Luisterrijke traditie ineens geboren Evangelist
Vijftig cantatediensten
in de Laurenskerk
vier dagen
in IVdam
4?
SS
Universe Korea op
skimcleen-systeem
Nor bank
dienst
Russisch Circus met
overweldigend
optreden in Ahoy'
Tocüi garantie-
krediet voor.
Taptoe Delft
®Méf»lo££IiBgsgevaar ter uggedrosigen
Orgel-hoboavond
in Immanuelkerk
Oliewiiaefmig
Deense plat
Yan start
Aad Begemann
f,
PAGINA 3
ZATERDAG 13 SEPTEMBER 1971
door Hans W. Ledeboer
ROTTERDAM Zondag
avond is er in de Laurenskerk
te Rotterdam de vijftigste canta
tedienst. Voorganger is de eme
ritus-predikaat ds M. J. C. Vis
ser.
Uitgevoerd wordt de Cantate
BWV 76 „Die Himmeln erzahlen
die Ehre Gottes" van Joh S.
Bach, Medewerking verlenen
Maria Suchèl, sopraan, Els
Kloos, alt, Marius van Altena,
tenor, Rob Holl, bas, Tijn van
Eijk, cembalo, het Rotterdams
Bachorkest en de Laurenscanto-
rij-
DS. M. J. C. VISSER
GRAMMOFOONPLAAT
MR. J. F. B. VAN HASSELT
De Gulf Oil Transportation
Company heeft, de doelmatig
heid van de skimcleen metho
de, ter voorkoming van gasont
ploffingen tijdens het reinigen
van tankers, bewezen.
De studies werden uitgevoerd
aan boord van de 326.000 bru
to ton metende „Universe Ko
rea" en aan boord van de 50.000
bruto metende „Gulf Hollan
der".
ROTTERDAM Met een
overweldigende voorstelling
heeft het Russische Staatscircus
uit Moskou zijn rentree gemaakt
in Rotterdam. Met hun snelheid
de afwerking, de perfectie heb-
de Russen de Rotterdammers
voor gewonnen. De circusarties
ten hebben grote indruk ge
maakt op het publiek.
I
3
Dit bijzondere feest was voor ons
aanleiding tot een gesprek met me
juffrouw C. Dekker, algemeen secre
taresse van het bureau der Hervorm
de Gemeente Rotterdam en met mr.
J. F. B. van Hasselt, voorzitter van
het college van gecommitteerden tot
de zaken der Hervormde Gemeente
Botterdam.
Die hebben beiden de hele luiste--
rijke historie van d" cantatedienst?"
meegemaakt en begeleid.
AP m'n tafel kwam een doos
met allerlei heerlijkheden, af
komstig van bakkerij Klootwijk, ge
vestigd m een groot aantal Rotter-
j damse stadswijken en in Capelle aan
denIJssel.
Bakkerij' Klootwijk, die zich aan
dient als „de echte warme bakker*;
heeft bij ai zijn lekkers een brief
gevoegd, waarin hij stelling neemt
tegen de indruk, gewekt door een
groot aantal publicaties, dat er pas
suids kort een nieuw „gezondheids-
brood" op de markt is.
Klootwijk schrijft, dat hij reeds
'jaren proeven heeft genomen om
brood te veredelen en gezonder te
maken.
Hij schrijft me ook, dat hij daar
bij succes heeft en hij memoreert
dacrbij vooral het boerenbruinbrood,
waarvan volgens hem de arts dr, J.
J. Groen na uitvoerige onderzoekin
gen zou hebben vastgesteld dat het
meehelpt aan de bestrijding van co
ronaire hartziekten
Klootwijk zegt, de publicaties van
dr Groen te zien als een opdracht en
verklaart, dat .zijn. boerenbruinbrood
wordt gebakken van de hele tarwe
korrel.
Als bestanddelen per honderd
gram van zijn boerenbruinbrood
geeft Klootwijk aan 7,6 gram eiwit,
1,8 gram vet. 41 gram koolhydraten,
20 gram calcium, 175 mg fosfor, 3
mg ijzer en een groot aantal vitami
nen.
Bovendien, zo zegt Klootwijk, is
het boerenbruinbrood arm aan calo
rieën en hij zegt daarbij dat het ai
jaren als oergezond wordt be
schouwd
Waarvan acte. Het lekkers op m'n
tafel diende kennelijk om dit alle
maal te illustreren.
