Ook' Engeland viert Pilgrim Fathers' vertrek in 1620 'even veel problemen ROMEINEN BOUWDEN HILLEGERSBERG 99 99 fe *0 fteiieMrigver Uithui i&vni menselijk leed Nog vier maal 99 molendag in Mind er dijk v.Mum&sé wordt geboren uit het ambacht Werkschip wneerboeien Uitkijk over rivieremlelta Nog veel landelijkheid overgebleven DE ROTTERDAMMER PAGINA 3 ZATERDAG 1 AUGUSTUS 1970 D ELFSHAVEN, een stukje historisch Rotterdam met 1 een eigen sfeer, waar een rust vanuit gaat, die vrijwel nergens jn jje stad is te vinden. Rode ge raniums in de bakken langs de Aelbreehtskolk wiegen in de vind. Een carillon speelt boven de schilderachtig gerestaureerde geveltjes. Een omgeving waar men zijn gedachten eeuwen ver kan' laten dwalen, terug naar de tijd waar in de zeilschepen nog af en aan voeren, of in de toekomst over het wijdse perspectief dat de huidige materialistische wrede maatschappij in al zijn stuwende gejaagdheid de mensheid biedt. BENAUWEND as SIERADEN HAVENS ALS „SUPERMARKT" uk f jfs fjfff.as»-;<c v 'V j veC;/ Ui Bij de zee Vergoeding GEEN IN VROLIJKHEID Doelloze beschouwingen te over; een werkelijk zien van het dagelijkse leed in de hele wereld en zelfs bin nen de straal van een kilometer komt vaak neer op liarde controver ses, waarvoor men angstvallig de ogen sluit, of vlucht. In één van die pittoreske huisjes aan de Aelbreehtskolk, dat uit de zes tiende eeuw stamt, staat voor het raam een koperreliëf van de maan met de eerste menselijke voetstappen erop. In de rechter hoek zit, diep in elkaar gedoken, een uitgemergeld, stervend Biaïraantje. Overheerst door de aardse rijkdom, die miljoenen geeft voor vooruitstrevende heer schappij in de ruimte en tegelijker tijd zijn lijdende medemens met een aalmoes zijn honger wil laten stillen. De reliëfdrijver Aad \V. Uithol (36) is de maker van dit kunstwerkje, dat in al zijn eenvoud de mens de harde werkelijkheid voor ogen houdt en hem misschien de ogen opent. In zijn galerie De Schans vertelt hij: „Er is eens tegen me gezegd: jij bent zo somber in je werk. De man had gelijk. Ik hou wel van vrolijk heid, maar ik kan er geen inspiratie in vinden. Wie met open ogen om zich heen kijkt en het doelloze leed dat de mensen elkaar aandoen, ziet, wordt niett geïnspireerd door ker misachtige leut." Aad Uithol wil geen kunstenaar ge noemd worden. „In onze kringen zijn zoveel mensen die in feite niets pres teren. Bij de oude meesters zie je het vakmanschap. Mijn stelling is dat kunst uit 'ambacht wordt geboren, maar het ambacht verdwijnt. De jon ge creatieve mens is genoodzaakt door stunts kunst te maken. Ik geloof echter niet dat iets wat ,,'grappig" is, kunst is: een beweeg baar tafelkleed met lucht eronder, een diep gegraven put, koeien op het SchouwburgpleinAls je dat zo hoort, krijg je het benauwende gevoel dat een bepaalde groep de kunst be lachelijk wil maken en dat is heel jammer. Ga nu eens terug naar het oude gilde. Prachtige dingen maakten de kunstenaars in die tijd, ondanks de vaak gebrekkige gereedschappen en de moeite die de mensen moesien doen om aan materiaal te komen. Nu kunnen we alles kopen, gereedschap, materiaal net zo dim of dik als je het wilt hebben. En juist nu gaan we idiote dingen rnaken. 