Onkerkelijkheid daalt
bij oudere bejaarden
Eigen woningbezit bij
zeer gering
iS
Harmonische
opbouw van
Man (78) bij
Hoog-laag naast elkaar
Interessante conclusie ETl-rapport
A. Jurriaan over
Verval Zwart Schiedam
m
m
Wonen in
bovenvertrekken
is ongeivenst
;gooid
Standbeelden
om verge*
m
EEN EERLIJKE
NATUURLIJKE SIGARET
Derde prijs voor]
Blij dorp-af fiche j
Sterke afivijking tot andere gemeenten
Burgerlijke stand
Matroos met stoel
op de Koemarkt
B
AGENDA
Schiedam
Gewond bij oversteken
Bromfiets geslipt
Meisje aangereden
NCVB zorgt voor f
film-primeur
Steenhouwer viel
van stelling
Een evenwichtige
melange van rijpe
zuïvergehouden
tabakken
MAASSLUIS STEEG
MET 749 ZIELEN
B" de enorme uitbreiding van
Weer twee maal per X
dag lielikopterdienst
m
i
DE ROTTERDAMMER
WOENSDAG 23 JANUARI 1963
Huisvesting
JAARBOEK 1749
CONSIDERATIE
LOSLOPEND
Getij
ré
I
en dagelijks
Teruglopend
pagina
0 Op gerucht van schoorsteenbrand
rukte de Schiedamse brandweer dinsdag
morgen uit naar de woning van melk-
hanaelaar B. A. v. d. V. aan de Broers-
veld 109. Het bleek dat er door de po
reuze schoorsteen een overmatige rook
ontwikkeling was ontstaan. £r is een
itookverbod opgelegd.
De Christelijke Besturen Bond in
Schiedam zal op woensdag 27 februari de
jarvergadering houden in gebouw Chris
telijk Sociale Belangen. Het gehele da
gelijkse bestuur zal aftreden.
0 Mevrouw J. S, is dinsdag haar
portemonnnaie met 28 kwijtgeraakt toen
zij in de rij stond te wachten bij haar ko
lenhandelaar in Schiedam. De portemon-
naie zat in een niet afgesloten boodschap
pentas.
0 Dinsdagavond kwam de automobilist
W. v. O. op het politiebureau in Schie
dam melden dat hij op de Lorentzlaan
e enverkeerszuiltje omver had gereden.
Door de gladheid was zijn auto gaan slip
pen. en tegen de zuil gegleden,
ux vbgkq
Bij het oversteken van de Nieuwe 'Dam-
laan in Schiedam kwam dinsdagmorgen
de voetgangster mej. H. R. te vallen. Zij
brak haar enkel. De GG en GD heeft
haar naar het Gemeenteziekenhuis ver
voerd en na behandeling na haar huis
gebracht.
Op de kruising P. J. Troelstralaan en
Dr. Wibautplein in Schiedam ontstond
dinsdagavond een aanrijding tussen de
bromfietser J. P. E. en de auto van de
heer P. D. B. De bromfietser slipte en
gleed tegen de hem tegemoetkomende
auto. Hij liep een wond boven het linker
oog op. Na verbonden te zijn door de GG
en GD werd hij naar huis vervoerd.
over het algemeen een huisvesting van
boven de eerste verdieping, tenzij een
lift aanwezig is, niet te prefereren.
De meeste bejaardenhuishoudingen <85
j procent) hebben een eigen keuken, ter
wijl in S procent der gevallen (300) de
keuken met anderen gemeenschappelijk
zowel woningen als tehuizen aan dit
aspect wel enige aandacht besteed mo
gen worden, menen de deskundigen.
Bij de informatie naar de „overige ver
trekken" zoals bijkeuken, zolder, op
kamers, enz. bleek dat deze bij ruim
2200 huishoudingen niet voorkwamen.
wordt gebruikt. In 91 gevallen is er eenwaarbij bedacht moet worden dat zich
woonkeuken. Bijna 100 bejaardenhuis-
i houdingen moeten zich behelpen met
een geïmproviseerde kookgelegenheid.
Het aantal huishoudingen dat in het ge
heel niet beschikt over kookgelegenheid
(Van een onzer verslaggever?)
De kerkelijke belangstelling bij de
bejaarden in Schiedam is bij de oude-
ren groter dan bij de jongere beiaar-1 15 >??P,erkt- namelijk elf.
1 juoficjc uejaji gy vraag naar de aanwezige zit-
De 15-jarige Maria A. L. die bij een
vriendinnetje achter op de fiets zak werd
dinsdagmiddag door de personenauto van
de heer J. v. S. op de Vellevest in Schie
dam geraakt.
