1
Eerste paal
pand Vlug
Tweede volkskerstzang:
Nu ruim 5000 mensen
©©©O© OOO 0&
MUZIEK, ZANG EN SPROOKJES
VOOR ONDER DE KERSTBOOM
o'°R °M<|. li
l 1
Melkwegstelsel: Klok
die zich zelf opwindt?
4
tül
mmm**
Het slachten
van dieren
BILJARTEN
Diefstallen
SCHAKEN
Het Vrije Volk
mipiii
Stedelijk Museum
met Kerstmis
Burgerlijke Stand
De grootste krant
van Nederland
Wisselkoersen
Veemarkt Rotterdam
im:{%w
HET VRIJE VOLK DINSDAG 23 DECEMBER 1958
PAGINA 4
(SSE
imé
hN-::*
gisteravond gespeeld:
Terwijl de auto's, bussen en vrachtwagens nog op het
oude smalle Vjjfsluizenbruggetje met veel moeite bot
singen met tegenliggers, fietsers en voetgangers, trachten
te vermijden, wordt daarnaast hard gewerkt aan de laatste
fase van de bouw van de nieuwe „noodbrug".
Op 2 januari komt officieel een einde aan de ellende
met de beruchte flessenhals tussen Schiedam en Vlaardin
gen en zal het interlokale verkeer over een nieuwe brug
denderen, die een rijbaan krijgt van negen meter, een
rijwielpad van 2.40 m en een voetpad van 2.25 m breed.
Het rijwielpad is trouwens al ettelijke dagen in gebruik;
de fietsers uit de richting Vlaardingen profiteren ervan.
Na het in gebruik nemen van de nieuwe brug zal de oude
brug worden benut voor rijwiel- en voetgangersverkeer
uit de richting Schiedam.
Er is vlot gewerkt door het aannemersbedrijf J. K.
Simon, dat pas in augustus van dit jaar met het werk
begon.
sSl
Voor herenmodes Timco
Mahalia
Apart
Er teas eens
Als we even een waarheid als een
koe mogen debiteren: kinderen zyn
dol op sprookjes. Ze horen ze het
liefst van hun eigen ouders en ge
lukkig hebben de gebroeders Grimm
e.a. voor een grote voorraad gezorgd.
Wat het oog niet ziet en wat
het oor niet hoort het
wordt niettemin ontdekt.
Het oog heeft veel gezien. Versterkt
met spiegels en lenzen heeft het ge
boord in het heelal, miljoenen lichtja
ren ver. Maar de kern van ons eigen
melkwegstelsel heeft het nooit mogen
aanschouwen, want dat bleef achter
kosmische stofwolken verborgen.
Vindingrijk mens
V 1 v VMA&NeeT;-/' i. ,v,..
KRACHtCéJ - .V'
■■•PM
- - f -
- N ZON ,i vf--. i
MET PLAN£T6t4 -1i
Door stofwolken heen
w*
30 miljoen jaar
Als een bloedsomloop
De harteklop van het heelal tot
zulke beelden leidt het resultaat van
Dwingeloo. Nooit eerder werd hij ver
nomen dan in Nederland,
r-r-rr-rnr-^r-, ~r—
.V -wvCa
Xi C -vt
KïSfeiéSÖ£^iÊS£iSa£
Maandagmorgen zal aan de Broers-
vest te Schiedam de eerste paai wor
den geslagen voor het miljoenenpro
ject van Bakkerij - Vlug. De voorbe
reidende werkzaamheden -- het
bouwrijp maken van het terrein e.d.
zjjn zo goed als volvoerd.
Het komende kerstfeest stelt ons
ook dit jaar voor de taak richtlijnen
te geven om voor de consumptie be
stemde dieren op pijnloze wijze te
slachten of te doen slachten. Op dit
gebied immers gebeuren er tal van
ongerechtigheden, ook vaak als ge
volg van onkunde.