'k Geloof ook dat dit voor een deel te wijten is aan de vlotte manier j\JOG VIER zaterdagen (8, 15, 22 en 29 augustus) kart men in Kinderdijk van het unieke schouwspel van 16 te gelijkertijd draaiende molens gemeten. Deze molens, die anders alleen in tijd van nood nog water uit tie polders ma len, worden tijdens de z.g. „molenda gen" speciaal voor belangstellenden in werking gesteld, 1s Middags tussen half twee en half zes kan men, wind en weder dienende, dit schouwspel gadeslaan, terwijl men in die tijd voor het bedrag van 1 (kinderen 0,50) bovendien op de an ders niet toegankelijke molenkaden mag wandelen en ook eens een molen van binnen kan bekijken. Komende vnn Rotterdam of Dordrecht moet men op de E 10 afslaan naar Ai- blasserdam, waarna men spoedig de bor den naar Kinderdijk en de speciale ver wijzingen naar liet molengehied zal ont dekken. FYEZE „Mayflower"-Schaal werd vervaardigd door de Worcester Royal Porcelain Company. De prijs bedraagt 50 Pond. i waarop subsidie wordt verleend. Een subsidie, die in feite de ondergang van de kunst is. Het stimuleert zwak ke figuren te gaan.leven in een.we reld waarin zij eigenlijk niet thuis oren. Ik krijg geen cent, heb het niet nodig, maar zou het ook niet wil len. 't Is zo makkelijk om maar dank jewel te zeggen. 't Gevolg is dat die stimulans steeds zwakkere figuren brengt en juist zij gaan stunts uithalen, die niets met kunst te maken hebben. Het geld waarvan zij moeten leven en moeten werken komt er immers toch wel. En dan volgt het boerenbedrog... een beeld of een schilderij dat van ellende aan elkaar hangt gebrek aan vakmanschap wordt verkocht aan iemand die het als een status symbool ziet, omdat de maker net in de mode is. Zo ontstaat de uitdruk king: 't is maar net wat een gek er voor geeft. Het helpt de cultuur naar de blik sem, want het wordt kunst met kunst en vliegwerk. En dat kan ook haast niet anders, want als er te lang aan moet worden gewerkt, wordt het voor de man in de straat zeer zeker onbe taalbaar," Kunstenaar, of alleen maar „ge woon" reliëf drijver, het werk van Aad Uithol straalt meer uit dan al leen maar vakmanschap. Het is het ondefinieerbare „iets" dat slechts werkelijke kunstenaars kenmerkt. Zijn vakmanschap komt duidelijk naar voren uit portretten van Kenne dy, Adenauer en Erasmus, die een zuivere weergave zijn, niet alleen qua gezicht maar ook qua karakter. „Van verschillende mensen", zo vertelt Aad Uithol, „heb ik in opdracht een por tret gedreven. Ik zou het als een te- kortkoming hebben gevoeld als het niet was gelukt. Per slot van rekening moet meneer Jansen, meneer Jansen zijn, anders faal je. Iets anders is het als je aan een thema werkt, zoals de muur waarvoor ontzettend veel mensen 2ijn neergeschoten. Dan kan je uit fanta sie gaan werken en ondervind je ook veel meer tolerantie. Zo is dat ook met de vrije vorm. Weliswaar bereik je daarmee niet iedereen en volgt er geen oorverdo vend handgeklap. De grootste voldoe ning echter krijg je omdat het verba zend geconcentreerd werk is, voorna melijk ambachtelijk." Knap hoog reliëfwerk is inderdaad het gezicht dat bedekt wordt door twee handen, maar welk een wan hoop spreekt er uit dit werkstuk; in welk een vertwijfeling zijn die diep- gegroefde handen voor het gezicht geslagen. Zo is het ook met de kop van een Hadji, een Mekkaganger. Uit het diepdoorleefde gelaat straalt een serene gelatenheid, én een grote te vredenheid. Alleen maar ambachte lijk? Een heel andere kant van Aad Uit hol en van zijn werk is nog niet zo lang geleden naar voren gekomen. Toevallig, zoals hij .het zelf noemt. Voor de infoimatrices in het Bouw centrum ontwierp hij een speciale gesp met daarop het embleem van het Bouwcentrum. Dat was het begin van een nauwe samenwerking met modeontwerper Henk Wichers en voor diens eerste show in Rotterdam ontwierp Aad Uithol een serie siera den, die stuk voor stuk een kunst werkje waren. Gave vormen, die spraken, uitge voerd in aluminium, ,,'k Wil wel doorgaan in het maken van sieraden." 