Het meisje slingerde met haar benen
toen de fiets over een sneeuwheuveltje
reed. De auto die uit de tegenovergestel
de richting kwam, passeerde juist op dat
moment een geparkeerde vrachtauto
waardoor de doorgang nogal krap werd.
Het meisje werd in de JDr. Noletstichüng
voor haar schaafwonden behandeld en
kon daarna naar huis keren.
(Van een onzer verslaggevers)
In de tuin van het muzeum Boymans-
Van Beuningen te Rotterdam zijn dins
dagavond een brozen en een uit steen
gehakt standbeeld van hun sokkel ge
worpen. Niemand is van deze streek, die
waarschijnlijk door enkele personen werd
uitgehaald, getuige geweest.
De tuin ligt achter een slootje en is
dus gemakkelijk te bereiken. Beide beel
den, die in de sneeuw terechtkwamen,
z\jn niet beschadigd.
den. Dat wordt vermeld in het rap
port dat het Economisch Technolo
gisch Instituut voor Zuid-Holland in
opdracht van het Schiedamse ge
meentebestuur heeft vervaardigd.
Bij de enquête in de zomer van 1961
is gebleken dat 341 bejaarde mannen
en 432 bejaarde vrouwen woonden in
het centrum en het buitenhaven
kwartier, 887 en 1230 tussen de ha
vens en de grachten en het oosten,
504 en 621 in Schiedam-Zuid, 971 en
1342 tussen Sterrebos en Vlaardingrer-
dijk, 252 mannen en 355 vrouwen in
Nieuwland en 148 mannen en 161
vrouwen in Kethel De kerkelijke ge
zindte wordt in dit rapport voor de
bejaardenzorg belangrijk geacht.
Met het cijfermateriaal wordt aange
toond dat de onkerkelijkheid daalt
naarmate de bejaarde boven 65 jaar,
ouder wordt.
In het rapport wordt gesteld dat het
vooral belangrijk is voor de bejaar
den dat ze na pensionering een rede
lijk inkomen ontvangen, zich nog nut
tig kunnen maken en dat ze in de
plotselinge impasse van ,,een zee van
tijd" tot zinvolle vrijetijdsbesteding
kunnen komen. Bij de prognose voor
het aantal bejaarden in Schiedam
wordt voor 1980 gedacht aan meer dan
elfduizend. De sociologen menen dat
de bevolkingsgroep „geen kerkelijke
gezindte" tot 1980 zal toenemen. Dit
heeft een daling van alle kerkelijke
groeperingen tot gevolg. Bij de RK
wordt de kleinste teruggang verwacht.
Het rapport geeft hiervoor de volgen
de cijfers, respectievelijk over de jaren
1947-1960 en 1980: rk 32,2 procent, 30,8
procent, 30,1 procent. Ned. Herv. 41,3
35,5 en 32,6; Geref. 9,9, 9,9 en 8,8;
overige kerkgenootschappen: 6,8, 8,0 en
6,5; geen kerkgenootschap: 9,8, 15,8 en
22,0.
In Schiedam woont 68 procent in eta-
gewöningen. Negentien procent woont in
eengezinswoningen. Veertig procent van
de Schiedamse bejaarden woont in bo
venwoningen en de onderzoekers mer
ken op dat dit ongewenst is omdat be
jaarden moeilijk trappen kunnen be
klimmen.
Het hoofdwoonvertrek bleek overwe
gend op de begane grond en eerste ver
dieping te liggen (85 procent), terwijl
op de tweede, derde en, vierde verdie
ping respectievelijk 337, 91 en 48 hoofd
woonvertrekken gelegen waren.
Gezien de moeilijkheden, die vele be
jaarden met het trappenlopen hebben, is
slaapkamers en/of slaapkamers bleek
dat ruim de helft van de bejaarden over i
één slaapkamer beschikt en 24 procent
hieronder een aantal huishoudens be
vinden met twee en meer slaapkamers,
die niet alle ingebruik zijn en eventueel
eenzelfde functie zouden kunnen vervul
len als de „overige vertrekken". In het
algemeen beschikken de bejaarden wel
over voldoende ruimte, omdat ze over
wegend gehuisvest zijn in voor-oorlogse
woningen.
