Gevangene van
eigen grootheid
in Rusland^zegt
Zoon van Karei Doorman
onthulde vaders beekl
Feest voor 500.000ste
I
m
Als regering geen geld geeft: terugroepen
Europese reis
als geschenk
mm
Belangrijkste werk
op Nieuw-Guinea
nog voor de boes:
ry
Nixon verdedigt
Amerika
iui£ Eerbetoon aan lield
van Javazee
PLECHTIGHEID IN ROTTERDAM
11V OPEN CALÈCHE DOOR VUGHT
SATERDAG 25 JEM 195S>
^dags1!?- VïïTïSSï.J"«-
Sj.13 4jaen)-
V
ZEVENTIENDE JAARGANG No. 4355
r 5 a
X.
J
Geen ultimatum
m
Muisjes
„All-round marineman"
Britse kruiser beschoot
- per abuis - Vissersboot
HOTEL ,,'T LÖSSE HOES"
Botterdam: Wute de Withmraat as - Teiet 113700 ,s A
Postgllo No. Stór" U
Klaehtend.enst: 18.30—19.30 - Telefoon 362568
Spulweg I3g Teler. 4570. JbZ568
Tiromar Kempisstraat 6a Telel. 65451.
't-Graveiuuee
Dordrecht:
Schiedam:
Abonnementsprijs 6l cent per week-
kwartaal. Ia.sse nummers ÏTcU* 83
Directeur: H. DE RUIG
(Geldig tot zondagavond)
AANHOUDEND DROOG.
Droog en overwegend zonnig weer met dezelfde of
iets hogere middagtemperaturen. Matige wind tussen
noord en oost.
Morgen: Zon op: 4.51 Maan op: 33.20
onder: 20.41 onder: 12.18
ys
Hoofdredacteur: Dr. J A H J. S BRUiNS SLOT
HET parlementaire spel der laatste
jaren biedt allerlei merkwaardige
gezichtspunten. Een daarvan geeft
dè positie der rooms-katholieke frac
tie. Naar het getal bezien is zij een
van de machtigste groepen, misschien
wel de meest invloedrijke. In werke
lijkheid is zij op een der belangrijkste
punten de zwakste, omdat zij is de
gevangene van eigen grootheid.
In de periode tussen de twee wereld
oorlogen moest de Rooms-Katholieke
Staatspartij reeds haar monopolis
tische pretentie verdedigen tegen de
Nieuw Katholieke Partij, de Rooms-
Katholieke Volkspartij en de Katho
liek-Democratische Bond en binnen
partijverband de beweging van Sint
Michael het gareel doen blijven. Na
de bevrijding moesten de roomse lei
ders de eenheid verdedigen tegen het
staatkundig federalisme, dat in de be
stuursorganen van de Katholieke
Volkspartij bij haar oprichting in 1945
was gelegaliseerd, onder sterke druk op
de Katholiek Nationale Partij van Wel
ter met resultaat werd verkregen en
bij de Katholieke Werkgemeenschap
van de Partij van de Arbeid ver
geefs werd nagestreefd. Het gevolg
daarvan was, dat de katholieke Twee
de-Kamerfractie vaak slechts met te
genzin, soms zelfs knarsetandend, tot
eenparige actie was te brengen. Ook
waardit niet bij de stemming bleek,
kon men meermalen vermoeden, hoe
verschillende vleugels naar beheersen
de dynamiek streefden. De fractie
zou ongetwijfeld aan besluitvaardig
heid winnen, indien niet de grootheid,
door de eenheid verkregen, tot een
houding van ja en neen had gedwon
gen. De zo vurig begeerde eenheid
werd duui betaald.
