i
Dieree ie
Blijdorp
Buurthuis „De Putse
Poort" is er nu
Hotelbouw op
stuk historie
tfmuna
(§eóprekken met mannetje 3*loor0
m
m
Hl
DRAMA
z
i
5»
Beeldje weg
BBHBBMHa
;Sur
1
OPENT
VRIJDAG
29 SEPT.
IO UUR
IN
AHOY*
HELIPORT^
H1
■pr ROTTERDAMMER
2A
ZATERDAG 23 SEPTEMBER W7
ELFSHAVEN heeft langzamerhand een magische klank ge
kregen. Magisch niet alleen voor de ouderen, die Delfshaven
nog betrekkelijk welvarend kenden en er met weemoed aan
terugdenken, magisch ook voor WV'ers die er een toeristische
trekpleister in zien, stedebouwkundigen die er hun hart eens
kunnen ophalen, historici voor wie de geschiedenis het meest
spreekt, voor de „gewone man" die het een toppunt vindt van te
jan® dralen bij gemeentelijke autoriteiten en voör diezelfde autori
teiten omdat ze wel van mening zijn dat er wat moet worden
gedaan, maar niet weten hoe aan het geld te komen en w-ar te
beginnen.
Fraai materiaal uit
historie van stadjje
bijeengebracht
Verbinding
Schat-
Verloop
REUZEN
CADIADAGANS
JJEN van
mSbw
ie"?
OEFENINGEN
NOG DIENST
WËÈÊÊ&Ê
Vlooi plan
..Hermandad" op
seliijf gezet
I
Pagina 3
ten toon
REPRODUCTIE van een schilderij:
de inscheping op het beroemde
schip Speedwell, (aan het Westers
Havenhoofd) vaft de Pilgrim Fathers
die in 1620 naar Amerika vertrokken.
In Engeland moesten z(j hun Speed
well achterlaten. Zij stapten toen
over op de Mayflower.
tentoonstelling te zien), is men nooit
gegaan.
B De tentoonstelling belicht vooral
„groot Delfshaven" en West ver voor
de eenwording en vlak er na. Toch
zijn er over de oude stadskern Delfsha
ven veel kaarten, tekeningen e.d.
Delfshaven zeif dateert van na 1389.
B In dat jaar verleende hertog Ael-
brecht van Beieren, graaf van Hol
land, Delft het privilege een verbin
ding te graven tussen Rotterdam en
Delft. Daar waar de Schie de zeedijk
doorsneed kwam een sluis en rond die
siui*" ontstond de eerste bebouwing.
B r-
woon
rij'-
de
en tekeningen
>n van het oude
venzijn zeer tal-
i 1500 tot ver na
"jn ook vele foto's
uit de laatste jaren
/"AP DE AFFICHES \oor lie tentoon-
-tellill? „Erasinu- ontmoet Piel
Ilevii". -raat een beeldje afgedrukt
naarop Era-mus, toorbeeld tan een
groot Rotterdammer en Piet Uejit,
i oorbeeld van een groot inwoner \an
Delfshaven, elkaar de band geten
Het beeldje werd in 1885 in klei ver
vaardigd door de kunstenaar L. P.
Strarkee. liet diende al- middenstuk bij
een maaltijd die aan burgemeester Ve
iling Meinesz. de eerste van de verenig
de gemeente, werd aangeboden.
Later is bet beeldje in bron» gemaakt.
Waar het is gebleven weet niemand. De
mensen van bet Gemeente archief heb
ben overal gezocht, Mi-schien is' het
in bezit van de familie "Vening Meinesz,
misschien is liet ergens in bet -udhuis
en misscltien in de kelder- van mu
seum Boyinutis van Beuningen.