over twee slaapkamers. Het aantal zit- j at i
slaapkamers bedroeg 586. hetgeen nog i Isu-OOrlO-,»
vrij veel is. In 209 (of 4 procent) der; De samenstellers van het rapport me-
gevallen bleken naast de zit-slaapkamer j nen: „Op dit punt wil de na-oorlogse
nog een of twee aparte slaapkamers j bouw en met name de bejaardenwonin-
aanwezig te zijn. Indien dit opgegeven i gen wel eens wat te wensen overlaten,
is. dan zullen de bejaarden waarschijn- i Dat de bejaardenwoningen niet al te
lijk regelmatig de slaapkamer gebrui-jruim opgezet worden, is gezien de woon-
Advertentie)
Het affiche van Diergaarde Blij dorp
,.Ga eensgezind naar Blijdorp" is op.
de tweede internationale tentoonstelling
van toeristische affiches 1962 te Livor-
no (Italië) met de derde prijs bcloond{
De prijs bestaat uit een harlekijn van
ceramiek op een bronzen voetstukje, j
In totaal waren 330 affiches ingezon
den door veertig landen. i
De directie van de Diergaarde zal d^
prijs vrijdagmorgen, 25 januari over;
handigen aan de ontwerper, de heer R:
Vosselman.
De heer Vosselman is werkzaam bij
het reclame-adviesbureau Nijgh en van
Ditimar. dat het affiche indertijd aan dé
Tuin heeft geschonken. .i
ken en de zit-slaapkamer slechts inci
denteel als slaapkamer nodig hebben.
Opmerkelijk is het dat nog ruim 500
be<narden of 10 procent over drie of
mi er slaapvertrekken beschikken. Over
het geheel genomen, kan zowel een te
kort als waarschijnlijk een teveel aan
slaapvertrekken geconstateerd worden.
Dit laatste is niet met zekerheid te zeg- douche-cel of badkamer. Kan over het
gen daar er nog bejaarden zijn, die on
getrouwde kinderen thuis hebben. De
gelegenheid tot stoken, dat wil zeggen
het aanwezig zijn van een schoorsteen
aansluiting, blijkt bij 258 huishoudingen
niet voor te komen, hetgeen als een ern
stig gemis moet worden beschouwd. In
vele gevallen kan een kamer zonder
schoorsteenaansluiting onvoldoende wor
den verwarmd, aangezien de grotere
verwarmingsbronnen een afvoer behoe
ven. Bovendien is een verwarming zon
der afvoer (petroleumkachel, gaskom
foor) als regel vochtig en ongezond. Een
elektrisch kacheltje mag, gezien de ca
paciteit ervan, nauwelijks nog als een
voldoende verwarmingsbron worden be
schouwd.
Het bezit van een tuintje hangt uiter
aard nauw samen met de wijze van
huisvesting. Een groot deel der hoofd
woonvertrekken is op de eerste en ho
gere verdiepingen gelegen, zodat het be
zit van een tuin naar verhouding weinig
voorkomt. Voor bijna 3000 huishoudingen
blijkt geen tuin aanwezig te zijn. Ruim
1400 huishoudingen beschikken over een
achtertuin, 227 huishoudingen over voor-
èn achtertuin en in 137 gevallen werd
alleen een voortuin opgegeven. Gezien
de waarde, die de bejaarden aan het be
zit van een tuintje toekennen, zou bij
de bouw van bejaardenvoorzieningen
kosten als huur, verwarming, onderhoud,
schoonhouden van de woning, etc. van
zelfsprekend, doch dit mag aan de an
dere kant niet leiden tot de bouw van
woninkjes, die te bekrompen zijn," aldus
hun advies.
Slechts 30 procent der bejaarden in
Schiedam heeft de beschikking over een
algemeen de afwezigheid van deze voor
ziening als een ongerief worden be
schouwd. voor de bejaarden spreekt dit
des te meer omdat het regelmatig fre
quenteren van, publieke voorzieningen
vooral voor bejaarden op oudere leeftijd
en bij afnemende validiteit voor hen zo
danige moeilijkheden kunnen gaan op
leveren, dat hierdoor de hygiënische ver
zorging veronachtzaamd wordt.
Als sluitstuk op de huisvesting werd
de enquêteurs gevraagd hun mening te
geven over de verzorging van de -wo
ning. waarbij de buitenkant voor zover
de zorg hiervan voor rekening van de
eigenaar niet huurder kwam bui
ten beschouwing kon worden gelaten.
TJiteraard kon de enquêteur (trice) de
situatie slechts beoordelen voor zover
deze'binnen zijn/haar geziehtveld kwam.