Vorige jaren hebben wij van onze
acties op dit punt behoorlijke resul
taten geoogst. Wij hopen ook nu weer
op succes. In elk geval zouden wij
ook op deze plaats nog met aan
drang advseren vooral niet de dieren,
waarmee kinderen vriendschap heo-
ben gesloten, te slachten en in 't al
gemeen de jeugd altijd verre van het
doden te houden. Vooral vestigen wij
er de aandacht op, dat wij nauw
keurig hebben toe te zien, vooral in
onee onmiddellijke omgeving, hoe het
slachten van konijnen, kippen en an
dere dieren plaaats vind. Het ophan
gen van dieren is absoluut verboden
en strafbaar.
Wanneer het slachten niet door
deskundigen geschiedt, wordt het
vaak mishandelen, om maar geen
ander woord te gebruiken. WD geven
u n tip voor onze bona-flde poeliers,
die gaarna voor u het dier willen
slachten: op deskundige wijze en
snel.
J. KREUGER,
Inspecteur Dierenbescherming,
afd. Schiedam.
In de voorwedstrijden om het per
soonlijk kampioenschap 3e klas libre
van het District Schiedam van de
100
81
30
13
2.70
100
100
30
17
383
100
100
24
10
4.16
100
40
24
7
1.66
100
100
46
10
2.17
100
.100
46
15
2.17
100
100
34
11
2.94
100
76
34
12
283
100
100
46
9
2.17
100
76
46
6
1.65
100
100
43
10
282
100
72
43
8
1.67
100
73
41
9
1.78
100
100
41
10
2.43
100
100
43
12
2.08
100
98
43
12
2.04
100
100
39
11
2.56
100
79
39
8
2.02
In groep 3:
Van Doorn
De Winter
Grava
De Graaf
Klos
Jacobs
De Winter
Van Wijk
In groep 4:
Groen
Vink
Breederveld
De Jong
v. d, Brugge
Liebregts
Groen
v. d. Brugge
Breederveld
Vink
Voor de Luifelbeker-serie werden
gespeeld: RES b—de Karseboom 62.
J. de Grijs
W. Hendriks
130 130 36 20 3.61
130 119 36 21 3.30
G. Frederiks 90 90 48 14 1.97
W. Hendriks 130 109 48 13 2.27
W. Bakker 60 42 53 4 0.97
v. d. Giesen 90 90 53 8 1.69
J. Frederiks 50 50 43 5 1.16
v. d. Giesen 90 63 43 13 1.58
DINSDAG
Bioseoyin:
FASSAGK-ÏHEATER, 2 en 8.15 uur.
Meisjes, mambo's en whisky.
MONOPOLE-THEATER, 2. 7 en 9 uur:
Love me or leave me.
Apotheek:
C. Jansen. Swammerdamslngel 41.
Nleuwland-Apoth., Wlbautplein 17.
Tentoonstellingen
STEDELIJK MUSEUM. 10—5 uur:
Exposities „Op een blad pap.er" en
„Ach tijd waar ben Je gebleven"
Diversen:
VOLKSl;E„OUW, 2 en 8 uur: NVV-
Vruuwenbond, kerstbljeenkomsten.
Bert „ruguians Marionettentheater
brengt „Rlguletto".
JTU.ljNAKEUK, 8 uur: Sohiedams
Mannenkoor Orpheus, concert m.
m.v. het Schiedams Vrouwenkoor.
WOENSDAG
Bioscopen:
PASSAGE-THEATER. 2 en 8.15 uur:
Meisjes, mambo's en whlsrej
MONOPOLE-THEATER. 2, 7 en 9 uur:
Love me or leave me.
Apotheek:
C. Jansen, Swsmmerdamslngel 41.
Nleuwland-Apoth.. Wlbautplein 17.
Tentoonstellingen
STEDELIJK MUSEUM. 10—5 uur:
Exposities „Op een blad papter" en
„Ach tijd waar ben Je gebleven'.
(Van een onzer verslaggevers)
Naar schatting rond 5000 mensen waren gisteravond weer rond de
17 meter hoge kerstboom op de Markt voor het stadhuis in het
centrum van Vlaardingen bijeen om de tweede volkskerstzang-
bijeenkomst bij te wonen.
Weer werd, evenals zaterdagavond,
toen 12.000 tot 15.000 Vlaardingers
kwamen, met veel enthousiasme ge
zongen. Twee muziekkorpsen en drie
koren verleenden hun medewerking.
