Hcemtiiin en dieren hof
in Kr a*
se bos
voor
Schepen op
o waó
ket
I
Dieren in
Blijdorp
.imSSBÊSÈm-
Um
"v --IrfilF#"
Waar en wat?
wHH
Station BP
MMHiK
I
;pE RQTTKRDAMMF.R
ZATERDAG 1 APRIL 1967
JÉ
EXCURSIE
KINDERBOERDERIJ
O
BELONING
VERBAZING
LEIDING
P. J. Madern: honderd
diensten per jaar
en vee! huisbezoek
gecombineerd
STOKSTAARTJE
Piiirina 3
DE eerste zaden en grassen zijn
al aangebracht in de heem-
I tuin, die in het Kralingse bos bij
I het strandbad wordt aangelegd.
I in juni kunnen de eerste Rotter-
damse natuurliefhebbers genieten
van de soorten korenbloemen,
I kruiden en varens, die zij anders
I pas na een moeizame tocht door
het Hollandse landschap zouden
hebben gezien. Opzichter M. van
Brandwijk van de plantsoenen
dienst vertelt dit zichtbaar en
thousiast.
In het Park, waar in I960 Floria-
de vflas is reeds eerder een heemtuin
aangelegd. Deze tuin is echter altijd
een „zorgenkindje" gebleven omdat
de bodemgesteldheid, de lucht en de
omgeving niet geheel voldoen aan de
eisen die voor dergelijke typische Hol
landse gewassen noodzakelijk zijn.
In de Kralingerhout aan de plas
is de toestand ideaal. Vooral de sfeer
en ligging in de wat moerassige omge
ving dragen hiertoe bij.
Om de tuin zal een gracht wor
den gegraven waarover een rustiek
ophaalbruggetje zal komen. Hierdoor
zal de sfeer van deze in Nederland
(nog) vrij zeldzame tuin worden ver
hoogd. Slechts in Schiedam en in
Aalsmeer is zo'n „Hollandse tuin" te
vinden. Midden op het stuk grond,
dat midden in het bos ligt, zal een
huisje worden gebouwd dat zal wor
den ingericht met houten banken en
tafels, die met de omgeving één ge
heel zullen vormen.
Vooral voor groepen die een ex-
cursie zullen maken naar de tuin zal
dit gebouwtje van groot belang zijn
omdat het ook een Nederlandse speci
aliteit is dat er plotseling (hardnekki
ge) regenbuien kunnen vallen.
Vooral van kindergroepen ver
wacht de heer Van Brandwijk veel
belangstelling. Er zullen voor groepen
schoolkinderen dan ook excursies wor
den georganiseerd om met behulp
van deskundigen een indruk te krij
gen wat voor soort gewassen er in de
Hollandse polders zijn te vinden.
Op de oppervlakte van 1,3 hecta
re zullen in totaal 140 soorten gewas
sen worden geplant.
H „Het onderhoud in deze tuin zal
zeer intensief moeten gebeuren", zegt
de heer Van Brandwijk. „Vooral om
dat grassen nu eenmaal snel elkaar
overwoekeren. Met de hand zullen de-
zo begroeiingen van eikaar gescheiden
moeten worden."
In het voorjaar van 1968 zal de
tuin in zijn totaliteit gereed zijn. En
daarmee zal Rotterdam de beschik
king hebben over een stukje unieke
Hollandse polderbegroeiing.
De heemtuin is niet het enige
nieuwe dat in hét Kralingse bos tot
stand komt. Een paar honderd meter
verder wordt met man en macht ge
werkt aan de bouw van de kinder-
boerderij. Na jaren van voorbereiding
is men dit jaar met de bouw begon
nen op een stuk terrein van 1 hectpre
groot.
Hierop zullen vier gebouwtjes ko
men met een puntdak en een rieten
bedekking. Alles in stijl. Het terrein
van de kinderboerderij zal worden af-
DE fundamenten van de kinder
boerderij z(jn gelegd, spoedig
volgt de rest.
derij. Hij zal zich voornamelijk be
zighouden met vog eis." In septem
ber zal men gereed zijn met bouwen,
B Met deze projecten zal het Kra
lingse bos zijn naam van recreatiebos
nog meer eer aandoen,
W.J.
P deze plaats krijgt het Kralingse
bos zijn heemtuin.
ren. want elk beest hoe klein of groot
ook, heeft zijn eigen naam.