Vanzelfsprekend kan uc
met de stellingen van bakker
Klootwijk een heel eind meegaan.
Waarbij ik natuurlijk wel die res
trictie moet maken, dat bakker
Klootwijk met de enige zal zijn, die
boerenbruinbrood bakt en in de
handel brengt en waarbij ik nóg een
opmerking wil plaatsen.
Re regionale instelling van „De
Rotterdammer" is overbekend en ik
neem aan, dat een bijzonder groot
aantal lezers van „De Rotterdam
mer" net ais ik heel goed weet, wat
boerenbruinbrood, of, zoals m'n
grootmoeder zei, „grove bruine mik"
is.
Welnu: in het pak lekkers van
bakker Klootwijk vond ik een ma
chinaal gesneden „grove brume
Imk" en machinaal snijden en boe
renbruinbrood zijn zaken die elkan
der niet goed dekken.
Want echt boerenbruinbrood
Woet niet alleen uit hele tarwekor-
rels zijn gebakken maar ook wonden
vervaardigd met echte, levende gist.
als je met levende gist gebakken
brood machinaal gesneden in de
handel brengt, is het bijzonder spoe-
oudbakken en minder smakelijk,
herinner me nog, hoe boos m'n
grootmoeder Was, als ik een vers
kapje van haar „grove bruine mik"
«sneed en daarmee haar hele brood
minder smakelijk maakte.
Waarmee ik alleen wil zeggen, dat
™ch nog verschil is tussen met
gi£t gebakken „grove bruine
en rrfet synthetische rijsmidde-
®h gebakken boerenimtinbrood, dat
machinaal gesneden in de handel
Over het begin vertelde mejuf
frouw Dekker: „Op een dag m 1985
kwam de hoboïst Gijs de Graaf van
het Rotterdams Philharmoniseh Or
kest bij ons binnenlopen. Hij vertelde
over cantatediensten, die in Amster
dam al jaren aan de gang waren.
Voorganger was daarin ds. H. A. Vis
ser, een broer van onze ds. Visser."
Mejuffrouw Dekker had meteen
een telefoontje met mr. Van Hasselt,
die toen nog secretaris was van het
college van gecommitteerden.
Mr. Van Hasselt: „Toen in 1959 het
eerste gedeelte van de herbouwde
Laurenskerk in gebruik kon worden
genomen, kwam voor ons de vraag,
wat we nu met die kerk zouden moe
ten doen. Die kerk is van heel Rot
terdam. De betekenis gaat ver uit bo
ven die van een wijkkerk. Ik ben
toen met de organist George Stam
gaan praten. Mejuffrouw Dekker
wist, dat ds. Visser een even grote
muziekliefhebber was als zijn broer.
Bovendien wisten wij, dat George
Stam in Leeuwarden als organist sa
mengewerkt had met ds. Visser, die
indertijd daar heeft gestaan."
Er kwamen besprekingen met de
kerkeraad, de zaak kwam rond en op
23 januari 1966 kwam de eerste can
tatedienst. Gerard Akkerhuis trad op
als cantor, medewerking kwam van
de Chr. Wassenaarse Oratoriumver
eniging enhet Rotterdams Bachor
kest, een groep musici uit het Rotter
dams Philharmoniseh Orkest.
Solisten waren in die dienst Karin
Oster, sopraan en Henry Blackmon,
bas. En in die tijd werd ook een
eigen cantorij opgericht, de latere
Laurenscantonj. Ook dat Rotterdams
Bachorkest dateert uit die tijd.
Mr. Van Hasselt: „De eerste cantate
dienst werd meteen een enorm suc
ces".
Mejuffrouw Dekker: „En ook een
traditie: elke derde zondag van de
maand!"
Gerard Akkerhuis was er bijgeko
men door Gijs de Graaf. Die kende
Ihem uit Den Haag. Gijs de Graaf had
Akkerhuis gevraagd of hij wilde
meewerken en Gerard Akkerhuis gaf
die medewerking graag en gul.
In 1967 stond de Laurenscantorij op
poten en er groeide een kerkeraads-
commissie kerkmuziek en eredienst.