De bijeenkomst van gisteravond
werd geleld door ds. G. Aalbersberg,
gereformeerd predikant te Vlaardin
gen. Omdat er ditmaal ook zoveel
kinderen naar de prachtig verlichte
kerstboom waren komen kijken, liet
ds. Aalbersberg speciaal de jeugd en
kele liederen zingen.
Dirigent W. F. Kokeiaar van Sur-
sum Corda, één van de orkesten, die
de massazang begeleidde, zwaaide de
dirigeerstok. De harmonie HVO was
voorts ter ondersteuning aanwezig.
Drie koren, te weten, het Bevrij
dingskoor, het Hervormd Kerkkoor
en het koor Orpheus zetten het ge
zang kracht bij. Gijs de Graaf be
speelde het orgel.
Vanavond om half acht wordt de
laatste van de serie van drie volks-
kerstzangbijeenkomsten gehouden.
Het Stedelijk Museum te Schiedam
zal op beide kerstdagen geopend zijn
als op zondagen, dus van 12 tot 5
uur. Op nieuwsjaarsdag is het mu
seum gesloten.
Geboren: Anja, d v J. C. Land-
zaad en A. Hendriksen; Johannes M„
z v J. G. Nauman en M. J. T. van
der Wulp: Adriana H., d v G. H.
IJsermans en W. B. van Roon; Jo-
sephus H-, z v J. H. Visser en H.
van de Grijp; Maria H., d v,W. Wee-
'teling en H. van Eijk; Johannes D„
z v B. Otten en P. J. van der Raaf;
Adrianus J. A., z v T. H. F. Mounts
en M. E. A. van der Burg.
Overleden: E. M. Speelmans, 80 Jr.,
echtg. van J. Spekman.
Gehuwd: H. E. van den Berg, 27
jr. en P. J. van der Windt 20 jr.; R.
K. Pothuis, 36 jr. en M. H. S. Kar-
reman, 24 jr.; C. van Halm, 25 Jr. en
C. Derksen 25 jr.
Advertentie I.M.
Aangehouden is gisteren in de
Hema een veertienjarige jongen die
zich een zakagenda had toegeëigend.
Van het bouwterrein aan de Bur
gemeester van Harenlaan zijn 130
rollen gaas gestolen ter waarde van
1300 gulden, die het eigendom wa
ren v? i de firma Smeets.
Een tas met kledingstukken is
gestolen van S. L. V. De tas stond
op zijn fiets bij de r.-k. kerk aan de
Lange Haven.
Dé uitslagen van de wedstrijden
gespeeld voor de huishoudelijke win
tercompetitie van de Schaakclub
Schiedam van verleden week zijn:
Groep A; Chr. Slagmoolen jr.R.
Fontijn 10: W. Hoegee—C. Vrij
land 01; H. PlankenH. Boele
V-M; C. MeijerChr. Slagmoolen
jr. 0—1.
Groep B: J. van GrootveldA.
Leerentveld 10; R. v. d. HoekA.
van Etten 0—1; J. Veldman—J. v. d.
Ruit 0—1; D. v. d. Hoeven—B. Leeu-
wenstein' 10.
Groep C: J. KuypersA. Blok 01;
A. ScheeleW. Koogje 10; A. Noor-
degraaf—A. Rip a.p.; Chr. Slagmoo
len sr.—J. van Otterloo 10.
Voor de kerstdagen is Philips L 09006 L een klinkend ge
schenk, al was het alleen maar om het niet-klinkend gedeelte: het
feestelijke album met een reproduktie naar Lorenzo di Credl voorop.
De muziek op de plaat, die naast een uitvoerige toelichting de in
houd van het album vormt, is twee eeuwen jonger dan Credit het
zijn vier „kerstconcerten".
Kerstconcerten onderschelden zich
van gewone concerti gross! doordat
een van hun delen een pastorale Is:
een gedragen, zangerig stuk in 12/8
maat. Dat van Corelli is overbekend:
I Musici, het gezelschap waarover in
deze rubriek kortgeleden uitvoerig is
geschreven, spelen hier bovendien
nog drie andere uit ongeveer dezelfde
tijd. Toretli gebruikt dezelfde bezet
ting als Corelli (een concertino van
twee violen en cello tegenover het
strijkersensemble met continuo).