In het merendeel van de gevallen be
trof dit alles de woonkamer en de en
tree tot de woning. Bij het beoordelen
moest een indeling in slecht redelijk
en uitstekend gemaakt worden. Over het
algemeen kon worden waargenomen dat
de verzorging aan redelijke eisen vol
deed. Slecht onderhouden woningen
kwamen maar sporadisch voor. Zo men
nog een verschil wil aantonen dan blijkt
bij alleenstaande mannen het onderhoud
meer problemen te geven dan bij de echt
paren en alleenstaande vrouwen.
De afdeling Schiedam-Centrum van'
de Ned. Chr. Vrouwen Bond zorgt voori
een primeur. Deze vereniging zal als-
eerste in Schiedam de film van het be-|
zoek van H.M. de Koningin aan Schie-ï
dam vertonen. Dit gebeurt na de jaar-j
vergadering op woensdagavond 30 ja-:
nuari in het Gereformeerd Jeugdhuis
aan de Lange Haven. Ook wordt dan:
een film van Prinsjesdag in Den Haagt
vertoond.
De agenda van de jaarvergadering)
vermeldt de jaarverslagen en een be-f
stuursverkiezing. Er zullen vier nieuwe;
bestuursleden gekozen worden, twee Ge-i
reformeerde en twee Hervormde. Pe-'
riodiek treedt af de hoofdpropagandiste.'
mevrouw C. van Schooneveld-Lande ertf
wegens vertrek mevrouw A. van. der?
Weg-Vink, presidente, mevrouw W.'F.i
van Duyn-Pieters, eerste penningmees-.;
ter en mevrouw H. P. Binkhorst-Mar-,
ges.
Het bestuur stelt voor de functie van;,
presidente kandidaat: mevrouw F. Na-j
wijn-De Vries. Voor de overige vacatur!
res stelt het bestuur kandidaat: me-(
vrouw M. J. Maan-Hofman. mevrouw N.|.
Poot-Poot, mevrouw P. van der Tem-i
pel-Nethaak. De leden stellen kandi-.
daat voor presidente: mevrouw T. Na-J
wijn-De Vries, verder mevr. M. Jc|
Ligthart-Koohvijk, mevrouw M.- van Ga-?
meren-Rolloos en mevrouw A. de Ron-!
de-Koens.
Het ié nu zo koud dat men er
geen hond door kan sturen" zoals het
gezegde luidt. Het is uiel zo dat veel
mensen door het koude weer worden
gestuurd maar dan is toch meestal
de noodzaak aanwezig. Het huisdier
dient veilig beschut thuis te zijn. Ove
rigens kent men het beschutten van
dieren al sinds eeuwen. Bij het snuf
felen in het ,Jaerboek 1749" lazen
toij het volgende: „Den 21 derzelve
ma end was bij den magistraet dezer
stad gearresteerd eene waerschuwing
behelzende eene vernieuwing van vo
rige plakkaten geëmaneerd tegens het
loslopen der honden, ordonneerende
hun ed. achtb. in deze dat niemand
van wat staet of conditie hij zij na het
publiceren der voorz. waerschuwing
zal vermogen eenigerhande honden t
zij kleen of groot, jacht of huishonden
te laten los en vrij loopen langs de
straeten of wegen dezer stad, der-
zelver binnen of buiten cingels, of ook
in eenige gemeenega ngen, pleinnen
of te ervenmaer zal een ieder, zijne
honden willende behouden, derzelve
wel moeten verzekeren en besluiten
op zijne eigene privé erven zonder
dat enige redenen of uitvlugten hier
tegens zullen opereren.
HET IS een miserabele stijl maar
het staat nu eenmaal zo vermeld
in dat jaerboek en daarom gaan we
verder: „Of in consideratie mogen
komen op de verbeurte van drie
rijksdaelders voor elke reize. En in
geval iemand door honden mochte
worden aangevallen en gekwetst zal
de houder of eigenaar derzelven dae-
renboven nog moeten betalen 25 ten
profijte van den officier boven en be
holpen het mees terloon, mitsgaders
de pijn, smert en het verlet den ge
kwetsten veroorzaekt ter taxatie van
den rechter".
■MEN ziet het, twee eeuwen terug
was men ook al niet verlegen om
eigenaren van los lovende honden te
bestraffen. Dan valt het tegenwoordig
nog mee. De kantonrechter te Schie
dam mr. P. B. Cos veroordeelde de
ze week twee eigenaren tot f 7.50 boe
te. Het bedrag zou vijftien gulden zijn
geweest maar de prijs werd gehal
veerd toen de eigenaren konden aan
tonen dat zij hun honden reeds in no
vember hadden doen inenten tegen
hondsdolheid. Overigens blijft de kan
tonrechter van mening dat honden
aan de lijn en eventueel binnen moe
ten blijven. De Schiedammers zijn
gewaarschuwd want de politie kent
gen pardon. Binnenkort gaat de po
litie zien of de honden het blauwe
medaületje van het inenten dragen.
