Fotoboeken tonen Europese mens
van na de oorlo
Parijs
Droombeeld van
Ook Jean Renoir schildert -
maar niet met het penseel
im
HET KORTE UUR VAN JAN STARTER
Aardige populaire boekjes
Beeldroman
ZOON YAN EEN BEROEMDE VADER
JÈê
m
ED VAN DER ELSKEN
EMMY ANDRIESSE
Dali houdt van
Rock Pn Roll
Duitsers tussen
twee oorlogen
m
1
m
EET VRIJE VOLK
PAGINA
Dworsjak
ZO KUN JE Saint Germain des
Zulke trekjes vergeeft men graag. pT$s 00f- 2jCJl. Emmy Andriesse
Minder vlot doet men dit met de maajcie deze foto van de chan-
tekst, die hij bij dit boek schreef. sonnière Juliette Greco. Geen
Een tekst, zó kitschig en banaal, zó sombere make-up, geen sche-
dik-opgelegd, dat de foto's er bijna mering! maar alleen een ge-
door worden bedorven. zonde jonge vrouw in het
Men kan die tekst natuurlijk on- licht van een plein in Parijs, f
lean Renoir heeft zich teruggetrokken in Hollywood om een
boek te schrijven over zijn vaderde beroemde schilder
Auguste Renoir. Jean Renoir is een man van smaak die niet zal
vervallen in een te subjectieve stijl, of het moest zijn om de ge
woonten en gedachten van zijn vader vast te leggen.
Beschrijvend
Bewondering
'Spectaculair' is het misschien niet,
maar de detaillering wekt bewonde-
Mensen als u
jgR ZAT OOK EEN MEISJE bij, met roodgeverfd haar en zwarte
wallen om haar ogen. De jongens droegen natte vesten over
slordige truien, hun haar was kortgeknipt. Zij zaten aan een
tafeltje in dat lege café en zeiden niets. Zij hadden een boek
voor zich, waar zij in keken. Een van hen sloeg van tijd tot tijd
een bladzij om.
Toen ik een uur later wegging, za- gelezen laten, maar toevallig heb Ik f DE TENTOONSTELLING
ten zij er nog. Er was geen woord dat niet gedaan. Enkele staaltjes mag Mexicaanse kunst in Parijs
gezegd, er werd alleen gekeken, zij u niet onthouden. krijgt Ann van haar Mexi-
keken als mensen, die wakend in caanse vriend een der ge-
een droom zijn terechtgekomen. - exposeerde voorwerpen cadeau.
Geen van hen was ouder dan twintig lk van het verhaal een Een plaat, die typisch is voor
1 Mexicaanse jongen, die naar Pa- Van der Elsken: de sombere ge-
ik geloof dat men juist dié leeftijd rys is komen liften. 'Ik hing een zichten, de opstelling voor de
moet hebben, ouder dan zestien en tijdje rond met een paar clochards. C-ffiche, het contrast tussen de
Jonger dan eenentwintig, om het We sliepen onder een omgekeerde lachende koppen op de plaat en
volledige profijt te hebben van roeiboot op de Seinekade tegenover triestheid op de voorgrond.
Een liefdesgeschiedenis in het Hotel de Ville
Saint Germain des Prés een nieuwe versregel; Juliette Greco,
j Bij een foto van een. Jongeman met van een stevige lijfwacht voorzien,
het fotoboek van Ed van der Eiskcn, eeft enorme pjeister op zijn oor heet Maar eigenlijk is dit hele boek een
dat al jaren werd verwacht en nu het; 'Een van zijn vrouwen kreeg portret, het portret van de naoorlogse
eindelijk is verschenen. oen kind. Toen Jean Michel haar in Europese mens.
