99
99
Lucht zuiver houden
iiigiiii
j
Nieuwe torens
voor 19
jtssr
was het oude '^Rotterdam!
H
jp Harderwijk trainen tie zes dolfijnen
voor Rotterdams nieuwste attractie
n
Enige drijvende
ter werelds
ac9it maal per
clag een show
1 li
FLAZA
m
18
niiHiH
pi
llS
li
lift'
li
1
DE ZES voor het Rotterdamse dolfinarium bestemde dolfijnen
hebben er in Harderwijk hun eerste trainingen op zitten. In
de met kunstmatig vervaardigd zeewater gevulde bassins wordt de
zilvergrijze dieren eike dag gedurende een paar uur steeds wat meer
bijgebracht. Volgend jaar mei moeten ze met z'n zessen een perfekte
show kunnen brengen. Dr. W. H. Dudok van Heel leider van hot
dolfinarium in Harderwijk en ook de man die het Rotterdamse
projekt begeleidt is ervan overtuigd dat 't lukt: „De training
gaat bewonderenswaardig, het niveau van de show zal en moet
trouwens op een hoog peil liggen."
Verse dieren
■i mm
Spectaculair
Een miljoen
EUROMAST EN LUCHTHAVEN
9
T) OTTERDAM wordt verrijkt met torens en torengebouwen.
die eerste groep horen uiteraard de nieuwe Euromast en
nieuwe verkeerstoren op de Luchthaven Rotterdam.
Bij
de
Rijnmond-revue
KEIZER
inii
IS
#$L
'.®IS
Ésr
Pir
asm
.MÈr
Aki
pg BOTTERPAMWL-R
Pagina 3
2 A
ZATEROAG 18 OKTOBER 196?
DOLFIRODAM
a
Een dolfinarium in Rotterdam dus:
een attraktie waaraan de NV Euro
mast zich heeft „vertild", maar dat
rond de manifestatie C'7Q door het
gezamenlijke Rotterdamse -bedrijfsle
ven toch van de grond is gekomen.
De, NV Do'firodam is ervoor opge
richt en die hoopt eind deze maand
nog de opdracht voor de bouw van
het drijvende dolfinarium bij een
aannemer te kunnen plaatsen.
Het is inmiddels definitief dat het
dolfinarium blijvend voor Rotterdam
zal zijn. Tijdens C'70 en enkele jaren
daarna (totdat de bouw van het We
reldhandelscentrum dat onmogelijk
zal maken) zal het in de Leuvehaven
liggen. Misschien dat de Parkhaven
de uiteindelijke ligplaats zal worden.
Dolfirodam (na Dolfinarium en
Dolfirama in Zandvoort bleven er
weinig andere namen over) zal
bestaan uit een 45 bij 32 meter grote
hal, bestaande uit een drijvende pon
ton met bassins e.d. en daar omheen,
op aan elkaar gemonteerde dekschui
ten geplaatste tribunes voor ongeveer
1600 mensen. Uniek wordt het in zo
verre dat 't het enige drijvende dolfi
narium ter wereld zal zijn.
£|0MMIGE mensen krijgen hij het horen van lie? woord „mercaptaan" al een zeer
nare lucht in de neus. Terecht, want diverse malen kwamen in het verleden
door deze produkten, die de Chemische Fabriek Vondelingenplaat verwerkte, stank-
golven los.
Het is echter ook deze industrie ernst met het streven er voor te zorgen dat zulke
luchtjes niet tot de bevolking doordringen. Daarom w erd in 1967 een speciale oven in
gebruik genomen ter volledige verbrunding van de afvalgasseu der mercaptanen. Voor
dien geschiedde de verbranding in de z.g. fakkel, maar dat was niet volledig.
