mimi*
DISCRIMINATIE
IN SCHEEPVAART
E
#1#
IQ f BE
o waó
ket oude ^Qoitèrdciml
Niet sendee
Fihhe: Mi dammers fget&ven tveee in eigen stad
m
wneee een
stuk sfeer
tvegdoen
Dit boek:
^NNeretd"
haven ïiM.
Motterdawn99
Dublieknutn
handicap:
visgerechten
'14—'18: GEEN
ZACHT EITJE
Antweipeai/V
verdient
iets meer |J§
ZATERDAG 19 SEPTEMBER 1970
„Rommelen"
:en
tevreden
GEEN TOEVAL
Gfifgtint...
PAGINA 3
•;y - v sEvA
■v
70 BIJNA UIT.
C'70 loopt ten einde. Nog één gewonnen Cup-strijd met een feestje
„a en C'70 is niet meer, figuurlijk gesproken dan. Bleken de pavil
joens en andere opstallen in mei, na de strijd van Feijenoord tegen
Celtic, ondanks hun weinig florissante uiterlijk, weelderig genoeg
om honderden sterke benen te dragen, na de strijd tegen Estudiantes
kwamen ze alweer figuurlijk heel wat meer gekreukeld uit het
feest te voorschijn. Toch zijn het dezelfde opstallen met nog hetzelfde
uiterlijk en het waren dezelfde benen, die er vreugdedansen op uit
voerden, Maar de stemming er omhéén is anders, vooral die van de
C'70-organisatoren.
rr mei hadden ze, die paviljoentjcs.
,iif. "pergola's, die koepeltjes en op-
•rekjes, nog eËn hele toekomst van
«Hf maanden voor zich. Ze hadden de
ïoetenstorm in de cup-periode door-
Vaan. Nü, in september, breekt ieder
één zich het hoofd, hoe het verder
moet en voor hoe lang; voor de orga
nisatoren zit iedere schoen op het dak
aar. het been van een Rotterdammer,
U bereid is C'70 een trap na te ge
ven En dat dan in een periode,
waarin op grond van een oordeel over
tet al dan niet geslaagd zijn van C'70
geknobbeld moet worden, wat kan
ffliven en wat weg moet. Is C'70
«héél geslaagd? Kan uit een ge
slaagd „incidenteel" feestje een „blij
vertje" groeien?
Organisator A. J. '70 Fibbe heeft er
duidelijke denkbeelden over, al ge
tuigt zijn somberheid na het Estu-
diantes-ieest ervan, dat hij niet meer
zo >erust is op de koestering waar
mee'Botterdam zijn tijdelijke schep
pingen omgeeft. Voor Fibbe is C'70
geheel geslaagd. Hij zegt.
t jSr is een natuurlijk proces in
sang gezet, dat niet meer te stuiten
is. Iedereen weet nu, dat maar niet
zonder meer afstand is te doen van
een stuk sfeer in de stad en dat is
grótewinst.
I „Sfeer scheppen doe 3e niet met
drie" of vier goedlopende attracties,
maar met een totaliteit van geslaagde
en minder of zelfs niet geslaagde on
derdelen. Dat betekent, dat als er iets
over moet' blijven van C'70" en
volgens Fibbe en velen met hem móet
dat*— dan moet het zoveel zijn, dat
'het een totaliteit blijft"..
I .„Door de paviljoens is duidelijk
intimiteit geschapen in de stad. Daar
moet niet aan getornd worden, al zal
er bier of daar wel wat verplaatst
moeten worden".
I „Het Schouwburgplein met zijn,
ook"en juist tijdens C'70, dode hoek
aan de kant van Rijnhotel/Paulus-
kerk, heeftbewezen, dat deze hoek
om een oplossing schreeuwt;, daar
kan men niet meer langsheen. In die
zin heeft ook het niet-slagen van
sommige onderdelen een positieve
kant; experimenteren om het niet of
wel mogelijk te bewijzen".
„Het. bedrijfsleven heeft lang lou
ter economisch gedacht. Met een
schuchtere aanzet tot een leefbare
stad, heeft C'7-0 bereikt, dat het be
drijfsleven een begin van visie heeft
gekregen op de medeverantwoorde
lijkheid voor de leefbaarheid. Het
wonen en leven zijn ook belangrijk,
wil men de mensen „thuis" houden".
