Martinit-voorzitter L. J. C. v. Dijk:
Sportiviteit was inzet van
de Jubileumserie
Prijsuit
kantine Martinit
Clark Gables 56e in
wild-westkostuum
Auto brandt
geheel uit
Flevohotel
definitief
afgeketst
Leiden heeft niet meer het
koudste plekje op de aarde
Vloeibare helium en lucht
als bij de melkboer... i
Popp
GESLAAGD
en op de
filmband
Jongen (8) bij
aanrijding
zwaar gewond
Jongen in put
verdronken
Wat zij vingen
I
-
Predikbeurten
Medische dienst
Bedrij fsonge vallen
Sparta-Blackpool
HET VRIJE VOLK - ZATERDAG 3 AUGUSTOS 1S57
PAGINA 4
Elftal getoetst
Clark Gable speelt in „The king and four queens" (dinsdag
t.m, donderdag in Monopole) een cynische, zij het niet
geheel onsympathieke avonturier, gekostumeerd als een Wild-
Westfiguur. Het is zijn zesenvijftigste hoofdrol, lezen we in de
filmbeschry ving, en niet zijn beste, voegen we daaraan toe. Zijn
charme is vergrofd en zijn stralende glimlach heeft soms iets
hinderlijks; hij is een vrouwenveroveraar, een he-man op jaren.
Het gaat hem nog wel goed af, die hofmakerij, maar hij krijgt
bijna iets belachelijks of meelijwekkends.
Erkentelijk
Omkoperij bij levering
voor Westduitse teger
Risico te groot
II
t?
ZATERDAG
Bioscopen:
PASSAGE-THEATER, 2, 4,15, 7 en 9.15
uur: Sport staalt spieren (a.l.).
MONOFOLE-THEATER, 3, 5, 7 en 9
uur: Het huls der geheimen (14 Jr).
Apotheek:
Fa, Goufca, Hoogstraat as.
ren toonstellingen:
CULTUREEL CONTACT CENTRUM.
10—5 uur: werken van G. A. 8tahl.
STEDELIJK MUSEUM, 105 en 710
uur: tentoonstelling Foppendroom.
Diversen:
PLANTAGE, 8 uur: Engelse volks
dansgroep.
HOOFD, 2, 3.30 en 5 uur: Havenrond
vaarten.
ZONDAG
Bioscopen:
PASSAGE-THE: "ER, 2, 4.15, 7 en 9.15
uur: Sport staalt spieren (al.).
MONOPOLE-THEATER, 3, 5, 7 en 9
uur: Het huls der geheimen (14 Jr>.
Apotheek:
Fa. Evers, Lange Haven 81.
Tentoonstellingen
STEDELIJK MUSEUM, 25 uur:
poppendroom.
»IIMa^i^4ETIS?EID v;.lIÏ best"ursieden van verenigingen, die aan
"1^rt,mt-Jubileumserie hebben deelgenomen, is de prijsuitrei-
«mrfL n ,vr'] s:ayond wél doorgegaan. Dit in tegenstelling met
'5 week, toen de prijzen er wel, maar de toekomstige bezitters
ni5 aanwezig bleken te zijn wegens een misverstand,
n de Kantine op het Martinit-veld voerden, verscheidene sprekers,
onder wie de KNVB-consuI, de heer Chr. v. Dijk, het woord.
5 uur: Haven-
Diversen:
HOOFD, 2, 3.30 en
rondvaarten.
ROTTERDAMSE BIOSCOPEN
ARENA: De Afrikaanse leeuw. Zat.
en zondag 2, 420, 7 en 9.30 uur
(al.).
CAPITOL: De vleugels van de vloot.
Zaterdag en zondag 2, 4.30, 7 en
9.15 uur (14 Jr).