EISENHOWER WELKOM
OCH is dit niet de voornaamste
1 oorzaak van de knechtschap door
eigen grootheid. Ook andere fracties
kennen hun vleugels, die tot een hou
ding van compromis nopen. Maar bij
de, rooms-katholieke fractie maakt het
aantal.var, haar leden, dat buiten haar
steun geen krachtig kabinet mogelijk
schijnt. Op het ogenblik probeert men
het experiment, of een kabinet zonder
leden der Partij van de Arbeid be'
hoorlijk 's Lands zaken kan beharti
gen, maar het geheel der parlemen
taire verhoudingen maakt dit voor de
rooms-katholieken voor afzienbare tijd
ondenkbaar. Hetzij men een kabinet
wil hebben, dat naar de socialisten
zich oriënteert, hetzij dat men de so
cialisten wii uitsluiten, steeds zijn de
rooms-katholieken van de partij.
Oppervlakkig gezien schijnt dit de
positie van de rooms-katholieken, bij
voorbeeld hij de kabinetsformatie, te
versterken Zij kunnen beginnen met
eisen te stellen inzake het aantal mi
nisters, eventueel de departementen
van eigen keus aanwijzen, misschien
zelfs enkele personen als onvervang
baar voors'ellen. Nu moeten wij toe
geven, dat bij de laatste kabinetsfor
matie de rooms-katholieken niet op al
deze punten veeleisend zijn geweest
Maar het staat toch wel vast, dat elke
formateur voor de noodzaak stond
rooms-katholieken in voldoend aantal
op te nemen. In dit opzicht zou de for
mateur dus gebonden zijn.
Maar als parlementaire groep knelt
deze band voor de rooms-katholieken
veel sterker. Immers in de volksver-
tegenwoordiging gaat elke plaats,
voor zover deze enigszins van beteke
nis is, gepaard met verantwoordelijk
heid. Verantwoordelijkheid voor de
goede gang van zaken van het geheel.
Er moet nu eenmaal geregeerd wor
den. Daardoor heeft de kabinetsforma
teur ten aanzien van de rooms-katho
lieken geen vrije keus, maar de
rooms-kathoiieken zelf hebben hele
maal geen vrije keus. Zij zijn door
hun aantal gebonden aan de noodzaak,
om bij de tegenwoordige constellatie
hun medewerking te verlenen. Acht
men het werkelijk mogelijk, dat de
door Oud zo sterk gepropageerde der
de macht als minderheid zich voor
een kabinet verantwoordelijk zal stel
len? Of gelooft men in ernst, dat de
Partij va:, de Arbeid bij voorbeeld
met steun van een of twee protestant
se groepen in zee zal gaan, of mis
schien een basis kan vinden, om als
oude linkerzijde, gesteund door dus
genaamde partijlozen, een eenheids-
program van regering te ontwerpen?
O CJ
Prof. dr. F. A., van Baren, de voor
zitter van de stichting voor de weten
schappelijke expeditie naar Ned.
Nieuw-Guinea, heeft om een spoed-
IT alles houdt in, dat de rooms-
katholieken door hun aantal ver-
Plicht zijn medewerking te verlenen.
Wijst de verkiezingsuitslag in de rich
'mg van de socialisten, dan zullen zi
dus, al of niet in combinatie met an
deren, naar een basis van samenwer
king met de Partij van de Arbeid
moeten zoeken. Ieder weet tot welke
moeilijkheden dit aanleiding heeft ge
geven, vooral in de Katholieke Vólks-
Partij zelf.
Heeft het kiezersvolk zich van de
socialisten afgewend in voldoend ge
tal, dan zullen de roomsen op de een
of andere wijze zich moeten verstaan
met de vroegere coalitiegenoten uit de
tijd van Nolens, Van Wijnbergen,
Kolkman en Schaepman. De tegen
woordige leider der roomse Tweede-
Kamerfractie heeft nooit verheeld,
dat hij dit niet wenst, al zal hij het
soms wel moeten willen.