„Thuis" wil in dit geval zeggen: in
het hart van de stad. „Dat het be
drijfsleven daar oog voor kreeg is een.
resultaat van communicatie".
A „Samenvattend is de allergrootste
winst, dat de Rotterdammers weer
geloven in eigen stad".
Vooral dat laatste vraagt in een
geïmproviseerde kosten-baten-analy-
se om het (door) geven van enig
weerwerk. Er zijn er in Rotterdam,
die zeggen, dat de Rotterdammers na
25 jaar slopende wederopbouw er
eindelijk aan toe waren om hun ge
loof in eigen stad te manifesteren. Zo
bezien is C'70 helemaal geen aanzet
voor een proces, maar veel meer een
„bliksemgeleider" die opgekropte
ThE heer en mevrouw Fibbe in del
kabelbaan, een der meest suc-|
cesvolle attracties van C '70.
Proef
hang naar welzijn langs tamelijk or
delijke lijnen heeft geleid met in dat
lijnenspel een schrikdraad voor het
stadhuis. De eeuwige vraag duikt op,
wat er eerder was: de -kip of hebei.
In feite: gingen het geloof in eigen
stad en de behoefte aan uit zijn aan
C'70 vooraf of werden ze er door op
geroepen?
Volgens Fibbe was er eerst C'70 en
daarna pas het geloof.' „Tijdens de
voorbereidingen van C'70 is bepaald
niet gebleken, dat er verlangens leef
den. Zo ja, dan hadden we heel wat
meer medewerking gehad. Hét leefde
niet, hooguit onderbewust. Als je na
gaat hoeveel moeite we moesten doen
om. enig vertrouwen te winnen in de
horeca-wereld. Tot koninginnedag
heeft niemand de directies van
grote brouwerijen incluis enig.
vertrouwen gehad in de C'70-opzet".
Fibbe gaat er van 'uit, dat hij - ge
meente en bedrijfsleven heeft aange
toond „waar de gaten in de markt
lagen". Daarvoor had hij geen
enquête onder de burgerij nodig. „We
weten toch allemaal wel zo'n beetje
hoe het in andere steden is en wat
hier ontbreekt"?
De schuchtere aanzet tot een leef
bare stad heeft intussen geen door-
plpeging van het stadsplan willen
zijn. „Had de stad er anders uitgezien
dan nu', dan had, ik nooit kunnen rea
liseren, wat er nu gerealiseerd is; had
ik dus ook niet kunnen bewijzen wat
nu bewezen is: dat een of ander
instituut om de centrumfunctie te ac
tiveren, uitgaande van de- bestaande
situatie, dringend nodig is.
Dat betekent: bouw. en exploitatie
van tijdelijke en verschuifbare pavil
joens, stevig genoeg om een stootje te
velen ze mogen dus ook niet al te
goedkoop en provisorisch zijn
maar die ook weer niet voor de
eeuwigheid gebouwd zijn". Het geloof
in de stad wordt niet door eeuwig
heid' gevoed, maar door flexibiliteit
ten opzichte van de praktijk.
„Die flexibiliteit moet zich uiten
door het in het voorjaar plaatsen van
podia, waarop bij goed weer muziek
en zo gebracht kan worden. Zo wordt
ieder jaar na de winter de zomer „in
huis" gehaald. Die wil tot aanpassen
aan- seizoenen en veranderende ver
langens moet-zich demonstreren in.
tijdelijke optrekjes.
O Voor vervolg zie pagina 11
pOMMUNICATIE *70 moest wel
een flinke voorraad vlaggestok-
ken hebben, gezien het feit dat bij
feestelijk vertoon deze „straatmeu
belen" snel worden gekraakt,™.,
UROPESE scheepvaartmaat
schappijen en verschepers
zullen, op 24 en 25 september
een vergadering houden in Oslo.
Gesproken zal worden over de
moeilijkheden die zijn ontstaan
en nog zullen ontstaan door het
toenemende aantal 'beperkende
maatregelen die sommige rege
ringen nemen om te voorkomen
dat binnenlandse goederen door
schepen uit andere landen wor
den vervoerd.