CENTRAAL: Wenn der welsse Flieder
wieder blllht. Zaterdag 4, 7 en 9.15
uur. Zondag 2, 4.30, 7 en 9.15 uur
(a.l.),
CINEAC (naast de Bijenkorf). Jour
naal van 8 tot 24 uur,
CINEAC (ln Beursgebouw). Geen
plaats voor wilde dieren. Zaterdag
9.30, 11.30, 120, 3.30. 5.30, 7,45 en
10 uur. Zondag vanaf 120 uur (a.l.)
COLOSSEUM: Geintjes met geesten.
Zaterdag en zondag 2. 420, 7 en
9.30 uur (a.l.).
HARMONIE: A. en C. en de rook "n
roll. Zaterdag 3.30, 7 en 9.15 uur.
Zondag 2, 4.30, 7 en 9.15 uur (a.l.).
LUMIÈRE: The banana boat song.
Zaterdag en zondag 2, 420. 7 en
9.30 uur (14 jr).
LUTUSCA: Maxle. Zaterdag en zon
dag 2, 420, 7 en 920 uur (al.).
LÜXOR: De bruid ls niet bleu. Zater
dag en zondag 2, 420, 7 en 9.30 uur
(18 Jr).
METRO: Boy on a Dolphin. Zaterdag
3.30. 1 en 9.15 uur. Zondag 2, 420,
7 en 9.15 uur (14 jr).
PRINSES: Piloot Qu&x ln Afrika. <5
Zaterdag en zondag 4.30, 7 en 9,30 Z
uur (al.).
REK: Vera Cruz. Zaterdag 4, 7 en
9.15 uur. Zondag 2, 4.30, 7 en 9.15
uur (14 jr).
THALIA: Daar ls de dokter. Zaterdag
en zondag 2, 4.30, 7 en 9.30 uur
(al.).
't VENSTER: The ladykillers. Zater
dag 2, 7 en 9.15 uur. Zondag 120,
4.15. 7 en 9.15 uur (14 jr).
VICTORIA: Uit de brand ben Jel
Zaterdag 2, 7 en 9.15 uur. Zondag
2, 4.30, 7 en 9.15. uur (a.l.).
gesteld,
en verwachtte ook voor de toekomst
een duurzame sportieve verbintenis.
Allereerst richtte de voorzitter van
Martinit, de heer L. J, C. van Dijk,
zich tot de aanwezige bestuursleden
en de twee elftalaanvoerders van
Neptunus en HBSS. ae „winnaars"
van dit toernooi. De heer Van Dijk
memoreerde de prettige gang van
zaken tijdens de serie, die voor de
vijfde maal werd gehouden en zich
steeds aardiger en sportiever blijkt te
ontwikkelen. Dat is ook de opzet van
de gehele organisatie: strijd, om wille
van sportiviteit, waarin natuurlijk
goed (en gerust ook stevig) voetbal
mag worden gespeeld, zonder dat
het spel ontaardt ln minder prettige
ontmoetingen.
Dank sprak hij uit voor de me
dewerking van de heer Van Dyk,
KNVB-consul, die in de neutrale
commissie ter beoordelmg van het
spel zitting had; dank ook aan de
Schiedamse Scheidsrechters Ver
eniging, die zijn mensen voor de
wedstrijden beschikbaar stelde en
de ontmoetingen met vaste hand
liet leiden.
Voor Martinit betekent zulk een
serie veel: men heeft zijn elftal
kunnen toetsen aan de hand van de
capaciteiten der deelnemende vereni
gingen. Ook de belangstelling van
het publiek was goed te noemen, hoe
wel natuurlijk nog meer liefhebbers
langs de lijnen hadden kunnen staan.
Hierna overhandigde hij aan de
heer J. de Bruyn, aanvoerder van
het Neptunus-team, de wisselbeker
voor de meest eervolle prestatie in
deze serie behaald. De heer Chr.
Scheffers, aanvoerder van het HBSS-
elftal, mocht de elf shirts, die ter
beschikking waren gesteld voor het
meest sportieve team, in ontvangst
nemen.