De wens die neet bet beeldje verge-
7.eld ging aan bet dinner, was dat bij
bet honderdjarig bestaan van de een.
wording (dus in 1985) bet niet nodig
zal zijn deze twee figuren Erasinus en
Piet Heyn nogmaals te laten opdraven
Piet Heyn nogmaals te laten opdraven,
met andere, woorden dat er dan man-
nen zijn gewee-t die nog belangrijker
waardoor vergelijkingen met oude
toestanden getrokken kunnen worden.
Voor al deze mensen, hoe hun inte
resse voor Delfshaven ook is gericht,
is de tentoonstelling „Erasmus ont
moet Piet Heyn" {Delfshaven werd
Kotterdam-West) zeker de moeite van
een bezoek waard.
De expositiezaal van het Gemeen
tearchief aan de Mathenesserlaan (geo
pend werkdagen van 10 tot 17 èn zon
dagen van 11 tot 17 uur) is niet uitslui
tend gericht op dat stukje Delfshaven
rond de Aelbrechtskolk, Voor- en Ach
terhaven, maar op het hele gebied van
de gemeente Delfshaven voor de an
nexatie door Rotterdam in 1885, een
gebied dat liep tot de- Gouvemestraat
en de Maas en tot aan Schiedam.
- Overigens is Delfshaven niet zo
oud, als zelfstandige gemeente althans,
als velen denken. Delfshaven werd in
1811 gevormd uit het toen aan Delft
behorende Delfshaven en Schoonder-
loo en eert deel van het ambacht Beu-
kelsdijk, Oost- en West-BlommTsdijm,
genaamd Cool.
De nieuwe gemeente1 Delfshaven
is het niet zo erg naar deen vleze ge
gaan. Er kwam werkeloosheid, de ha-
LIET paartje Reuzen Canadagunzen
dal in Blijdorp vertoeft is van
een grote zeldzaamheid. Eind 1966
kreeg de diergaarde de vogels van de
Wildfowl Trust te Slintbridge (Enge
land).
Ruim vijftig jaar lang verkeerden
biologen in de veronderstelling dat de
Reuzen Canadagans de grootste van
de ongeveer twaalf ondersoorten van
de Canadese gans was uitgestorven.
Men kende het dier tot voor kort alleen
uit oude ornithologische waarnemingen
en uit aantekeningen en verhalen van
oude jagers uit die gebieden in de.Ver-
enigde Staten waar deze ganzensoort
voorkwam. In diverse natutirhistorioelie
musea waren buiden van de dieren aan
wezig.
Enige jaren geleden echter werden bij
Amerikaanse watervogel!lefhebber- gan
zen aangetroffen die in verenkleed en
vooral ook in grootte sterk afweken
van de bekende Canadese gan/en. Ze
bleken afkomstig te zijn van Car! E.
Strntz, een bescheiden ganzenfokker in
Noord Dakota. Zijn vader was in 1893
de fokkerij begonnen met eieren (lie bjj
verzamelde in een streek in Noord Da
kota waar ook volgens andere gege
vens uit die tijd de Reuzen Cana
dagans leefde. Sindsdien zijn de eieren
generatie op generatie gekweekt.
Strutz bezat nog een oude vergeelde
foto uit 191), waarop de voorouders van
de ganzen die nu op il-e farm leefden
te zien waren. Volgen» hun kenmerken
zijn deze ganzen zuivere Reuzen Onnif
daganzen. Verheugend is het dat inmid
dels ook nog in het wild levende die
ren zijn gesignaleerd. Er zouden er nog
enige duizend tal 1-en leven.
De heer Strutz heeft van zijn dieren
enkele exemplaren afgestaan aan vogel-
heacherniings-organis-aties, waaromier
Wildfowl Trust. Ook zijn aanzienlijke
aantallen in liet wild uitgezet. In 1963
werden daar de eerste zeven jongen ge
boren. Blijdorp beeft er nu twee van.