De National Shippers Council of
Europe en het comité van Europese
Nationale Redersverenigingen zul
len'tijdens deze vergadering trach
ten. het samen eens te worden over
de stappen die genomen moeten
worden om het dreigende gevaar te
keren, zo is in scheepvaartkringen
bekend gemaakt.
Eerder dit jaar heeft de Britse
kamer voor de scheepvaart zich be
klaagd over het feit-dat de vrijheid
ter zee verloren dreigde te gaan
door de aandrang van bepaalde
landen, vooral in Zuid-Amerika,
dat hun goederen alleen worden
vervoerd door schepen die onder
hun vlag voeren. Ook staatssecreta-
ris Keyzer heeft zich onlangs uitge
laten. over de ernstvan deze situa
tie.
De scheepvaart buiten de Ver
enigde Staten en Zuid-Amerika is
er zich terdege van bewust dat
vlagdiscriminatie zal leiden tot on
economisch vervoer. Een en ander
zal dan weer leiden lot hogere
transportkosten.
Al deze punten zullen tijdens de
bijeenkomst in Oslo op de agenda
prijken. De vergadering zal worden
bijgewoond door reders uit alle
Westeurppese landen en Israël en
Japan. Na afloop zal een gezamen
lijke verklaring worden uitgegeven.
Hongkong, India, Indonesië, Ivoor
kust Taiwan en de Verenigde Sta
ten zullen de vergadering als, waar
nemers bijwonen.
ven
pennen
haven, en zeker een wereldha-
als Rotterdam heeft al vele
in beweging gezet en vele
Sillim(ilillllllllllilllllll!lllll!Ulltll|]UIUIIl!llllllUilliliiilllllUIIIII!lii!llll!liilHlil!IIIilll!IHjHllillllillllltli|||}ili!llllll!lllll!Hllfllll)limiIlli:
'KEN kijkje in het nieuwe Noord-
zee Quick-visrestaurant aan het
beursplein, waar bezoekers hun keu
ze maken.
kabeljauw-filet met worteltjes, aardappel
puree en notersaus f4,08, ƒ3,47 en
3,75.
Men trok hier de conclusie uit dat het
laatste gerecht er wat smakelijker diende
uit te zien, wat bereikt werd door een
andere saus te gebruiken.
Een voorbeeld van wat ook in de hore
ca meer en meer moet gebeuren. Op
visgebied is Noordzee Quick en, op
vleesgebied al eerder Wimpy voorge
gaan. De conclusie uit het slagen van
beide zaken waar men zonder te lang te
moeten v/a :hfen. tegen een redelijke prijs
in een gezellige omgeving een goéde
maaltijd kangebruiken:
Daarnaast blijft er ruimte voor de luxe
restaurants. Maar daar gaat men naar toe
voor het v'eren van iets of gewoon als
men er eens "uit" wil. om te gaan tafelen.
Tussen deze twee types restaurants zul
len vrijwel geen andere meer liggen.
ftE HORECA IS de laatste jaren erg
in gedrang geweest. Vooral in Rot
terdam sloten de grote restaurants, de
een na de ander. Er werden allerlei rede
nen voor opgegeven, de hoge lonen, de
gestegen kosten en nog een handjevol,
andere argumenten. Dit jaar kwam de
kentering en de reactie C'70 bracht een
aantal kieme zaakjes in de stad. Dat
bleek een succes. Dat was tevens het
bewijs dat het publiek best naar café of
restaurant wilde. Alshet maar eenvoudig,
gezellig zonder te .'veel „poeha" en-
voordelig is.
Ongeveer gelijktijdig met C'70 liep een
ander experiment. Een van Unilever. Ook -
dit wereldconcern was met een mlnl-res-
taurantje gekomen, bij wijze van proef.
Die proef is eveneens geslaagd. Daarbij
Swam nog dat men bewust een "handi-.
eap" invoerde, namelijk- vis. Noordzee
Quick werd een specifiek visrestaurant.
Maar ook die "handicap" werd door het
publiek glansrijk genomen.
Noordzee Quick Rolterdam was de
eerste van een grote keten van eenvou
dige visrestaurants in Nederland (in na
volging var, de succesvoile Nordsee
Quick's in Duitsland). De tweede.werd
vorige maand geopend in Groningen, de
derde volgt binnenkort in Nijmegen.