De heer Van Dijk, de KNVB-con-
sul, was verheugd over de manier
waarop dit jubileum-toernooi in
Schiedam had plaatsgevonden. Hij
sprak zijn blijdschap uit over het
vertrouwen, dat men in hem en de
beoordelingscommissie had
De voorzitter van HBSS, de heer
K. F. Eibers en de heer A. Mink, be-
stuurscommissarïs van Neptunus,
spraken hun erkentelijkheid uit voor
'de ontvangen prijzen en voor de ge
legenheid. die Martinit heeft gebo
den om een geslaagd toernooi, met
de sportiviteit als inzet, mogelijk te
maken.
„In de afgelopen competitie heeft
niet één speler een waarschuwing
ontvangen," aldus Martinit-voorzit
ter Van Dijk in zijn slotwoord. „En
de elftallen waartegen wij moesten
spelen onder de loep genomen, wil
dat wel iets zeggen." Hieruit moge
blijken dat Martinit steeds ontspan
ning en sportiviteit voorop stelt.
Hervormde Gemeente: Grote kerk
10 uur dr. Schroten, Charlois; 5 uur
ds. Treffers, Feijer.oord.
Nieuwe kerk 10 uur ds. Nieber,
Zaltbommel; 5 uur ds. Hartingsveld.
Maassluis.
"VVesterkerk 9 en 10.30 uur ds. Hem
mes; 5 uur prof. di". v. Unnifc, Bilt-
hoven.
Vredeskerk 9 en 10.45 uur ds. Vogel,
Maassluis; 7 uur ds. Nieber, Zalt
bommel.
Pr. Marijkeschool 10 uur Vic. Pol,
Vriezeveen.
Ned. Protestantenbond: 10.30 uur
ds. J. A. Hebly.
Oud Katholieke kerk; 10 uur Hoog
mis.
Baptisten Gemeenschap, Lange
Haven 59: 10 en 7 uur ds. W. Kloos.
Leger des Heils: 10 uur Heiligings
samenkomst; 12.15 uur Zondags
school; 6.30 uur Openluchtpredikmg
Gerrit Verboonstraat; 7.30 uur Ver
lossingssamenkomst.
Jehovah's Getuigen, Volksgebouw:
zondag 6.30 uur Wachttorenstudie.
Onderwerp: De verantwoordelijkheid
van een christen jegens anderen.
Woensdag 7.30 uur, bedieningschool
en dienstvergadering.
,De koning en vier koninginnen".
De titel rept niet van de koningin
moe jer, hoewel zij in deze eigenaar
dige film, een mengsel van een psy
chologisch drama en een western,
sterker boeit dan de vier jongere
dames en de charmeur. Drie van
haar vier ontaarde zonen zijn bij de
ontploffing van een kruitvat gedood
en zo hevig verminkt, dat de licha
men niet konden worden geïdentifi
ceerd. De vierde zoon verdween
spoorloos. Wie is hij en komt hij nog
terug om het goud te halen, dat de
oude moeder ergens heeft verstopt?
Zij bewaakt het goud en haar vier
schoondochters; als die ene zoon ooit
komt opdagen, zal hy zijn vrouw en
de buit vinden. In dit vreemde ge
zin verschijnt de indringer Dan Ke-
hoe (Clark), bij zijn komst neerge
schoten, maar niet ernstig gewond.
Hij mag blijven tot hy hersteld is.
Dan heeft hij gemakkelijk spel met de
vier jonge vrouwen en zelfs in het
verharde gemoed van de weerbare
schoonmoeder schijnt hij nog een
zwak plekje te ontdekken. De situatie
blijft niettemin uiterst gespannen en
er rijn m dit gedeelte van de film uit
stekende scènes.
Voor wie Clark Gable in welke rol
aan ook geen nederlaag wil zien
lijden, is de afloop bevredigend. Wij
vonden het slot van deze historie niet
m overeensteming met de eerst wei
naast tragische sfeer.