Wie dit kenteken niet heeft krijgt een
bekeuring. Voor wie verzuimd heeft
zijn dier te doen inenten lijkt het ver
standig nog deze week naar dierenarts
J. J. Kaper te gaan in de Jan Steen
straat.
(Van een onzer verslaggevers)
ïn Schiedam wonen relatief weinig
bejaarden in eigen woningen ver
meldt het rapport dat het ETI on
langs voor het Schiedamse gemeen
tebestuur heeft samengesteld. De on
derzoekers komen tot een cijfer van
10,8 procent. In huurwoningen woont
59,4 procent. ïn het rapport wordt
meegedeeld idat deze uitkomsten op
merkelijk afwijken van (hetgeen in
andere gemeenten wordt waargeno
men.
Vermeld wordt dat bij een ander be-
jaardenonderzoek in kleinere en middel
grote gemeenten 56 procent der onder
vraagden een eigen woning en 36 procent
een huurwoning had. In. Delft een ge
meente die qua structuur en omvang
overeenkomst met Schiedam vertoont,
beschikt twintig procent over een eigen
woning. De onderzoekers noemen deze
cijfers van bijzonder belang voor de toe
komstige planning voor bijzondere be
jaardenvoorzieningen in Schiedam.
Het aantal bejaarden dat een kamer
"met pension heeft, is uitermate kleih.
Hierbij moet evenwel bedacht worden,
dat de enquête betrekking heeft op zelf
standig wonende bejaarden. De pension
tehuizen zijn hierbij buiten beschouwing
gelaten. Ruim 40 procent der bejaar
denwoningen heeft een huur-huurwaar-
de van 44 tot 66 en circa 20 procent
komt hierboven uit. Een vergelijking
met de verhoudingen bij het totale wo
ningbestand is helaas niet mogelijk, doch
de tabel geeft wel de indruk dat de be
jaarden relatief niet goedkoper wonen
dan de overige Schiedamse bevolking.
SCHIEDAM Geboren; Teunis C. z. v» C.
Rietdijk en M. A. Degenaar; Martinus J. P.
z. v. J. W. M. Zandbergen en M. L. J.
Heinsbroek.
Overleden: C. Broeksmit 55 jr echtg v D.
C. van Gelderen.
In het afgelopen jaar steeg de bevol
king van Maassluis van 14.078 tót 14.827,
een toeneming dus van 749 zielen. Dit
meldde de burgemeester in zijn nieuw
jaarsrede, waarbij hij ter vergelijking zei
dat in 1961 de bevolking met 634 zaelen
toenam. De bevolkingscijfers geven' vol
gens de burgemeester blijk van een gesta
dige ontwikkeling.
De vooruitzichten ten aanzien van de
toeneming der bevolking, dit jaar zijn,
mede gelet op het aantal nuf in aanbouw
zijnde huizen, aldus de burgemeester,
gunstig te noemen. Het geboorte-over
schot bedroeg in 1962 254 en het vesti
gingsoverschot 495. In 1962 werden 112
luwelijken gesloten en vijf echtscheidin
gen ingeschreven.
(Van een onzer verslaggevers).
Op het Koemarktplein in Schiedam trof
dinsdagnacht de politie de Noorse zee
man T. K. met een stoel aan. De onder
invloed verkerende lichtmatroos werd
naar het bureau meegenomen. Daar bleek
dat hij de stoel uit een café op het Broers-
vest had weggenomen. De zeeman is naar
zijn schip in de Eerste Petroleumhaven
gebracht.
het
twintlgste-eelwse Schiedam wordt
grote aandacht besteed aan de harmonie
van de stedebouwkundige opbouw. De
wflken en gebouwen worden niet meer
achteloos neergezet op de open bouw
gronden. Eerst geven deskundigen als
stedebouwkundigen, architecten en in
genieurs van overheidsinstellingen en
particulieren gedegen hun visies op de
mogelijke ontwikkelingen van de groei
ende stad.