'n Duitsland heeft Nordsee zelfs een
oigen visserijvloot en vijftig van deze
restaurants met nog driehonderd winkels,
net principe van de heer G. Zekveld,
directeur van Nordzee Gastro NV (een
Unllever-dochter die de restaurants ex
ploiteert), is- „Geen culinaire hoogstand
jes maar een goede maaltijd tegen een
.aantrekkelijke prijs, snel geserveerd in
osn prettige omgeving".
Nu, nadat de eerste „Quick" enkele
maanden hneft gedraaid, zegt hij: „Ik ben
tevreden, zeker gezien de verwachting
die we hadden voor de start. Een nieuw
oedrijf moet altijd wennen Maar er zijn
a' talrijke positieve reacties. Ook het
|elfbedien!ngssysteem is aangeslagen,
ovenais de eenvoudige msar doeltreffen
de inrichting. Het werd geen patat-tent,
rset iets daariussen in."
..De vis is goed ontvangen. Uiteraard
gebruiken we hier geen exclusieve dure
vissoorten. Het is hoofdzakelijk kabel
jauw, schol, haring, en in het
seizoen ook mosselen."
De bereidjng gebeurt, in de zaak onder
het oog van het publiek dat zelf aan de
counter kiest en zichzelf bedient. Overi
gens weet de heer Zekveld ook onmid
dellijk de verkeerde opvatting te torpede
ren dat er in Nederland geen vis zou
worden gegeten. In de EEG komt het
vïsverbrulk per hoofd van de bevolking
In Nederland met elf kg. op de tweede
plaats. Daarboven staat Frankrijk.
Bovendien stijgt het verbruik in Neder
land nog steeds. Volgens de heer Zek
veld mede door de buitenlandse vakan
ties en door het instellen van restaurants
als Noordzee Quick.
Dat Noordzee Quick aan het Beurs
plein is gesmagd, is niet helemaal toeval.
Er is door het Instituut voor Huishoude
lijk Onderzoek !HO (ook een Unilever-ac-
tiviteit) een uitgebreid marktonderzoek
gehouden dat nu blijkt goed te zijn uitge
komen.
Driehonderd mensen is voorgelegd wat
schotels zoals ze op de menukaart ston
den, zouden mogen kosten. Bovendien
werd in een latere fsse van het onder
zoek elk van deze schotelsook getoond
waarna opnieuw om een prijsstehattlng
werd gevraagd.
De gemiddelde schatting van deze
driehonderd proefpersonen was, althans
voor de ioiding van Noordzee Castro,
verrassend.
Een „har'ig haringbroodje" werd aan
de hand van de menukaartgeschat op
1,25, na ionen van het gerecht op
129. De werkelijke priis was slechts
een gulden. Deze drie bedragen waren
voor een „bremer" (een gekruide visbur-
ger op broodje) ƒ1,54 ƒ1,54 .en.f 1,25-
Voor de gebakken kabeljauw-filet met
pommes frites en ravigottesaus ƒ3,31,
ƒ3,26 en ƒ2.95. en tenslotte „gekookte
JQE EERSTE Wereldoorlog was
voor Rotterdam een zacht eitje"
hoorden wij onlangs iemand zeggen.
Hij maakte een vergelijking met de'
Tweede Wereldoorlog. Hij had echter
ongelijk. In vergelijking tot de Twee
de Wereldoorlog was de Eerste We
reldbrand voor onze stad minder
rampzalig, maar een "zacht eitje"-was
de oorlog van 1914-18 beslist niet...
Afgezien van de voedsel- en brand
stoftekorten, een slechts gedeeltelijk
werkende haven en de personeelste
korten, die door de Mobilisatie waren-
ontstaan, was er in de eerste plaats
het duikboten- en mijnengevaar,
waaraan de koopvaardij blootstond.
Talloze Rotterdamse zeelieden verlo
ren er het leven door, tientallen sche
pen gingen verloren. Als de beman
ningsleden van een getorpedeerd
schip gered werdenkonden zij van
geluk spreken
f)E LANGE lijst van de tijdens
de Eerste Wereldoorlog getorpe
deerde, gezonken, beschadigde en ge-
confisceerde Rotterdamse schepen
vangt aan met de stoomschepen Alice
H. en Houtdijk, die eind augustus
1914 in de Finse Golf op mijnen lie
pen. De opvarenden werden gered;
dat was ook hét geval met s.s.