InMonopale draait van vrijdag
t.m. maandag een uitstekende thril
ler: „HET HUIS DER GEHEIMEN"
iHouse of secrets). Deze Engelse film,
door Guy Green geregisseerd, vertelt
zeer boeiend over het oprollen van
een internationale bende van valse
munters.
Michael Graig speelt de hoofdrol:
In het Nederlands journaal,
dat Polygoon deze week in de
bioscopen vertoont, kan men
opnamen zien van de tentoon
stelling foppendroom" in het
Stedelijk Museum,
Na een- kort overzicht van
de in de benedenzalen opge
stelde kostuumpoppen wordt
de lens op de marionet-poppen
van Harry van Tu:::r.broek, de
bekende kunstenaar, gericht.
Men ziet ook hem bij de, voor
deze speciale gelegenheid, be-
wegeVr -—vpen.
Larry Ellis. Hij lijkt als Larry op
een omgekomen bandiet die Chancel
lor heette en krijgt al in het begin
van de film in Marseille een schoe
nendoos vol geld letterlijk in de
schoot geworpen. Een arrestatie
brengt hem helemaal in verbazing.
Maar in Parijs, op het hoofdbureau
van de Internationale Politie, heeft
men al gauw door dat hij Chancellor
niet is, echter sprekend op deze lijkt.
Hij gaat het leven van de dode
bandiet voortzetten in opdracht
van de politie. Voor een eerste
stuurman op de grote vaart (dat
is hij in zijn gewone, echte leven)
leert hij de techniek van de mis
daad en van de ontmaskering zeer
snel aan en het lukt hem inder
daad om de gevaarlijke chef .van
de bende te vinden. Hij moet heel
wat vuistgevechten leveren voor
het zover is. Uit talrijke volstrekt
hopeloze siuaties redt hy zich met
byzonder veel fantasie.
De film is goed gemaakt; het ver
haal is vrij hecht; de vechtpartijen
zyn stevig. Michael Graig is een sym
pathieke hoofdpersoon. David Kossoff
speelt voor zeer geraffineerde misda
diger en heet in de film Van de Heide,
zonder dat het duidelijk wordt of hy
misschien een landgenoot van ons is.
Passage Theater, tot en met
donderdag;
Gerenommeerde schatersterren wor
den, nu de vakanties woeden, uit de
mottenkist gehaald om. zoals dat
heet, jong en oud te vermaken. De
jongeren denken misschien aan een
nieuwe komiek als zij George Form-
by op het doek zien in „Sport staalt
spieren"; wij, die Formby maar al
te goed kennen, denken eerder aan
een konijn, dat met ontblote snij
tanden lollig loopt te doen.
Formby was vroeger (lange tyd
voor de oorlog en korte tyd daarna
ook) een van de lach-of-ik-sehiet
lilmmannen. Zyn „It's in the air"
was een geweldig succes, en sinds die
tyd ziet men hem, behalve als de
onhandige jongen, ook als de hevig
banio-spelende babbelaar. Zo ook
in "„Sport staalt spieren", waarin
George als kappersbediende speelt
die met alle macht sportieve pres
taties moet verrichten. De film is
waarlijk: niet groots te noemen, maar
om de vermakelijke bokswedstryd
aan het einde moesten wij, ondanks
alle bezwaren, ongemeen hartelyk
lachen. En dat deed vooral de jeugd,
zoals wy opgelucht mochten be
speuren, ook. Voor de vakantie is
zo'n film dus kennelijk toch nog wel
geschikt
Clark Cable, ditmaal in icild-ivest-
kostuum, met een van de „vier ko
ninginnen".
Gedurende het weekeinde, zullen
de volgende artsen de medische
"diensten- vervullen:
W. H. F. Meyer, Swammerdamsin-
gel 43, tel. 69696.
A. h. J. Kunze, Nieuwe Haven 115,
tel. 67768.
G. in 't Veld, W. de Zwrjgerlaan
23, tel. 68599.
J. v. d. Veer, Ruys de Beeren-
broecklaan 16 ,tel. 69873.
