„NEW YORK TIMES
Spoedig verklaring
van de Gaulle
Feesttaart voor Friese vierling
Argentinië aan rand
van burgeroorlog
Van Geelkerken en
Georg Haase vrij
van India
«p komst?
r
jassr~T£-aas w ■aass usas
Onderneming en
gemeenschap
Frankrijk won
vertrouwen
van
r
Twee militairen
omgekomen
Veertien jaar in
Breda gezeten
Prinses Beatrix bij
oud-president Coty
in Le Havre
Verdere daling van
werkloosheid
China wijst protest
van India af
Droog en zonnig
LAOS VRAAGT
HULP VAN V.N.
Tankeenheden naar
Buenos Aires
Oud-leiders NSB en siclierlieitsdienst
Vrecle getekend in
Argentinië?
N.V. opgericht voor
gasvoorziening in
N.W.-Nederland
Na Chinese acties
VRIJDAG 4 SEPTEMBER 1959
A
ANTI-PERONISTEN REBELLEREN
KERKEN KUNNEN NOG
STUKKEN INZENDEN
Directeur: H DE KUiü
ZEVENTIENDE JAARGANG No. 4390
Hijultiiwlacipur: Ui J A H J 6 BHUiNS SLOT
In officiële kringen wil men wel zeggen, dat er een nieuw plan
voor Algerije bestaat, maar over bijzonderheden wil men zich niet
uitlaten. De perschef van president Eisenhower, Hagerty, zei gis
teravond dat spoedig een openbare verklaring van president de Gaulle
tegemoet kan worden gezien over de kwestie Algerije. Hij zei echter
dat Amerika geen commentaar kan geven zolang de Gaulle zijn plan
nen niet officieel heeft bekendgemaakt. Een woordvoerder van het
ranse ministerie van Buitenlandse Zaken verhoogde de geheimzin
nigheid nog door de journalisten voor bijzonderheden naar de Ame
rikanen te verwijzen.
Geen noodzaak;
Meer begrip
g§llg
J
Vertrouwen verloren
J
5?
95
«otterdam.
Po.ltbU»aeill2ln*-aal ieX' W
rostou* UW ^ittfLTO No- 424319
£lacMendiensr iboanemenien m 40—19.30 uur
Zaterdags t7_i8 uur Telef00n u«'
Poithu""?!»'? 'oJ Aelfc"*» IB3<W7 (3 UJaen)
Postbus !Ö9] - Postgiro No 12t8SÏ.
Oordreclu: 343566
iWu'3« Thomas Kcmpl astraat 8» -«Jet 8S48L
(Geldie tot zaterdagavond;
AANHOUDEND DROOG.
Droog weer met weinig bewolking en weinig verande
ring in temperatuur. Matige, overdag af en toe vrij
krachtige oostelijke wind.
Morgen: Zon op: 5.56
onder: 19.21
Maan op: 8.43
onder: ZO .20
GISTEREN wezen wij erop, dat hei
rapport der Dr. Wiardi Beekman
stichting een positieve bijdrage levert
aan de discussie over het vraagstuk
van de structuur en de rechtsvorm
der onderneming.
Dat wil echter niet zeggen, dat wij
met alie denkbeelden van het rapport
instemming kunnen betuigen.
Vooraf eerst waar wij het wèl over
eens kunnen zijn. Het betreft de vol
gende punten:
1. Er is een toenemende concentra
tie van macht in de grote onderne
mingen èn het ontbreekt in vele
gevallen aan een efficiënte contro
le op de uitoefening van deze macht
2. Gezocht moet worden naar mid
delen en wegen om de aandeelhou
ders de hun toekomende invloed
zeggenschap te hergeven.
3. Naast de kapitaalverschaffers heb
ben de werknemers aanspraak op ver
tegenwoordiging in het college, waar
in ook over hun wel en wee wordt be
slist.
Tot zover is er dus een grote ma
te van overeenstemming tussen de
voorstellen, die de Dr. Wiardi Beck-
manstichting bepleit, en de denkbeel
den, welke reeds éérder in christe-
ïijk-sociale kring en ook in ons blad
zijn verdedigd.
Parijs wil Algerije
l-i schil is er intussen ter zake van
de vertegenwoordiging van het alge
meen belang.
