TRANEN OVER BIESBOSCH
Het laatste bedrijf (3)
flypertnodern gebouw moet straks
$oor tuinder drempelvrees sorgen
A1
KRITISCHE
NOTITIES
E]
E
ttf rotterdammer
lichte verbetering in sinds gemeentearchivaris drs.
R. A. D. Renting vond dat het archief „open"
moest. Het nieuwe arehiefgebouw achter het
huidige (over dik een jaar wordt het in gebruik
genomen) zal daarin een grote rol spelen.
DE ZAAK ES
HEP EN ROER
VOLGEND JAAR
OOK-MUSEA
SANERING
Rijtttnon A-revue
Geen drempels
Keuken
EXPOSITIES
TTRANEN zullen vloeien nu
1 Rotterdam en de provincie
Noord-Brabant hun grijpgrage
arm uitstrekken naar een van
Neerlands mooiste natuurge
bieden, De Biesbosch.
KEES RIJKHOEK
LEGDE UNIEK
NATUURGEBIED
IN BOEK VAST
Afsluiting
Intekenaars
mms
188
13
Teamwork
Winstpunt
ZATERDAG 11; OKTOBER 1969
PAGINA 3
voor archiefwerk wordt uitgetrokken
en er daar ook meer cultuurbesel is.
r 1
ROTE belangirteUinK voor de
gratis kaartjes...
ikirastdag nu voer de massa cüe afkomt
op «en „kaartje yoor niks" vulTenedkaar
aan.
men.
Drs. Renting is er gelukkig mee en
tevens trots op: ..Zolang je in 't ver
borgene leeft, kent men je niet. En
dat beeft voor het archief te lang
geduwd. Er zit nog zo'n schat van
gegevens in het archief en er zijn
nog zoveel mogelijkheden om leuke,
interessante dingen te doen, dat het
gewoon nodig is dat we meer naar
buiten komen".
Zelf is hij bepaald niet het type
cat men in 't algemeen van een archi
varis heeft. Geen „boekenwurm" die
zijn werk doet in een donkere ka
mer, bedolven onder akten en zo.
Zelfs als hij dat zou willen, zou het
niet gaan. De tijd voor diepgaand
studiewerk heeft een gemeente-
arcMvaris van een stad als Rotter
dam nu eenmaal niet. Hij is meer
een soort manager, die van alles te
doen heeft. Veel reizen is daarvan
slechts één kant.
Onlangs was hij in Boekarest en
daar bleek hem dat Roemenië en ook
de andere landen achter het IJzeren
Gordijn in hun archieven technisch
veel verder zijn dan wij. Nederland
ligt ver bij hen achter. Dat komt
omdat er in die landen meer geld
Jaloers is hij echter slechts ten de
le, want Rotterdam heeft beslist geen
klagen. De Maasstad heeft een van
de grootste stadsarchieven, groter
dan vrijwel alle rijksarchieven zelfs.
Wat aktiviteiten en personeel aan
gaat dan. Rotterdam is ook de eerste
stad die zo'n hypermodern gebouw
krijgt (dat nu in ruwbouw klaar is).
Een „open" archief. Dat wil drs.
Renting dus. De deur moet „open" en
dat betékent dat de monumentale
deur van het arctöefpand. vervangen
moet worden door een glazen entree.
Drempelvrees moet worden weggeno
men. En achter die entree moert het
archief de mensen wat te bieden heb
ben.
Hoewel het bezoekcijfer de op
gaande lijn te pakken heeft, is de
groei nog maar gering. Per jaar zo'n
8000 bezoekers van tentoonstellingen
en ook nog eens een kleine 3000 die
komen voor onderzoekingen, bijv. ge
nealogische (stambomen, men kan er
tot rond 1300 teruggaan)" of weten
schappelijke zaken.