Erg prettig is dit alles niet. Maar
deze onaangename verhouding blijft
ook na de formatie, omdat men het
gevormde kabinet liever niet zal laten
struikelen. Dat verklaart zo menige
beslissing van 'e rooms-katholieken
onder het laatste kabinet-Drees. Steeds
weer was de rooms-katholieke fractie
door haar eigen aantal gevangen.
Dit heeft ook consequenties voor de
andere partijen. Zo moet de Partij
van de Arbeid altijd rekening houden
met de mogelijkheid, dat zij na een
crisis geroepen wordt met de rooms-
katholieken weer in zee te gaan. Hoe
fel haar aanvallen dus zijn op het ka
binet, zij zal altijd de spits blijven
richten op de andere regeringspart
ners.
De liberalen zullen bedenken, dat
zij door te hoge eisen misschien de
interne crisis veroorzaken, die de so
cialisten weer in het bewind zal bren
gen. Daartegenover zullen de beide
protestantse groepen wat vrijer komen
te staan. Het aantal van de roomse
medewerkers brengt hen als bondge
noten niet in de slavernij. Integen
deel, zij staan meer in de vrijheid,
omdat zij weten, dat de rooms-katho
lieken niet als zij in de oppositie kun
nen gaan. Deze laatsten blijven altijd
tot medewerking geroepen. Zij zijn de
gevangenen van eigen grootheid.
Prof. mr. L. W. G. SCHOLTEN
(Van een onzer verslaggevers)
DE Nederlandse wetenschappelijke expeditie naar het Sterrenge
bergte op Nieuw-Guinea zal binnenkort wellicht teruggeroepen
moeten worden. Het stichtingsbestuur kampt met ernstige finan
ciële moeilijkheden: het geld is op.
Men wil de regering om een extra-bijdrage van 200.000 gulden
vragen. Mocht dit bedrag geweigerd worden en de kansen daar
op zijn groot dan moet de expeditie als mislukt beschouwd wor
den. Er is wel een deel van het programma afgewerkt, maar het
voornaamste deel: onderzoek van het geheel onbekende Antaris-
gebergte .moet nog beginnen.
onderhoud met de regering verzocht.
Aan de hand van uit Nieuw-Guinea
ontvangen rapporten zal hij tie minis
ters meedelen wat de expeditie'al ge
daan heeft, welke strubbelingen er ge
weest zün en hoeveel geld er neg no
dig is om deze expeditie geheel te
doen slagen.
Toen de expeditie in april startte,
was er geen reservegeld in kas. Als
alles zonder zware tegenslagen zou
verlopen,, dan kon deze wetenschap
pelijke expeditie waarvoor ook in
het buitenland veel belangstelling
bestaat normaal haar programma
atwerken.
Er zijn.echter,tal van moeilijkheden
geweest. Meer zelfs dan men had
mogen verwachten. De vliegers van
de helikopters werden ziek, de vlieg
tuigen voor de aanvoer van voedsel
en materiaal liepen averij op, zodat
peperdure dropping nodig waren. Er
is nu een helikopter volkomen uitge
vallen, waardoor veel gebruik moet
worden gemaakt van papoea-dragers..
Dit betekent weer extra-uitgaven. De
ze dragers zijn vrij duur.
De regering heeft 330.000 gulden in
êontanten voor de expeditie betaald en
verder veel indirecte steun verleend.
Zo maken van de expeditie deel uit
marniers en papoea-agenten, die nor
maal door het rijk worden betaald en
gevoed. Dat kost de expeditieleiding
dus niets.
De regering stelt zich op het stand
punt dat zij driekwart van de expedi-
tiekosten draagt en heeft, op vragen
van het CHU-kamerlid F. H. van de
Wetering, laten weten dat zij er wei
nig voor voelt om nog meer te beta
len. Den Haag is van mening dat het
het bedrijfsleven de rest maar moet
bijpassen. BZij het begin van de expe
ditie was 360.000 gulden van particu
lieren ontvangen.