't Is mooi, maar het ligt op een heel ander vlak. Toch kan je je uitleven in de vorm en het geeft een voldoe ning het te zien dragen. Dat is het grote verschil met het maken van een plastiek. Dat verkoop je, het verdwijnt in een interieur en je ziet het nooit meer. Een sieraad komt terug in de buitenwereld. Een plastiek gemaakt van een stuk ijzer is functioneel omdat het het oog moet strelen of schokken, een sie raad is nog functioneler omdat het ook draagbaar moet zijn. Ik wil de sieraden overigens graag van een edel metaal gaan maken; van een mooie vorm is het zonde als die wordt gebracht in een metaal dat geen klank heeft. Zilver bijvoorbeeld heeft dat wel." Even glimlacht Aad Uithol en haalt in oprechte bescheidenheid zijn schouders op: „Er valt over mijnwerk zo weinig te vertellen. Ik houd ervan om van de hak op de tak te springen. Ik snap niet hoe er mensen kunnen zijn, die een koe zus en een koe zo tekenen, of een kat vormen in alle standen en maten. Dat vind ik ver schrikkelijk geestdodend. Neem nu die sieraden voor Wi chers. Een prachtige afwisseling tus sen het reliëfdrijven. Juist door die afwisseling kan het andere rijpen.. Het moet ook niet gemaakt worden voor de handel. "TIE Industriële HamleHcornbina- tie Holland (IHC) gaat de In staller I in gebruik nemen, een werkschip voor de olie-industrie, be stemd voor de installatie van „cen- punts-meerboeien" op zee. In augus tus zal dit werkschip zijn eerste karwei uitvoeren: Het plaatsen van een meerboei in de Humber bij de raffinaderij van Continental Oil Imminghani (Engeland). Met het steeds toenemende aan tal manimoettankers, die de wereld zeeën gaan bevaren, ontstaat bet probleem hoe deze tankers te la den en te lossen. Er zijn maar wei nig havens in de wereld, die deze reuzen kunnen ontvangen en behan delen. IHC ontwikkelde al zijn be staande systeem van de eenpunts- meerboeien zo, dat tankers op zee geladen en gelost kunnen worden. Momenteel is voor Arameo een boei in aanbouw, waarmee in bet Mid den-Oosten tankers tot 400.000 ton gelost kunnen worden. Een dochtermaatschappij van IHC Holland SBM ine. beeft op de werf van het concern in Schie dam een scitip laten vergroten en verbauwen. De Installer I is mt zo uitgerust, dat ze alle werkzaamhe den nodig voor hot installeren van deze ölieraeerboeren, kan verrich ten, Daartoe is het schip o,m. in gericht met een vijftig-tons draai- kraan, een veraakeringssysteem met plaaisbepalingsapparatuur, zware ha mers om onder —ater te kunnen beien en rotsboorapparatuur. Vanaf het dek, dat twee van de grootste boeien kan vervoeren, kun nen deze 2onder hulp van andere kranen in zee geplaatst worden. Het vaartuig is vrijdag overgedra gen. Tf ASTEEL met, kapel van HUIcgers- berg vóór 1426. Gebouwd door graaf Willem II van Holland in de dertiende eeuw. Daler in leen ge geven aan heer Vrancke Stoep van Hildegardsberghe. Laatste bewoner was heer Kerstant van den Berghe van Mathenesse. Hij