Uiteraard heeft de gemeenschap
bijzondere beïungen bij de wijze, waar
op onze grote ondernemingen Worden
bestuurd. De vraag, vaarop het aan
komt, is echter deze: moet dit ge-
meenschapsbelang intern, dus in de
onderneming, bewaakt worden, of ex
tern, buiten het verband van de on
derneming?
Wij menen, dat het laatste moet
geschieden.
Merkwaardig is, dat zich hier een
parallel voordoet met de gedachten-
wisseling rondom de totstandkoming
van de Wet op de Bedrijfsorganisatie.
Toen bepleitten de socialisten even
eens, dat de overheid bestuursleden
van de verschillende schappen diende
aan te wijzen. De christelijk-sociale
beweging, zowel van werkgevers
als van werknemerskant heeft zich
tegen dat denkbeeld verzet en be
toogd, dat de overheid haar toezicht
houdende taak niet in het bedrijf
schap maar buiten het schap diende
uit te oefenen. Dit verzet was geba
seerd op tweeërlei overweging:
1. de overheid behoort niet tot de
bedri j fsgemeenscliap
2e door de overheid in het bedrijf
schap zetels te geven wordt de func
tie van de overheid nodeloos en ten
onrechte vermengd met die van het
bedrijfsleven.
Het komt ons voor, dat op dezelfde
gronden bezwaar gemaakt dient te
worden tegen de gedachte, het ge
meenschapsbelang In de Raad van
Commissarissen ener onderneming te
doen vertegenwoordigen.
Over een extern uitgeoefend toe
richt op het gedrag van n.v.'s valt
o.i. te praten, 2.0 bij voorbeeld over
de instelling van een Vennootschaps
kamer. Maar overwegende bezwa
ren bestaan o.i. tegen een vertegen
woordiging van het algemeen belang
in een Raad van Commissarissen.
zelfbestuur
P
RESIDENT DE GAULLE van Frankrijk zal spoedig een
nieuwe politiek voor Algerije bekend maken, zo wordt uit
welingelichte kringen in Parijs vernomen. De Franse staats
man zou de nieuwe plannen voor Algerije uitvoerig bespro
ken hebben met president Eisenhower tijdens diens bezoek aan de
Franse hoofdstad.
Het doorgaans goed ingelichte Amerikaanse blad New York Times weet
vandaag al de plannen van de Gaulle te melden. Het blad zegt, dat Frankrijk
door middel van een gekozen wetgevende vergadering en een uitvoerend
orgaan voor Algerije een einde wil maken aan de opstand in dit gebied. Dit
wijst er dus op, dat de Gaulle voor Algerije de weg naar zelfbeschikking wil
openstellen.
TEN slotte heeft het ons getroffen,
dat het rapport der Wiardi Beek-
manstiehing weinig aandacht heeft
geschonken aan de sociaal-ethische
aspecten van het vraagstuk.
Wij blijven met bijzondere belang
stelling uitzien naar het eindrapport
van de terzake door het CN.V. inge
stelde commissie, waarvan de studie
van de sociaal-ethische sectie reeds
is gepubliceerd.
Prinses Beatrix heeft gisteravond
enige uren na aankomst van de ..Rot
terdam" in Le Havre, een bezoek ge
bracht aan de Franse oud-president,
René Coty. De heer Coty woont in een
fiatgebouw, bij de haven.
Later werd een tiental autoriteiten,
onder wie de burgemeester van Le
Havre, Robert Monguillon, en de on
derprefect Grcllemund, aan de Prin
ses voorgesteld. Prinses Beatrix be
zichtigde ook de nieuwe wijken van
de stad, waarbij zij onderweg werd
toegejuicht door talrijke mensen, die
haar herkenden.
Nadat zij weer aan boord was ge-
saan ontving de Prinses een honderd-
lal. genodigden die met een speciale
trein uit Parijs waren gekomen.
Bij aankomst In De Havre was de
„Rotterdam" onthaald op een concert
van scheepssirenes van vrijwel alle
schepen in de haven. Vannacht heeft
het schip de reis voortgezet; de eerst
volgende tussenhaven is Southampton.
Volgens de New York Times heeft
de Gaulle de plannen uitgewerkt op
zijn jongste rondreis door Algerije.
