1112 Postgiro No. 424518
Klacntendienst abonnementen 18.3019.30 a
v rr.r»h»M^n1ags ,7—18 uur Telefoon 115700
'g-Gravennage: Huygenspiem 1 Telef. 183487 (3 i
Postbus 1091 Postgiro No. 424867
j luachtendlenst 18.3019.30 u. Telef 362569
£erkstra«l 24 b Telefoon 67882
Abonnementsprijs 61 cent per week. 2.65 per maand.
7S0 per kwartaal. Losse nummer» 15 "cent!
Verschijnt dagelijks
Directeur: H. DE RUIG
(Geldig tot morgenavond)
Ri-GEN OF SNEEUW
Zwaar bewolkt n:et tijdelijk regen ol sneeuw. Overwe
gend matige, langs de kust krachtige of harde wind
tussen noordoost en noord. Dezelfde temperaturen als
vandaag of iets lagere.
Morgen: Zon op: 8.48
Onder: 16.30
Maan op:
Onder:
0.20
12.40
6
Hoofdretlacieur: Dr. J. A H J. S BhtJ IMH. SLOX
DE toestand in Indonesië is nog
steeds verward. De situatie
op Java doet denken aan die van
Rusland in 1917. Het overheidsgezag
is verdwenen. Soekarno hield een re
de, die in geen enkel opzicht op her
stel van de orde aanstuurde maar in
tegendeel de wanorde slechts bevor
derde. Hij schijnt wel een marionet in
handen* der communisten. Deze vor
men dan ook de enige macht in het
land, die doelbewust en georgani
seerd optreedt. De Masjoemi en de
andere partijen kunnen daartegen wei
nig of niets u. richten. Zij zijn slecht
georganiseerd en zij worden gehinderd
door het feit dat Soekarno, de „held"
van de Indonesische revolutie,, het
kennelijk op de communisten houdt.
Zo gaat Indonesië het logische slot
van de in 1945 begonnen revolutie te
gemoet indien daar geen antikrachten
te elfder ure zich openbaren. Een zo
danige kracht zou' het leger kunnen
zjjn, maar men moet vrezen dat dit,
het laatste jaar sterk door commu
nisten geïnfiltreerd, ook ai door twee
dracht wordt geteisterd.
Een totaalblik over de stand van za
ken in Indonesië ontbreekt ons op het
moment dat wij dit schrijven, in de
buitengewesten werken andere krach
ten dan op Java.
De invloed der communisten is er
minder, al moet men hun invloed,
vooral op Zuid-Sumatra, niet onder
schatten. Ook is de stemming er anti-
Javaans. Op Celebes wordt voortdu
rend gevochten. Dit zou hel eerste
eiland wellicht kunnen zijn dat zich
van Java geheel losmaakte.
Dat zou uiteraard voor de positie van
de Molukken van grote betekenis zijn.
.ET is duidelijk dat de kwestie
j-{ Nieuw-Guinea in dit aües geen
wezenlijke rol speelt. Er zijn Neder
landers, vooral Nederlanders in Indo
nesië, die dat denken. Zij vinden dat
als Nederland Nieuw-Guinea maar
losgelaten had en meer bewijzen van
goodwill jegens Indonesië had gegeven
de. zaak anders zou zijn gelopen. Naar
onze stellige mening is dit onjuist.
De Nieuw-Guinea-kwestie leefde niet
in bet Indonesische volk. Zij is door
president Soekarno gemaakt en opge
blazen en daarmee heeft hij gepro
beerd -het- volk dronken "te maken".
Daarmee heeft hij de actiè tëgëh dè
Nederlanders ontketend. Soekarno
creëerde stakingen en straatrevolutie
Men moet zich dat voorstellen: Een
regering die staking en revolutie orga
niseei't en zo zichzelf en haar eigen
gezag om zeep helpt! En toen dat een
maal aan de-gang. was, toen de zaak
losraakte, bleken natuurlijk de
communisten de sterkste partij.