De dienstdoende apotheek is;
Fa. Evers, Lange Haven 81.
OTJD-BEIJEKLAND. Donder
dagavond omstreeks 5 uur is op
het kruispunt Oudbeijerlandsedijk—
Stoutjesdyk, gemeente Mijnsheeren-
land, een ongeiuk gebeurd waarby de
8-jarige Piet van Nugteren, wonende
aldaar, levensgevaarlijk werd gewond.
Met de frets wilde hij van de Oud-
beyerlandsedyk de Stoutjesdljk op
rijden, waarbij hij werd gegrepen door
een met grote snelheid rydende per-
sonenauo, komend uit de richting
Heinenoord en bestuurd door A. C.
Vlaskamp uit Botterdam.
Een arts constateerde een schedel-
basisfractuur.
Zondagmorgen om tien over
negen kan men by zijn luidspreker
een bezoek brengen aan het natuur
reservaat De Beer. De VARA zendt
dan een klankbeeld van Frans W,
Wegman en Bert Garthoff over dit
unieke vogelland uit.
Een beeld, dat dagelijks dui
zenden inwoners van de Staart
kunnen zien, maar waaraan de
meesten waarschijnlijk zonder op
te kijken voorbij gaan. De enor
me kraaninstallatie van de
scheepswerf De Biesbosch, zijn
lange arm net boven de bomen
uitstekend. Het is een symbool
van welvaart, al zien we er zelfs
dat niet altijd meer in. Maar dat
is juist mat in een mensenleven
iltijd het geval is: zodra je er
aan gewend bent, let je er niet
meer zo op
OUD-F' LAND. Donderdag
is in 91 rnland de vrachtauto
van di .i .1. den Breejen uit Oud-
Beyerluiui totaal uitgebrand.
Vier kinderen, die boven op de la
ding gerst zaten, konden door de
hevige rookontwikkeling ternauwer
nood worden gered.
Lading en auto brandden geheel
uit.
GORKUM Het vijfjarig zoontje
van de familie Bot te Gorkum is
vrijdag in een duikerput gevallen en
verdronken.
Sinds het begin van de middag
werd het jongetje vermist en
's avonds ontdekte de politie het ont
zielde lichaam van het knaapje in
een duikerput tegenover het Nassau-
laantje. Tevergeefs heeft dokter Ton
nog getracht de levensgeesten op te
wekken.
Vangstberichten van zaterdagmor
gen: VI 70, 60 kantjes; VI 172, 34
kantjes; VI 203, 100 kantjes, nog 70
netten; VI 208, 80 kantjes, nog 55
netten; VI 216, 120 kantjes, nog 70
netten; VI 97, 68 kantjes; VI 142, 22
kantjes; VI 71, 100 kantjes, uit de
vieet; VI 83, 60 kantjes uit de lé vleet;
VI 166, 120 kantjes uit de vleet;
VI 14, 14 kantjes; VI 56, 85 kantjes
uit de hi vleet; VI 89, geen vangst;
VI 132, 3 kantjes, thuisvarend; VI 7,
68 kantjes.
Prijzen van zaterdagmorgen: Maat
jes Haring: Trawl groen 100,—;
tot 36,Vleet groen 79,tot
88,—; Steurharing 25,10
Vleet klein 36,Vleet groot 34,80
BONN (Beuter) De Westduitse rege
ring heeft het hoofd van de inten
dance geschorst, nadat was gebleken
dat 50 Duitse firma's, die aan het
nieuwe bondsleger uitrustingsstukken
wilden leveren, dit legeronderdeel met
„geschenken" hadden omgekocht. Zes
ambtenaren zyn gearresteerd.
VLAARDIN GEN
Tijdens hijswerkzaamheden aan het
pand van de firma Hasekamp aan de
Havendyk te Schiedam raakte een
van de arbeiders van het aanne
mingsbedrijf Heikoop bekneld tussen
een werkmast en een spant.