de steek liet, beet zij zijn oor af.' Wel, Ik ken geen beter beeld van de
Men moet ln die wanhopig-heer- wel. Gelukkig ziet men boven de Italiaanse volksvrouw dan de vrouw
lijke jaren zijn. om zich zo volledig pleister nog een stukje van het oor. in dit boek, een mand op haar hoofd,
te kunnen verhezen aan het droom- Het is er zeker weer aangezet. en achter haar een muur met 'Pace"
beeld van Parijs, dat Van der Elsken De jongen komt terecht in de ge- vrede. En wie heeft ooit zo'n
heeft opgeroepen. Want een droom- vangenis, waar hij droomt van Ann. prachtige foto gemaakt van het ne-
beeld is het. Hij heeft de caféjeugd 'Ik dacht veel aan haar. Ik dacht: ger-intellect, in dat groepje donker
van Saint Germain des Prés gezien 'Als ik uit de gevangenis kom, za! ze huidige studenten?
door een mist, een inktzwarte mist, zeker met me mee gaan. Ze vindt
•waarin de figuren bewegen als gro- het vast erg leuk wat ik gedaan heb.'
teske marionetten. Aan het slot krijgt hij een brief van
Het meisje, dat hij ais model heeft Ann:
gebruikt (in het verhaal heet zij
.hoorden wij dat je nu ook die
Salvador Dali, de langbesnor-
de surrealistische schilder, heeft m
zijn Parijse hotelkamer zijn nieuwste
meesterwerk geëxposeerd. Honderden
vrienden kwamen ernaar kijken en
zagen twee elkaar bespringende vlam-
nen, tegen een zwarte achtergrond.
"Ik hou van Bock 'n Roli, zoals ik
ïou van alles, wat heftig is. De mens-
leid heeft dergelijke dingen nodig.'
>ldus Dali, terwijl hij zijn lange
mntsnor, die hij zijn antenne noemt,
•pstreek.
Ook beweerde hij, dat hij de Rock
a Roil beter danst, dan wie ook ter
wereld. Hij weigerde echter, een
lemonstratie te geven, omdat de
ïotelkamer daarvoor te klein was.
'Ik was ook de beste Charleston
danser, toen die dans overal be
roemd was.' zei hij bescheiden.
Letterkundige opdrachten
Minister Cals heeft aan dr. B. G.
L. Overmaat te Arnhem opgedra-
i gen. een nieuwe uitgave te verzor-
1 gen van 'Der Minnen Loep', het
grote, verhalende gedicht van Dirc
Potter (plm. 13701428).
Voorts is aan mej. S. F, Witstein
te Utrecht opdracht verleend tot
het schrijven van een genealogische
studie over een aantal 17de-eeuwse
poëten, o.a. Willem van Focquen-
brpch, A. van Overbeke, S. Rustmgh
en D. Schelte.
"I ZIEK opgenomenEigenlijk maakt
AVPr mil71fik de musicoloog E. Bekius, die het
\J Xsi 111UL1L/1V ^eitje schreeL gr een inleiding tot
Voor liefhebbers van muziek, die de muziekgeschiedenis van.
uiteraard mooier dan anderen hun
avondlied bij de schoorsteen zingen, Jwnoorzp 166 ^«den
zijn twee boeken versschenen die elk tek die de schrijver deed, is
een kant van hun hobby belichten 5peclaaj op de praktijk van de lief-
Met Beethoven vanuit zijn muziek hebbers ingesteld. Dertien bladzyden,
opent Helene Nolthenius een serie
muziekboeken die 'Achter de noten
gaat heten. Men moei inderdaad iets
van de noten zelf weten om er met
de in de muziek en met de pen
zeer bekwame schrijfster achter
te kunnen kijken. Alleen amateurs
waarvan vier met illustraties, zijn
genoeg voor de tijd vóór J. 8, Bach,
voor de muziek na de romantiek zijn
niet minder dan 42 bladzijden ge
reserveerd. Aparte aandacht is aan
de opera besteed.
Bijzondere kennis is voor hen, die
die 'net leven van Beethoven om zo zoveel belangstelling voor het onder-
te zeggen in hun vestzak hebben en werp hebben dat ze dit boekje ter
die
De componistenserie van Gottmer
n Haarlem is uitgebreid met een
iets meer van de muziekleer hand nemen, niet nodig,
weten dar. dat er grote- en kleine-
tertstoonladüers bestaan, zuilen van
dit boek profijt kunnen trekken. Voor
de vakman brengt het weinig nieuws.