Maar het is wel zo dat drs. Renting
en zijn mensen steeds dezelfde bezoe
kers terugzien bij exposities en ook
in de studiezaal. „We moeten meer
Rotterdammers zien te bereiken",
vindt de heer Renting.
topstukken uit het hele land bijeen
te brengen, als het kan stukken die
in zekere zin iets met Rotterdam te
maken hebben. Voorbeelden: het
Smeekschrift der Edelen, de stukken
van de Unie van Utrecht, de afzwe
ring van Philips II en het stuk waar
in Rotterdam stadsrechten worden
gegeven.
Een andere kant van de educatieve
taak van het Gemeente-Archief is
het uitgeven van boekjes e.d. Het
afgelopen jaar waren dat er wel tien.
Op stapel staan op dit moment een
gids die handelt over de gehele in
houd van het archief en een nieu
we uitgave van het bekende Rotter
damse stratenboek van Moquette en
Droogendijk,
In opdracht van het gemeentebe
stuur levert een van de archief-
functionarissen ook van tijd tot tijd
feitelijke beschrijvingen van belang
rijke projekten die tct stand zijn
gekomen: Botlek, Europoort, Metro
enz.
Maar primair blijft toch de taak
het opbergen en bewaren van stukken
die archief-waarde hebben. In het
nieuwe pand komt daar een lengte
van 15 kilometer opbergruimte voor
beschikbaar (momenteel heeft men
12 kilometer). Alle gemeentelijke
diensten en bedrijven (dat zijn er
ongeveer veertig) zullen hun ar
chieven er heen brengen, o.m. ook de
oudere akten van de burgerlijke
stand. Eerst echter zullen die ar
chieven moeten worden gesaneerd.
Drs. Renting:/ „Van de meeste kan
negentig procent wel weg".
Plaats en ook meer ruimte krijgen
in het nieuwe-pand verder de pren-
tenverzameling, het restauratie-
atelier en het foto-atelier. Later
misschien een film-atelier, want
het opbouwen van archieven door
middel van films (zoals oude wij
ken, de haven, het openbaar ver
voer) ziet drs. Renting in de toe
komst ais een van de dingen die
het archief eveneens zal moeten
gaan doen. Ook het bewaren van ge
luidsbanden van belangrijke onder
werpen zal steeds meer aandacht
moeten krijgen.
Vernieuwingen nu en vernieuwin
gen later voor het Gemeente-Ar
chief, dat aan de verbetering van
RCHIVARIS Renting voor „zijn"
nieuwe archieftorengebouw
zijn image werkt. Drs. Renting is er
blij mee dat het gemeentebestuur al
tijd veel voor het archief voelt.
Met name was dat zo bij wethou
der Schilthuis en nu ook bij burge
meester Thomassen, die er verant
woordelijk voor is. Over hem zegt de
heer Renting: „Die burgemeester
heeft de eerste paal voor de uitbrei
ding geslagen, logisch dat hij het ge
bouw gaat openen ook".
LUCHTHAVEN De beleidsnota
over de luchthaven, die eindelijk in het
openbaar kwam, bevatte nauwelijks
meer geheimen. „Iedereen" wist het al
lemaal al en velen hebben al tegen de
(eventuele) plannen gefulmineerd. Dat
behoeft met te verwonderen we heb
ben het eerder betoogd want voor zijn
vliegveld moest Rotterdam altijd vech
ten, evenals tegenwoordig voor zijn ha
ven. en industriële ontwikkeling... On
der de dekmantel van B. en W. denkt
directeur ir. Brouwer nu hardop aan de
uttbreóding benoorden de Doeokade,
die leen stuk van Berkel en Rodenrijs
km vergen (Overeenkomst met Rijn
poort,..). Is dat nu net zo vrijblijvend als
Plan 2000+ Het wordt rijd dat de
gemeenteraad er eens iets van zegt. Be
denkelijk blijft dat het stuk niet eerder
is uitgebracht en dat de zaak zo zweve
rig wordt gehouden. Al-leen misschien
riet voor de Kamer van Koophandel;
want die komt binnenkort met een „noti
tie" over de toekomst van „Rotterdam
Airport". Misschien een kritische?