Men moet dus constateren dat Soe
karno deze revolutie heeft gewild en
dat zijn herhaaldelijk gebleken voor
liefde voor het systeem van commu
nistische landen als Joegoslavië en
China, het zich voorzien van in Mos
kou geschoolde adviseurs, de wezen
lijke oorzaak van de huidige ontwikke
ling is.
Of Nederland al dan niet Nieuw-Gui
nea prijsgegeven zou hebben zou daar
aan niets toe of af gedaan hebben. Het
probleem Nieuw-Guinea is niet een der
bestanddelen van de hier geschetste
ontwikkeling. Het is gebruikt om de
ontwikkeling van de revolutie ten ein
de toe, die Soekarno blijkens zijn jong
ste rede voor ogen zweeft, te verge
makkelijken.
Hetus de Kracht van deze revolutio
naire idee, in 1945 losgemaakt, die het
wezen van de zaak is.
Een dergelijke kracht breekt men
niet door concessies. Voor die kracht
bezwijkt bet Nederlandse bedrijfsle
ven in Indonesië als er geen sterke
anti-krachten komen.
Want de ondergang van het Neder
landse bedrijfsleven is een wezenlijk
en oorspronkelijk doei van de Soekar-
no-revolutie.
Wij geloven dan ook niet in de illu
sie, die de „Volkskrant" gisteren nog
koesterde, nl. dat één krachtige daad
van Soekarno het geweld nog zou heo-
ben kunnen indammen.
Soekarno is geen kracht en tot goen
krachtige daad in staat, omdat hij dp
gevangene is van de' revolutionaire
idee.
EN door president Soekarno met potlood op een blocnote-
velletje geschreven „verklaring" werd vandaag in Djakarta
aangevoerd als bewijs, dat niets waar is van geruchten dat:
1. Soekarno de gevangene van liet leger zou zijn;
2. Een driemanschap het bewind van Soekarno zou hebben over-
De verklaring van Soekarno luidde volgens A.P.: „Ik ben nog
steeds hier. Op het ogenblik ben ik officiële stukken aan het onder
tekenen van de Nationale Adviesraad. Amsterdam moet vol zyn van
verlangende gedachten". Hij had het briefje in het Engels geschre
ven en als volgt ondertekend: Soekarno. 11 uur. 13 december 1957.
De correspondent van het A.N.P. meldde later, dat Soekarno zich
nog even aan dertig buitenlandse journalisten had vertoond. Hij zei
toen: „Ik ben er nog steeds. De geruchten uit Amsterdam zijn bewe
ringen van mensen, die hun wensen voor waar aannemen". Soekarno
weigerde vragen te beantwoorden en verdween in het gebouw van
de Nationale Raad, waar hij. een vergadering zou leiden.
karno zou in januari -vertrekken. De
voorzittér van het parlement Sartono
zal als waarnemend president optre
den. Hii zal op 20 december worden
beëdigd. <8>
Waarnemers menen dat het vertrek
van de president voor. een rustkuur-
wellicht zél leiden tot de langverkach-
te terugkeer van de voormalige vice-
president Hatta in de regering, omdat
diens wijsheid kan bijdragen tot het
vinden van oplossingen voor de ver
schillende vraagstukken, waarmee land
en volk thans te kampen hebben.-
Zie verder pag.' 3, 4e kol.)
o
De geruchten, die Djakarta-hiermee
wildé tegenspreken hadden gisteren
gecirculeerd In Nederlandse sakenkrin
gen, die nauwe banden met Indonesië
hebben. Het driemanschap, dat het be
wind zou - hebben overgenomen, zou
bestaan uit de voormalige vice-presi
dent Mohammed Hatta, de sultan van
Djokja en de directeur van de Bank
van Indonesië, Sjafroeddin. Uit andere
bron. kwamen de namen van Hatta,
premier Djoeanda en de chefstaf van
het leger. Nasoetion, als leden van dit
driemanschap.