De vaste verzorging van de die
ren zal in handen blijven van de
twee vaste stalknechts. Bovendien
staan een veearts en een boer garant
voor een goede conditie van de die
ren.
„Na een bezoek aan de boerderij
zullen de kinderen op school een
opstel maken over hun belevenissen
met de dieren. De beste „auteurs" mo
gen als beLaning een hele dag op de
boerderij komen helpen.
Ook boswachter Breure zal met
zijn gewichtige uniform en zijn gewel
dige kennis over vogels een belang-'
rijke rol gaan spelen voor de bezoe-
kertjes", zegt Marianne, die aanvanke
lijk thuishoorde op de afdeling voor
lichting van de plantsoenendienst.
Daarvoor had zij de kleuterkweek
school en de landbouwschool bezocht
en was zij leidster van Jeugdland.
Over enkele maanden zullen vele
kinderen voor het eerst kennis kun
nen maken met dit dierenparadijsje.
„Neem nou de uitverkiezing.
Voor ons al moeilijk te begrijpen:
Hoe moest ik het dan zo. een
voudig mogelijk aan doven uit
leggen? ïk wist het niet.. Totdat,
ik bij het voorlezen van de no
tulen hoorde zeggen:->jsDe - vol-
gende keer zal de heer Madern
komen spreken over' dé uitver
kiezing". En'bij het' Uitspreken,
van dat woord maakte de secre
taris een gebaar met wijsvinger
en duim," alsof hij iets van de
tafel raapte en het omhooghield.
Dat was het: uitverkiezing. Zo
zijn er zoveel gebaren voor zo
veel begrippen".
Tijdens een van zijn schaarse'
vrije uren vertelt de heer P. J. Ma--
dem, voorganger voor de doven in. de
Chr. Geref. Kerk (maar dat niet al
leen) over zijn werk voor de, doven in
Rotterdam en omstreken, (meer dan
honderd). Dagwerk is het nog niet „al
zou ik niets liever doen", nachtwerk
wordt het wel vaak. Hoe anders zou
hij het klaarspelen om zo'n honderd
diensten per jaar door heel Nederland
te houden, om op huisbezoek té gaan
en preken voor te bereiden?
„Mijn meeste preken zijn in een
hotelkamer gemaakt" zegt hij en die
hotelkamer is weer een gevolg van
zijn ook al niet rustige dagelijks be-
roep: vertegenwoordiger in optische
artikelen.
Om bij het begin te beginnen: on
geveer zes jaar geleden kwam de
heer Madem voor het eerst in aanra
king met doven. Het was tijdens het
eerste lustrum van de gereformeerde
bijbelkring voor doven, die iedere
week werd gehouden. „De voorzitter,
de heer K. Herrewijn, begroette me
met de woorden: ,.U wilt straks zèxer
ook wel feliciteren?"
9 De schrik sloeg me in de benen.
Ik had geen idee hoe je voor doven
moest praten. „Probeer het maar
eens" was het enige dat de voorzitter
nog zei. Gelukkig was .ik een van de
laatste sprekers, zodat ik nog wat kon
afkijken. De verbazing, echter, tpe.n ik
klaar was! Iedereen klapte iR dé Hptjr
TN haar charmante jurkje en met
haar verzorgde .uiterlijk ziet ze er
helemaal niet uit als een meisje dat
gewend is dagelijks in een spijker
broek in de stallen rond le lopen-
Toch is zij de leidster van de nog in
aanbouw zijnde kinderboerderij
„Klein "Dierenhof" in Het Kralingse
bos. Over enkele maanden begint zij
aan het grote avontuur, waaraan in
totaal jaarlijks 11.000schoolkinderen
zullen deelnemen.
Het ris de 22-jarige Marianne van
Maagdenberg, die de rol van gast
vrouw gaat spelen. Hoe haar ambte
lijke functie zal heten is nog niet be
kend omdat zij in de Rotterdamse
ambtenarenwereld een unicum is.
„Kinderen kennen een geit en een
pony niet meer omdat zij er nooit
meer mee in aanraking komen", zegt
Marianne. „Juist daarom is onze Die
renhof opgezet om het kind weer te
leren vertrouwd te raken met de die--
ren.