GEEN PAKKERD PvdA, PSP
en PPR in Roterdam zullen voor de
tomende verkiezingen samenwerken, is
fee weck meegedeeld. Hoe? Dat staat
nog niet geheel vast, men overlegt nog,
bet is nog maar een principebesluit.
Wel bekend is dat er geen gezamenlijke
kandidatenlijst zal zij-n, ook geen geza
menlijk. programma. Wat blijft er dan
aog over? De programma's zullen in
vele oprichten overeenstemmen, zo
werd gezegd, 't Lijkt allemaal wat scha
mel en over het waarom kan men wel
vermoedens hebben: Omdat er geen
progressief Akkoord (PAK) in zat, dat
PAKte niet zo...
LEEFBAARHEID Laten we let
fer weer eens over hebben. Serieus en
aaar aanleiding van opmerkingen, die
Kamer van Koopbandelvoorzitter Foc-
kema Andrea deze week maakte. Zou
bet mogelijk zijn bet publiek geldelijk
Ie interesseren voor bepaalde aspecten
van leefbaarhddsverbetering, die
meestal naar de overheid worden verwe
ten? Hij noemde bestaande voorbeel
den als de Stadion Feijenoordaandelen
®et recht op een vaste plaats, idem
Euromast. En hij suggereerde een derge
lijke gang van zaken met betrekking
van een centraal taxinummer, een zaak
die moeilijk van de grond komt. Toch
iets om te onthouden, maar wie doet
daadwerkelijk iets? We rijn zo gewend
aan de overheidszorg...
ZF.F.R GROOT Gigantisch van
formaat rijn de drie „wolkenkrabbers",
die in Rotterdam-West zullen verrijzen.
Voor wie begon te vrezen, dat deze
Bfootse plannen met zonden doorgaan
kwam er -deze week opluchting. De
bouw begint, als eerst de Fordgebouwen
maar eens weg willen zijn. Dat doet
denken aan -de bedrijven, die in de
Eeuvehaven moeten ruimen voor het
Wereldhandelscentrum. Dat komt er ze
ker, want de grote kantoorgebouwen
rijn als „aanvulling" bedoeld, En dus!
Zou het complement er dan eerder zijn
dan de feitelijke oorzaak daarvan? Dat
®Mwoond moeien B en W van Rotter
dam geven.
De „afbraak" ging intussen rustig werd geen stroom meer verstrekt. Op
door. Van 23, uur tot 5 uur's morgens zondag reden geen trams meer. Op
ZESDE JAARGANG nr. 32 Teksten
Bram Oostenrijk, Harry WiUemsen,
Zeltie Leeuwenburgh, J. v, Rhijn, Kees
Cornelisse Illustraties Ary Groene-
veld, Henk Hartog, Kee» Kijkhoek, J.
v. Rhjjn.
TV/"AT er vandaag, zaterdag 11 okto-
V* ber, gebeurt in de diverse Rotter
damse theaters en dë Doelen heeft de
schijn van een krampachtige poging om
toch nog publiek naar binnen te krijgen.
Als het dan na jarenlange jeugd festivals,
publiekwervende acties met jeugd-
paspoorten, gereduceerde prijzen voor
bejaarden. voor persorteelsabonae-
mentshouders, voor scholieren, studenten
enfin wie met,' nog steeds niet gelukt i*
om CULTUUR te pompen in van wel
vaart, dus materie verzadigde Rotterdam
mers en omtrdkbewoners, dan maar voor
niks.
Eerst kregen de culturele revolutionai
ren diezelfde kans in een gratis serie
evenementen op het gebied van de mo
derne kunst in de Lantarenreeks, van
daag rijn het weer 15.000 andere Rotter-
dammers.
Zij stonden vorige week in de rij van
half zeven af. Er hebben rich taferelen
afgespeeld als bij een uitverkoop, alsof
de laatste restanten kunst aan de man
werden gebracht. En dan is het altijd
druk. Datzelfde gebeurt ook met kerkge-
bouwen die men laat schimmelen tot er
geen hond meer komt. Op het moment
dat dan de sluiting glashard wordt aange
kondigd, loopt men te hoop.