Volgens U.P. werd later op de dag
een regeringsverklaring uitgegeven,
waarin berichten over een staatsgreep
in Indonesië werden ontkend. De
woordvoerder van het Indonesische
ministerie van Buitenlandse Zaken zei:
„De-president is in Djakarta en doet
normaal zijn werk". De woordvoerder
zei. dat Soekarno vanmorgen de am
bassadeur van Irak had ontvangen.
Ook Soebandrio, de minister van
Buitenlandse Zaken, sprak de geruch
ten tegen. Hü zei, dat ze ook waren
verspreid door de radio in Nederland
(bedoeld is een extra-uitzending van
de „Radiokrant" van de N.C.R.V.) Hij
noemde „dit gekke bericht" te sensa
tioneel om er commentaar op te leve
ren.
Intussen is In Djakarta officieel be
vestigd, dat Soekarno „op medisch ad
vies voor volledige rust" naar het bui
tenland zal vertrekken. Premier
Djoeanda verklaarde in het parlement,
dat de president naar een naburig land
zal gaan, dat hem heeft uitgenodigd.
Men neemt aan, dat dit India is. Soe-
Het Internationale Rode Kruis heeft
de Indonesische regering gisteren ver
zocht deze organisatie te laten helpen
bü de evacuatie van de Nederlanders
uit Indonesië.
Het verzoek van het Rode Kruis is
gisteren in Bern overhandigd aan de
Indonesische ambassadeur Soebardjo
Djoyoadisoeryo.
Het Rode Kruis deed dit in overeen
stemming met een verzoek dat woens
dag tot deze organisatie werd gericht
door een Nederlandse afvaardiging on
der leiding van baron E. van Boetze-
laer.
N Suriname, de Ne'derlandse An-
1 tillen en hier te lande zal morgen
aandacht geschonken worden aan het
feit, dat in december 1954 het Statuut
van het Koninkrijk der Nederlanden
in werking trad.
De eigenlijke herdenkingsdag valt
dit jaar op zondag. Daarom wordt de
herdenking van de Koninkrijksdag dit
maal op zaterdag gevierd:
De afkondiging vaD de nieuwe
rechtsorde in het Koninkrijk is nog niét
zo lang geleden geschied. Het goed
dat elk jaar opnieuw de herinnering
riaaraan op enigszins feestelijke wijze
levendig wordt gehouden.
Ook dat kan de band tussen de drie
landen versterken. Een van de pijlers
waarop de nieuwe verbondenheid tus
sen de rijksdelen inds 1954 berust,
wordt in het Statuut omschreveq^als
,het elkander verlenen van hulp*'en
bijstand".
Dat verlenen van hulp en bijstand
is sinds ^.954 zeker geen zinledige Ura-;
se gebleven. Integendeel, daar zijn
miljoenen mee gemoeid. De; bereid
heid tot het brengen van offers als bier
bedoeld is het bewijs van de échte
vriendschap, die de volkeren van de
drie landen verbindt. Die vriendschap
moge van jaar-tot jaar nog hechter en
sterker worden.
Volgens zegslieden van Indonesische
consulaat in New York is dit consulaat
donderdag negen keer opgebeld door
mensen die zich leden vatf de Neder-
landse ondergrondse noemden, en aan
kondigden dat zjj het consulaatsge
bouw in de lucht zouden laten vlie
gen.
Ook het bureau van hét Indonesi
sche persagentschap. Antara zou j op
soortgelijke ,wyze zijn. bedréigd. „ri
DE plaatsvervangend minister
van Buitenlandse Zaken van
de Sowjet-Unie, Koeznetsow,
mm
heeft donderdagavond in de poli
tieke commissie van de Ver. Na
ties, een overeenkomst tussen de
landen van de Noordatlantisehe
Verdragsorganisatie en die van
het pact van Warschau voorge
steld, waarbij men zou beloven
elkaar niet aan te vallen.
E en dergelijk verdrag is reeds in de
brieven van de Russische premier
Boelganin aan Westelijke regeringslei
ders voorgesteld.