Eind 1966 was Barend Schuurman tot
cantor aangesteld. Hij was toen juist
afgestudeerd aan het Koninklijk Con
servatorium m Den Haag, hij was bo
vendien afgestudeerd als theoloog,
een prachtige combinatie. Hij bouwde
in vijf maanden de cantorij op.
Mejuffrouw Dekker: „Na het eme
ritaat van ds. Visser verleden jaar
zitten we met twee problemen, één
groot en het tweede kleiner."
Mr. Van Hasselt: „Dat grote pro
bleem betreft de fmancien. Elke can
tatedienst kost negenhonderd gulden
en dat is niet eens veel, als men be
denkt, dat voor de dienst een aantal
eerste-rangs musici uren lang repete
ren. Ons cantatefonds is uitgeput. De
cantatediensten trekken gemiddeld
vijfhonderd bezoekers. Als iedere be
zoeker van die dienst in de Speciale
collecte voor die dienst een rijksdaal
der bijdraagt, kan die dienst ten
minste worden betaald. Een behoor
lijke reserve hebben we dan nog niet
eens'"
Mejufrouw Dekker: „medio no
vember komt in de serie „Rondom de
Rotterdamse Laurensorgels" een
nieuwe grammofoonplaat uit van de
Laurenscantorij met daarop boven
dien twee orgelwerkjes van Johan
Th. Lemckert. De kosten zijn bij
voorinschrijving bij het kerkelijk bu
reau in het gebouw De Nieuwpoort
aan de Oppert in Rotterdam 12,50.
Als de plaat eenmaal uitkomt kost
zij f 15.-.»
Mr. Van Hasselt: „Het kleine pro
bleem betreft de voortzetting van het
werk van ds. Visser. Aan elke canta
tedienst gaat een verklarend artikel
tje in „Hervormd Rotterdam" vooraf.
Dat stukje schreef vroeger ds. Vis
ser, nu doet Barend Schuurman dat
en dat kan hij heel goed doordat hij
zowel theoloog als musicus is. Hij
heeft dan ook de volle verantwoorde
lijkheid. Verschillende predikanten
wisselen onderling: ds. S. P. de Roos,
ds. A J. Hoorn en ds. G. W. Reitsma
wisselen elkaar af als voorganger en
ook ds. Visser leidt, ondanks ,zijn
emeritaat, ook nog vaak een dienst.
Natuurlijk is ds. Visser zondag
voorganger. Deze dienst is voor hem
evenzeer een feest als voor de Lau
renskerk, de Laurenscantorij en Ba
rend Schuurman".
ROTTERDAM Evangelist Sa
muel Doctorian, afkomstig uit Beiroet
(Libanon), komt naar Rotterdam, voor
het houden van een evangelisatie-
kampagne. Hij is vier dagen aanwe
zig en wel op donderdag 23, vrijdag
24, zaterdag 25 en zondag 26 septem
ber. De Bijeenkomsten worden ge-
den in zaal „Bosje", Noordsingel 40,
des avonds om 3 uur. Op zondag be
gint de bijeenkomst des morgens om
10 uur.
Samuél Doctorian geniet grote be
kendheid in vele kerken en groepen
over de gehele wereld, doordat hij
het evangelie van Je,zus Christus met
grote kracht predikt.
In Beiroet staat hij aan net hoofd
van een Bijbelschool Pniel en is
hij direkteur van een weeshuis.
Tevens heeft Broeder Doctorian in
Beiroet diverse lagere scholen opge
richt, waar zo'n 700 kinderen christe
lijk onderwijs genieten.
Aan één projekt wordt door hem en
zijn medewerkers nog hard gewerkt,
n.ï. de totstandkoming van een te
levisie-zendstation voor het Midden-
Oosten (de Bijbellanden) van waaruit
dit gehele gebied bereikt zal kunnen
worden met het evangelie.
i~tf—*i «n
DEN HAAG Het culturele
belang, maar ook het recreatief
aspect rechtvaardigt een subsidie
aan de Taptoe te Deift Aldus
minister Engels (CRM) m ant
woord op vragen van het PSP-ka-
merlid A. G. van der Spek, die daar
in had aangedrongen op het herroe
pen van de toezegging" van het ga
rantie-krediet.