Het is zelfs als zo dat men de stede-
bouwkundige aanpak ais motief kan
gebruiken voor het niet doen bouwen
van een overheidsgebouw. Dat bleek
deze week toen. B. en W. hebben mee
gedeeld dat het niet juist zou zijn om
het politiebureau aan de 's-Gravelandse-
weg te bouwen omdat dit gebouw geen
representatief karakter zou hebben. De
tijden zijn wel veranderd. In het Schie
dam van de vorige eeuw moet men
maar raak gebouwd hebben. We memo
reren daarom gaarne wat een kenner
van Schiedam, A. Jurriaan Zoetmulder,
onder de titel „Het verval van Zwart
Schiedam" in het blad van de Schie
damse Gemeenschap heeft geschreven
over deze kwestie.
Hij schrijft: „Het was onvermijdelijk, dat
een zo overheersende en tegelijkertijd zo
uitzonderlijke industrie als waarvan de
jeneverstad bestond en die haar in een
bepaalde periode een grote mate van
materiële welvaart had geschonken, zo
wel het uiterlijke karakter als het lot van
Schiedam zou bepalen. Het toonaan
gevende brandersbedrijf begunstigde de
opkomst en bloei van verschillende ne-
venbedrijven. waarvan echter het wel en
wee ten nauwste samenhing met de gang
van zaken van het eerste en hierdoor was
de conjunctuur van de hele stad hoogst
gevoelig geworden. Men had er alles op
één kaart gezet
Het kon niet anders, qf ook deze onder
nemingen werden dodelijk getroffen, toen
de concurrentie der spiritusfabrieken de
moutwijnbereiding lam legde. Een alge
hele verkommering besloop toen als een
moordende epidemie de jeneverstad en
tastte al direct haar uiterlijk aspect aan.
Ook de woonwijken der welgestelde bur
gerij, omdat ook daar branderijen stil
kwamen te staan, die de achteruitgang
duidelijk demonstreerden.
Als er In het Schiedam van de vorige
eeuw, in de welvaartsperiode goed te
verstaan, al bouwverordeningen beston
den, van een planmatige stedebouw blijkt
al bitter weinig. De heren branders, niet
lastig gevallen door schoonheids-, ge
zondheids- of welstandscommissies, doch
levend in het tijdperk van het „vrijheid,
blijheid" der liberale begrippen (voor de
werkgevers), hadden de bron van hun
inkomen graag dicht bij huis en zagen er
niet tegenop (en het kwetste noch hun
aesthetisch noch hun sociaal gevoel, voor
zover zü dit bezaten), dat hun drankfa
briek in de onmiddellijke nabijheid van
hun vaak voorname woning stond, er in
Ieder opzicht een schrille tegenstelling
mee vormend".
De heer Zoetmulder constateert:
„Al bezit Schiedam nog altijd enkele
voorbeelden van pakhuisgevels van fraaie
architectuur, het uiterlijk der branderijen
weerspiegelde de naargeestigheid van
haar interieur in een vrijwel vaststaand
type. De ontsiering en het tweeslachtige
karakter van de in opzet „deftige" Lange
Haven, klaarblijkelijk bedoeld als woon
wijk van de voorname burgerij men
denke aan het zogenaamde huis-met-bor
des, in mijn jonge jaren kortweg met
„het bordes" aangeduid, dat de blijkbaar
zeer vermogende maire Nolet in de Fran
se tijd voor zich liet bouwen wijzen
er op, dat niet een planmatige bebou
wing het beslissende woord sprak, maar
de gemakzucht en de willekeur van de
aanzienlijke en rijke industriëlen, die hun
bedrijf zo dicht mogelijk in hun buurt
verlangden.
Merkwaardig in dit opzicht is ook het
zonderling verdwaald voorkomen van een
deftige behuizing in een hoogst onoog
lijke straat met weinig aanlokkelijks om
er te wonen. Het staat allemaal heel ver
af van onze hedendaagse begrippen van
stedebouwkundige eisen en het valt. dunkt
me, alleen te verklaren uit de neiging der
rijk gestookte branders om het zich zo
gemakkelijk mogelijk te maken, waar het
betrof het beheer en de leiding van hun
bedrjjf. Doch toen het daarmede mis be
gon te gaan, vertoonden de tekenen der
malaise zich ook al spoedig in de wijken,
die geroepen waren de schijn van wel
vaart zo lang mogelijk op te houden.
Evenwel, niets overtrof de desolate aan
blik van die gedeelten van de oude stad,
waar in de periode van de diepste de
pressie leeg staande, van haar outillage
aeroofde branderijen, ongebruikte pak
huizen en mouterijen zonder emplooi, in
een lange rij naast elkaar staande, haar
ontreddering vertoonden in de verwaar
loosde gevels als een rij blinde bedelaars,
niet wetend waarheen en in stomme ge
latenheid hun lot afwachtend.