„Bovendien werd onlangs een speciaal afvul gebouw in gebruik genomen, waarin
•Ho anerca ptan e np ro d uk ten, ook de sterk riekende gasodoriseringsmiddelen, in de
daarvoor bestemde emballage worden overgeheveld, zonder dat er ook maar een
spoortje buiten het gebouw kan konten.**
Aldus staat het beschreven in „In geuren en kleuren", personeelsblad van \onde»
lingenplaat, dat ook bijgaande foto van de afvul installatie der mercaptaanfakriek laet
Voorlopig denkt men aan minimaal
acht voorstellingen per dag zolang '70
draait, tegen populaire prijzen in elk
geval. Minder dus dan de drie gulden
die Harderwijk voor een volwassene
vraa-gt. De investering van de ruim
anderhalf miljoen gulden hebben het
bedrijfsleven en het gemeentebestuur
met een subsidie uit de miljoenenpot
voor C'70 reeds bijeengebracht.
De voor de Rotterdamse Dolfij
nen-show bestemde dieren zijn „vers
gevangen". Vier weken geleden heeft
de heer Dudok van Heel dè dolf.j-
nenkenner van ons land en daarom
door Rotterdam gevraagd ze uitge
zocht bij een dolfijnenvanger in Flo
rida (Verenigde Staten).
„Ik had 'm gevraagd of hij er een
aantal wilde vangen' en toen ik aan
kwam was dat al gebeurd. Ik heb de
beste dieren eruit gezocht, allemaal,
schat ik, tussen de acht en tien jaar
oud. Enkele jaren volwassen dus. Met
een vliegtuig zijn ze, in hangmatten
liggend, hierheen gekomen. Gelijk
met drie zeeleeuwen, die ook op het
programma in Rotterdam komen te
staan."
Dr. Dudok van Heel heeft biologie
gestudeerd en zich vooral verdiept in
de walvisachtigen (en van die groep
dan weer de dolfijnen;. In 1362 pro
moveerde hij op een proefschrift dat
handelde over het gehoor bij dolfij
nen. In 1955 reeds heeft hij we
tenschappelijke onderzoekingen ge
daan met een in Denemarken gevan
gen dolfijn.
Hij zegt: „Nu moeten we de dieren
van ver halen. Vroeger kwamen ze
ook in. de Noordzee voor, maar door
de slechte kwaliteit van het water
zijn ze verdwenen. Heel begrijpelijk,
alleen al door het feit dat er in de
Noordzee nog maar drie procent van
de hoeveelheid vis zit die er kort na
de oorlog rondzwom.
zich bijzonder goed in gevangenschap
aanpast. Het is een dier dat tamelijk
dicht onder de kusten rond alie war
me en gematigde zeeën voorkomt.
Vooral rond de eilandjes bij Florida.
Daar zitten diverse bedrijven die de
dieren met enorme netten insluiten en
vangen."
Normaal betaalt men voor een dol
fijn zo'n 300 dollar. Daarbij komt dan
het bijzonder kostbare vlieg
tuig-transport en de maanden ver
gende training. De waarde uitdruk
ken in geld van één dolfijn is dan ook
moeilijk. Dr. Dudok van Heel: „Een
miljoen is misschien nog wel te wei
nig, ik kan dat niet zeggen. Een dol
finarium zoals het onze, dat commer
cieel zeer goed draait, valt of staat
met de dieren."
Dolfijnen zijn zoogdieren met een
hoge intelligentie. Hun hersenbouw
lijkt op die van de mens. Er kan hen
ongeveer evenveel worden geleerd
ais bijv. chimpansees. Dolfijnen be
horen tot de zeer weinig in zeeleven-
de dieren die met elkaar communice
ren door middel van geluiden. Zn
praten als het ware in fluittonen.
Of 't echter een taal is, kan ook da
Heer Dudok van Heel niet zeggen'
„We weten nog lang niet alles van
dolfijnen. Steeds leren we meer van
de dieren en de dieren van ons. Do or
de ervaring van jaren weten we na
tuurlijk wel hoe we een basis-trai-
ning moeten aanpakken, waarbij re
kening moet worden gehouden met
de individuele eigenschappen van de
dieren. Door geboren en geluiden
moeten we de dolfijnen vertellen wat
ze moeten doen. Dolfijnen kunnen
niet ruiken, wel goed zien en fan
tastisch horen."