Amerikaanse functionarissen zouden
al van de nieuwe aanpak in Algerije
op de hoogte zijn gesteld. De Gaulle
zou bereid zijn over de toekomst van
Algerije te onderhandelen met een uit
voerend orgaan, voortgekomen uit de
gekozen wetgevende macht. De New
York Times zegt dat dit de bedoeling
is geweest van de nadruk die de Gaulle
heeft gelegd op het „algemene stem
recht" als sleutel voor de oplossing
van de Algerijnse kwestie.
De verhouding tussen de Algerijnse
Assemblée en het uitvoerend orgaan
van dit land en de bestuursinstellingen
Frankrijk is niet volledig uitge
werkt in het verslag dat de Amerika
nen van de Gaulle's plan hebben ge
had, aldus de New York Times. Maar
het plan omvat wel het recht op zelf
beschikking van het Algerijnse volk,
dat wellicht uiteindelijk onafhankelijk
zal worden.
In tegenstelling tot de inhoud der
voorgaande Franse plannen voor Al
gerije, wordt er in het jongste niet
vastgehouden aan een wapenstilstand
als een noodzakelijke voorwaarde voor
het houden van verkiezingen. Even
min eist het besprekingen met de lei
ders van het Nationale Bevrijdings
front (F.L.N.). Natuurlijk zouden de
Fransen een wapenstilstand toejuichen,
maar zo dit niet gebeurt zal het plan
toch worden uitgevoerd, aldus de New
York Times.
Het blad voegt'hieraan toe, dat het
plan, zelfs al zou het door het FJL.N.
verworpen worden, toch een grote aan
trekkingskracht zal uitoefenen op -de
Algerijnse bevolking en de verzets
strijders op den duur de reden van hun
verzet zal ontnemen, zo de nieuwe Al
gerijnse instellingen hun waarde zou
den bewijzen.
geven
Aan het eind van augustus waren er
41.204 werkloze mannen in Neder
land. Er waren 13.860 mannen werk
zaam op sociale werkvoorzieningsob
jecten en 8.832 op aanvullende werken,
zodat er in totaal een geregistreerde ar
beidsreserve was van 50.036, aldus een
overzicht van het ministerie van So
ciale Zaken en Volksgezondheid. Deze
geregistreerde arbeidsreserve was eind
juli van dit jaar 54.540, eind augus
tus 1958 71.195 en eind juli 1958 77.303.
Het aantal werkloze vrouwen bedroeg
eind augustus van dit jaar 5.906. De
maand ervoor was dit cijfer 5.010.
Het aantal openstaande aanvragen
was eind augustus voor mannen 41.895
(eind juli 45.270) en voor vrouwen
31.182 (eind juli 33.182).
Communistisch-China heeft een In
disch protest, dat vorige week na inci
denten aan de noordoostelijke grens{
van India was ingediend, van de hand"
gewezen. Premier Nehroe, die dit ir,
het parlement meedeelde, zei, dat de
Chinezen in een nota hadden ver
klaard, dat zij geen agressie jegens
Indisch gebied hadden gepleegd.
Peking beschuldigt op zijn beurt India
in de nota van agressie aan de Tibe
taanse grens.
Diplomaten in de Franse hoofdstad
menen te kunnen zeggen dat generaal
de Ganlle erin geslaagd is in de hoog
ste Amerikaanse kringen, meer begrip
te wekken voor de manier waarop hij
het Algerijnse vraagstuk behandelt.
Daardoor is het nn eerder dan voor
heen mogelijk, dat de Y.S. Frankrijk
zullen steunen bij het eventuele debat
over Algerije in de V.N.
In Parijs verwacht men, dat dc
Gaulle zijn plannen in ieder geval, zal
bekendmaken vóór 15 september, de
dag waarop de algemene vergadering
van de Ver. Naties wordt geopend.
JORCEN is het feest in het
Friese dorp Deinum. want
dart is het de eerste verjaardag
van de vierling-Lautenbach. Aan
het einde van hun eerste levens
jaar werden (vJ. .n.r.) Dirkje,
Ytje, Willem en Meint gefoto
grafeerd, samen met hun ouders.
De hele familie zat daarbij rond
om een grote verjaardagstaart,
die door de babies kennelijk
werd beschouwd als een pracht-
object om in te graaien. Zie ook
ons verhaal op pagina 3.