De politieke commissie besprak een
door de Sowjet-Unie voorgesteld
agendapunt betreffende vreedzaam
naast elkaar bestaan der staten.
Koeznetsow zei, dat de Sowjet-Unie
bereid is betrekkingen met alle lan
den uit te breiden en te verbeteren,
indien dit gebeurt op basis van weder
zijds respect, gelijkheid en overweging
van eikaars belangen.
De Sowjet-Unie, de V.S. en Enge
land moeten zich, althans' voorlopig,
verbinden geen kernwapens te gebrui
ken en met ingang van 1 januari aan
staande proeven met kernwapens stop
zetten, voorlopig voor een periode van
ten minste twee tot drie jaar, aldus
Koeznetsow.
De Sowjet-Unie, Amerika en Enge
land moeten voorts een overeenkomst
sluiten waarbij zij afzien van het sta
tioneren van kernwapens in Duitsland.
De Rus stelde opnieuw dé instelling
van een atoomwapenvrije zone in Mid
den-Europa voor.
De Russische regering is voorstand
ster van een verdrag met de V.S. voor
de ontwikkeling van - vriendschappe
lijke betrekkingen en vreedzame sa
menwerking tussen beide landen. Deze
staten moeten ook maatregelen nemen
Slechts het optreden van anti-revo
lutionaire krachten. d.w.z. krachten die
tot op de bodem toe „neeD" zegger
tegen deze ontwikkeling kan hier uit
komst bieden.
(Adv
Bij een heerlijke visschotel
Malse ZOMERWORTELTJE5
(uit blik)
Fn mosterdsaus
Het is nooit de bedoeling van de In
donesische regering geweest om alle
•0.000 Nederlanders uit te wijzen of
Nederlandse bedrijven te confisqueren.
Dit is gisteravond meegedeeld in een
officiële verklaring van de Indonesische
diplomatieke vertegenwoordiging in
Den Haag.
De verklaring luidt als voigt:
De Indonesische regering betreurt
ten zeerste de overhaaste stap. van
het hoofdkantoor van de Konink
lijke Paketvaart Maatschappij, om
schepen naar Singapore of elders
buiten Indonesië te dirigeren. Het
is nooit de bedoeling van de rege
ring van de republiek Indonesië
geweest om KPM-schepen in beslag
te nemen, Indien op verscheidene
schepen gewapende militairen aan
boord zün geplaatst, dan is dit
slechts een maatregel, voortvloeien
de uit de staat van oorlog en beleg,
om de verbindingen tussen de ei
landen te verzekeren.
In dit verband kan worden ge-
vlezen op de normale diensten van
de andere scheepvaartmaatschap
pijen op Inddnesië, zoals de Kon.
Java-China Paketvaartlijnen, de
Rotterdamse Lioyd, de maatschappij
Ne'derland en vele andere. De ge
volgen van deze overhaaste stap
van de directie der K.P.M. blijken
uit de stagnaties in het vervoer van
goederen en passagiers.
Het is nooit de bedoeling geweest
en het is ook niet de bedoeling van
de Indonesische regering om Neder,
landse bedrijven te confisqueren of
te nationaliseren. Deze bedrijven
zijn nu overal in Indonesië onder
regeringstoczicht gesteld om acties
van derden te voorkomen. De Indo
nesische regering beheerst de situa
tie volkomen.
9 Het is ook nooit de bedoeling van
de Indonesische regering geweest
om de ongeveer 50.000 Nederlanders
uit te wijzen. Wel is aan de Neder
landse regering gevraagd, de werk
loze Nederlanders in Indonesië te
doen repatriëren.
(Zie ook pag. 3: „Den Haag nog zeer
gereserveerd").
Ook „Radio Holland" In Dja
karta (Nederlands eigendom)
behoorde tot de bedrijven, die
door het Indonesische personeel
werden overgenomen. De leuze
'„Irian Barat" (N.-Guinea moet
vrys nrjjkt op de voorgevel van
het gebouw.