Minister Engels zegt daartoe met
bereid te zijn. "Een bijdrage verle
nende in de kosten van culturele
activiteiten, waaraan grote groepen
van de bevolking behoefte blijken
te hebben, mag de overheid ver
draagzaamheid verwachten by hen
die menen, dat die behoefte niet be
hoorde te bestaan", aldus de bewinds
man.
In het antwoord wordt bevestigd,
dat voor de taptoe Delft 1971 een ga
rantiekrediet tot een maximum van
ƒ16.000. werd toegezegd. Er waren
dit jaar zevenduizend bezoekers meer
dan verleden jaar.
Ui.
ai
Een vertrouwd beeld In de Rotterdamse havens. De Maashaven ai vanouds ligplaats voor de binnenscheepvaart, telt ieder
weekeinde weer honderden "overliggers". Gezellig dicht bij de metro.
Het "skimcleen" principe werkt
als volgt: In de te reinigen tank
wordt bailastwater gepompt, waar
bij de olieresten komen bovendrij
ven. Deze olielaag wordt afgeroomd
of afgezogen en opgeslagen in een
aparte tank in het ruim, waarna" de
tank wordt gelueht.
De tank kan dflama volgens het
conventionele systeem spuiten
met water worden schoonge
maakt. De olieresten (waaruit het
gas kan ontstaan) zijn dan reeds
verwijderd.
De recente onderzoekingen aan
boord van de op lange termijn van
National Bulk Carriers Inc. gechar
terde "Universe Korea", waren zeer
bemoedigend. Tegen het eind van
dit jaar zullen alle laadtanks aan
boord van de "Universe Korea" van
het skimcleen systeem voorzien
zijn.
De onderzoekingen die tot de ont
wikkeling van de skimcleen tech
niek leidden, vormden een deel van
de vereende pogingen van de olie
maatschappijen die zich met ver
scheping van petroleumprodukten
bezig bonden, samen met de tan
kerrederijen, om zo mogelijk de
oorzaak vast te stellen van de ca
tastrofale rampen op drie tankers
van 200.000 bruto ton in december
1969, en een procédé te ontwikkelen
om zulke rampen in de toekomst te
voorkomen.
De wijze waarop dit bijzondere
probleem benaderd is was er op ge
richt wegen te zoeken om de moge
lijkheid van ontploffingen uit te
sluiten door het vinden van een
methode die voer het reinigen,
eventueel aanwezig ontplofbaar gas
verwijdert.
Nadat een tanker zijn lading
heeft gelost blijven in de tanks
koolwaterstofdampen achter; bo
vendien blijven olieresten aan de
binnenzijde van de tanks en aan de
onderdelen kleven. Bij wijze van
algemene beschermingsmaatregel
worden deze resten verwijderd
door gebruikmaking van hogedruk-
waterspuitkoppen gedurende de
tijd dat het schip op zee is, zodat
het schip met schone tanks in de
haven aankomt'om te worden gela
den en de olieresten aan boord van
de tanker kunnen worden bewaard
volgens het systeem van "bovenia-
dmg".
Deze reinigingsmethode kan ech
ter alleen veilig worden toegepast
als het mengsel van koolwaterstof
dampen. en lucht in de tanks onder
het ontploffmgsniveau ligt.
Tot nu toe was de opzet of de
tanks met water schoon te spuiten
voordat de koolwaterstofdampen
waren verwijderd, zodat de tank
"oververzadigd" was, d.w.z. een at
mosfeer met onvoldoende zuurstof
om ontbranding te doen ontstaan,
of de tank te ventileren zodat er
onvoldoende koolwaterstofdamp
was om ontbranding te doen
plaatsvinden.
Uit de resultaten is gebleken, dat
een „gasarme" atmosfeer in de
tanks het meest gewenst is bij het
reinigen van tanks.
Verschillende methoden voor bet
gastvrij maken werden uitgepro
beerd, met inbegrip van ventileren,
maar in verband met de onzeker
heid inzake de elektrostatische si
tuatie en de opbouw daarvan tij
dens de werkzaamheden, heeft men
het ventileren afgeschaft.