Het stichtingsbestuur van de expe
ditie heeft onlangs weer een beroep
gedaan op het bedrijfsleven en op het
Nederlandse volk. Een succes is dit
bepaald niet geworden. Er kwam on
geveer 8000 gulden binnen,
„Wij bevinden ons in een financiële
impasse en zo langzamerhand weten
wij niet meer hoe wij hieruit moeten
komen," zei prof. Van Baren ons. „Als
wij de benodigde twee ton niet kunnen
krijgen, dan zit er niets anders op om
de expeditie terug te roepen. Ook al
moet het belangrijkste werk nog ge
daan worden. Uiteraard zal dit voor
ons een bittere teleurstelling zijn, maar
de kas is nu eenmaal leeg. Het is niet
verantwoord dan nog langer door te
gaan."
Het plan was dat de expeditie van
april tot half oktober in Nieuw-Guinea
onderzoekingen zou verrichten. De to
tale, kosten waren geraamd op 1,3 mil-
ioeri gulden. Mocht de expeditie nu
reeds teruggeroepen moeten worden,
dan niet alleen het meest interes
sante deel niet afgewerkt, maar zal er
wellicht oo khiet zoveel belangstelling
bestaan voor de latere publikaties van
de expeditieleden. Men had gehoopt
hiermee eventuele tekorten te kunnen
goedmaken.
De Russische premier Choestsjew ap
plaudisseert als uice-president. Nixon
van de Ver. Stalen de Amerikaanse
tentoonstelling in Moskou voor ge
opend verklaart. Naast Chroestsjew
zitten mevrouw Nixon en de Russische
vice-premier Kvzlow.
TFT"IJ zouden het zeer op prijs
9? *V stellen als president Eisen
hower een bezoek aan de Sowjet-
Unie zou brengen", aldus heeft
|i de Russische premier Chroestsjew
gisteren bij de opening van de
Amerikaanse tentoonstelling in
Moskou verklaard.
„Ik geloof, dat zijn bezoek zeer
nuttig zou zijn voor het verbete
ren van de betrekkingen tussen
onze landen en voor het verster
ken van de vrede in de gehele
wereld", aldus Chroestsjew.
Vice-president Nixon, die de
tentoonstelling officieel opende,
hield een redevoering, waarin hij
met veel cijfers en voorbeelden
de levensstijl en het economische
stelsel in zijn land verdedigde.
Aan de hand van de cijfers betoogde
Nixon, dat Amerika het grootste
kapitalistische land ter wereld wat
betreft de verdeling van de welvaart
dichtbij het ideaal „riikdom voor alien
in een klasseloze maatschappij" is ge
komen.
Toen hij dit zei, begon het Russische
publiek luid te lachen.
„Tk weet, dat u verbaasd bent," zei
Nixon. „maar ik heb gelijk."
„Wij geven ieder de kans om rijk
te worden en de arbeiders van vandaag
zijn niet die uit het' midden van de
vorige eeuw."
Nixon .zei, dat de Sowj.et-Un.le
en de V.S. over een verschrikke
lijke vernietigingskracht beschik
ken en dat niemand een ander ooit
In een positie moet brengen, dat
hij geen andere keus heeft dan te
vechten of zich over te geven.
Geen land ter wereld is sterk ge
noeg om de andere een ultimatum
te stellen zonder het risico van
zelfvernietiging te lopen.
-
NADAT..; im !het borstbeeld van zijn
vader bad onthuld, bracht de
nant-ter-zee derde klasse Th. W.
Doorman-de eregroet.
(Van een onzer verslaggevers;
De halfmiljoenste televisiekijker, die
gisteren officieel bu de Dienst Kijk- en
Luistervergunningen in Den Haag werd
geregistreerd, is op feestelijke wijze in
de kijkerskring opgenomen.
In een speciaal programma van de
Nederlandse Televisie Stichting werd
de gelukkige een half uur lang door tal
van hoge autoriteiten gefêteerd.