De minister van Economische Zaken
heeft toestemming verleend een stij
ging van de wereldmarktprijzen voor
grondstoffen van chocolade door te
berekenen. Hierdoor bestaat de moge
lijkheid dat bijvoorbeeld de 25 cents-
reep weer meer aan de Nederlandse
markt zaf verschijnen
De industrie zal trachten de nood
zakelijke prijsverhogingen tot het uite: -
ste te beperken, aldus deelt de Ne
derlandse cacao- en cacaoprodukten
vereniging mede.
De prijs voor de cacaobonen steeg
van maart tot november van dit jaar
van beneden f 2 tot aanzienlijk bov"'t
f 3 per kg.
De uitvinder van de telex. Frederik
G Creed. Is gisteren in Londen in de
ouderdom van 86 jaar overleden.
In Djakarta is thans bekendgemaakt,
dat de Indonesische regering geen toe
stemming geeft voor het landen van
speciale vliegtuigen in Djakarta voor
de evacuatie van Nederlanders, omdat
zjj meent dat daar geen behoefte aan is-
De Britse ambassade had vergunning
gevraagd voor extra vluchten van de
BOAC, de Quantas en de Malayan Air
ways. Gisteren was in Djakarta al be
kendgemaakt. dat de - Indonesische
luchtvaartmaatschappij Garoeda per
dag drie of vier extra vluchten zou
maken voor vertrekkende Nederlanders
en dit acht men in Djakarta dus waar
schijnlijk voldoende.
Het kantoor van de Quantas in Dja
karta had nog een boekingslijst van 300
Nederlandse passagiers Bovendien had
de KLM nog 500 boekingen tot het
einde van dit jaar. Een Argonaut van
de BOAC kon door het besluit van de
Indonesische autoriteiten niet landen
op bet vliegveld Kemajoran. De wach
tende Nederlanders werden gewaar
schuwd. doch velen van hen bleven ge
duldig wachten in het kantoor van de
BOAC in de hoop nog met een ander
toestel te kunnen vertrekken.
Naar de stichting „Hulp aan landge
noten in Indonesië" meedeelt zal op
korte termijn een vertegenwoordiger
naar Singapore vertrekken om uit de
daar reeds bestaande contacten co-
mite's te vormen om aanvullende hulp
te verstrekken aan de eventuele stroom
van evacués uit Indonesië. De verte
genwoordiger zal een zending medicij
nen waaronder 350.000 tabletten mul-
ti-vitaminen en geconserveerde ver
sterkende middelen meenemen. Na een
verblijf van enige weken in Singapore
zal de vertegenwoordiger doorreizen
naar Sydney voor hetzelfde doel.
Van de N.V. Overzeese Gas en Elec-
triciteitsmaatschappü vernemen wij.
dat de gezinnen van de employés van
haar bedrijven op Java, voorzover zij
zulks wensen, naar Nederland zullen
worden geëvacueerd.
De plaatselijke militaire comman
dant van Djakarta luitenant-kolonel
Endang Dachjar, heeft een verorde
ning uitgevaardigd, waarbij het aan
Over de landbouwpolitiek heeft de
laatste tijd belangrijk meningsverschil
geheerst in de boezem van de Neder
landse kabinetten. Men mag aannemen
dat de minister-president dr. Drees
die ten aanzien van de landbouwpoli
tiek meermalen een conflict heèft ge
had met minister Mansholt, bü de be
slissing over de opvolging vandr.
Mansholt, de wenselijkheid van ëëh
herziening van die landbouwpolitiek
ernstig zal laten gelden.
In kringen van de PvdA neemt men
dan ook aan dat dr. Drees bepaalde
voorwaarden zal stellen aan de opvol
ger van de huidige minister van Land
bouw.
om de huidige propaganda via p^rs en
radio, die wederzijds wantrouwen in
de hand werkt, stop te zetten en óm
een normale ontwikkeling van de han
delsbetrekkingen mogelijk te maken.