B.O.
vert verzandde zodat minder schepen
konden binnenkomen en de een na de
andere branderij moest sluiten. Ty
pisch dat juist nu de enige nog
bestaande jeneverstokerij aan de Voor
haven, die van de firma Henkes, ook
wor/dt gesloten.
B Juist die financieel moeilijke
toestand deed het gemeentebestuur
van Delfshaven besluiten aan de ko
ning te vragen bij Rotterdam te wor
den gevoegd. Rotterdam wees het ver
zoek af in 1844 omdat het alleen maar
financiële nadelen zag.
AJB
de oudste, afbeeldingen
van Delfshaven dateert uit 1500.
De tekening heet „De drie Schieën".
Rechtsboven ligt Delfshaven met twee
fraaie poortgebouwen over de Voor
haven en sluizen. Links onder Over-
schie en links boven Rotterdam. Iets
daaronder was de plaats waar ter
dood veroordeelden werden opger
hangen. Het gebouw er vlakbij is
het Proveniershuis.
De beruchte „hoge brug" bestond
toen reeds, zij het in andere vorm.
rjff'
h* i f - -a»
ssgK-:-
ia» 3 £r*
ij&.f <i r--i—u.arca
B Ook de plannen van gemeentear
chitect Rose in 1858 werden als te
duur ter zijde geschoven. Het volgen
de verzoek kwam in 1866 van bewo
ners van de Gouvémestraat en omge
ving. Er heersten daar zulke slechte
woon- en hygiënische toestanden dat
die mensen wel graag bij Rotterdam
zouden willen.
Maar Rotterdam had net zelf de
meeste krotten opgeruimd en voelde
er niets voor weer zuike problemen te
krijgen.
'trfiilarj,
PvINSDAG verhuisde het Wel-
kom-Centrum van de Gerefor
meerde Kerk van Rotterdam-Zuid (Ka-
tendrecht) in de Zwederstraat van
nummer 52 naar nummer 50. Geen
grote verhuizing dus, maar wel een
ingrijpende verandering in pand num
mer 52.
Het bord „Welkom-centrum" is nu
vervangen door een ander bord, „De
Putse poort", het piepjonge buurthuis
voor de Bloemhof en omgeving. Direc
teur R. de Haan zwaait sedert begin
september de scepter over dit lang
zaamaan tot buurthuis omgebouwde
pand. Evangelisatie-predikant ds. C.
M. Boerma vestigde zich in de aanmer
kelijk kleinere behuizing op nummer
50.
Waarom nu deze verhuizing? Het
woord „welkom" is zo nauw met het
gereformeerde sociaal werk verbon
den, dat het buurthuis de indruk kon
wekken ais zou het een evangelisa
tie-instituut zijn. En dat wil ds. Boer
ma nu juist niet. Natuurlijk is het
buurthuis wel op christelijke basis ge
pland, maar voor het echte evangelisa
tie-werk is nummer 50 gereserveerd.
iid.:- r„- .„IJ;
O stelt men zich het toekomstige
hotel op het fort in De Hoek voor.
Een Neder-
jms landse schip-
koffertje per maakte
zich bij Namen (België) zo kwaad
tijdens een huiselijke twist dat hij
allerlei voorwerpen overboord in de
Maas begon te gooien. Totdat hij
merkte dat hij ook een koffertje
met al zijn spaarduiten in het wa
ter had gesmeten.
Zonder zich te bedenken dook hij
het na, raakte echter in moeilijk
heden en kon nog maar net op het
nippertje door een collega gered
worden. Het koffertje werd enige
tijd later opgevist.
W/ANNEER de bouw Va neen ho-
tel op het voormalige fort door
gaat, dan zal dat betekenen dat een
stukje historie in Hoek van Holland
voorgoed gaat verdwijnen. Zover is
het echter nog niet, want hoewel' de
hotelbouw op papier niet onmogelijk
lijkt, zullen er in de praktijk nog veel
moeilijkheden moeten worden opge
lost.