De tussenliggende groep echter, die
gelukkig steeds groter wordt, vindt
bij Helene Nolthenius verantwoorde nuttig deel over Antonin Dworsjai.
voorlichting, in het bijzonder over
Beethovens orkestmuziek. De piano- De schrijver M. A. Prick van Weiy
en de kamermuziek komen er een geeft na een beknopte levensbeschry-
beetje bekaaid af. ving een beschouwing over een groot
De uitgeverij W. Gaade te Delft aantal werken van de Tsjechische
heeft het uiterlijk van het boek grootmeester. Zijn keus wordt daarbij
in de eerste plaats bepaald door de
behoefte van de concertbezoeker en
de amateur.
Die bespreking is kritisch; de liefde
voor zijn onderwerp verleidt Max
Prick van Weiy niet tot klakkeloze
2"ELFS als Emmy Andriesse geen
mensen, maar dingen fotogra-
ziekte hebt. Gerl lachte zich rot. Je feert, bespeurt men een menselijke
bent nu echt ingewijd. Geri en ik tegenwoordigheid. Een stelletje stoe-
Ann), krijgt de gedaante van een
geestverschijning, een symbool voor
heel dit onwezenlijke wereldje. o-tucjc;
dieaover?enEïitgevu1d|etechn\lt^ hebben het ook"°- nau 3a- het kim len in een lege^stral't - is° dit niet
schikt. Daarvoor hoeft men maar te
toch allemaal niks verrotten.'
kijken naar enkele details; een glas
op een donkere tafel, een lichtglimp
die een gezicht uit het duister plukt.
Men mag concluderen, dat ook een
goed fotograaf gepatenteerde flauwe-
Maar hij is meer: hij is de regis- kan schrijven. Maar heter dan
seur van de droomfüm, die in dit Z!cil te erge,r,e.P J1®? <i ..'X
boek wordt afgedraaid. En bovenal no® eens bekijken. Het doodsombere
is hij de schepper van een mythe, de meisje, dat voor dit boek mode!
mvthe die door de ionge mensen in stond; de jongens en meisjes in de Charles, Mogelijk heeft de uitgever
injure aie acor ae jonge mensen u. - hn„rian_ ,ets VOOP 02en eezweefd van een ver
een foto van de afwezigen? Een rom-
melkamertje in een beeldhouwers
atelier is dit niet de beeldhouwer
zelf?
Ook dit boek is voorzien van een
tekst, ditmaal van de dichter J. B.
mijn café werd herkend, en die hen
biologeerde.
QOMMIGE MENSEN waren bang,
kJ dat dit boek te iaat zou komen.
'AI dat existentialisme is allang voor-
byzeggen ze. Ik weet dat niet zo,
maar ik weet wel dat deze Liefdes
cafés,
cings
op de boulevards, in de dan- iets voor ogen gezweefd van een ver,
'Ach, waren dat wij niet, binding tussen beeld en woord, zoals
ach ik niet, ach jij niet?'
-TEGELIJKERTIJD verscheen een
die op magistrale wijze is tot stand
gekomen in de fotoboeken van Izis,
waarbij Jacques Prévert begeleidende
poëzie schreef.
Helaas is er van een dergelijke
verbinding in het Hollandse boek
niets terechtgekomen. De tekst van
Charles is brokkelig, onhandig, soms
ronduit gebrekkig. Hij heeft enkeie
prachtige gedichten ingelast ('De
schede, De verborgen valstrik'), maar
daarmee is het geheel niet gered.
Beeldroman van Emmy An-
geschiedenis een document is van een driesse, een keuze uit het werk van
tijdperk, het tijdperk van de jeugd deze vorig jaar gestorven kunstena-
omstreeks 1950. 'Korca-Jeugd' is res. Emmy Andriesse, het blijkt uit
misschien een geschikte term. elke pagina Van dit boek, was een
Het is de jeugd, die uit alle hoeken veel volwassener fotografe,
van de wereld naar Parijs is gekomen w f pt -ffprten in-
omdat, nou ja, omdat je altijd het i L ^aar obiect 'liefst nadrukkelijk. Hij heelt, zoals altijd
gevoel hebt gehad dat je alleen in toot de tens '™nneer hij schrijft, willen spuien
Parijs een leefwaardlg bestaan kunt Stolrafeert mensen wat hem h00g zat en daarvoor de
voeren. foto's als aanleiding gebruikt pre-
™aar marttulr- cies het omgekeerde van wat hfj had
Een triest boek is het geworden, deren in. een armoewyk, mark er moRten clacneen beetje neuriën in
koopsters, vissers, negers, havenar- woorden en de volie ^ndacht aan
Hij heeft te diepzinnig willen doen.