De dieren hier in Harderwijk en
ook voor Rotterdam zijn zogenaamde
•tuimelaars, een dolfijnsoort die
Vanaf zomer 1965 hebben miljoe
nen in Harderwijk kunnen zien wat
dolfijnen kan worden geleerd en wat
de dieren presteren. Het initiatief
van de Verenigde Toeristen Bedrij
ven is zeer geslaagd gebleken. Het
oorspronkelijke dolfinarium is on
langs vervangen door een fantastisdh
amfitheatergewijs ontworpen gebouw
en nu in gebruik als trainings bassin
en restaurant. Volgend jaar zal daar
nog een grote ruimte bij komen waar
een permanente tentoonstelling over
walvisachtigen zal worden ingericht.
Maar het spectaculaire blijft toch
de show die de dolfijnen in het
kristalheldere water (temperatuur)
constant 20 graden) opvoeren. Dat is
steeds weer een belevenis voor het
TVTEER EEN plaat van een irulruk-
-wekkend plein, «dat Rotterdam in
het verschiet heeft. Het heet een
plaza, want liet is gepland tussen drie
zeer hoge gebouwen, die in het westen
(bij het Marconiplein) zullen worden
gebouwd en die torenbotiwvverken zijn
van Amerikaans ontwerp. Dezelfde ont-
verpers schetsten overigens de plaza
midden in het complex van het Wereld
handelscentrum, dat aan de Leuvehaven
moet komen.
Plaza dus en niet zon kleintje, want
er komt een plastiek van scheepsplalen
op te staan van zo n 35 a 41) meter hoog,
die Karei Appel zal maken. De gebou-.
wen worden twee maal 100 en een maal
140 meter hoog en het ontwerp is van
het bureau Skidmore, Owings en Mer
rill, dat -dus echt wel een stempel op de
Maasstad gaat drukken.
Deze plaza zal er misschien nog-eer
der zijn dan die van de Leuvehaven,
want in de loop van 1970 gaat men al
een eerste „wolkenkrabber" van 24 ver
diepingen bouwen. Rotterdam wordt we
reldstad, maar voorlopig spreken we
nog maar nuchter van een „plein". Ook
ai, omdat we liet eerst eens moeten
zien—
SÖSIBSSS
V
publiek: balletje gooien, „geblin-
doekt" ringen pakken, met z'n drieën
tegelijk springen, een achterwaartse
salto, een zangnummertje, door een
vier meter hoge hoepel springen, op
zes meter hoogte een vis uit de hand'
van de trainer pakken (de dolfijn
Wiki Wiki is daarmee Europees
kampioen).
Het Harderwijkse dolfinarium is
een zeer in trek zijnde toeristische
attraktie. En het ziet ernaar uit dat
Dolfirodam dat ook gaat worden, Dr.
Dudok van Heel twijfelt daar niet
aan: „Rotterdam heeft een enorm
verzorgingsgebied en nogmaals, ik
kan verzekeren dat de show uitste
kend zal zijn. Het publiek verwacht
dat gewoon."
ZESDE JAARGANG nr. 3Ï
Teksten Bram Oosterwijk, Aad Bege»
maim, J. v. Rhijn, Kees Comelisse
Illustraties Ary Groemeveld, f'ubia-Print,
„Vondelingenplaat" - Eiitdredaktie Kees
Comelisse-
JfEN enkele maal heeft een
Russische tsaar een bezoek aan
onze goede stad gebracht. Dat was in
1814 en die tsaar was Alexander I.
Het bezoek duurde twee dagen. Nadat
de vorst vertrokken, was, hadden alie
leden van het gemeentebestuur en al
le notabelen, die bij de officiële festi
viteiten betrokken geweest waren,
slechts één behoefte: rust en nog eens
rust!... En dat kwam niet zo zeer door
de festiviteiten, maar vooral door het
feit, dat de Russische heerser niet op
de afgesproken dag verschenen was
en men daarna vier dagen in ze
nuwslopende spanning op hem had
moeten wachten zonder te weten
wanneer hij dan wel zou komen...