Zelfs wanneer men alle vergunnin
gen kan krijgen en dat lijkt op dit
moment heel wel mogelijk dan
blijft daar nog altijd de zaak van de
financiering. Een hotel zal immers uit
particuliere middelen gebouwd moeten
worden en de bedragen die daarvoor
nodig zijn zullen zeker in de tonnen
lopen. Daarbij komt dan nog de vraag
of een vrij korte exploitatie in bet
seizoen het geheel rendabel ,zal kun
nen maken.
0 Afgezien van dit alles dreigt ech
ter een stukje geschiedenis te verdwij
nen. Natuurlijk is men in de Hoek
gaarne bereid dit te ruilen voor een
modern hotel, maar het zal toch voor
al veel ouderen enige herinneringen
bezorgen. Bij de oudere Hoekse gene
ratie giJn or velen die op een of ande
re manier herinneringen aan „het
fort" hebben. Mensen die er gediend
hebben, of er alleen maar hebben ge
slapen.
Bij -die laatsten behoort de heer N.
Kortsmit, een bekende figuur in Hoek
van Holland in verband met veel ver
enigingsactiviteiten. Toen hij in 1904 in
Hoek van Holland kwam, stond het
fort er al een aantal jaren, want het
werd gebouwd in het einde van de
vorige eeuw. In de eerste wereldoorlog
was de heer Kortsmit weliswaar niet
in bet fort gelegerd, maar het'diende
wel als slaapplaats voor zijn onderdeel
in de onderaardse gangen.
Zijn herinneringen hebben echter
een meer practische oorzaak. Het fort
in Hoek van Holland was de oorzaak
van het ontstaan van de beruchte
„kringenwet", een wet die bepaalde
dat er binnen een bepaalde straal van
het fort niet gebouwd mocht worden,
en verderop alleen in hout en daarna
alleen met stenen onderbouw. De heer
Kortsmit woonde echter binnen de be
faamde straal in een stenen huis, het
enige van allemaal. Dit huis was na
melijk gebouwd voordat het fort
ontstond en het was oorspronkelijk
bestemd als overhetdskantoor.
Door de bouw van het fort mocht
er op de „Oude Hoek", 't tegenwoordi
ge zuidelijke strandcentrum, alleen in
hout worden gebouwd, zodat men daar
alleen huizen aantrof, die de indruk
wekten van zomerhuisjes. Dat was ech
ter niet het enige nadeel. Hoewel het
fort vrijwel nooit echt als verdedi
gingsmiddel voor de Nieuwe Water
weg is gebruikt omdat Nederland bui
ten de eerste wereldoorlog bleef, wer
den er toch regelmatig schietoefenin
gen gehouden.
De familie Kortsmit herinnert
zich die oefeningen nog best. Ze wer
den meestal in de morgenuren gehou
den en dan werd de hele „Oude Hoek"
gewaarschuwd, de ramen en deuren
open te houden. Desondanks .sneuvel
den er regelmatig ruiten en eenmaal
kwam bij de heer Kortsmit een heel
plafond naar beneden. Het pleit echter
voor de landsverdediging, dat er altijd,
meestal met eigen krachten, onmiddel
lijk gerepareerd werd.
Tijdens de schietoefeningen werd
ook het verkeer, hoofdzakelijk voet
gangers en een enkele paard-en-wa
gen, geheel stilgelegd. Daartoe werd
bij de Seinpost en bij de Witte
bootsteiger een soldaat geposteerd en
daarmee was dan de doorgang herme
tisch afgesloten.
Het fort werd intact gehouden tot
aan de tweede wereldoorlog, maar ook
toen heeft het nauwelijks dienst ge
daan. Omdat de geschutskoepels vrij
wel geheel uit koper en ander waarde
vol materiaal bestonden, is het fort
door de Duitsers ontmanteld in de
toop van de oorlog.