waarin weinig wordt gelachen en bêiders," 'mensen' op~ hongertocht,
veel somber gekeken. Het meisje Ann marcherende oud-strijder,
heeft daar precies het gezicht voor.
Alleen als ze danst, komt er iets vro-
Parijse straatgoochelaar Robespier
re, of in de plaat van dat dikke
Italiaanse vrouwtje.
Meesterlijk zijn haar portretten.
lijk» in haar ogen.
Van der Elsken heeft deze somber
heid natuurlijk zeer bewust nage
streefd. Zo nadrukkelijk, dat af en
toe het woord 'trucage' niet is te on
derdrukken. Een van zijn trucs, het
fotograferen van mensen voor een
affiche met griezelige of malle hoof-
den, ziét men in dit boek geboren Gerard den Brabandei, zinnend op
worden.
de foto's geven.
Het is merkwaardig, dat het expe-
Een sociale bewogenheid, die ner- riment van foto's met tekst twee maal
mislukt. Blijkbaar is de letterkunde
gens pathetisch wordt. Integendeel, jn Nederland zó onafhankelijk, dat zij
humor wordt graag aanvaard, zoals zich niet in een dienende functie
in die kostelijke reportage over de kan schikken.
keurig verzorgd.
Pallas-reeks
Bom te Assen heeft in zijn Pallas-
-„„I.,. iiirrrnrur, rnr np MTl- Fnck van weiy niet tot üia«js.eiuic
reeks een INLEIDING TOT de MO- bewondering van ajies wat Dworsjak
schreef.
Voorzichtigheid is echter geboden,
een stuk dat bij lezing en. bij matige
uitvoering weinig of niets te zeggen
heeft, kan door een geniaal vertolker
soms 'ontdekt' worden en blykt dan
plotseling grote overtuigingskracht
te bezitten.
Dit is overigens een gevaar, dat
aan elke muziekkritiek kleeft en
waarvoor we dus niet in het bij
zonder deze criticus hoeven te
waarschuwen.
Een literatuuropgaaf, een register
en een goed bijgewerkte lijst van
grammofoonopnamen dragen veel bij
tot de bruikbaarheid van deze aan
winst in een serie, die al meer voor
muziekliefhebbers uitstekend geschik
te delen heeft opgeleverd.
JEAN RENOIR, schilder
van het witte doek, te midden
van werk van zijn. vader. De
schaal op de voorgrond ont
wierp hij zelf.
Die goede smaak is ook in Jean
Renoirs eigen werk te ontdekken. Hij
is filmregisseur, cineast, schrijver.
Zijn eerste contact met de film da
teert uit 1902 hij was acht jaar
toen hij eens op school een man te
genkwam, die een eigenaardig kastje
droeg, een cinematographe, camera
en projectietoestel in één.
Om een lange période over te
slaan: Na de Eerste Wereldoorlog
trouwde hij met een model van zijn
vader. Hij besloot zijn beroep van ke
ramist te verwisselen voor de cinema
tografie en een film te schrijven voor
zijn vrouw Catherine Hessling.
Een passie was geboren. Toen hij
in 1955 een eerste eigen toneelstuk
(met Leslie Caron in de hoofdrol)
geschreven en geregisseerd had, vroeg
ik hem gezet, klein, geestig, ge
zellig, constant drinkend tijdens
een cocktail-party, waarom hij niet
eerder voor het toneel had geschre
ven. 'Omdat ik mijn Ideeën altijd in
films heb omgezet,' was het ant
woord.
Zijn werk is sterk beschrijvend van
aard, de spanningen uiten zich zel
den in actie, maar vormen een on
derstroom. Hij filmde van 2ola,
'Nana' en 'La béte humaine'. Zijn lie-
velingsacceur is Jean Gabin, die in
ettelijke van zijn films optrad.