Staan we nu aan een kunststerfbed,
voor een boedelverkoop, een krampachti
ge stunt of alleen maar een geintje om
dat er zoveel kunstgeid op te maken
viel?
TT ET organiserend brein achter de
kl „Fijn voor niks uit-shmt" is Willy
Hoekman, directeur van de dienst Kunst-
gelionwen. En op zijn kantoor in De Doo
ien is niets te merken van een kunstlij
kenlucht.
„Ik geloof niet in drempelvrees bij hc-
publiek. Ik vind dat een dubieuze uit
drukking. Er bestaan geen drempels. Die
worden alleen aangebracht door het pro-,
dukt dot gegeven wordt. En Rotterdam
met rijn ene schouwburg heeft nu een
maal een te klein aanbod. Het menu op
-theatergebied in Rotterdam is klein, In
De Doelen lukt dat wel. Daar komen alle
groeperingen aan bod. Het vorig weekein
de trokken we van vrijdagavond tot zon
dagavond 10.000 mensen naar de Doelen
zalen. Naar Serb Gaaikema die veel te
kort bier is, naar Led Zepplin, maar ook
de wagen. Maar we hebben het wel ver
pakt met die rondleidingen en toelichtin
gen."
Bij het begin van een nieuwe Rotter
damse traditie die kan worden opge
bouwd omdat hier de meeste theaters en
kunstgebouwen ressorteren onderde
Dienst Kunstgebouwen een voor ons
land unieke situatie kan men zich
afvragen of een gerichte uitdeling van
'kaartjes niet meer effect bad gesorteerd.
Zoiets als kaartje in bet loonzakje of bij
de a.o.w.-uitkering.
XTET antwoord is dat men dan nooit
Al zeker is of de mensen wel willen
komen. Als ze eenmaal in de rij hebben
gestaan willen ze ook waar voor hun
moeite hebben. Dan komen ze weL Maar
dit is duidelijk niet opgezet als een soort,
uitverkoop, een wanhoopspoging om de
gunst van het publiek te krijgen.
Het idee dat twee jaar. geleden al is
geboren- bij het hoofd van de pubbekor-
ganisatie, van de Dienst Kunstgebouwen.' -.
de heer lansen, is er vooral op gericht
om iedereen, niet alleen de deelnemers
aan festivals of. de gewone- schouwburgbe-
zoeker, in contact te brengen mei de
gebouwen, maar ook met de bespelers, -
met musici, acteurs of balletdansers en
cabaretiers. Om "ze niet alleen een
voorstelling voor te zetten maar ook iéts
!e laten zien. van de keuken waarin het'
memi is klaargemaakt. -
Dat voor Rotterdam dat menu nog te
mager is om hét voor-dok-wat wils. waar
te maken maakt juist dot velen-toeh.thuis
blijven, is de mening van drs. W. Hof-
man bij wie altijd cubour en economie
hand in hand blijven gaan.*„D® dag van
de kunst" •vorig jas», afgestemd op een
kleine groep geïnteresseerden, de gratis i
Moeite wordt daar echt wel aan
besteed. EIlc jaar een paar exposities.
Niet van die starre met uitsluitend
oorkonden achter glas, maar Iris uit
gebeelde onderwerpen, opgefleurd
zelfs door bloemen. Dit jaar waren
dat tentoonstellingen over Johan van
Oldenbamevelt en de Remonstranten.
Met Kerstmis gaat eén expositie over
spotprenten van Rotterdamse ge
meentebestuurders uit het verleden
open (een vergrote versie van hetgeen
reeds in de hal van het stadhuis te
zien is geweest).
Volgend jaar wordt dat met deepe
ning van het nieuwe gebouw slechts
één expositie: een heel goede. Drs.
Renting heeft het plan archivalische
Tranen ook als symbool op de om
slag van het boek van fotograaf Kees
Rijkhoek „De Biesbosch niét langer
een bos van biezen". Dit boek met
vijfendertig schitterende foto's van
de auteur en een aantal tekeningen
EN voorbeeld van een der Illustra
ties uit het Blesbosehjboek.
v
AKTOBER 1944: Het Delftse
kt bootje was „in ere hersteld." Van
de Coolhaven vertrok elke dag een
zolderschuit, die passagiers naar
Delft (en naar wij menen ook naar
Den Haag) in de richting van Delft
vervoerde. Da zitplaatsen bestonden
uit vaten en kisten.