1
In de algemene circulatie komt
vrijwel geen wijziging, terwijl zich
een groot hogedrukgebied handhaaft.
Van Scandinavië via Engeland naar
de Azoren, blijven de oceaandepres
sies zich in de richting van IJsland
bewegen. In Finland veroorzaakte
het hogedrukgebied de afgelopen
nacht helder en windstil weer, waar
door de temperatuur er plaatselijk
tot 3 graden beneden het vriespunt
daalde. Boven Frankrijk bevond zich
een kleine storing in de hogere ni
veaus, die in Parijs 2 mm regen
bracht. Deze storing breidde zijn in
vloed echter niet in de richting van
Nederland uit. Evenmin was dit het
geval met de oceaandepressie. Het
huidige weertype duurt dan ook
voort.
LONDEN, 4 sept. De Laotische
ambassade in Londen heeft vandaag
bekendgemaakt, dat de regering van
Laos de verenigde Naties verzocht
heeft onmiddellijk troepen naar Laos
te zenden om de communistische agres
sie te bestrijden.
Het regeringsleger van Laos is be
gonnen een nieuw bataljon per vlieg
tuig over te brengen naar de hoofdstad
van de provincie Sam Neua, waar de
communistische rebellen een grote
troepenmacht zouden hebben samen
getrokken. De rebellen zouden nu op
trekken naar een grote vlakte pp een
afstand van 35 kilometer van Sam
Neua.
Tot directeur van de bijzondere ge
vangenis voor jonge ipannen te Zut-
phen is benoemd drs. J. A. Brons,
'thans adjunct-directeur van de gevan
genis te Rotterdam.
Generaal Montero, die twee da
gen geleden als opperbevelheb
ber van het Argentijnse leger is
ontslagen, heeft vandaag in een
legerschool in Buenos Aires een
hoofdkwartier ingericht en de
toegangen met vrachtauto's en
bussen gebarricadeerd.
De generaal, die een krachtige te
genstander van het Peronisme is, gaf
een verklaring uit waarin hij zei beslo
ten te hebben weer als opperbevelheb
ber op te treden ter verdediging van
het grondwettige gezag en tot herstel
van de discipline in het leger.
Er zijn tanks van de rand van
Buenos Aires naar de stad zelf over
gebracht. De minister van Economische
Zaken, Alsogaray, eiste na een spoed
zitting van het kabinet de overgave
van de generaal, maar blijkbaar zon
der succes.
Het garnizoen van Cordoba, dat in
het verleden een belangrijke rol bij de
opstand tegen Peron heeft gespeeld,
heeft een waarschuwing uitgegeven,
waarin gezegd wordt, dat elk gebruik
van geweld tegen Montero het land „in
een toestand zal storten welke onmo
gelijk kan worden voorzien".
Een groep officieren van het le
ger gaf donderdagavond een commu
niqué uit waarin werd gezegd dat
de vierde legerdivisie en het garni
zoen van Cordoba hun vertrouwen
in generaal Anaya, de minister van
Oorlog, hebben verloren. Zij protes
teerden tegen het ontslag van gene
raal Montero en eisten de benoeming
van een nieuwe minister van Oorlog.
Voorgesteld werd een der veertien
gearresteerde generaals, die Montero
steunen, tot opvolger van Anaya te
benoemen. De officieren zeiden dat zij
de steun hadden van een groot deel
van het leger en dat zij de „grond
wettelijke orde zouden handhaven"'.
Officiële steun voor het garnizoen
van Cordoba, dat in juni jl. nog de
muiterij tegen nationalistische officie
ren leidde, kwam later van het garni
zoen in Bahia Blanca op één na de
grootste stad in de provincie Buenos
Aires en van drie divisies en de be
velhebbers van het zesde militaire ge
bied.
De regering waarschuwde de officie'
ren, dat zij het land in een chaotische
toestand brachten door hun weigering
om bevelen van de nieuwe opperbevel
hebber, generaal Castineiras, te ge
hoorzamen. Deze laatste werd. na enig
uitstel als gevolg van de moeilijkheden,
beëdigd.
Men meent, dat de onenigheid tussen
generaal Anaya en generaal Montero
het gevolg is van hun verschillende
houding tegenover nationalistische en
peronistische officieren. De minister
zou een meer verzoenende politiek te
genover hen voorstaan. Montero wilde
voortgaan hen uit sleutelposten te ver
wijderen.