werd in 1428 verslagen door de Hoeksen van Jacoba van Beieren. Onder leiding van WiUem Nagel, baljuw van Ken- nemerland werd de zaak toen zó grondig verwoest, dat alleen de ruïne overbleef, die er nu nog staat. De Hülcgondakerk dateert uit later tüd en die werd grotendeels gebouwd van het puin van het verwoeste kasteel. DOOR de nieuwste super-tankers met hun enorme laadvermogen en hun gevaren voor de waterverontreini-' ging zijn het Suezkanaal en de his torische havens van de wereld verleden tijd geworden. Alleen al door hun om vangi veranderen de havens van Europa in formaat van bedieningszaken tot enorme supermarkten. Door de enorme hoeveelheden die zij vervoeren, bedreigen 2ij de oceanen met een enorme verontreiniging. En die oceanen vormen door hun verontreini ging al een bron van internationale zorg. Door de snelheid waarmee zij van groot tot enorm en reusachtig zijn uitgegroeid zijn de bouwers gedwon gen de hulp van computers in te roe pen, om de gevaren verbonden aan het behandelen van miljoenen liters brand bare olie te kunnen berekenen. Lloyds Register of Shipping meent, dat de werven gevraagd is supertan kers te bouwen voordat met schepen van kleiner formaat voldoende ervaring is opgedaan. Da 477.000 tons tanker die zojuist door Giobetik Tankers of Britain is Japan is besteld, wordt 375 meter lang. De olie, die in 1886 door het eerste tankschip ter wereld, de Glilckauf, werd vervoerd, zou nauwelijks de bo dem bedekken van de grote tankers van nu. De Mayflower van de Pilgrim- Fathers zou als een speelgoedscheepje kunnen dobberen in een tank van een van deze drijvende reservoirs. Esso Standard Oil heeft fietsen laten aanrukken voor de gezagvoerder en eerste stuurman van de Esso Mercia, die in verhouding een dwergje van slechts 321 meter lengte is. Slechts enkele havens'kunnen deze mammoets behandelen, die bijna 3d I/"AN de herdenking van het vcr- trek der „Pilgrim Fathers" in 1620 wordt in ons land beslist „veel werk" gemaakt; ia Engeland ech ter nog meer. De stad Plymouth herdenkt het vertrek van de May flower niet een groot aantal fees telijkheden, die heel wat meer kosten dan onze Communicatie '70. Van 5 tot 12 september wordt hier een hele week feestgevierd. Voor iets meer dan een pond kan men zich een „Pilgrim's Passport" verschaffen, dat toegang geeft tot een aantal beziens waardigheden en een aantal evene menten .Gedurende die week laten de Britse Spoorwegen van Londen naar Plymouth de „Mayflower Ex press" rijden, die de, afstand in vier uur aflegt. Herdenkingen zijn er ook nog in Dartmoor (Devonshire), Bos ton, Lincolnshire en in Southampton. De British Tourist Authority heeft een boekje uitgegeven „Mayflower and the Pilgrim Fathers", dat 32 pa gina's telt en voor ongeveer 5 shil lings hij deze organisatie (64, St. Ja mes Street, London SW 1) besteld kan worden. Opmerkelijk is het bijzonder grote aantal souvenirs, dat de Britse fabri kanten in de handel brengen. Er zijn herdenkingspenningen in brons, zil ver, palladium en platina geslagen. Vier fabrieken van luxe-kristallen glazen kwamen met fraaie drinkkel ken voor de dag. In Plymouth worden speciale bier pullen verkocht. De prijzen die van 12 tot 30 shillings lopen zijn nog aan de lage kant in vergelijking tot het bedrag van 18 pond, dat voor een herdenkingsbord wordt gevraagd. Van dit bord (met inscriptie) zijn slechts 2500 exemplaren