De arbeider, de heer A. Wennekers,
bevond zich by de voet van de werk
mast toen deze begon te vallen. De
man kon niet op tyd wegspringen en
raakte zodoende beklemd.
Met inwendige kneuzingen werd hij
naar het Bergwegziekenhms ver
voerd. Hij kon later naar huis terug
keren.
De 25-jarige A. F. Langhorst uit
Viaardingen viel gistermorgen by het
maken van een stelling in het mo
tortankschip Esso Amsterdam van
een hoogte Dan zes meter op de bo
dem van het schip. Met buikklachten
is hij in de Dokter 'Noletstichting op
genomen. Het schip hgt ln reparatie
op de werf van Wilton Fijenoord.
Op woensdagavond 14 augustus
speelt de Rotterdamse ere-divisie-
club Sparta op Spangen een wed
strijd tegen de Engelse eerste
league-club Blackpool.
Bij Blackpool wordt de rechts
buitenplaats ingenomen door 's
werelds beroemde voetballer Stan
ley Matthews, die met zijn 42
jaren nog steeds deel uitmaakt
van het nationale elftal, en voor
zyn sportieve prestaties onlangs
door koningin Elisabeth werd on
derscheiden.
Het zal vermoedelijk de laatste
keer zijn, dat de meester van de
dribble. Commander of the Bri
tish Empire, in Nederland zijn uit
zonderlijke gaven vertoont.
In verband daarmee prijzen wfj
ons gelukkig, dat bij onze kantoren
in Schiedam, Viaardingen en Rot
terdam kaarten verkrijgbaar zyn
voor onze lezers, die daardoor in
staat gesteld worden deze bijzon
dere wedstrijd bij te wonen.
De kaarten zijn van 9 tot 5 uur
verkijgbaar bij dc portier in de
hal van ons gebouw aan de Slaak
te Rotterdam en by onze kantoren
in Viaardingen (Dayer) en Schie
dam (Passage).
DE DIRECTIE.
(Van een onzer verslaggevers)
Naar wij vernemen, zijn de
plannen om het Flevohuis aan
de Hoogstraat te Rotterdam
(het vroegere Twaaïfprovin-
ciënhuïs) tot hotel te verbon-
wen, nu geheel van de baan.
Daarmee zijn ook de verwach
tingen, die de directie in haar
laatste jaarverslag uitsprak, de
bodem ingeslagen.
Zij meende toen dat het nog
steeds mogelijk was het verlaten wa
renhuis tot een hotel met 120 tot 150
bedden te verbouwen. Men zocht naar
mensen, die zich voor deze zaak fi
nancieel wilden interesseren.
Volgens de berekeningen van
„De Wereldhaven" zouden de ver-
bouwingskosten minder dan f 15.000
per bed bedragen. Aan het einde
van het jaarverslag was al zo'n
groot deel van de stichtingskosten
aanwezig, dat nog 7000.— per bed
nodig was.
Verschillende Rotterdamse zaken
lieden stonden achter het hotelplan
en bleken bereid de zaak ook finan
cieel te steunen. Op deze wijze bon
een aanzienlijk deel van het benodigd
kapitaal bij elkaar worden gebracht.
Toch achtte de directie het- risico,
dat zy by uitvoering van de plannen
loopt, ook met deze steun nog te
groot. Ze heeft besloten de gedachten
aan een Flevohotel" definitief uit
haar hoofd te zetten. Het gebouw zal
nu worden verhuurd en huisvesting
gaan Heden aan showrooms en kan
toren.
Voor het Associatie-diploma Engel
se handelscorrespondentie, slaagden
de heren M. Brussaard en J. Koster,
die werden opgeleid door de heel- C.
van Toor.
Voor het middenstandsdiploma alge
mene handelskennis siaagde mej. R.
Schaar V. Viaardingen.