Hij yluchtte uit Frankrijk en vond
in 1942 in Hollywood direct werk.
Makkelijk was het voor hem niet, te
arbeiden onder Hollywood-omstan-
digheden, die de functies van een re
gisseur zeer beperken.
'Een regisseur kan overal werken,
ook in Hollywood,' meende Renoir,
en bij de zes films die hij in zijn
nieuwe vaderland (hij werd Ameri
kaan) maakte, zag hij kans ook het
zeer poëtische 'The Southerner' te
vervaardigen.
Zijn gerijpt talent ontplooien kon
hij weer m Europa, hij keerde in
frW» frAtfiV-
Felix Lützkendarf'De donkere
jaren'; Uttg. De Boekerij, Baarn,
fSJO.
'De donkere jaren' is het eerste deel
van een trilogie over het leven in
Duitsland van liet begin van de Eer
ste tot het einde van de Tweede We
reldoorlog.
In dit eerste deel is de hoofdper
soon nog maar een jongen, die met
zijn moeder en zijn grootmoeder in
een grauwe woonkazerne van een
grote stad woont. Zijn vader sneuvelt
m Frankrijk.
Door de ogen van die Jongen
Clemens zien we de noden en drif
ten van de mensen in die woon
kazerne: de armoede, de verwildering
van de jeugd, de ontrouw en de wan
hoop van de achtergebleven vrouwen,
de kwalijke praktijken van een uit
zijn vak gestoten dokter en van een
fabrieksbaas, die fabrieksmeisjes ver
leidt, de strijd om aan voedsel te
komen.
Het is een rauw boek, dat van
pagina tot pagina uitgroeit tot een
steeds fellere aanklacht tegen de
maatschappelijke toestanden in het
laatste Duitse keizerrijk.
In zijn soort niet nieuw, maar wel
bijzonder boeiend geschreven.
negatief een
samenstellen.
complete versie kan
Want de film met Pierre Fres-
nay, Jean Gabin, von Strohelm
is verknipt, toen bjj het uitbrengen
in 1938 (wereldoorlog II in zicht)
meters film werden verwijderd om
de sterke vredesboodschap af te
zwakken.
HANS VAN STRATEN
Ed. van der Elsken, Een liefdes
geschiedenis in Saint Germain des
Prés. De Bezige Bij, f 15,75.
Emmy Andriesse en J. B. Char
les, Beeldroman. Bert Bakker-
Daamen N.V., f 16,50.
1950 lemP'fhè 'De ring op' Het z«n ®een, "tos die o?1" Iingen van kIe«- Passen in het flgïuf ^^e^joo^man efzelft
ZVenZroïhtaiïë), 'French Can- 1°"^^ aM1 h<* 4emaal Uit'-
Can' zijn eerste na-oorlogse film G. Vn..„, ml5rm Ui Kenoir. Mijn films Jean Renoir heeft zich in de loop
in Frankrijk gemaakt) waren schil- mR? L,de f.® 'Slf"1 en contrast. Men heeft der jaren ontwikkeld en vindt dat
derctchtige films, waarin hij de visie geeft op een kleur- in mijn films geknipt, en dat is niet zelf zeer belangrijk. *Hetbelangrijkste
mens een zeer bepaalde plaats toe- periode en die visie zo visueel zo erg, maar als het contrast wordt is dat men zijn stijl steeds kan ver
kende ln een tijdsbeeld. ('impressionistisch') weet te realise- weggenomen, lijdt de film eronder.' anderen,' zegt h« 'Ik maak liever
5-', ~Dat 15 ook de reden waarom hij een slechte film met een nieuwe ge-
Kleurenfilm heeft Renoirs belang- van zijn meesterwerk uit 1937 'De dachte of nieuw probleem, dan een
stelling, men hoeft zich episodes uit grote illusie' de rechten heeft terug- goede die niete anders S daS tïn
'The River' of 'French Can-Can' gekocht (voor 80.000 gulden), opdat imitatie'
maar voor ogen te roepen warre- hij aan de hand van het bestaande HANS SAALTINK
Trijntje Lamberts, hekelt hij met de
regels 'Menniste Trim, die is zo fijn
als rag alleen maar in de naam en
van het grofste slag.' Ook het me-
JAN STARTER heeft geen geluk DB VERSCHENEN boze verzen, handel annex uitgeverij vestigt en waar hij zich laat inschrijven als nistenzusje is waarschijnlijk een pijl
gehad Zijn korte leven was ge- XJ waarin waardig de staf werd ge- waar h(j trouwt met Nieske Heynis- student in de rechten. Of hij hard °P Franeker geweest.