;Er zou ook een overeenkomst moe
ten komen om af te zien, ten eerste van
acties waardoor de onafhankelijkheid
van de landen in het Midden-Oosten
wordt aangetast, en ten tweede, van het
gebruik van geweld om kwesties die
op het Midden-Oosten betrekking héb
ben, op te lossen.
Een commentator van radio-Moskou
heeft vandaag verklaard dat, wanneer
Amerika en Rusland geen overeeni.
stemming bereiken - over de recènté
voorstellen van Rusland, het enig alter
natief de atoomoorlog is. „Wij moéten'
de kwestie bespreken en een overeen
komst bereiken, Zelfs de sténen
schreeuwen daarom. Het enig alterna
tief is de atoomoorlog - of totale zelf
moord, zoals u, Amerikanen hetnoe
men," aldus radio-Moskou.
Advertentie)
alle Nederlanders, die zullen repa
triëren, verboden wordt om zonder
toestemming van de betrokken auto
riteiten hun bezittingen aan andere
personen over te dragen Ook vaar
digde -hü een regeling, uit voor de
overdracht van eigendomsrechten van
Nederlanders.
Er is een uit zes leden bestaande
commissie van toezicht ingesteld, die
controle zal uitoefenen op de over
dracht van Nederlandse eigendom
men, Tegen overtreders van de ver
ordening die met ingang van 7 decem
ber van kracht is verklaard, zull«n
strenge_maatregelen worden genomen.
.i US?er,abaiia is gemeld dat daar
?Ale, Nederlandse bedrijven onder-mi
litair beheer zijn gest\' i Tevens héb
ben de militaire am re. ten Sin 5oe-
rabaia de „Simpang Ciub',t-é>vérge-
nomen.
VJ VI VCIii p__
Soekarno vertoont
aan
Ik
Op Schiphol Kwam gisteravond een
groep Nederlanders met het K.L.M.-
toestet uit Singapore aan. Onder
hen bevonden zich ook enkele vrou
wen en kinderen uit Djakarta, die
men hier het vliegtuig ziet verlaten.
(Zie voor verslag van de aankomst
pagina 31.
steeds
E
HET weer in West-Europa wordt be
heerst door een depressie, waarvan
het centrum zich boven Brctagne bevindt,
De repressie houdt in onze omgeving een
oostlijke stroming in stand, die ucht nit
Duitsland aanvoert, waarin de temperatu
ren gematigd zgn voor de tijd van het jaar
Een frontale stroming veroorzaakte in de
nacht van donderdag op vrijdag enige re
gen. Aan de oostflank van de genoemde
depressie stroomt zachte lncht uit de Mid
dellandse Zee naar de Alpen, metals -ge
volg dat tegen de zuidelijke berghellingen
overvloedige regens vóórkomen.
In Loearno werd in een etmaal 102 'mm;
afgetapt. De, regen .duurt daar- ónycrntln-
derd voert, doordat in dé Golf yaft Genua
een nieuwe storing tot ontwikkeling komt,
die zich over de Alpen naar Duitsland uit
breidt.
Bij de nadering van deze depress--, z»t
de wind naar noordelijke richtingen draal
en. De aanvoer van de lucht heeft dan van
de Noordzee plaats met plaatselijk enige
regen en mogelijk ln de noordelijke pro
vincies met natte sneeuw. De gemiddelde
temperaturen blijven even boven het vries
punt.
7*r.u-s, -• sïvS- >r
j i j
(Van onze parlementairejredacteur),;
In politieke kringen verwacht-men
dat de huidige minister van Land
bouw, Visserij en Voedselvoorziening,:
die zoals bekend, dóór dé'Nederlandse
regering zal worden voorgedragen als
lid van de Europese commissie, van de
Europese Economische Gemeenschap,
zal wórden opgevolgd door ir. A. Von
deling, het socialistische Tweede-,
Kamerlid, dat jarenlang in de kamer
namens de Partij van de Arbeid de
agrarische zaken heft behandeld en
die op het ogenblik in de socialistische
fractie als financieel expert optreedt.
ik heb' Tl) ijk dekens!