Op 22 juni 1S14 werd in het Rotter
damse raadhuis een missie van de
commissaris van hel District ontvan
gen, waarin werd medegedeeld dat
de 37-jarige Alexander Pawlowitsj
Romanow, Tsaar Aller Russen, de be
werker van Napoleon's val. na een
verblijf in Engeland, via Nederland
wilde terugkeren en in Rotterdam
een onderhoud zou hebben met de
Souvereine Vorst en de Erfprins. Ver
wacht tverd dat Zijne Keizerlijke
Majesteit op zondag 26 juni zou arri
veren..
Wat een schrik! Dat betekende dat
men precies dr ie dagen had om de
voorbereidingen te treffen voor een
ontvangst in het Schielandshuis en
een feestavond in de zalen van
's Lands Werf. Nodig waren een sa-
luutbatterij, rijtuigen, bloemenversie
ringen. vlaggen, kaarsen, vetpotjes,
wijn, pasteien, wild en gevogelte,
vruchten, taarten, dranken, glazen,
luxueus bestek, damasten tafellakens,
enzovoorts, enzovoorts. Het sprak ook
vanzelf dat voor de 120 dames, die
het avondfeest zouden bijwonen,
terstond feestgewaden genaaid
moesten worden.
ALLES kwam voor elkaar. Zori-
dagmiddag 26 juni stonden Bur
gemeester Van Hogendorp en zijn
wethouders met een erecomité eti een
bataljon van de schutterij bij de
Heulbrug in galakleding gereed om
de Tsaar te verwelkomen. Overal
wapperden vlaggen en langs de Sekte
dromde een grote menigte. De tsaar
zou om vier uur met de Koning gan-
komen, maar om vijf uur was hij er
nog niet. En om zes uur ook nog
niet... Het werd zeven uur; toen arri
veerde een koerier uit Den Haag op
een door het harde rennen met
schuim overdekt paard met de tij
ding, dat de Monarch niet aangeko
men laas en dat men niet wist wat
daarvan de oorzaak was. Tegelijker
tijd werd door een andere koerier bij
het Schielandshuis een expresse-brief
uit Groot-Zundert gedeponeerd waar
in stond, dat de vorst nog niet uit
Oostende gearriveerd was en dat
men er daar ook niets van begreep...
Wat moest er met de 50potjes
aardbeien, 12 kilo kersen, de room,
de 16 emmers ijs, en alle andere
heerlijkheden, die voor het feestmaal
klaar stonden, en snel bederven kon
den, gebeuren?... Men wist het niet...
In de dagen, die volgden werd van
de zenuwen van degenen, die het
vorstelijk bezoek moesten regelen,
wel het uiterste gevergd... Om de
beurt kivamen er berichten, dat de
tsaar zou komen en expresse-brieven
dat hij onvindbaar was.
VEN portret van zijne keizerlijke
majesteit, de Tsaar aller Russen,
Alexander, die Rotterdam de ze
nuwen. bezorgde.
Tenslotte kwam op de lste Juli het
bericht dat Alexander wegens slecht
weer zijn reis enkele malen had moe
ten uitstellen, maar dat hij nu beslist
tegen de avond in Rotterdam zou ar-
rivieren. En weer werden de vlaggen
uitgestoken, weer stelden burge
meester en wethouders en een batal
jon van de Schutterij zich op aan de
grens van de stad nu bij de Oost
poort (het Oostplein) om de Hoge
Bezoeker te verwelkomen. Lang, heel
lang moest er gewacht worden, totdat
een totaal overstuur zijnde gemeen
tebode kwam aanrennen met de
boodschap dat de Tsaar al lang in het
Schielandshuis zat Nadat de inmid-
dels ook geheel over hun toeren ge
raakte Vroede Vaderen met rijtuigen
daarheen gebracht waren, bleek dat
de vorst kans had gezien onopge
merkt in een onaanzienlijk rijtuig de
stad binnen te rijden. Hij i-oelde na
melijk niets voor al dat officiële ge
doe en wilde niets liever dan Rotter
dam incognito bezoeken. Die
boodschap was inmiddels naar Den
Haag doorgegeven en daarom waren
de Koning en zijn zoon dan ook weg
gebleven...