Dlaveid'met onbetaalde rekeningen broken°ver foveel spotlust Pas in dochter, een meisje van gegoeden gestudeerd heeft, mag betwijfeld
piaveia met oneetaaiae rexeringen, onze t(]d h f( c_ N_ Wybraads Hervormden huize. worden. Wel Iaat hij bij zijn vertrek TJOE SLECHTER het Starter ver
met-nagekomen (een menist!) de zaken rechtgezet, uit die stad een schuld staan voor ■n- gaat hoe sneller rirb ,h.
door het gedicht 'een juweeltje onzer TJEEFT HIJ ZICH te veel voorge- 275 kan bier en 24 mingelen brand"- zlch z^n faarr-
letteren' te noemen, 'zowel om de II steld van de leeshonger der wijn. verspreidt. Van de Friese Lusthof
vorm als om de uitbeelding van per- Friezen? Feit is, dat zijn zaak niet rly reist naar Amsterdam, waar de verschijnt druk op druk. Maar de
sonen en toestanden.' best liep. Rekeningen worden steeds uitgever Dirk Pietersz. Voscuyl zijn dichter raakt verwikkeld in louche
En hij velt dit Sa omonsoordeel: trager voldaan en meer dan eens ge- Friese Lusthof op de markt affaires en verzoekt Z S êJ f
•Het menistenzusje in ongunstige beurt het, dat een schuldeiser hem wil brengen. Nu gaat het snel berg- ita:res en verzoekt zelfs de Staten
zin was het ware zusje niet, maar via de rechter aannakt. afwaarts. Hij probeert hier en daar om toe8an6 tot een kapitein Blaeu-
Nu ja, zult u zeggen, dit trieste lot een terecht gegispte nabootsing, een Toch is hij een populair poëet en verzen op Willem Lodewijk te ver- been, een onguur heerschap dat in
d!abohsche karikatuur van ons lieve, er gaat haast geen bruiloft voorbij, kopen en zwerft daarvoor heel Ho!- de Gevangennoort verblijf hield tv.
reine en vrome doopsgezinds zusje, of hij schrijft er jolige verzen bij. En land door. "t-va-!»enP°ori' vermyr hield. Da
dat door niemand inniger vereerd als hij een paard nodig heeft om Wanneer zijn vrouw hem uit Fra- btat'eri za8eh het nut van de visite
weer naar Frankfort te neker wil volgen, wordt z{j bespron- nlet in-
?in„d°or.,?(Ji,schulde':sct'?'A.IshV£.n?> Dan is hij opeens historieschrijver
dwangbevelen en
contracten. Hij zag zijn uitgeverij
failliet gaan, leurde links en rechts
met gelegenheidsverzen en stierf,
32 jaar oud, ver van Nederland als
huursoldaat.
had hij dan toch gemeen met tal van
tijdgenoten. Breaero stierf ook jong, reine en vrome doopsgezinds zusje.
xlf 'S, 'W-mL. t
Focquenbroch kwam ook ver bulten
onze grenzen aan zijn eind. Is dit
niet de tol die elke dichter voor zijn
roem moet betalen?
Het is mogelijk, maar ook dan
heeft het Starter niet meegezeten.
Twee eeuwen lang heeft hij te boek
gestaan ais een zedeloos poëet. A.