Sinds vele tientallen jaren staat het Kamerlingh Onnes-
laboratorium in Leiden bekend als het koudste plekje ter aar
de. De Leidenaars waren trots op dat predikaat, zoals ze trots
zijn op het heldhaftige verzet van burgemeester Van der Werff
en de zijnen. Er zal droefenis zijn in de stad, als men verneemt,
dat Leiden zijn koudste plekje kwijt is.
Weliswaar zijn de bereikte temperaturen nog vrij ver onder nul (meer
dan 272 graden) maar buitenlanders zijn erin geslaagd om een klein voor
werp een fractie van een graad kouder te krijgen.
Dat is niet te wijten aan onbekwaamheid van de Nederlanders, maar
aan de ruimere financiën en het groter aantal wetenschappelijke werkers
in grotere landen 1
En de temperaturen, aie men in
het varoerhnTh Onneslaboratonum
bereikt zijn nog iaag genoeg voor de
doeleinden, die men nastreeft.
In het laboratorium houdt men
zich nameiyk bezig met metingen bij
lage temperaturen.
Men onderzoekt on derm"— de
structuur, men peilt de waterstand
en men gaat na, of er ook bijzondere
effecten optreden bi) de onvoorstel
baar lage temperaturen.
Onvoorstelbaar, inderdaad, want
wie bij dertig graden vorst rillend
bij de kachel gaat zitten, kan moei
lijk begrijpen, dat de wetenschaps
mensen werken met temperaturen
van bijna 273 graden onder nul.
Bjjna, in dat ene woordje ligt Jaren
van werken opgesloten. De knapste
koppen hebben zich suf gepiekerd
over methoden om weer enkele dui
zendste' gedeelten van een graad
dichter by 273 graden onder nul, by
het absolute nulpunt te komen.
Over de gehele wereld zijn geleer
den al tientallen jaren bezig om
dichter bij het absolute nulpunt te
komen en het grappigste is, dat ze
het nooit zullen bereiken.
Nooit kan men een voorwerp zo
sterk afkoelen, dat er geen beweging
meer is in de moleculen.
Zo eerzuchtig zijn de geleerden
trouwens niet. ze stellen zich tevre
den met hun metingen bij lage tem
peraturen.
De vraag: hoe koelt men een voor
werp af tot dicht by het absolute
nulpunt is nu niet meer moeiiyk te
beantwoorden, maar ingewyden we
ten, hoeveel inspanning het heeft
gekost.
Nü is iedereen er van overtuigd
dat men zich het beste en snelste
kan voortbewegen op wielen, maai
onze voorouders hebben eeuwer
lang over dit probleem gepiekerd
of anders nog, ze dachten er ln d<
verste verte niet aan.
Maar goed: hoe koelen we eer
voorwerp af. Als u benzine op uw
hand giet, wordt deze koud. Blaas' j
u er op. dan wordt de hand nop
kouder.
Lesje van de natimrkundeleraar, in
dit geval van dr. Heike Kamerlingh
Onnes- een vloeistof, die verdampt,
onttrekt warmte aan de omgeving
Hoe sneller de verdamping gaat. des
te kouder uw hand.
Het is natuurlijk veel eenvoudiger
om in plaats van benzine een vloei
stof te nemen, die al koud van zich
zelf ls."
Daarvoor kan men natuuriyk kou
de benzine nemen, maar beter is
vloeibare helium of vloeibare lucht
Hoe krijgt u lucht vloeibaar? Zeer
eenvoudig: n neemt een grot» pomp
ca dan perst u lucht ln een klein
kamertje. T! moet heel hard persen
lot honderd atmosfeer.
De samengeperste lucht wordl
warm, dat merkt u ook by een fiets
pomp. We laten daarom de hete
lucht rustig afkoelen tot kamertem
peratuur.
En plotseling zetten we een deurtje
open, zodat de lucht met kracht ir
een veel grotere ruimte stroomt. Nu
gebeurt het omgekeerde als bij het
samenpersen: de gaswolk wordt koud
io koud dat er een vloeistof ontstaat
Voor helium, het meest vluchtige
tas ter wereld, geldt hetzelfde. Maat
vloeibare helium is nog kouder dar.
vloeibare lucht.
