m - H Sieradenontwerper Frans van Nieuwenborg: spelenderwijs komen de meeste dingen tot stand Huurder van grond staat meestal vrij zwak -vooral als hij contract getekend heeft.... z m I Stichting streeft naar versterking van rechtspositie fROUW'/KWARTET ZATERDAG 26 AUGUSTUS 1972 BENfWLAJNTD TH/fQW^ doof. Dick Ringlever In het vrije wereldje van eigenaars van weekendhuisjes en stacaravans blijkt de zon niet zo uitbundig te schijnen als zou kunnen worden verwacht in een gemeenschap van recreatiebezoekers. De stapels boze brieven, die binnenkomen bij de stichting Het Recreatieverblijf in Nederland lijken zelfs op meer dan een overdrijvend wolkenveld te wijzen. Harder dan ooit te voren wordt er geklaagd over wantoestanden, over on beheerste prijsopdrijving, over wille keurige bantering van regels, die als eveozovele stokken zouden worden ge bruikt om argeloze recreanten te straffen. De processen van de afgelopen maanden, die 'weekenders tegen ter reinbeheerders aanspanden, hadden al iets van dit ongenoegen in de openbaarheid gebracht Nu lijkt de Haehtenstroom eerst goed los te bre ken. Stichtingsvoorzitter R. Trompetter, die begin dit jaar het klagend deel van de geschatte 100.000 recreanten mobiliseerde in een belangengroepe ring: "We kunnen bet werk bijna niet meer aan. Dagelijks krijgen we brie ven binnen van verontwaardigde week enders. En ik ben ervan overtuigd, dat deze nog maar een zeer in compleet beeld geven van het werke lijke ongenoegen. De meesten zijn te bang om in de pen te klimmen. Bang omdat 2e represailles vrezen van de terreinbeheerder, die in het huidige klimaat met zijn grondhuurders kan doen wat hij wenst Wil hij ze van zijn terrein aftrappen, dan kén dat. In het contract is altijd wel een clausule te vinden, die hem het recht daartoe Schrijnend Op zichzelf echter lijken de klachten al schrijnend genoeg. Zoals bij voorbeeld die brief van een aow-er, die vorig jaar met geleend geld voor 10.000 gulden een huisje liet neerzet ten op een "terrein in het Noordhol- ïandSe Lihunen. Voor 268 gulden'per jaar'"kreeg hij van de grondeigenaar het terrein in huur. Maar wat gebeur de? De eigenaar overleed en diens erven verkochten het terrein zo lucra tief, dat de nieuwe eigenaar zijn tarie ven drastisch verhoogde: in plaats van die 268 gulden kwam de huur ineens royaal boven de 700 gulden te liggen. En dat was voor de aow-er teveel. Met zijn toch al zware afbetalingslast voor het huisje kon hij dit verschil niet meer opbrengen. Gevolg: de man moest maar van het terrein verdwijnen. De eigenaar was bereid hem wei in. zoverre tegemoet Stichtingsvoorzitter R. Trompetter: 'recreant is volkomen rechteloos'. te komen, dat hij hefhuisje voor 3500 guide® wilde Overnemen 'maar een joplossing was det natuurlijk niet' Het "verlies werd er alleen maar duizenden guldens groter door. In het dossier van voorzitter Trompet ter komen meer van die gevallen voor. Bijvoorbeeld dat van het gezin, dat op een terrein ergens in Zeeland een bungalow van 1700Ü gulden had gezet. Toen het contract met de grond eigenaar moest worden getekend, had de man nog wel wat vragen gesteld over onduidelijke clausules, maar die waren door de beheerder luchthartig weggezwaaid. 