Loosjes noemt zijn poëzie 'een zeer
zorgeiuke zaak' en Nicolaas Beets
waarschuwt in zijn Camera voor 'de
dichter van het beruchte liedeboekje.' Mennisten-Vrijage
Die slechte reputatie had hij in
hoofdzaak te danken aan één ge
dicht, O, ironie! Het is ditzelfde ge
dicht, dat hem m onze ogen als téven was hü in een situatie geraakt, beschermheer," stadhouder Willem van kïnderktéërtjes," daar* hicVd*"hU 00^gi?~™Sf„on5ent!
dichter heeft hersteld! waarin hij zich slechts met zijn per, Lodewijk, kon daar niets aan doen. zijn hand niet voor op. r Duitsland en
De Mennisten-Vrijage geldt kon verweren tegen zyn vele vijan- Daarop verhuist h(j naar Franeker, Een van de schuldeisers zekere f-i aatt Hongaarse
nu als een van de bekoorlijkste stuk- den. -rens. in nezeifrte «musvi».
Hoe kwam Starter in. Friesland
hij het beest voor twee- storten zij zich op'haar boeltje. Zelfs van graaf Mansfeh
derde met boeken. een luiermand, kinderslabbetjes, bed- in de Duitse oorinè nfi nn^c^t
Hij richt zelf een re- delakens en slopen worden in het Soot heldendicht evSTff *8n
derijkerskamer op onder openbaar verkocht. Het was helemaal fyn miester dat twaalf rieten
de hoopvolle zinspreuk niet nodig geweest, want de veiling tillen V^der dan het h»^n
'Och mocht het rijsen!' brengt veel meer op dan het totaal nooit'gekomen
wordt dan ooor mij. en schrijft er een paar stukken voor. van de schulden. fTn
Minder bekend is, dat Starter zijn Maar een Jaar later verbiedt de felle Zo woedend was Starter dat hii qtartnv^mo» strUae trekt, gaat
waarechynlylc dominee Bogerman alle toneel.in de zich nooit bij de burgemeester heeft Janfz h?eft*M afleSSn
jes uit onze oudere poëzie. Niet voor
niets werd het opgenomen in Het verzeild, de streek die hij zo stralend
Goud der Gouden Eeuw, de heeft bezongen? Het is een van de
voortreffelijke bloemlezing, die in de vele raadsels in zijn leven. Jan Jans-
onverdachte Prismareeks is versche- zoon Starter (of Startut, zoals hy
nen. ook wei vermeld staat) is vermoede-
Er zit een onweerstaanbare charme lijk in 1594 binnen Amsterdam ge
in het tafereeltje van de jongeman boren als zoon van
die eerst geen gehoor vindt bi) het wever,
menistenzusje, maar die dan
een Engelse
Als jongen van achttien jaar was
zweert, dat zij bu hem zal rusten, hy al een uitgever die boeken naar
Omdat mets zo kwalijk is als een ge- de Frankforten Jaarbeurs stuurde.
broken eed, geeft zij hem zyn zin.
Een hups en ondeugend verhaal,
Bovendien toonde hy al vroeg een
opvallend dichttalent, zodat hü werd
met echt Hollandse kleurigheid ver- opgenomen in de rederijkerskamer
teld, ook ai schijnt Starter naar een 'De Eglantier'. Misschien was hij ook
Engels voorbeeld gewerkt te hebben, bevriend met Bredero. wiens poëzie
1 Natuurlijk viel het bij de toenmaals zo helemaal in zijn lijn lag.
talrijke menisten (doopsgezinden) Twee jaar later huurt hij een huis
I niet in goede aarde. in Leeuwarden, waar hij zijn boek-
grens, ln dezelfde omgeving waar nu
zulke tragische dingen gebeuren,
moet hy zijn omgekomen... Hoe?
Waardoor? Wij weten het niet
Uit Londense archieven is geble
ken, dat hij midden september 1826
moet zijn overleden en in het veld
begraven. Wat is er van zijn gezin
geworden? Wat gebeurde er met zijn
eenarmige broer Frans, die ook in
het leger was?
Vragen, waarop geen antwoord
komt. Zelfs de plek waar zijn ge
beente rust, is niet bekend. Maar ik
zit op een grimmig-koude November
avond in den jare 1956 te lezen in
zyn Friese Lusthof, in zijn blijspelen
en kluchten en lk weet allang niet
meer hoe Iaat het is...