Ook naar andere steden werd der
gelijk „noodvervoer" georganiseerd.
In november begon een paardeomni-
bus maar Den Haag te rijden.
Als u de foto goed bekijkt, zult u
zien dat een aantal passagiers het ge
zicht bedekt. Hadden zij iets te ver
bergen?
'N verder in die dagen: Uit een
Duitse publicatie bleek dat de be
zetters er achter waren gekomen, dat
door Nederlanders die nog over een
auto beschikten op de buitenwegen
veelal misbruik werd gemaakt van
het Rode Kruis-teken. Wie het Rode
■kruis-teken op zijn auto wilde ge
bruiken als een beveiliging tegen
Britse bommenwerpers, diende hier
voor toestemming te hebben van de
Ortskonrmandantur.
van de Dordtse kunstenaar Wim Jan
sen legt de schoonheid van dit unie
ke natuurgebied vast voor het nage
slacht.
Foto's die plekjes, laten zien,.die
straks als het Haringvliet ;is afgeslo
ten, voor goed onder water komen te
liggen. En dan komt Rotterdam, dat
er vier grote- spaarbekkens voor
drinkwater wil situeren.
De 37-jarige fotograaf heeft niet.
alleen de foto's: van het boek, dat hij
ziet „als een herinnering aan wat het
was" voor zijn rekening genomen.
Hij schreef ook een deel van de
tekst, waarvoor hij lange gesprekken
voerde met kooikers, vogelwachters,
vissers, griendwerkers en boeren.
«09
mooiste piekjes op de gevoelige plaat
vast te leggen. Stuk voor stuk zijn de-
foto's Imponerend. Of het nu een
„plaatje" Is van een veestal, de onder
gaande zon of van de Groene Hel,
het centrum van dit natuurgebied.
Dit alles gaat verdwijnen, want-
met de afsluiting van het Haringvliet
waarmee volgend jaar een begin
wordt gemaakt, wordt het verschil
tussen eb en vloed genivelleerd. Dan
zullen ook de flora en de fauna die
er nu leven, verdwijnen en plaats
maken voor andere.
,,De' Biesbosch niet langer een bos
van biezen" zaT dan de enige herinne
ring zijn. Het boek is uitsluitend te
bestellen door overschrijving van
ƒ10,50 op giro 1804596 ten name van
Kees Rijshoek in Zwijndrecht. -
Daarnaast maakte hij de lay-out
van het boek en gaf het zelfstandig
uit. Om dit te kunnen doen, heeft hij
eerst drieduizend kaarten bezorgd
aan boord van schepen in de jachtha
vens rondom de Biesbosch.
Het resultaat was een lijst met vijf
honderd intekenaars, waardoor de
kosten van de uitgave voor een groot
deel waren gedekt.
Verder bevat het boek enkele arti-
kelen over de historie van De Bies
bosch. De inleiding en het slot zijn
geschreven door de heer C. J. van
Roosendaal, terwijl de heer A. van 't
Hoff een hoofdstuk over een biologi
sche speurtocht voor zijn rekening
nam.
Voor het fotografen-oog van Kees
Rijkhoek, die reeds jaren in De Bies
bosch komt, was het niet moeilijk de
CHRIJVER Kees Rijkhoek:
deed alles zelf
het dak van het Capitol Theater
werd een windmolen geplaatst voor
het opwekken van elektrische
energie.
Een poging van het gemeentebe
stuur om een aantal Rotterdammers
naar Drenthe te zenden voor het
rooien van aardappelen, mislukte. Er
ging bijna niemand. Het feit dat de
illegaliteit tegen deze „verdachte wij
ze van werkverschaffing" gewaar
schuwd had weerhield zonder twijfel
veel mannen zich te melden.
naar een «how met' „Zwarte Leen". De
Doelen krijgen we toch altijd wei vol.