'Ach, dat zijn alleen maar officiële stukken, waar u zich weinig van hoeft aan te trekken. U begrijpt, dat we nu eenmaal regels moeten opstellen', werd gezegd. Als-er iets ernstigs" ge beurt moescn we juridische grond hebben om op te staan. Maar zo letterlijk als het hier staat, hoeft u dit natuurlijk met te nemen. U lijkt me een fatsoenlijk en eerlijk man; RschteiOOS wilt u nog een kop thee?' zegd en de huurder verplicht zijn direct de voor de komende jaren resterende huurpenningen- direct te voldoen'. t" Een formele c-lausule? Toén de "man in plaats van op de in het weekend vallende 15de augustus zijn huur twee dagen later voldeed, lag er een paar dagen daarna al een aangetekende brief in zijn bus. Of hij zijn verplich tingen maar wilde nakomen en 5000 boete wilde betalen plus de huur van de m het contract genoemde komende jaren. En natuurlijk: het huurcontract Werd opgezegd. Van .zonnig recreëren was ineens geen sprake meer. Van geraadpleegde .deskundigen kreeg de huurder ah een maar te honen, 'dat hij geen poot had om op te staan' en dat er nieis anders opzat dan te betalen. De zaak werd uiteindelijk toch gere geld, zij het dat de man nog altijd een 'boete' van 300 gulden moest betalen: een 'toegeeflijkheid' van de beheerder, die als hij had doorge zet veel meer had kunnen krijgen. Maar het plezier van de weekendjes- Zeeland was er voorgoed vadaf. In oen ander gevai, zich afspelend in Rheaea, werd een bungalow-eigenaar zonder pardon en zonder dat daarover van tevoren overleg was gepleegd van het terrein gezet omdat zijn huisje met toonbaar zou zijn geweest. Dat kreeg hij te horen nadat hij een brief naar hét gemeentebestuur had gezon den, waarin hij erover had geklaagd, dat tijdens zijn afwezigheid de bloem bakkan van zijn bungalow waren ver wijderd en door de terreinbeheerder waren verbrand. De beheerder -verweerde zich met het argument, dat het huisje .ondanks zijn -per hhdspre ker op het terrein gedane waarschu wingen niet in goede staat was gehou den, waardoor de eigenaar het terrein zou hebben ontsierd. Min of meer overweldigd door zoveel vriend-lij khaid tekende de man. Ook de passage, waarin werd gesteld, dat wanneer de jaarhuur niet voor de exact bepaalde datum werd betaald een boete van 5000 gulden kon wor den opgelegd. Bovendien zou in dat geval het huurcontract worden opge- Trompetter over die klachten: 'dat zijn van die zaken die regelmatig voorkomen. In ae meeste gevallen staat de huurder vrij zwak, zeker als hij zijn handtekening onder een con tract heeft gezet. Met die handteke ning verspeelt hij vaak ai zijn rech ten. Die rechtspositie'van de huurder te versterken is daarom ons belan- I* grijkste doel. Wij willen, dat er nu eens duidelijk wettelijk wordt vastge legd hoe de verhouding tussen ver huurder en huurder is. Ook: dat er standaard-contracten komen, waarin zowel de belangen van de verhuurder als die van de huurder worden veilig gesteld'. Hoe noodzakelijk dat is, heeft de voorzitter zelf ervaren toen hij als eigenaar van een stacaravan op een .stukje in Oua-Loosdrecht gehuurde grond in de clinch raakte met terrein- eigenaar en caravan-omporteur Frans de Witte. Door "omstandigheden moest Trompetter zijn caravan, die nog-geen jaar oud was en waarin hij ruim 27.000 gulden had geïnvesteerd- verko pen. Toen hij daarover met De Witte sprak, kreeg hij te horen, dat hij dat alleen aan de terrein-eigenaar kon doen, maar dan wei voor niet meer dan 15.000 gulden. 