Deze vloeistoffen koken heel snel
?n zyn by lange na nog niet warm
Zo kookt vloeibare lucht bii 9C
traden Keivin (dat is 137 graden on
der het normale nulpunt) en hHiuct
kookt al by 269 graden onder nu.!
Het maken van vloeibare luchl
en helium is in het Kamerling!]
Onneslaboratorium een koud kunst
je. Op vaste dagen in de week
maakt men de vloeistoffen, die lr
glazen flessen worden geborgen
Elke afdeling krijgt zyn flesje:
thuis, op bestelling. Net als by dc
melkboer geldt ook hier: lege fles
sen weer inleveren.
Overal In het laboratorium ziet
men flessen vloeibare lucht staan
Men kan de lucht gerust over zyn
hand gieten, maar het moet er direct
aflopen. Vloeibare koude lucht kan
leiyke brandwonden maken, hoe on
mogelijk dit schynt.
Maar goed, we gaan verder op weg
naar het absolute nulpunt. Het voor
werp. dat we heel koud gaan maken
is een rond stukje aluin ter grootte
van een flinke toverbal.
De toverbal gaat m de vloeibare
helium, die even later snel verdampt.
De verdampte helium wordt snel af
gezogen, zodat er telkens meer ver-
j dampt en ons aluin-boüetje wordt
i kouder en kouder (denkt u aan de
hand met benzine).
Magneet
We zijn dan at heel dicht by het
absolute nulpunt, maar dan rijn we
er nog niet.
Nn verschijnt de beroemde reus
achtige magneet van Wiersma en D«
Haas ten tonele. Deze magneet is m
sterk, dat een neerstortende valbijl
stuit op dc krachtiynen en pas lang
zaam naar beneden zakt.
Het kristailetje wordt nu tussen de
magneetpolen gezet, die het inwen
dige van het bolletje aluin verwrin
gen en vervormen, tot zelfs de klein
ste deeltjes in dezelfde richting
staan.
B(j dit "rechts richten" raakt hef
aluin weer warmte kwyt, met als re
sultaat, dat we nog maar enkele dui
zendste gedeelten van een gTsad vaD
het absolute nulpunt af zyn.
Steeds maar weer wordt deze proef
genomen, steeds weer meet men. De
argeloze bezoeker zal vragen: waar
om doet men dit. waarvoor.
De wetenschapsman zal een een
voudig antwoord weten: om der wil
le van de wetenschap. De mens zal
steeds doorgaan met zijn kennis over
de natuur te vergroten.
Misschien komen er later, vee)
later wel eens praktische toepas
singen uit de bus, maar dat staat
met voorop bij de wetenschaps
mensen.
Zo werkt, onder leiding van proi
dr. C. J. Gorter een staf deskun
digen voort, onder hoge spanning
bij lage temperaturen.
De werkplaats, waarin dr Kamer
mgb Onnes in 1908 helium vloeibaai
naakte, voor het eerst, is nog ro
,aet.
Maar. zegt- de heer H. Postma. een
fan de wetenschapsmensen, zijn ma-
:hine is een bezienswaardigheid eet
nuseumstuk geworden. Zo snel gaat
ie tijd. ro snel verouderen vindingen
in machines.
OUD-BEI JER LAND Veiling van
12 augustus. Rode bessen 91—2 01-
ochone v. Bath 65—1.17; YeUcr'
Transparant 75—96; Early Victo:
4461; P. R. Zomerappel 56—8
„cmskincleipce! 721.03N, H. sui
kerpeer 42—56; Heme Claude 1.35
Ontario 801.59; Czaarpruim
1.53; Eldensche blauwe 2545; To
maten 4585; Andijvie 13; Sjaïot-
ten 12; Augurken 22—80; Dubb
prmcessen 54—65; Snijbonen 79—
11.07; Spitskool 10—20; Rabarber 10
ó~j3