Nee, waar het ons op. deze dag om gaat
is: om; ook weer:.eens. wat ander publiek
te krijgen. En dat rijn dan. niet de haven
arbeiders, maar net zo goed mensen, uit
andere maatschappelijke, niveaus. Dié ko
men ook niet. Het: is bij de verkoop van
■de gratis kaartjes al duidelijk geworden
dat we voor 75 pet. ander publiek krij
gen. Iemand die normaal naar een Pro-
meaiadeconcert komt, gaat toch niet om
zes uur in de rij stamt voor een "kaartje
dat anders ƒ3 koet? Mensen die het cul
tureel laten afweten ritten in alle mi
lieus.
Het winstpunt van zo'n stunt?
Jé brengt de hele zaak eens in-rep en
roer. Als er 15.000 mensen een kaartje
hebben wordt er in. honderdduizenden
gezinnen over gesproken- Wij wilden hij
de opening van liet seizoen open hof
houden. Volgend jaar hoprat we ook de
musea daar bij te betrekken. Want het
moet wei een soort traditie worden. Er
zit in zo'n actie ook een sportief element.
Er is-weer eens wat te heieven. Twee
repetities in De Doelen vaat het Philhar-
monisch en de Nederlandse filmvoorstel
ling in De Doelen naast de bezoeken
achter de schennen van de schouwburg
bleken even goed aftrek te hebben als de
concerten en voorsteSlingen zelf, Het ghtg
dus niet alleen om die gratis voorstelling.
TNAT we dit hebben kunnen doen ia
ook wel een gevolg van teamwerk.
Die repetities werden zonder enige moei
te naar de zaterdag verplaatst» ook al
gaal nu net een Japanner, Hineyuki Iwa-
ki, bet orkest dirigeren.
Is de situatie in Rotterdam slechter
dan in Den Haag of Amsterdam? „Wij
liggen zeker voor op Den Haag. Amster
dam is natuurlijk een punt apart. Mijn
eigen produktic Sweet Charity daar
elke avond sinds 18 juli praktisch uitver
kocht in Carré waar zo'n 1200 mensen
ingaan. In Luxor konden we maar een
paar weken staan". Het zal veel beter
worden als het Kof pleintheater geopend
is waar dan seriebespelingen kunnen ko-
Wat kost zo'n gratis kunstdag nu?
„Aan directe kosten niet meer dan
15.000. We hebben geadverteerd. Wc
Itebbcn de Kunstagenda in 100.000 extra
exemplaren verspreid. Die repetities
moesten toch gehouden worden. Ik beb
er niet een» een aparte subsidieaanvraag
voor de raad van gemaakt. In wezen ben
ik een geweldige tegenstander van „gra
tis". Je spant eigentijk het paard achter
Beide hebben tot doel de Rotterdam-;
mers bewust te maken dat cultuur naast
de deur te vinden is. En dan is dé snor
van Tom Mandeis' Borusnreaiie even-,
goed cultuur aJs de snor van meneer die
bij Nieuw Rotterdams Toneel op jaebt
gaat. En Zwarte Leen komt dan naast
Edo de Waart te struin.
Dan wordt een" uitlating in een rapport
vande toneelgroep Proloog die stelt dat
„kunst eenvoudig aiet bestaat voor grote
groepen in de samenleving" en „grote
groepen in de samenleving bestaan een
voudig hiel voor de kunst"een zwevende
bewering»
In de beeldende kunst blijken deze,
terreinen veel gemakkelijker te doorbre
ken dan bijvoorbeeld bij toneel. Vormen
«h pop-art, stapelkunst, maar ook swigra-
fieën en kinetische óbjecten hebben er
hun plaats.
Als er eens iets veranderde saa. de
publieke opvatting omtrent kunst als een
heilige boe die op het cultuurmerai van
weinigen voorkomt, zon dit ai een groot
winstpunt rijn van de gratis kumttdag.
Dat is de filosofie die erachter steekt.