'Dat zou beteke nen, dat ik in één jaar een dikke twaalf mille zou hebben verloren. Zo gek was ik natuurlijk niet Op de vrije markt kon ik er veel meer voor krijgen, maar dat wilde De Witte niet. Zijn. argument was, dat hij zelf zijn nieuwe huurders wilde uitzoeken om te voorkomen, dat er een te zeer gemêleerd gezelschap op zijn terrein zou komen'. Volgens de stichtingsvoorzitter was dat niet helemaal reëel, omdat hij zich bereid had getoond de nieuwe ei genaar voordat de koop gesloten zou worden voor te stellen aan de terrein- eigenaar. "En afgezien ddSrvan: als ik mijn. •caravan verkoop, krijgt, de terrein- eigenaar overeenkomstig "de - regels tien procent van. de opbrengst Voor dat bedrag kan hij ook zelf best- informaties trekken. Maar daarvoor voelt men meestal weinig omdat het niet in de' eerste plaats gaat om de vraag wie de nieuwe" huurder wordt Belangrijkste punti is, .dat de beheer der aan de caravan verdient Dat terrein is maar bijzaak, de handel in caravans hoofdzaak'. In dit verband waarschuwt Trompet ter mede-recreanten ervoor geen con tract te tekenen als daarin niet duide lijk is vermeld op welke conditfes hij zijn weekendhuis of caravan kan ver kopen, 'Mijn geval is geen uitzonde ring. Het gebeurt vaak, dat een ter reinbeheerder de huurder gewoon verbiedt met zijn bezit op de vrije markt te adverteren', Regels Uit die ervaring van de heer Trom petter is tenslotte de stichting gebo ren. 'We "hadden eerst alléén een belangengemeenschap voor de vhuur- ders op het terrein in Oud-Loos-, drecht Maar toen mijn geval voor de rechter kwam, kregen we ineens zoveel reacties van mensen, die ih hetzelfde schuitje bleken te zitten, dat we er een landelijke stichting van hebben gemaakt We hebben au zo'n 300 leden, die allemaal 25 gulden contributie betalen. Dat is voor het werk, dat we doen: het onderzoek naar de Machten en de eventuele processen. Maar nu al blijkt dat te weinig te zijn. Als dit zo doorgaat, raken we in financiële moeilijkheden'. Wat de stichting met die activiteiten hoopt te bereiken? Trompetter: 'in de eerste plaats een betere wettelijke bescherming. Het is een vreemde toe stand, dat weekenders volkomen rech teloos zijn als ze een stukje grond huren. Er moeten duidelijke regels komen, waarin de rechten en plichten van zowel de beheerders als de recre anten duidelijk worden vastgelegd, zo dat het niet meer kan voorkomen, dat de caravanner van de ene op de andere dag driemaal zoveel moet gaan betalen voor zijn stukje grond. Boven dien is het nodig, dat er een standaard-contract wordt opgesteld. Wij hebben daar al een ontwerp voer. Een overeenkomst, waarin met de belangen van de weekender en met die van de terrein-eigenaar wordt re kening gehouden. Zo'n papier kan moeilijkheden voorkomen. Beter dan de contracten, die mi vaak worden afgesloten, hls er al iets op papier wordt gezet, want het korst nog maar al te vaak voor, dat de overeenkomst alleen maar op mondelinge afspraken berust En daarmee kan de beheerder later natuurlijk alle kanten uit'. - vj* Hoorzitting Lf; Ai enige tijd geleden heeft de stach-''-""" ting deze wensen bij verscheidene kamerleden gedeponeerd. Hèt re-:"*"* sultaat' daarvan is, dat de vaste dom- - 'missie voor CRM op 13 september een .hoorzitting houdt, waar alle partijen -f -hun problemen op tafel, kunnen leg- gen. - De Nederianosa Kampeerraad (het ia- - stituut dat de overheid adviseert ia" -- kampeerzaken) daarover: 'Dit is een S"'J nuttig initiatief, wast" dat er wat moet gebeuren, is een duidelijke zaak. - Wanneer er zoveel Machten binnenko- -V men, moet er wel iets fout zitten'. r Overigens heeft de raad zelf in maart,"' Jkt. ook al gewezen op de problemen In deze recreatie-sector. Zij adviseerde, staatssecretaris Vonhoff (CBM) toen werk te maken van.'een kampeerwet,- "4 waarin ook duidelijke prijslimieten worden gesteld, een soort groene huurwet dus. Eén interdepartementa- le commissie heeft "het voorstel, nu la.