Tegenwoordig doet het fort nog
dienst als onderkomen voor de mare
chaussee en een klein detachement ma
rine, en dan nog alleen de terreinen
waarop een aantal gebouwen is opge
trokken. Onder het fort ligt een uitge
breid -gangenstelsel dat nog intact is.
INTERNATIONALE
CONSUMENTENBEURS
Daar is de spreekkamer van ds.
Boerma, de evangelisatie lectuur en de
administratieve rompslomp van het
buurthuis ondergebracht. Willen de
buurtbewoners de dominee spreken,
dan kunnen ze op 'nummer 50 terecht.
Bij de „buur", de Putse poort, wer
ken momenteel directeur De Haan en
zijn tot nu toe enige medewerker,
jeugdleider S. P. Visser, hard aan een
bij de buurt passend programma van
aktiviteiten. De jeugdclubs, jongeren-
en bejaardensociëteiten, de fotoclub,
de vogelpietenvereniging en de kara-
te-ploeg zijn al gestart in het nieuwe
seizoen.
Sommige van deze clubs waren de
eerste stappen van ds. Boerma in de
richting van het buurthuiswerk. Zijn-
kerkelijke arbeid als evangelisatie-pre
dikant zou echter bij de vele werk
zaamheden verbonden aan het buurt
huiswerk zwaar in het gedrang zijn
gekomen. Daarbij komt dat de evange
lisatie-arbeid en het buurthuiswerk
een totaal verschillend karakter dra
gen.
RmTFRnAM/RD HOFPLEIN
ir-ir atnii 1 p<lunjm"- »_u „v i,y, mÓSI
Vla JL
m
TfEN WAAR drama aan de water-
*-J kant Ais zo'n zwaan ten eerste
het deeg onder je handen weg pikt
en ten tweede ook de vis nog van
de dobber haalt Wat doe je
er tegen? Naar de visboer gaan,
dan heb je toch wat
HET Staatsblad van 4 december 1885
waarin Koning WUlem de Derde
de samenvoeging van Rotterdam en
Delfshaven tot een nieuwe, gemeente
Rotterdam hekend maakt.
m Pas in de tachtiger jaren werd de
belangstelling voor Delfshaven wak
ker. Directeur van gemeentewerken G-
J. de Jongh ontwierp in 1883 een schit
terend uitbreidingsplan waarvan kaar
ten op de tentoonstelling te zien zijn.
Evenals van zijn gewijzigde plannen
van 1887.
B Gelukkig zijn ze niet uitgevoerd
want een groot deel van wat nu be
bouwd is in het westen zou havens
zijn geworden. Koning Willem de Der
de besloot in 1886 ondanks tegenkan
ten- van diverse zijden tot de eenwor
ding. Het was niet de laatste annexa
tie.
B Zover ais de heer De Jongh wilde,
namelijk de annexatie van Schiedam
waarvoor hij m de jargn 1919-1930
serieuze plannen ontwierp (ook op de
TA ET mannetje dat naast ons
stond op het midden-
ha Icon van lijn 5 zei zorge
lijk: Azzu °t non mijn vraag,
dar benne me door de zomer
heen. Somber weertje, hè, de
laaste dage. Niks an, hè?
Allemaal nattigheid wat de
klok sla. En me dak is ook
weer lek. Me Rebbe gistere-
avend met de perreplu op
zitte ete, bij wijze van spreke
dan natuurlijk. Maar goed,
wat doen 'n mins 'ran. Me
vrou zee: Zou jij nie is op dak
klimme en gaan rippereere?
Maar kijk, daar bin ik nou
net nog geen goeije doen
't zeiver voor. Ik bin handig,
maar nie zö handig. Kleine
ripperasies doene me altijd
zellef. Maar voor die grote
dinge as 'n dak heb 'k liever
'n vakman. Nie, daddeme die
kenne krijge, welnee, maar as
me vrou over 't dak begin,
zeg 'k gewoon: Dat mot de
vakman doen. En omdaddeme geen vakman kenne
knige, blijf 't dak lek. Duidelijk?