Alle 360 scholen in Rotterdam zui
len van. de kinderboerderij kunnen ge
nieten. Er is een plan opgesteld waar
door per dag twee klassen (voorlopig
alleen de vierde klas) een dag kunnen
komen tijdens de schooluren. Met dia's
en een inleidend praatje wil ik de
kinderen dan duidelijk maken wat er
allemaal op een boerderij gebeurt. Ve
la kinderen uit de stad hebben daar
tegenwoordig geen idee meer van."
Voor zo'n dag krijgt ieder kind
zijn eigen taak. Dit zal ondermeer
bestaan uit het voederen van de die
ren, hokken schoon maken en gewoon
spelen met de dieren. Met uitzonde
ring van zaterdag en woensdag zal
elke werkdag (beter schooldag) ccn
groep van zeventig kinderen de boer
derij bevolken. Woensdag en in het
weekeinde zijn open dagen. Dan kun
nen de ouders met hun kroost op ei
sen gelegenheid naar de boerderij ko
men.
Als ze de winterstal binnenkomt
kijken een tiental geiten en een
Paard haar aan. „Deze zullen de bok-
kewagen gaan trekken", zegt Marian
ne terwijl zij op een paar prachtige
bokken wijst met stevige hoorns. Ze
noemt daarbij de namen van de die-
INDERDAAD. het wbs moeilijk. Er
kwamen muur enkele oplossingen
binnen. Nuluurlijk van mensen, die be
kend zijn in de nieuwe (nog kale en
schaars bewoonde) wijk Ommoord in
Rn ttrnlum-Alexaml er-hul). Het verste
flatblok. bij de Ommoordseweg en de
Kellogplauts, was afgebeeld. Winnaar:
K. M. v. Krimpen, Wilgenlei 96A, Rot
terdam-]?.
geschermd door een muur. Nadat vo
rig jaar december krediet is verleend
bouwt men onder toezicht van de af
deling bouwkunde van gemeentewer
ken,
Een van deze gebouwtjes zal wor
den ingericht als woonhuis. Rondom
de nog te bouwen open haard zullen
ongeveer 35 kinderen plaats kunnen
nemen om te luisteren naar de uitleg
van een leidster over de dieren op 'de
boerderij. Zij zal hierbij gebruik ma
ken van dia's. De boerderij zal onder
andere worden „bevolkt" door pony's,
ezels en een zeug met biggen.
„Wij zullen zorgen dat er voortdu
rend een varken met jongen is, omdat
dit vooral voor de kinderen een sensa
tie is", zegt de heer Van Brandwijk.
H „Onder leiding zullen de kinderen
daar zelf de dieren verzorgen. Klasge-
wijs zullen de kinderen naar de boer
derij komen. Het is Wel noodzakelijk
om hier leiding te geven omdat in
feite elk kind ten opzichte van dieren
nog wel eens van plagerijtjes houdt.
'Ook de boswachter zal worden in
geschakeld bij het bezoek aan de boer-
VIER schepen van de Holland-Amerika Lijn die in de loop der jaren de naam
Rotterdam hebben gedragen (de laatste doet dat nog steeds) prijken sinds
kort op wand tegels boven de deuren van een flatgebouw in de Alexanderpolder.
Eigenaar van dit .28 'woningen '(vier lagen) tellende, flatgebouw ishet
Pensioenfonds HAL. Het werd gebouwd door NV Aannemingsbedrijf Wh Bakker
en Smit.
Ter gelegenheid van rie opening schonk de directie van de rederij de vier
tegels, ter versiering van do strakke lijnen van de flat. Een fraaie versiering en.
tegelijkertijd een duidelijke aanwijzing van wie de flat is.
f$P§IP
-w>. -"'.i
.■■■f
- .a
bi
den. en 'ze zeiden: „U hebt een dove
in de familie' U kunt goed spreken!"
Ik moest toen direct al de bijeen
komst sluiten, en' van heteen kwam
het ander. In hield een volgende keer
op de kring een onderwerp en het
werd een openbaring voor me."
Steeds meer verdiepte de heer
Madern zich iri het dovenwerk: hij
nam als ouderling met bijzondere op
dracht van de Chr. Gereformeerde
Kerk zitting in 'de' Interkerkelijke
Commissie voor de geestelijke verzor
ging van' 'doven in' Rotterdam' en
omstreken (een commissie waarin de
Hervormde Gemeente,, de Gerefor
meerde en de Christelijk Gereformeer
de Kerk zitten) en werd voor zijn
kerk voorganger van de landelijke .Ne
derlandse(Christelijke. Bond voor
Doofstommen.