-iyj* studie. - De Consumentenbond, die zelf nog weinig klachten zegt te hebben gefcre-, gen, is er eveneens vam overtuigd, dat er een wettelijkeregeling moet ko- men. 'Op het ogenblik is duidelijk 'sprake van een leemte. We zouden al, 3^» een heel eind op weg zijn als er eeni -A standaard-contract zou komen, waarin ook de belangen van de recreant wor- den gewaarborgd'. De bond tekent er echter gelijk bij aan nog geen compleet beeld van de""""" situatie te hebben. Meer feiten hoopt hij te krijgen uit de enquête, die de stichting heeft ingesteld. Dat zij (de bond) daaraan genoeg hebben, lijkt nu al vast te staan: van. de uitgestuurde 1500 formulieren zijn er al ruim 400 human. Trompetter: J -«R 'De response is enorm. Tk. geloof, 'dat we wél wat losgemaakt hebben'. LEIDEN 'Bij het maken van sieraden ga ik uit van half fabrikaat, onderdelen, die in de handel zijn en die ik op, een zodanige manier rangschik, dat ze interessant en zelfstandig gaan worden. Daarvoor gebruik ik sanitair-onderdelen, zoals loodgjeterspijpen, waarvan ik halsbuizen nauwsluitende verchroomde buizen om de hals maak. Zo maak ik ook arm banden, waarvoor het mate riaal gedeeltelijk uit de muziek instrumenten-industrie tevoor schijn komt. Verder werk ik veel met bestaande aluminium- profielen en dergelijke. Het komt eigenlijk maar zeiden voor, dat ik een heel ding spe- eiaal Iaat maken.' Aldus siera- denontwerper Frans van Nieu- wenborg (30) en met voorbeel den uit zijn atelier aan de Langegracht in Leiden maakt hij het bovenstaande visueel waar. Werk van Van Nieuwenborg is te zien op een expositie in Kasteel Zeist en in Amersfoort Momenteel wordt een internationale tentoonstelling 'Sieraad 1900-1972' (tot 1 oktober) gehouden in de door Rietveld ontworpen expositieruimte 'Zonnehof'; zo'n 180 ontwerpers uit Engeland, Duitsland» Frankrijk, Italië en Nederland nemen eraan deel. Op deze tentoonstelling rijn sieraden uit verschillende perioden, zoals Jugendstil, Art Nouveau en Nieuwe Zakelijkheid, te bewonderen. Naast Frans van Nieuwenborg tonen hier ook Nederlanders als Archibald Dumbar, Gijs Bakker, Karei Niehorster en Emmy van Leersum eigen werk. Frans van Nieuwenborg, die rich nu een jaar of vijf met het ontwerpen van sieraden bezighoudt, ontving rijn opleiding als industrieel vormgever aan de academie in Eindhoven. Omdat hij in Nederland moeilijk aan de slag kon komen trok hij in 1965, zoals zoveel door Kees de Leeuw kunstenaars in die tijd, naar Denemarken om eens poolshoogte te nemen. Het beviel hem daar zo goed, dat hij besloot zich er voorlopig te vestigen. Hij werkte als ontwerper voor een architectenbureau, maar na een jaar kwam hij steeds meer tot de ontdekking, dat hij erg moeilijk in opdracht van iemand kon werken. Denemarken was in die tijd en ook nu nog wel een beetje het land van de industriële vormgeving. Dat heeft te maken met de eeuwenoude huisvlijt in de Scandinavische landen, waaruit deze industriële vormgeving is voortgekomen. Hij kwam in contact met een Deense zilversmid en begon rich steeds meer voor het ontwerpen van sieraden te interesseren. Het eerste, wat hij maakte, was het ontwerp van een trouwring voor hem en zijn vrouw Marie. Daarna maakte hij nog een aantal sieraden voor haar, die hij later verkocht aan enkele grote zaken in Nederland, waar men wel interesse had voor zijn werk. Deze manier van bezig rijn beviel hem zo goed- dat hij ophield met het architectenwerk en zich meer en meer op het ontwerpen