Verlaten buurten omsloten ze, waar het
gras tussen de straatstenen opkwam,
waar de armoede en het verval je tegen-
grijnsden, onmiskenbare aanwijzingen
van het fatale feit, dat het zwarte Schie
dam met zijn verouderd brandersbedrijf
ten dode opgeschreven was, als de ba
kens niet werden verzet".
Ondanks veel activiteit in de negen
tiende eeuw ziet A. Jurriaan Zoetmulder
in het Schiedam aan het begin van de
eeuwisseling veel indolentie. Hij merkt
namelijk op.
„De vraag dringt zich nu op, of de
bijzondere geaardheid van dat branders
vak, dat zijn stempel zo markant gedrukt
had op het uherlijk van de stad en haar
maatschappelijke verhoudingen, ook van
invloed is geweest op het geestelijk kli
maat, waarvoor haar bewoners de ver
antwoordelijkheid droegen. De vraag
lijkt mij interessant, omdat de beant
woording ervan inzicht kan geven in de
oorzaken en de ontwikkeling van Schie
dams verval.
Dat bij het verlopen van het getij onge
lukken niet kunnen uitblijven, dat achter
uitgang daarvan het onvermijdelijk ge
volg is, is een vaak voorkomend ver
schijnsel; de geschiedenis is vol pakken
de én tragische voorbeelden van eertijds
bloeiende steden en gewesten, die hun
tol hebben moeten betalen aan de ver
anderde tijdsomstandigheden en nog
slechts iets betekenen door hun vergane
glorie. 0
Maar is men niet geneigd te oppe
ren hadden de Schiedamse branders
niet tijdig het roer om kunhen gooien,
toen de grote concurrentie van de spiritus
fabrieken van Delft. Bergen-op-Zoom en
Zevenbergen, waarbij zich later die van
België voegden, opkwamen en de distil
lateurs er steeds meer toe overgingen de
moutwijn door spiritus te vervangen?
Had Schiedam met zijn gunstige ligging
aan de Maas niet de mogelijkheid om
verschillende kanten uit te gaan en hoe
is het te begrijpen, dat het voorbeeld van
Rotterdam, dat met een machtig élan
aan het opkomen was, niet stimulerend
ea richting gevend heeft gewerkt op de
ondernemingsgeest, die men ook in Schie
dam met zijn industrieel verleden aan
wezig mocht achten?
Ik meen het zo te mogen stellen, dat
juist de traditie van dat verleden nood
lottig Is geweest, omdat het „•en ver
lammende Invloed heeft uitgeoefend
op de energie der Schiedammers, met
het pijnlijke gevolg, dat de nieuwe tijd
en de veranderde omstandigheden hen
onvoorbereid vonden.
Wanneer we spreken van het branders
vak, zullen we er goed aan doen dit
woord te nemen met behoorlijke korrel
zout. Want een vak in de eigenlijke zin
was het niet, omdat vakkennis, laat staan
vakbekwaamheid, er niet voor geëist
werd. Men werd brander door het in
eigendom bezitten van één of meer bran
derijen. Een kapper, een boekhandelaar,
die er het geld voor had, „er wat in zag"'
en dus een branderij kocht, was brander,
kortweg.
Het métier kenden de meesterknecht en
zijn twee of drie helpers in de branderij,
zoals een kok. die dag in, dag uit het
zelfde gerecht klaar maakt, de kookkunst
verstaat. Natuurlijk was bij de leiding
enig administratief begrip onmisbaar,
doch hiervoor was tegen een matige ver
goeding wel een boekhoudertje te vinden.
(Van een onzer verslaggevers)
De 78-jarige J, R. van Dalen, die op
de eerste etage van het pand Schoneber-
gerweg 73 te. Rotterdam woont, heeft
dinsdagavond brandwonden aan beide
handen, de rechterheup en het hoofd op
gelopen.
De bejaarde liep deze verwondingen
op toen zijn sigarettenaansteker, die hij
bijvulde, plotseling vlam vatte. Hij liet
het apparaat uit zijn handen vallen,
waardoor de stoel, waarop hij zat in
brand raakte. Het gevolg was, dat ook
zijn kleding vlam vatte.
Buren, die op hulpgeroep van de al
leenwonende bejaarde afkwamen, doof
den de brandende kleren. De brandweer
bestreed het vuur in de kamer met een
nevelstraat.
De heer Van Laten werd in het Dijk-
zigtziekenhuis opgenomen.