Nieuwland van de Scheepvaart en
Steenkolen Mij., dat op 4 oktober bij
OuterDowsing opeen mijn liep.
Er vielen echter tweedoden te be
treuren toen het ss Leersum van Vin-
ke Co. bij Scraborough een mijn
raakte. In de maanden die volgden
gingen het ss Amstel van Van Es
Co., het ss Schieland.van de SSM, het
ss Katwijk van Erhardt &Deckers en
het ss Olanda van de Nederlandsche
Lïoyd verloren. In de meeste gevallen
werden de bemanningen gered maar
onder de opvarenden van de Schie-
land viel één dode te betreuren. Over
het torpederen nan het ss katwijk be
tuigde de Duitse regering haar spijt;
het was, zoals zij verklaarde „een
vergissing" geweest....
In de herfst van 1915 verdwenen
het ss Eemdijk van de Holland Ame
rika Lijn en het ss Ellewoutsdijk van
Solleveld, Van der Meer.&Van Hat-
tum's Scheepvaart Mij naar de; bo
dem van de zee. In 1916 begon men
de gevolgen van de in alle hevigheid
losgebrande Duikbootoorlog steeds
meer te gevoelen. Er vielen doden bij
de beschieting
van hef ss
Maashaven, het
ss Rijndam, en
het ss VarK van
Van Ommeren,
drie der zes
schepen, die
tussen 1 januari
en 1 maart, be
laagd werden
Op 16 maart
bracht het ss
Breda 200 op
varenden van
het bij het
lichtschip Noord
Hinder tot zin
ken gebrachte
ss Tubantianaar
Hoek van Hol
land. (Over dat
schip is later
nog veel te doen
geweest). Nadat
daarna het ss
Eemdijk,'het ss
Palembang en
het ss Rijndijk
verloren gegaan
waren.
}P 31 MAART
1916 brak
een staking uit
onder het dek
en machineper-
soneel van de
Holland-Amerika Lijn, dat extra-
gevarengeld eiste. Na twee zoeken
werd door de directie aa nde eisen
toegegeven. Een maand daarna ging
men er toe over Nederlandse sche
pen in 'convooi te laten varen.
In de loop van 1916 gingen verder
het ss Ortis Tarda van Iludig en Pie-
ters,het ss Maas, het ms Zeearend,
de Batavier II en de Batavier V. het
tankschip Antwerpen van de APC en
het ss Blommersdijk van de HAL
verloren.... De graoste rampdag in de
gehele oorlog was voor de Rotter
damse reders de 22e februari. 1917 Op
die dag werden bij de Engelse kust
de Noofderdijk en de Zaandijk van
de HAL en de Jacatra en de Ban
doeng van de rott. Lloyd, getorpe
deerd, tegelijk met de Eèmland en de
Gaasterland van de Kon. Holl Lloyd.
Alleen de Menado van de Rotterd.
Lloyd kon ontkomen!..
Een maand later werd de. tanker
Campina getorpedeerd en verdween
de tanker Charlois zonder dat men er
verder iets van hoorde Zes gewonden
waren er toen in mei het ss Westland
op een mijn liep en zes doden toen
het ss Bestevaer getorpedeerd werd.
(OPMERKELIJK was het geval
van het ss Noor dam van de Hol
land Amerika Lijn, dat op 3 aug. bij
Texel op een mijn liep, maar deson
danks met zijn 237 passagiers veilig
de Nieuwe Waterweg kon bereiken.
In het najaar van 1917 werden ver
volgens het ss Parkhaven van de fa.
Van Uden -en het ss Nederland van
de SSM getorpedeerd.
Acht' opvarenden werden vermist
toen in januari 1918 de Folmina van
de fa. De Poorter op een mijn liep.
Vijf doden vielen er toen op 6 juni
1913 het hospitaalschip Koningin Re
gentes op een mijn liep en zonk. Öp
20 juli ging het 32.000 ton metende ss
Justitiu, dat oorspronkelijk als „Sta
tendam" gebouwd was, ten onder bij
de Ierse kust. Het si het laatste schip
op onze lijst en tevens het grootste.