van sieraden ging toeleggen. Na rijn Deense periode, waardoor hij naar eigen zeggen een veel gemakkelijker start had in Nederland, vestigde hij zich in Leiden (de geboorteplaats van zijn vrouw) en wist rich via de contacten, die hij vanuit Denemarken had gelegd, van een redelijk bestaan te verzekeren. Frans van Nieuwenborg, die voor zijn sieraden prijzen vraagt, die liggen tussen de vijf en tweehonderd gulden, doet dit bewust om dit werk voor ieder betaalbaar te houden. Daarnaast speelt natuurlijk ook de omzet een rol. Het gaat mij er niet om speciaal 'unica's' te maken, maar wel seriewerk van zo'n 20 tot 200 stuks. Waar ik naartoe wil is sieraden industrieel te laten vervaardigen. Dat werkt geen vervlakking in de hand, omdat elk ding een nieuwe vorm krijgt. Het kan soms een fractie zijn, maar er is een klein F?MBSmSB88 Sfr&iifcvlS verschil. In feite is die hele sieradienindustne één grote copieerinriehting. Neem nu bijvoorbeeld de Zeeuwse knoop, die als ring wordt gedragen. Die wordt door een machine nagemaakt Ik vind het stomvervelend om zelf een grote serie te maken. Ik kan me voorstellen, dat je sieraden uit een machine Iaat komen, zoals werst of tuinslang. De machine kapt af en Verdeelt, waarna het materiaal wordt nabewerkt. Ik ben nu bezig om dat voor elkaar te kunnen krijgen. Ik beschouw het werk dat die machine doet niet als mijn taak. Mijn taak is vorm creëren, het maken van een prototype en dit de machine te instrueren. Bij de beeldende kunst gebeurt dit al vaker. Een André Volten bijvoorbeeld ontwerpt een plastiek, waarna anderen dit werk uitvoeren. Een punt is ook, dat mensen, die in deze tak van industrie werkzaam zijn op een bepaald moment veel beter weten dan ik, wat wel of niet kan. Je kan bij mij niet spreken van een 'heilig^ moeten. Die drijfveer is eigenlijk niet zo sterk. Ik heb voor mezelf ontdekt, dat ik goed kan werken met dit soort dingen, dat ik er een bepaalde feeling voor heb, aldus Frans van Nieuwenborg. Er zit ook een zekere realiteit aan het sieraad, wat je vaak met andere kunstwerken niet direct hebt Bij mij staat de mens (en niet de man - of vrouw) centraal. Die wil 5k op mijn manier "versieren'. Mijn sieraden zijn niet zo duidelijk sieraad, dat ze werkelijk alleen maar gedragen kunnen worden. Ze hebben een dubbele functie, dat wil zeggen, dat ze ook mooi en interessant zijn om in je eigen ruimte neer te leggen en naar te kijken. Het zijn geen dingen om in een doosje op te bergen tot de volgende keer. Het gekke Is bijvoorbeeld, dat de meeste ringen niet zonder vinger kunnen. Als je die ringen neerlegt, rijn ze nog lelijk ook. Die dimensie probeer ik eruit te halen, zodat de ringen, die ik maak ook zelfstandig als object kunnen blijven bestaan. De sieraden, die ik maak, hebben niet per sê een vinger, arm of hals nodig om sieraad te rijn. Ik probeer te voorkomen, dat een ring zonder vinger een dood ding is'. Frans van Nieuwenborg vertelt, dat hij in principe nooit met goud werkt, een enkele keer met zilver (oorringen), maar het meest met aluminium. "Dat materiaal Iaat ik polijsten of anodiseren. Dan wordt er elektrolytisch een oxyde-huid op aangebracht, zodat het materiaal chemisch wordt gekleurd. Dat laatste is nodig om het sieraad wat duurzamer te maken. Mijn voorliefde voor aluminium heeft ook te maken met de prijs. Sieraden van goud of zilver, zijn vaak meteen zo loei-duur en hebben ook een bepaald image, waar ik niet van hou. Maak je iets van aluminium, dan koopt iemand het om de vorm en niet voor de prijs van het materiaal. Dat vind ik eigenlijk wel het belangrijkste. Daarom maak ik ook de laatste tijd sieraden van rubber. Gewoon experimenteren „met materiaal, waarvan de prijs nog geen stuiver bedraagt. Het gaat mij er vooral om gewone dingen, zoals bepaalde sanitair- onderdelen, uit hun dagelijkse omgeving te isoleren en er een extra dimensie aan te geven. Door heel kleine veranderingen kan je er een totaal ander object van maken Dat fascineert me enorm'. 