f' ELUKKIG wilde de Tsaar wel
's avonds deelnemen aan het te
zijner ere gegeven feest. Hij begaf
zich naar 's Lands Werf en het werd
een feestavond, zoals Rotterdam er
tevoren nimmer één beleefd had...
Duizenden kaarsen verlichtten de za
len van het. gebouw, de toiletten der
dames deden niet onder voor de kost
baarste gewaden uit Parijs, de juwe
len schitterden en tot in de morgen
werd er gedanst en gesoupeerd. In de
binnenstad was de illuminatie aan
gestoken en overal heerste de
grootste uitbundigheid...
De volgende morgen arriveerde de
Erfprins onverwacht in Rotterdam
om namens zijn vader de Tsaar te
begroeten. Gezamenlijk maakten de
beide gasten daarop onder het gebul
der van saluutbatterijen in een
versierde sloep een tocht door de
binnenha vens en op de rivier.
Overal stonden juichende Rotter
dammers op de kaden. In de loop van
de middag vertrok Alexander I in
een open rijtuig met de erfprins naar
Den Haag. Vier dagen later maakte
het gemeentebestuur de rekening op.
Het feest bleek 10.000 te hebben
gekost, maar er was eigenlijk nie
mand die het erg vond. Voor een
Bevrijder moest men nu eenmaal iets
over hebben en de hele stad had uit
eindelijk op een enorme manier ge
feest...
Naast alle verschillen, in hoogte, in
functie, in aantrekkelijkheid, zijn er
twee overeenkomsten. Dat is ten
eerste de datum van in gebruikname,
voor beide begin mei 1970 en ten
tweede het feit dat het twee mar
kante punten in het stadsbeeld wor
den, uiteraard de Euromast iets meer
omdat de nieuwe hoogte bijna 190
meter wordt. De verkeerstoren met
een hoogte van veertig meter iets j
minder.
Het werk aan de verkeerstoren zal
iets meer in stilte gebeuren. Lo
gisch, de Luchthaven staat op het
ogenblik niet in de meest positieve
publiciteit. Aan de bouw van het op-
zetstuk op de Euromast zal daarente
gen zeer ruime publiciteit worden ge
geven. Per slot van rekening bestaat
de NV Euromast niet van liefdadig
heid, er moet geld op tafel komen.
Directeur A. van Raalte heeft de
mogelijkheden van een stalen mast
op zijn mast 'tijdig gezien toen de
C'70 spullenbaas A. J. Fibbe voor
zichtig het plan opperde om iets der
gelijks in de Leuvehaven neer te zet
ten.
Of het de bedoeling is geweest van
de heer Fibbe de heer Van Raalte in
deze C'70-val te laten trappen, ver
meldt de historie niet. Beide heren
staan echter kennelijk met plezier hij
het model van de Euromast-nieuwe
stijl.
Zal de publiciteit in Rotterdam
over de nieuwe verkeerstoren wat
achterblijven bij die van grote broer
Euromast, internationaal zeker niet,
want de nieuwe accommodatie op de
luchthaven is een sterk „verkoopar
gument" om meer vliegtuigen en
vooral vaste lijnen naar Rotterdam te
krijgen.
Overigens is deze toren al bijna
helemaal uit de steigers. Het glazen
hok voor de verkeersleiders is -nu
duidelijk te zien. Iets minder duide
lijk het onderkomen voor de weer
kundigen dat, althans op de foto, nét
bezig is om zich van de steigers te
ontdoen.
'r.Ultt
m
jï'M