Met deze beperking is ballasten
één van de eenvoudigste methoden
voor het gasvrij maken van laad
tanks. Bovendien vervult ballasten
sen dubbele fuhktie: niet alleen
worden de koolwaterstofdampen
afgevoerd, maar bovendien wordt
het grootste gedeelte van de olie
resten die aan de binnenzijde van
de tanks ..en aan de onderdelen
blijft kleven, op een geschikte
plaats verzameld, hetgeen bijdraagt
tot de oplossing van het probleem,
van gasregeneratie.
Het probleem dat moest worden
opgelost was, dat een uitvoerbare
techniek moest worden ontwikkeld
om de olielaag af te schuimen die
naar de oppervlakte drijft als het
ballastwatcr in de tank wordt ge
pompt. Op grond van de tests die
in de afgelopen maanden zijn ge
daan, heeft Gulf deze techniek
kunnen perfektioneren.
Toon Hermans, een van onze natio
nale clowns en een circusliefhebber
kon niet nalaten na a/loop van het
programma zelf de piste in te stappen
en zijn „colipga" Oieg Popov op beide
wangen te zoenen. Popov zette on
middellijk zijn pruik en blokjespet op
het hoofd van Toon. Gekke passen
makend verlieten belden zo de piste.
Ook onze echte Pipo (Cor Witsche)
kwam Popov even opzoeken.
Het programma is niet te vergelij
ken met dat van welk circus dat in
Nederiand is opgetreden dan ook.
Vrijwel alle nummers zijn nieuw
voor Nederland. In weinig herinnerde
te Russisch eeircusaa n wat de Ne
derlander in het algemeen van circus
denkt. Geen trapeze, weinig dieren.
Slechts twee cherennummers, maar
wat voor.
Een met geblinddoekte koorddan-
sende beren en een kozakkennummer
dat met zijn overweldigende snelheid,
souplesse en perfectie werd gebracht
dat het publiek in de vrij goed bezet
te Ahoy'ruimte ademloos toekeek.
Deze Djigieten vormden een vol
maakte eenheid met hun vurige paar
den.
Maar alle andere nummers worden
door mensen uitgevoerd, mensen die
precies weten wat zij doen, hoe ver
zij kunnen gaan, mensen die hun
„vak" verstaan. De aankleding van
het circus, de presentatie de perfect
verzorgde kostuums, alles is er voor
om de grootse prestaties van de Rus
sische artiesten te onderstrepen.
Een van de nummers die de meeste
indruk maakte was zeker de familie
Volzhansky, drie vrouwen, vier ma
neen die onwaarschijnlijke dingen
doen op een strak gespannen koord.
Het is niet te beschrijven wat een
enorme oefening dit nummer moet
hebben gekost.
Ook andere nummers, bij voorbeeld
dat van de vliegende acrobaten die
met elkaar gooien alsof het om goe
deren gaat doet twijfelen aan het be
staan van zwaartekracht.
Niet alleen de topnummers worden
goed gebracht ook die nummers waar
slechts een of twee artiesten bij wer
ken, zoals de evenwixhtskunstenaar
Stanislav Chernykh die zichzelf m
evenwicht wist te houden op vijf
stukken buis en het optreden van Va-
lentina Surkova die bijzonder gra
cieus zeer moeilijke en boeiende din
gen doet hangend aan een touw.
Het optreden van Oleg Popov valt
tegen. Dat is nit de schuld van deze
werkelijk grote clown maar meer van
het feit dat de hal te groot is om zijn
mimiek, zijn subtiele bewegingen
goed te kunnen zien.
Toch slaagde hij erin alle onderde
len goed aan elkaar te krijgen saard-
oor er in het optreden geen hitaat
viel. De snelle opvolging van de num
mers hoort ook typisch bij een circus
van klasse als dit is. Geen gebedel
onr applaus, geen geschreeuw in de
piste, geen rommelige indruk. Kortom
vakwerk tot in alle, ook kleine, on
derdelen»
ROTTERDAM Vrijdagavond
werd het eerste concert van de twee
de serie een reeks van 7 concerten
in de Immanuelkerk, Prins Ale-
aderpolder, verzorgd door Koos
Kramer, organist van het Van Dam-
ziekenhuis te Rotterdam, met mede
werking van de hoboïste Agncs Bede-
ker.
Na een. korte instructieve toelich
ting door de organist werd geopend
met een tweetal korte stukken uit de
barok, een geserreerde „Toccata per
il Deo gratias" van Martme en een
Voluntary in d van Handei's jongere
tijdgenoot John Stanley.