'Af en toe ontwerp je iets, dat het gewoon enorm goed doet, zoals nu bijvoorbeeld de halsbuizen, die ik heb gemaakt', aldus Frans van Nieuwenborg. 'Eigenlijk rit er elk jaar wel een uitschieter tussen. Als ik iets nieuws heb gemaakt, laat ik bet mijn vrouw dragen of een paar kennissen om op deze manier reacties te krijgen. Vaak ook heb ik een nieuw sieraad de hele dag bij me of leg het ergens neer, zodat ik het kan zien. Frappant vind ik zelf, dat de meeste sieraden spelenderwijs tot stand komen. Meer dan dat ze echt worden uitgedacht Je kamt bijvoorbeeld in een bedrijf voor een stuk materiaal en je vindt een buis, die erg mooi van vorm is, Die neem je dan mee naar huis om ermee te experimenteren. Zo'n ding vraagt gewoon om ergens voor te dienen. Dat kan bijna niet andera. -De Leidse sieradenontwerper probeert zoveel mogelijk opdrachten te ontwijken. 'Kan je vöor mij "een sieraad maken, vragen ze weieens, maar dat is me te gecompliceerd voor een enkel individu, waarbij het gaat om materiaal, vorm en de persoon zelf. Alles, wat ik maak, komt uit mezelf voert Daardoor ontstaat er een spontane confrontatie. Omdat het voor niemand persoonlijk is gemaakt, kopen de mensen het nu, omdat ze het mooi vinden. Ik merk dan, dat er een bepaalde wisselwerking ontstaat, een klankbord, omdat de ideeën, die Mj mij leven en die ik in een sieraad heb verwerkt, bij een ander bevestigd zie'. Frans van Nieuwenborg werkt niet specifiek voor één bepaalde groep. 'Misschien oriënteer ik me iets meer op mannen, omdat ze niet direct voor sieraden voelen. Dat kan ook wel komen, doordat ik zelf tot die groep behoor en ook meestal,geen sieraden draag. Ik vraag me weieens af: waarom eigenlijk niet?, maar dat heb ik nog niet ontdekt Sommige sieraden kunnen een man erg goed staan, terwijl andere een man Verwijfd' staan. Ik zoek daarom naar sieraden, die een man m rijn eigen waarde laten, zodat hij zichzelf kan blijven". Het kan best zijn, dat het ook gewoon een psychologische kwestie is; misschien zijn mannen wel een beetje bang voor sieraden, omdat ze het gewaar lopen met een bepaalde groep te worden geïdentificeerd, waar ze liever niet bij zouden willen horen, hoewel ik van mening ben, dat dat nergens opslaat Het gekko is, dat ze zich nog wel willen vertonen met een ban-d&bom-teken of met een kratenketting, maar niet zo gauw met een halsbuis*. Van Nieuwenborg, die een vast contract heeft met de Haagse galerie Nouvelle Image en verder veel verkoopt via tentoonsteBingea in Denemarken, België en Duitsland, wil proberen een goede relatie te houden tussen prijs en sieraad. Ik maak geen kunst, zegt Mj zelf, maar wel gebruiksvoorwerpen die voor iedereen betaalbaar moeten rijn. Ik wil gewoon dingen maken, dis behoorlijk verkopen, al hoéf Ik er niet rijk van te worden', I y ■Opi' WEEKENDERS' IN OPSTAND TEGEN TERREINDEHEERDERS y,iftcc IjK". -'ll Vfö »«r.T trblLlU! t i'-I' 1 ,4 ri «Stil 1H -§- j ">4% a ifiWsf ij •fc-V-» 1 ifit 4 St. I

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Trouw / De Rotterdammer | 1972 | | pagina 1