vervaardigd. De bekende fabriek van Josiah "Wedgwood and Sons kwam echter ook met goedkopere borden op de markt. In een aantal winkels in Engeland kan men zelfs eigenaar worden van een Pilgrim Fathers-presse-papier met inscriptie. Het kostbaarste souvenir is zonder twijfel de hierbij afgebeelde schaal, die vijftig pond kost. Er zijn niet meer dan 500 exemplaren van ge maakt. In Engeland worden zij alleen door één winkel in Plymouth ver kocht, in Amerika door één zaak in Boston, Mass i .V. f v A t Zr a, OMKy 'Vv/s V #V HILLEGERSBERG moet reeds hebben bestaan voordat Rotter dam ook maar een enigszins belang rijke nederzetting was. De geschiede nis van dit dorp thans, zoals be kend, een Rotterdamse stadsiuijk speelt zich hoofdzakelijk af op en om de zandheuvel icaarop slat, kapel en ommuring van het terrein daarvan waren gebouwd. Van dat alles rest slechts een ruïne op het kerkhof. Die zandheuvel is geen „exclusivi teit". De vroegere rivierlopen, kreken en mondingen tn de Delta verlegden in het nog niet bedijkte land telkens hnn bedding en lieten op diverse plaatsen bif belemmeringen in de bo dem zand, klei en grint achter, dat door ophoping hoger werd en ten slotte als heuvels boven het vlakke moeras uitstak. Men noemt deze zandbobbels donken of worden en zij zijn dus tn tegenstelling met de Frie se terpen niet door mensenhanden gemaakt. De Alblasserwaard kent nogal wat van deze donken. In de Romeinse tijd strekten de Rijnmonden zich tot veel oostelijker uit dan de plaats, waar later Rotter dam werd gesticht. Voor de Romei nen was die brede Rijnmond van groot belang, zo zelfs, dat Corbulo zijn beroemde gracht liet graven. De Romeinen noemden die Rijn monden „het Helinium" en het is vrij zeker dat het eerste grote bouwwerk van Hillegersberg een Romeinse wachttoren was, evenals het vrij ze ker is, dat de naam Hillegersberg te maken heeft met dat „Helinium". Al dit interessants en nog veel meer is te vinden in het in 1936 ver schenen boekje „De Rotte met de Bleiswijksche Meren en de omlig gende gemeenten Hillgersberg, Berg- schenhoek, Bleiswijk, Moercapelle en Zevenhuizen", door de in 1948 overle den Rotterdamse architect J. Verheul Dzn. Dat boekje met die wijdlopige titel is een deeltje in een alleraantrekke lijkste serie en het is de verdienste van Leen Molendijk en van de uitge vers Gijsbers en Van Loon in Arn hem, dat van al die boekjes herdruk ken zijn verschenen. De eerste van die herdrukken zijn al enige tijd op de markt, de. drie deeltjes die nu van de persen kwa men zijn behalve het boekje over de Rottemeren nog „Merkwaardige oude bouwwerken aan het Jaagpad van Overschie naar Delft" en „Kralingen en 's-Gravenweg alsmede de oude merkwaardige buitenhuizen en boe renhofsteden aan dien weg". In de heruitgave is de taal, het oude Nederlands van De Vries en Te Winkel, onaangetast gelaten en dat vergroot de charme van deze boekjes, waarin vanzelfsprekend wordt ge schreven over veel dingen, die tijdens en na de oorlog voorgoed verloren zijn gegaan. „De Rotte met de Bleiswijksche Meren" kost f 14, „Kralingen en 's- -Gravenweg" kost f9,50, „Het jaag pad van Overschie naar Delft" -kost f 5,90. Verheul was een vorser met grote liefde voor de historie, niet alleen van Rotterdam maar van het gehele om ringende gebied in Zuid-Holland en ■wij kunnen ons voorstellen, dat zijn lezers graag op zeek gaan naar wai er nu nog over is