De reportage werd uitgezonden
vanuit de woning van de heer B. J.
Oomen, wonend aan de Taaistraat
185 in Vught. Heel Vught leefde mee
toen de 500.000ste in een open ca
lèche, samen met zijn burgemeester
en de voorzitter van de Nederlandse
Televisie Stichting, mr. ,A. B. Roos
jen, een ereronde maakte.
In een hooggestemde inleiding was
kijkend Nederland in de juiste stem
ming gebracht. Vele televisiewerkers
waren in Bussum bijeengekomen om
het feest mee te vieren. Vier van de
vijf pmroepsters (Ageeth Scherphuis
was met vakantie) reden inmiddels in
een postkoets door Vught en kregen
daar een ontvangst, zoals die doorgaans
slechts vorstelijke bezoekers ten deel
valt.
Van de straat verplaatste de feest
vreugde zich naar de huiskamer, waar
bleek, dat de omroepsters niet met lege
handen naar het Brabantse waren ge
komen. Mr. Roosjen trouwens ook niet.
Namens de NTS bood hij het echtpaar
Oomen een reis naar een der Eurovi-
siclanden aan.
In een korte toespraak herinnerde
mr. Roosjen eraan, dat de Televisie-
raad in 1952 van oordeel was, dat het
aantal geregistreerde kijkers per 1 ja
nuari 1959 ongeveer 90.000 zou bedra
gen. Daarin heeft men zich echter
schromelijk vergist: het waren er om
precies te zijn 391.036. Als dit zo door
gaat, aldus de NTS-voorzitter, nade
ren we tegen het eind van dit jaar de
600.000.
Mr. Roosjen verbond er meteen de
wens aan, dat deze snelle ontwikkeling
de regering zal doen besluiten de tele
visie meer armslag te geven.
Terwijl het feest in de studio met
o.a. beschuit met muisjes werd gevierd,
kreeg mevrouw Oomen nauwelijks t(jd
om van haar verbazing te bekomen.
Toen het toestel werd ingeschakeld en
zij haar huiskamer op het scherm zag
weerspiegeld, reageerde zij met een
spontaan: „Hoe is hét toch mogelijk,
hè. Ongelooflijk'.".
Tot de veie gasten, die de NTS voor
deze gelegenheid had uitgenodigd, be
hoorden ook de eerste, de 250.000ste en
de 499.999ste kijker. De laatstekreeg
als troostprijs een stel opklapbare
tuinstoeltjes aangeboden.
Zij die beweren, dat de politiek van
de Amerikaanse regering .niet de wil
van het Amerikaanse volk vertegen
woordigt, geven zich over aan een ge
vaarlijke vorm van zelfbedrog, aldus
Nixon.
Nixon sprak in het Engels. Zijn rede
werd gelijktijdig vertaald, maar in de
uitzending over de plechtigheid van
radio-Moskou, die een uur duurde,
werd zijn toespraak niet uitgezonden.
De televisie zond de openingsplechtig
heid rechtstreeks uit.
Chroestsjew zeide in zijn rede op
de tentoonstelling „jaloers" te zijn
over sommige artikelen die hij op
expositie, waarover hij tevoren met
Nixon een rondgang had gemaakt,
had gezien, maar het was „de goede
soort jaloezie". Ook de Sowjet-Unie,
hoewel in sommige opzichten nog
enkele jaren ten achter op de Ver-
enigde Staten, produceert goede din
gen. „Maar binnen enkele jaren zul
len wij Amerika hebben ingehaald".
De Sowjet-premier besloot zijn toe
spraak met het uitdrukken van zijn
geloof in vreedzame coëxistentie.
Voordat de openingsplechtigheid op
de tentoonstelling begon had Nixon
een bezoek gebracht aan Chroestsjew
en president Worosjilow in het Krem
lin. Hij overhandigde de premier een
brief van president Eisenhower.