President Eisenhower legt met
de wijsvinger de nadruk op een
belangrijk punt terwijl hij spreekt
met de Nederlandse minister non
Buitenlandse Zaken, mr. Luns,
die voorzitter is van de Navo-
Raad in Parijs.
Nederland zal met zeven deelnemers
een van de landen zijn die ingeschre
ven hebben voor het vijftiende inter
nationale concours voor reproduce
rende musici, dat van 19 sept. tot
3 oktober in Genève zal worden
gehouden. Prijzen tot een gezamen
lijke waarde van 15.000 Zw. franken
zullen betwist worden door 131
dames en 133 heren uit tal van
landen.
Op de dijk tussen Hoge en Lage
Zwaluwe is vanochtend om kwart voor
vijf een jeep verongelukt, waarbij
twee militairen zijn gedood en een le
vensgevaarlijk is gewond. Het ongeluk
gebeurde tijdens een oefening van het
korps commandotroepen in Roosen
daal. De jeep stopte vrij plotseling om
twee commando's die langs de weg
liepen, mee te nemen. De militaire
vrachtwagen die er achter reed, botste
tegen de jeep op en duwde dit voer
tuig van de dijk af.
De jeep kwam onder aan de dijk in
een sloot terecht en sloeg over de kop.
De dienstplichtige vaandrig P. J. Vis
ser uit Dordrecht werd op slag gedood.
De gehuwde 26-jarige eerste luitenant
H. J. Oostrom uit Roosendaal en de
dienstplichtige soldaat-chauffeur B. M.
J. Beekmans uit 's-Hertogenbosch wer
den levensgevaarlijk gewond naar het
St. Elizabeth-ziekenhuis te Tilburg
vervoerd. Tijdens het transport is de
commando .Beekmans overleden. Hij
was, evenals vaandrig Visser, 20 jaar
oud en ongehuwd.
(Van een onzer verslaggevers)
De vroegere plaatsvervangend lei
der van de NSB, tevens leider van de
Nationale Jeugdstorm, C. van Geelker
ken en de vroegere officier van de
„Sicherheitsdienst" George Haas zijn
beiden uit de stafgevangenis te Breda
vrijgelaten.
Van Geelkerken was tot levens
lange gevangenisstraf veroordeeld.
Enige jaren geleden werd hem gra
tie verleend en werd zijn straf om
gezet in een tijdelijke van 21 jaar
en 6 maanden. Van deze straftijd is
nu tweederde verstreken, waarna hij,
op grond van goed gedrag tijdens
zijn gevangenschap te Breda, voor
waardelijk op vrije voeten is gesteld.
De nu 68-jarige man, die in 1931 sa
men met ir. A. A. Mussert de NSB
heeft opgericht, heeft veertien jaar
in de gevangenis gezeten. Hij is nu
herenigd met zijn vrouw. Het echt
paar heeft een riante villa aan de
voet van de Goudsberg by Lunteren.
De vrijlating van Van Geelkerken is
voorwaardelijk. Dat betekent dat hij
geen paspoort krijgt en het land niet
mag verlaten omdat de justitie toezicht
op hem moet kunnen blijven uitoefe
nen.
Georg Haase, oud-SD-officier, is in-
De opstandige Argentijnse opper
bevelhebber generaal Montero heeft
vanmorgen na een onderhoud met pre
sident Frondizt verklaard dat „schik
kingen getroffen zijn voor een bestand"
zo-werd bil het ter perse gaan van
deze editie bekend.
Hij had voor het gesprek zijn hoofd
kwartier verlaten. Frondizi had hem
uitgenodigd en hem volledige garanties
voor zijn veiligheid gegeven.
Opgericht Is de N.V. Gasvoorziening
Noordwest-Nederland te Amsterdam,
die ten doel heeft het bevorderen, van
een rationele gasvoorziening In het
regionale gebied Noordwest-Neder
land en het deelnemen in de nationale
gasmaatschappij N.V. te 's-Gravenhage.