Nou. eerlijk, na vorige week vin 'k 't nie eens
zo erreg meer. Azzie lees, asdat de gemeente
begroting ook zo lek i$ as 'n zeef, dan zeggie
makkelijk: Wat ken mijn dat dak schele? Of hebbu
't nie geleze?"
We zeiden: Jazeker, en of!
JIJ zei: „Zeker ook geschrokke, hè? Nou op
't gemeentehuis benne ze dat nie. As ik nou
burregemeester was, hè, dan riep ik de here van
de krante bij mekander en zee ik: Here, 'n ogen-
blikkie assublief. Me zitte in de penarie. Me hebbe
nie goed huisgehcuwe. Me hebbe meer uitgegeve
danneme hebbe ontvange. Maar doen ons nou
'n plezier en schrijf d'r nte over. Laan me 't nou
onder ons hotline.
Kijk, dat zou 'k nog rejeel hebbe gevonde ook.
En wat is 'r nou an 't handje? Het staan uitgebreid
in de krant. En onwillekeurig trekkie je dat as
Rotterdammer an. Je zit nou te prakkizeere: Hoe
kenne me dat allemaal oplosse? Motte me allemaal
ons spaarpotje lèeghale en 't geld naar de ont
vanger brenge? Want 't komp netuurlijk op onze
Rotterdamse kop neer. Of nie soms?
Wat mijn nou intresseer is, hoe ze die honderd
millijoen bij mekander krijge. 't Mot toch betaald
worre. zou 'k zo denke. De minse motte toch d'r
loon hebbe. Of benmi dat nie met me eens?"
We zeiden: Uiteraard.
JJIJ zei: „Nou is me buuman op 't gemeentehuis.
Hij heb daar een of andere baan. en is daardoor
nogal goed geïnformeerd, as 'k 't goed hep begrepe.
Ik zee tege me buuman: Ister nou 'n kans, dadde
ze jullie an 't eind van de maand nie betale? Hij
zee: Man, laan je is nakijke. Netuurlijk nie! Alles
gaan gewoon door, Ik zee: Hoe ken dat nou met
zo'n tekort? Hij zee: Daar mot je je niks van an-
trekke. D'r is niemand, die d'r wat van mei-rek.
Dach-ie nou heus, daddeme ons d'r op 't ge
meentehuis zorrege over make? Niks hoor, me
lache eve hard as anders, teminste as d'r wat te
lache val.
Gek, hè? Of nie soms? De gemeente hep honderd
millijoen tekort en ze doene net of d'r neus bloei.
Mooi, hè? Mottu dalijk is doen as 'r in de porte-
men.ee van u vrou geld mankeer. Maar dan is
leije in last, hè?
Afijn, binnekort gaan 'k naar de burregemeester
om 'm te vrage hoe die 'm dat kunsie lever.
Honderd millijoen en je eige d'r niks van an-
trekke! Alles gewoon door late gaan. Ik zou
hé, conducteur, stoppis' effe, ik mot d'r hier
ommers af!"
De Rotterdamse Politiekapel Her
mandad heeft een langspeelplaat
opgenomen voor het merk Omega.
De plaat bevat „typisch Rotter
damse" liedjes zoals Ketelbinkie,
de Sparta Mars, Metro Mars. „Als
het water in de Maas maar eens
bier was", „Hand in hand kamera
den" e.d.
Het orkest staat sinds 1951 onder
leiding van Dick Koster. Herman
dad speelt in de hoogste klasse af
deling Nederlandse federatie van
harmonie- en fanfaregezelschap
pen. Op het concours in Arnhem
kreeg Hermandad een eerste en
een tweede plaats.
Het orkest maakte diverse buiten-
lanse toumee's.
De langspeelplaat kost 11,90,