INDRUK vun de gevolgen voor het
ss Artemisdal op -2 lebtttari 1916
vier mijl van Noord-Hinder met Didtse
torpedo's werd b,estookt.
auteurs, pf pseudo-auieurs materiaal
geléverd voor het aaneenschrijvenvan
evenzovele boekwerken. Twee Rotter
damse journalisten Wim do Rcgt cn
Koos de Gast, die al meer met het
auteursbijltje hebben gehakt, voegen er
hun visie aan toe. Het boek Weréldha-
ven-Rotterdam is hiervan het resultaat
Het is een bundeling geworden van
foto's, archiefgegevens en eigen im
pressies,. met kennis aaneengesmeed
waaruit blijkt dat beide auteurs hun
vak verstaan. Het is .daarom nog geen
uitschieter geworden.
De tekst doet hier en daar wat ge
zocht aan en, gaat soms mank aan eeri
opsomming van louter feitelijke gege
vens. De Rotterdamse haven leent zich
inderdaad ai gauw voor het achter el-
kaar zetten van feiten cn records.-Het;
boek bevat" dan-ook een schat aan
gegevens zoals .jn. de inleiding-terecht
.wordt opgemerkt
- De foto's die het 'boekwerk voor
driekwart vullen laten het' fenomeen,
haven in alle mogelijke èn onmoge
lijke faceten zien. De tekst hierbij gaat
dikwijls, door dé veelheid aan fotoma-
terlaal, ten onder aan gemeen
plaatsen. De havenliefhebber heeft hel
allemaal al: eens gehoord en allemaal
al eens gezien.
Toch zal het boek. dat ook in het
Engels en Duits zal verschijnen, wei
aanslaan Hij het gróte publiek. De ha
ven oefent nu eenmaal een onweer
staanbare- aantrekkingskracht uit Aan
het feit .dat Rotterdam inderdaad een
wereldhaven Is kan tenslotte weinig, af
gedaan worden
Wereldhaven Rotterdam; uiig. J.
H. de Bussy, prijs ƒ47,50, Int. prijs- tot
1 oktober 42,50 -)
TVE totale baten van. de Roiter-
damse haven en die van. Ant
werpen ontlopen elkaar niet ;z'o-
veel, zo blijkt uit een rapport van
het ministercomité van de Bene
lux. De inkomsten van Antwerpen
zijn iets hoger dan die van Rotter
dam en ze zijn verdeeld over een
grotereverscheidenheid, van pos
ten. Het rapport, dat aan het Be-
neluxparlement is gezonden,vërf
schijnt in het kader van een stu
die die als basis "moet dienen voor
de versterking van de gemeen
schappelijke elementen in het zee-
havenbeleid. ■'/j-jy.'IFj:"jSs/X
Het rapport meldt verder dat 1.1
Antwerpen 32 procent van de i i-(:
komsten wordt bepaald door - de
zeehaven-, binnenhaven- en kat iê-
gelden. In Rotterdam ligt dat per
centage op 55 en in Arasterdriu'op
bijna 19.
Huren en pachten leveren Ant
werpen 16 procent van de inkom
sten op en Rotterdam 24 procent. In
Amsterdam ligt dit het hoogst na
melijk op 42 procent. De opbrengst
van de kranen en graanzuieers tc-
Antwerpen ligt 2,5 maal hoger dan
in Rotterdam en vier maal hóger
dan in Amsterdam.
Daarboven vertegenwoordigen de
opbrengsten van de overige exploi
taties in Antwerpen 16 procent van
he-t totaal van de baten.
ZEVENDE JAARGANG nr. 37
Teksten Jan van Bergen en Henegon-
u-en, Jon Ladenius, Aad Begemana, :(Im
v. Rhijn lilmstraties -ran Henk Har-:
log,Gercofotc, J. v. Rhijn -— Onder"1
rrdaklie van Kees Comelis.se.
JfEN containergigant op eerste
'-'bezoek in de Rotterdamse ha
ven. De Melbourne Empress bij
de Europe Container Terminus
om lading, in te nemen, Per reis
kunnen 1565 van .deze laadkisten
worden vervoerd waarmee 'dit
schip het tot nu toe grootste,
vaartuig in haar soort is.
ol ROTTERDAMMER