Een van" de vele 'hoogtepunten,' in
zijn werk is ongetwijfeld de gecombi
neerde dienst met de „horende" ge
meente geweest, door dé twee boven
genoemde organisaties en de Chr. Ge
ref. Kerk totstandgebracht op 11 de
cember van het vorig jaar - (op, 16
april wordt er weer een gehouden).
De heer Madern ,was toen voorganger.
Tot dusver hadden de doven in
kërkzalen of consistoriekamers alleen
hun eigen diensten''gehad; bij de ge
combineerde dienst kwamen ze in aan
raking met de gemeente in de Reho-
bothkerk aan de Noordsingel.
De gang van .zaken .week slechts
weinig af- van de- gewone. Van te vo
ren was het onderwerp van de predi
king al besproken.-Tijdens de, dienst,
als de anderen zongen, zeiden de do-
ven de liederen mee. De tekst daar
van werd via een stellage voor de
preekstoel afgerold. De organist regel
de de maat naar het spreektempo van
de doven.
„De reactie op die eerste' di'-nst
was ongèlooflijk", aldus de heer Ma
dern. De mensen zeiden: „We hebben
nog. nooit geweten, dat ditkon. -Wpt:
kunnen wij doen? Ze begrepen dat
ook de doven deel uitmaken van de
gemeente,'dat ze geen -groep' of kerk
'apart vormen.
Ook het-avondmaal wordt „gecom
bineerd", .gehouden, alleen komen de"
doven na het lezen van het formulier
pas binnen en gaan ze na de bedie
ning weer weg.
De aovendiensten zelf hebben
uiteraard èveneens hun- eigen re
bels. De tekst van de lie
deren staat op een' schoolbord
geschreven en wordt aangewé-
,zen. De voorganger tracht zoveel
mogelijk met simpele en duidelijke 'ge
baren de preek aannemelijk te ma
ken. En de inhoud. van 'het gezegde
mag niet te veel. abstracts bevatten.
Wie eenmaal de toewijding en
vreugdevan de doven tijdens een
A70LGENDE puzzel. En «"eer maken
we liet niet gemakkelijk. Waar...
en wat? Inzendingen per briefkaart on
der dit motto aan Rijr.mondrevue, De
Rotterdammer, postbus 948, Rotterdam
vóór 13 april, uitslag lö april.
UEEL ROTTERDAM vierde feest
toen 28 april 1877 het (2e) station
Delftse Poort werd geopend. Vlaggen
wapperden, gebouwen waren geïllumi
neerd, er was vuurwerk. De hal van
het nieuwe gebouw was één bloemen
zee. Aan de muren prijkten de wa
pens van vele steden. De wacht ka
mers waren ingericht voor receptie
en feestbanket.
Het was geen mooi gebouw en zo
groot ook niet. Eigenlijk heette het
officieel „Centraal Station", maar die
officiële naam gebruikte niemand. In
de loop der jaren speelde er zich een
Indrukwekkend stuk spoorweggeschie
denis af. De frequenties op alle lijnen
uierden verhoogd, nieuwe gebieden
kwamen binnen bereik, rijtijden wer-
len korter
In „DP" kwamen grote internatio
nale treinen als de Etoile du Nord en
de Rheinguld. Steeds belangrijker
werd het vrachtgoederenverkeer. zo
zelfs, dat men een 60 jaar geleden al
dacht aan een afzonderlijk DP-vee-
en vrachtstation. Het oorspronkelijke
moest dan wat meer naar het westen
worden verplaatst. Een deel van het
diergaardeterrein zou er aan moeten
gelbven.
IbTENIGMAAL zagen we op dat
oude station belangrijke persona
ges aankomen. Charles Chaplin gaf
ons er eens een hand. Het was op een
vroege morgen in 1931. Hij kwam
metde nachtboot uit Engeland en
ging naar Berlijn. Hij zal zich het
gesprek niet herinneren. Misschien
wel dat een fotograaf (in zijn zenu
wen) 'zoveel magnesiumpoeder ge
bruikte dat het station bij na in de fik
vloog....