van hetgeen Ver heul allemaal beschrijft. Als de lezers van deze boekjes dat gaan doen, zullen zij merken, dat er buiten Rotterdam nog heel wat over is. En, voor zover zij dat niet reeds hebben kunnen proeven uit het en thousiasme, waarmee Verheul schrijft, zij kunnen dan meteen zelf de boeiende schoonheid van het Zuid hollandse landschap ervaren. Dat is iets, waar heel wat echte Rotterdam se stedelingen geen weet van hebben! Er zijn in de omgeving van Rotter dam nog genoeglijke, stille polder- weggetjes, als is dan in de nabije verte het moderne blokkendoos-sil houet van de stad te zien. Zelfs bin nen Rotterdam is daarvan nog wat over. Maar dan moet men goed zoe ken.' ZEVENDE JAARGANG nr. 30 Tek sten (o.a.) van Zettie Leeuwenburgh, J. v. Rhijn, Kees Cornelisse Illustra ties van Gusto, Ary Groeneveld, J. v. Rhijn Onder redaktie van Kees Cor nelisse. meter diep steken. Zelf3 de zee is hlet en daar te ondiep. De straat van Dovel is ten hoogste 24 meter diep en een 300.000 tons tanker steekt 22,5 mete? diep. De reus van Giobetik steekt 27,5 meter diep. Daarom worden de havens voor de ze giganten enorme nieuwe complexen dicht bij zes. vanwaar andere kleinere tankers de ladingen overbrengen naat kleinere havens. Het havencomplex in Bantry Bay (Ierland) was een van de eerste pro jecten van deze aard. Daar kunnen schepen tot 500.000 ton afmeren. An dere havens van deze aard zijn Milford en Finnart In Groot-Brittannië alsmede Europoort bij Rotterdam. Bovendien - overweegt Spanje aan zijn noordwest- kust. een'.hèven voor supertankers aan te leggen. De supertankers kosten fortuinen. De mammoet van Giobetik vereist een investering van 35,2 miljoen dollar Toch kan een klein vonkje van dra investering een vlammenzee maken. ln-t de afgelopen tien Jaar is 1',4 miljoen" tankertonnage ten onder gegaan: Da' helft daarvan ging door ontploffingen"; verloren., De olie in "zo'n gezonken tanker karj^ tientallen' kifometerfe van /de' kuststrook bevuilen en vis en vogels- doden. De oplosmiddelen, die worden gebruikt, om de vieze vette substantie - te verwijderen, kunnen even gevaarlijk- zijn als de olie zelf. Thor Heyerdahl, de Noorse ontdek- kingsreiziger, Is geschrokken van de olievervuiling, die hij tijdens zijn over steek met een Papyrusboot van Marok- f ko naar Barbados op de Atlantische Oceaan constateerde. De oliemaatschappijen moeten de schade vergoeden, die ontstaat door de vervuiling van het zeewater de rederij van de Torrey Canyon, de 166.000 tons tanker, dia op de Engelse kust verging, moest 5,2 miljoen dollar schadevergoeding betalen. Hoe zo'n-■ tanker ook verzekerd Is, het water wordt nret beschermd. Een antwoord is een dubbele romp. De eer ste tanker met dubbele romp was de 211.666 tons Mobil Pegasus. Deze heeft een ruimte van 3 meter tussen twee bodems onder de olietanks. Da grote tankers hebben echter één deugd zij vervoeren de olie goed koper. Het vervoer van een ton olie van Koeweit naar Rotterdam kostte via het Suezkanaal 3,36 dollar. Een 200.000 tons tanker, die via Kaap de Goede Hoop van Koeweit naar Rotter dam vaart, doet het voor 2,40 dollar per ton. De verwachtingen zijn dat zelfs na de heropening van het Suezkanaal vrij wel alle olie van het Midden-Oosten rondom Kaap de Goede Hoop naar Weist-Europa zal worden gebracht.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Trouw / De Rotterdammer | 1970 | | pagina 1