Afgezien van enkele storingen aan
het slot van de Voluntary toonde
Koos Kramer zijn tecnmsche be
gaafdheid en zijn dispositie voor het
instrument ten volle. Samen met de
hoboïste vertolkte hij hierna een serie
Canzones van Frescobakli 3eide ar
tiesten vielen hierin op door hun bui
tengewoon heldere spel.
Na een met verve vertolkt Concerto
een bewerking van een vioolcon
cert van Vivaldi van Bach door de
organist, leverde Agnes Bedeker een
lofwaardige prestatie met een sonate
in g van Telemann Niet alleen was
alles van grote technische souplesse,
maar het geheel werd tevens geken
merkt door een grote musiceervreug-
de en een sterke ritmiek. De organist
begeleidde volgzaam, zij het wat aan
de sterke kant.
Na een virtuoos voorgedragen
„Grand Choeur a la Haendel eens
een geliefd repertoire-stuk van
Guilmant voor orgel, verraste de ho
boïste met subtiel en lenig spel in
twee boeiende „Metamorfosen", resp.
„Pan" en „Narcissus", door Benjamin
Britten geïnspireerd door Ovidius
gecomponeerd. De avond werd
door Koos Kramer op fraaie wijze be
sloten met een genuanceerde vertol-
kng van de aantrekkelijke vanatie-
reeks, die de Belg Flor Peeters
schreef over „Heer Jezus heeft een
hofken"
P.V.
DJAKARTA (Antara) Acht Pa
poea's, onder wie een broer van oud-
gouverneur Bonay en een vroegere
diplomaat, zijn naar Australisch
Nieuw-Guinea gevlucht en hebben
daar politiek asiel gekregen. Voigens
een woordvoerder van het Indonesi
sche ministerie van defensie en open
bare veiligheid waren zij leden van
de organisatie „Vrij Papoea"
Het nieuwe cellulaire contai
nerschip van de Noordzee
Veerdiensten (North Sea Ferries)
n.v.. de Norbank, zal op 29 oktober
de containerdienst tussen Rotter
dam en Huil openen. Een zuster
schip, de Norbrae, komt op 28 fe
bruari 1972 in dienst.
De Norbank zal voorlopig drie af
vaarten per week in beide richtin
gen uitvoeren. Wanneer ook de
Norbrae in gebruik wordt genomen,
wordt de frequentie opgevoerd tot
vijf afvaarten per schip.
De directeur van de scheepvaart
maatschappij, de heer I. M. Chux-
cher, deelt naar aanleiding van de
ze nieuwe vaart mee, dat dit het
een aanvulling zal zijn oj de be
staande roll-on/roll-off passagiers-
en vrachtdiensten met hun 20 af
vaarten per week. Hiervan zijn er
14 voor passagiersvervoer. De heer
Chuxcher hoopt, dat wanneer de
maatschappij volgend jaar maart in
totaal 30 afvaarten gaat maken,
men in staat zal zijn de efficiency
en economische voordelen van een
intensief vervoer te kunnen toepas
sen ten gunste van het handelsver
keer tussen Groot-Britannië en het
continent
Voor de „Dansk Nordsoe M-I"
bron op het Deense gedeelte
van het Continentale Plat, zijn de
eerste twee „olie-eilanden" aange
komen, om aangesloten te worden
op één van de grootste aardolie
vindplaatsen in dat gebied.
Het grote boor-eiland en het el-
land voor de afvoer van aardgas
zullen in het voorjaar van 1972 een
aaruolie verwerkend eiland erbij
krijgen, zodat met een eerstt pro-
du k tie van ongeveer 10.000 barrels
(vaten) per dag gestart kan -worden.
In eerste instantie had men op een
produktie van 4.000 barrels per dag
gerekend
Deze installaties, die de eerste
aardolie -"-oor Denemarken zullen
gaan produceren, kunnen hun pro
duktie tot 30.000 barrel: per dag
opvoeren.
Wanneer alles volgens plan gaat,
zullen na maart 1972 nog mser bo
ringen vanaf deze eilanden verricht
worden, aldus de concessiehouder
A. p. Moller Companies en Gulf Oil
Company Denmark, .die voor de
uitvoering zorg draagt
V