De zangeres Jeanette MacDonald za
gen we er. Ze zat rustig in de wacht
kamer, terwijl 20 journalisten en. 30
fotografen op de trein wachtten, die
haar zou brengen. Maar ze was een
dag eerder gekomen, met zo'n 20 kof
fers en had een kamer in Atlanta
betrokken. Jeannette Mac-Donald
stond op het punt in de trein te stap
pen toen ze werd ontdekt. Uit een
coupéraam heeft ze zich toen zo'n 40
maal laten fotograferen....
Ti/I ENGELBERG zagen we er uit
de trein stappen. Een grote rel
was er toen duizenden toenmalige tie
ners de filmacteur Willy Fritsch plat'
dreigden te drukken. Als hij nog eens
komt zal het wel kalmer gaan.... In de"
dertiger jaren zaten we in DP eens
een krant te bekijken. -Een foto-van"
een zwaar gebombardeerd Chinees sta
tion trok onze aandacht.- Onwillekeu
rig keken we naar boven, naar de
overkapping.
Bij de gedachte dat zoiets in Rotter
dam zou kunnen gebeuren huiverden
we. Maar het gebeurde wel, maar en
kele jaren later. Wat er van DP over
bleef was grotendeels een ruïne, Rot
terdam moest er zich jarenlang mee
behelpen
De plaat hierbij is uit de jaren dat
het op het Stationsplein nog zo heer
lijk rustig kon zijn. Reizigers werden
met aapjes vervoerd, kruiers sjouw
den koffers, de vogels' floten in de
bomen van het plantsoen. Een enkele
reis naar Amsterdam kostte eind vori
ge eeuw f 1,85 derde klas. Maar voor
een sneltrein moest men 20 pet. meer
betalen. - - -
DE heer Madem op de kansel
tijdens een dienst voor doven.
Op het bord de orde van dienst.
kerkdienst heeft meegemaakt zal de
woorden van de gereformeerde predi
kant ds. A. Brouwer (die zich met
zijn collega's ds. J. Godthelp van' de
Hervormde Gemeente en ds. I. de
Bruijne van de Chr. Geref. Kerk voor
dit wérk inzet)" kunnen begrijpen:
„We spelen kerkje, maar het is een
heilig spel".
CVDE
CTOKSTAART3ES danken liun naam
aanhun stijve, kort bebaarde
staartje. Bfö onraad gaan de diertjes
rechtop ritten, steunend op hun staartje,
dat dan als derde poot fungeert. De
kleine kolonie stokstaartjes in Blijdorp
doet (lat regelmatig.
Stokstaartjes behoren tot de grote
groep van de civetkatten: roofdieren
(lie niet direct met de katten verwant
zijn en over ile gehele Oude Wereld
verspreid voorkomen. Bepaalde soorten
scheiden sterke geurstoffen af, die zeer
onaangenaam ruiken (ze worden voor
de parfumindustrie gébruikt!).
De stokstaartjes van Blijdorp komen
uit Zuid-Afrika en missen de geur-
klieren. Het zijn diertjes die gemakke
lijk tan! worden en zeer goed als huis
dier te houden zijn. Ze zijn vrij klein,
iels groter dan een cavia. Hun kleur ia
beige, met fijn bruine ihvarsslrepen op
de rug.
Ze iconen in open. droge vlakten,
kolonieagevvijs in holen, die hele onder,
grondse gangenstelsels vormen. Dit
laatste Is nogal vreemd voor roofdier-
achtigen, inaar de stokstaartjes zijn
vredelievend en kunnen hier eigenlijk
niet toe gerekend worden. Hun voedsel
bestaat voornamelijk uit insekteu, ook
wel muizen, slangetjes, eieren e.d. Alle
soorten bewonen volledig waterloze
streken en'schijnen vrijwel zonder water
te kunnen. Het vocht in bun voedsel
blijkt voldoende te zijn.
Hel zün voor roofdieren echte dag-
dicren. Ze zijn dol op zonnebaden en
men kan ze vaak aantreffen op rijtjes
voor hun. halen gczen-n, brandend in de
bete zon. De diertjes zijn zeer actief,
graven veel en zpn altijd op zoek naar
iets eetbaars. Daarbij maken, ze het ge
luid van een pruttelende koffiepot.
Stokstaartjes planten zich snel voort:
als regel krijgen zc twee jougen tegelijk.
B. O.