(Van een onzer verslaggevers)
EVE jonge, rijzige luitenant-ter-zee
E: stond op van zijn zetel, rechtte
zijn rug en liep, gadegeslagen door
honderden zwijgende toeschouwers,
naar de met zeildoek, omhulde zuil.
Zijn hand greêp het koord, dat langs
de zuil naar beneden hing, en terwijl
de kapel het Wilhelmus inzette, gleed
het doek klapperend omlaag. Ijuite-
nant-ter-zee derde klasse Th. W. R.
Doorman stond oog in oog met Het
borstbeeld van zijn vader, wijlen
schout-bij-nacht Karei Doorman,
Dit gebeurde vrijdagmiddag om
streeks vier uur op een klein gazon
aan de Karei Doormanstraat ïn Rot
terdam, Daar hadden tal van vooraan
staande en minder vooraanstaande ste
delingen, uitgenodigd door de winke
liersvereniging van die straat, plaats
genomen op de stoelen en de tribunes,
cue in een half carré stonden geschaard
rond het nog slechts in silhouet zicht
bare beeld van de held van de Java
zee,
De sculptuur, een schepping van de
beeldhouwer W. A. Verbon, zou na de
onthulling worden overgedragen aan
de gemeente Rotterdam. Burgemeester
G. E. van Walsum was aanwezig om
net te aanvaarden.
Een tweetal sprekers leidde de ont
hulling met een redevoering in „De
eerste van hen. de heer J. W. Hiibrori,
voorzitter van het comité „Monument
Doorman", heeft ongetwijfeld gespro
ken hij vatte althans post achter de.
microfoon en bewoog minutenlang zijn
tippen maar wie beweert, dat hij
zich Het horen, miskent de waarneem-
oare feiten.
Men kon het nauwelijks verwach
ten: de microfoon was niet inge
schakeld. Wie zich evenwel hierom
bekommerde, niet de heer Hilbron.
Ofschoon alleen voor zichzelf ver
staanbaar, sprak hij onverdroten
voort. Een gul, zij het niet ten volle
begrijpelijk applaus besloot dit stille
spel.
De tweede spreker, luitenant-ad
miraal b.d. C. E. L. Helfricb, stelde zijn
auditorium ruimschoots schadeloos
voor wat het zojuist tevergeefs had gé-
tracht te beluisteren. Langzaam en met
nadruk ontwierp hij een niet zeer
vluchtige schets van de oorlog in Indië
in het algemeen_ en van-Karei Door-
mans voortreffelijke eigenschappen in
het bijzonder. Hij noemde de schout
bij-nacht een all-round marineman,
aan wie hij zonder een ogenblik te aar-
zelen het commando over het eskader,
dat zich met Japan zou moeten meten!
had opgedragen.
Een beeld van de feestelijke huldi
ging van Nederlands 500.000ste te
levisiekijker, waarbü de televisie-
omroepsters aan het echtpaar Oomen
te Vught geschenken aanboden. Van
links naar rechts: Tan.ia Koen, Karin
Kraaykamp, Vertie Dixon en Hannie
Lips.
Bij de kust van Cornwall heeft vrij
dag een zware Britse kruiser geduren
de een oefening een kleine Britse vis
serboot beschoten.
De treiler „Lyonesse" was ongeveer
«0 km ten noordwesten van Land's End
aan het vissen, toen in haar buurt vier
granaten in zee terechtkwamen. Toen
J7-~ per persoon. I er neg meer kwamen, maakte het whi»
Telefoon 0o483—3o3. Directie J. Meuleman' zich Uit de voeten.
C Advertentie
HOLTEN (OVERMSEL)
liet exclusieve restaurant op de Hotter berg.
Onze specialiteit:
KIP VAX 'T SPIT (BOVEN OPEN VUUR)
A. d. vleugel Freddy Kann Entertainer
Een zeer verzorgd weekendverblijf
27.per persoon.