De zevenetigjarige steenhouwer Th.'de:
Ruijter uit de Luzacstraat te Rotterdam
viel dinsdagmiddag aan de WoIphaerts~f
bocht van een drie meter hoge stelling;
die voor een huis-in-aanbouw wordt- ge-vi?
bruikt. De man, die misstapte, is mei"
een hoofdwond, een lichte hersenschud-f
ding en klachten over pijn in "de rug:
naar het Dijkzigtziekenhuis vervoerd.
(Van een onzer verslaggevers)
Sedert dinsdag heeft de Sabena weer
twee helikopterdiensten tussen Rotter-"*
dam en Brussel. Met ingang vanl ok
tober werd slechts 's middags een vlucht^
gemaakt.
Dinsdag omstreeks half negen vertrok.'}
echter voor het eerst weer een volbezet- jl
te helikopter 's morgens van de heli-
haven. Deze eerste dienst was meteen#
geheel bezet.
Irene: Chr. Hist. Unie, Gróën vanï
Prinsteren, Lezing A. J. van Duist van
NCRV over „Wat zit er achter de knop?"}
20.
Chr. Sociale Belangen AFK, Contact-!
avond. 20.
Musis Sacrum Start toneelwedstrijd'!
S. G. Eerste optreden „Onyx", 20.
Passagetheater:
concert 20.
Harmonie „Gusto'
Dagblad „De Rotterdammer" Schie--.
damse redactie Lange Kerkstraat 82;.;
teL 66382 b.g.g. teL 64154 of 115588 toé-',-
stel 51 (b.g.g. na 18 uur 30037) alleen
voor redactieaangelegenheden. -
Agentschap H. J. Troost, Aleidastr. 23 j:
teL 65451 (alleen voor klachten, adver
tenties en abonnementen b.g.g. telefoon
113588).
Belangrijke telefoonnummers: Brand-}-
alarm 69123, politie-alarm 64666; GG én-;
GD waarschuwing 69290.
Apotheek Evers, Lange Haven.
Grote Kerk, „Zeven eeuwen Grote of
St. Janskerk". 9—17,
Stedelijk Museum: „Spiegel aan de
Wand" Historische costuums 1017.
Het was in de dagen van de terug
lopende conjunctuur, toen de prijzen van
de branderijen onder de druk kwamen,
als een vanzelf sprekend nevenverschijn
sel, dat deze soort kleine branders op het
tapijt verschenen om het speculatieve
element, dat er ontegenzeglijk in school,
te wagen.
Want al was het brandersbedrijf dan
op zijn retour, door de fluctuatie der
prijzen zowel van de grondstoffen als van
de gemaakte producten de moutwijn
had een dagelijkse notering bestond er
altijd nog een kans op een behoorlijke
winst aan het einde van het boekjaar
voor degene, die tegen een voordelige
prijs een branderij in zijn bezit had we
ten te krijgen. Doch het behoeft niet uit
drukkelijk vermeld, dat deze groep uit
financieel zwakke broeders bestond,
waarover de sanerlngs- en weerstands-
Van een onzer verslaggevers
De moderne stad duldt geen stedebouw
kundige chaos of dissonanten. Daarom
ontwierpen de stedebouwkundigen deze
maquette voor het hart van Schiedam.
Zou hier geen plaats zijn voor een mo
dern politiebureau annex brandweer
kazerne? Het gebouw zou kunnen staan
rechtsboven bij de woonblokken en de
spiritusfabriek Hollandia aan de Schie
(zie pijl). De moderne stad toont hoog-
en laagbouw langs de
verkeersader Broersvest.
pogingen struikelden, welke overwogen Zo gaat het worden: onderaan de foto
werden In de strijd tegen de spiritus-1 het tram-busstation dat op het Stad-
concurrentie."Mhuisplein is gedacht op de plaats waar
nu nog de huizen van de Tuinsingels
staan, daarboven een torenflat aan de
rand van het parkeerplein. rechts de
j R.K. «Singelkerk, een gesloten keten
j vormt de Ruïne en het nieuwe stad-1
i huis, links bij de Proveniersbrug staat
j ook een torenflat, achter het lage re-
presentatieve gebouw van het stadhuis
I ligt het Proveniershuis, aan de zijde
van de Lange Kerkstraat staat de recht
hoek van een nieuwe winkelgalerij,
winkelstraat-De ontwerpers hebben voor de toekomst
ook een trambaan over de Broersvest!
en Proveniersbrug naar Nieuwland ge
dacht zoals de .foto van da maquette
aantoont.