Het maatschappelijke kapitaal be
draagt 120.000» verdeeld in 200 aan
delen eik groot 600. In het kapitaal
wordt deelngenomen door de gemeen
ten Amsterdam, Beverwijk, Bloemen-
daai, Bussum, Haarlem, Haarlemmer-
liede en Spaarnwoude, Haarlemmer
meer, Heemstede, Hilversum, Huizen,
Laren, Muiden, Nieuwer Amstel» Ou
der Amstel, Velsen, Weesp en Zand-
voort en voorts door het gasbedrijf
Zaanstreek-Waterland en de N.V. Gas
voorziening Kop Noord-Holland.
Van de oprichting is melding ge
maakt in het bijvoegsel van de Neder
landse Staatscourant.
Het moderamen van de generale sy
node der Geref. Kerken deelt aan de
kerken mede, dat zij tot een nader te
bepalen tijd nog in de gelegenheid
worden gesteld, hun opmerkingen over
het rapport van de deputaten voor de
revisie en/of uitbreiding van de bun
del „Enige Gezangen" aan de synode,
die te Utrecht vergadert, kenbaar te
maken. (Adres: Algemeen Kerkelijk
Bureau, Wilhelminapark 2, Utrecht).
De reeds eerder gepubliceerde stui
tingsdatum van 1 augustus 1959 voor
de Inzending van stukken, is derhalve
op stukken, die over het bovenge
noemde rapport handelen niet van toe
passing.
middels teruggekeerd naar zijn gezin
in Rösrath bü Keulen. Evenals Van
Geelkerken werd ook hij veroordeeld
tot levenslang en ook zijn straf werd
indertijd omgezet in 21 jaar en zes
maanden. Aanvankelijk was Haase tot
de doodstraf verordeeld. In W.-Duits
land gaan verhalen dat Haase, die nu
48 jaar is, zijn vrijlating te danken
heeft aan het moedige gedrag van zijn
zoon.
Deze 14-jarige jongen, Wilfried,
die kort na de oorlog geboren is, had
deze zomer in Breda zijn vader in de
gevangenis bezocht en was vervol»»
gens naar Hoek van Holland gegaai.
om daar enkele vakantiedagen door
te' brengen. By het zwemmen merk
te hij dat een Nederlands jongetje te
ver in zee was gegaan en de ver-
drinlongsdood nabij was.
Wilfried zag echter kans de jon
gen, een zoon van een Rotterdamse
zakenman, op het nippertje uit het
water te halen.
Toen de vader van de geredde hoor
de wie zijn zoon het leven had gered,
heeft deze een verzbek tot de minister
van Justitie gericht Georg Haase vry
te laten opdat hij naar zijn vrouw en
twee kinderen terug zou kunnen keren.
Naar wij vernemen is Haase vrijge
laten op grond van goed gedrag tijdens
zijn gevangenschap, waarbij het ver
zoek van de Rotterdamse zakenman in
derdaad mede van invloed geweest
schijnt te zijn.
Haase was van 1942 af hoofd van de
Aussenstelle van de Sicherheitsdienst.
Hij droeg mede verantwoordelijkheid
voor de Duitse terreur in en om Gro
ningen aan het eind van de oorlog. Ge
bleken is evenwel dat hij niet de enige
verantwoordelijke man was. In vele
gevallen hebben ondergeschikten (die
zelf zyn terechtgesteld) op eigen hout
je Nederlanders vermoord.
Indische troepen zuilen mogelijk
binnenkort pogen de door Chinese
communisten In het noordoostelijke
grensgebied bezette buitenpost Long-
djoe te heroveren, aldus is gisteren te
New Delhi van gewoonlijk welinge
lichte zijde vernomen.
De Indische militairen zouden op
dracht hebben te proberen de post zon
der gebruik van wapens opnieuw te
bezetten. Zy mogen slechts uit zelf
verdediging schieten.
De Chinese troepen zouden thans
ook op een andere plaats In het noor
den van India zijn binnengedrongen,
namelijk in Ladhak. Noord-Kasjmier.
Deze bezettingsactie werd voltooid
vanaf basissen in Tibet. Ladhak is een
onherbergzaam plateau op 5.500 meter
hoogte. De Chinezen zouden ook de
Indische enclave Minsar, 160 km van
Tibet hebben bezet.
Woedende menigten hebben gisteren,
m Calcutta de politie aangevallen met
bommen tijdens een gewelddadige uit
barsting van door de communisten ge
leide demonstraties tegen de voedsel-
poiitlek van de regering. Er werden
hen personen gedood.