Het concerto van Manfredlnl is bij
na een concerto voor twee vielen en
orkest, en dat van Loer .1 -aarln
een compleet strijkkwr' con
certino vormt, is, miss -g wel
mooier dan het veel 1 :re van
Corelli. Uitvoering en Kv. ..eit zijn
zeer lofwaardig, i
'„Silent night" van Mahalia Jack
son is voor duizenden een begrip
geworden. We komen er hier op,
omdat onder de titel „Joy to the
world" een langspeelplaat (Philips
B 07135 L) is verschenen, waarop
Mahalia bovendien nog negen an
dere -kerstliederen zingt. Ze zijn
van allerlei oorsprongvan heel
oud (Adeste fideles) vla de metho
distische song -(Joy to the world)
en de negro-spiritual (The Holy
Babe) tot de moderne amusements
industrie (White Christmas).
Ook de begeleiding varieert: som
mige bandjes laten Sid Bass horen,
andere Mildred Falls en Ralph Jo
nes. Maar wat alle tien gemeen heb
ben ts de felle waarachtigheid van de
kerstvreugde, waaraan Mahalia Jack
son uiting geeft. Velen zullen haar
ongegeneerd en onkunstzinnig vin
den en niet naar haar willen luiste
ren; anderen ervaren haar „gospel
singing" als ongekunsteld en recht
streeks uit een hart, dat in onze mo
derne tijd nog een kinderiijk geloof
ongebreideld durft belijden.
Messiah
Een complete „Messiah" is een
mooi maar uitermate duur kerstca
deau. De bekendste aria's en koren
uit de uitvoering onder Sir Adrian
Boult zijn nu verzameld op Decca
LXT 5383. Het kerstkoor „Glory to
God", met de voorafgaande sopraan
recitatieven, ontbreekt niet, maar
vrijwel geen enkel beroemd gedeelte
ontbeert men als men met deze plaat
volstaat.
De uitvoerenden zijn Jennifer Vy-
vyan, die ook in ons land wel in The
Messiah is opgetreden evenals Norma
Procter, George Maran en de bij ons
minder bekende maar mooie bas
Owen Brannigan. leder gereprodu
ceerd deel is ook bij Handel een af
geronde eenheid an er is niet ge
coupeerd.
Terrier, Vincent, Berger
Natuurlijk krijgt men zelfs bij de
zeer fraaie partij, die Norma Procter
hier zingt, toch even heimwee naar
Kathleen Ferner. Ook zij is in het
nieuwe kerstrepertoire vertegenwoor
digd. „Bongs for home" heet Dcoca
CEP 518, een EP waarop zij twee
kerstliederen zingt.
Waarschijnlijk vrij vroege opna
men; maar de Kathleen Ferrler zo
als we haar in haar allerbests ge
daante in onze herinnering koeste
ren is, in drie Engelse volksliederen
op de andere kant, toch op dit plaat
je aanwezig.
Ook Jo Vincent, van wie enige
tijd bijna geen platen te krijgen
waren, kan weer op een nieuwe
plaat gehoord worden. De dubbing
van vier kerstliederen op Columbia
SEGH 17 behoeft geen nadere aan
beveling of toelichting voor de tal
lozen, die haar terecht bewonderen.
Op Electrola E 50487 zingt Erna
Berger de Weihnachtslieder opus 8
van Cornelius met mooi, helder ge
luld, precies zoals ds liederen zelf
zijn: romantisch en „fromm". E 40021.
eveneens een 45-toerenplaatje, biedt
een volledig kerstprogramma met on
der meer het bijzonder sympathieke
Blelefelder Kinder"hor. Kerstklokken
(echte, geen buize: -i helpen mee aan
het scheppen van een sfeer van (ech
te, geen fabrieks) romantiek.
Columbia SEGH 35 vinden we
minder geslaagd. Het Koninklijk
Heerlens Mannenkoor Pancratius
zingt er sommige liederen uitstekend
in (Jésus ehez les Bretons bijvoor
beeld). maar aan andere kleven ge
breken ais onvolmaakte inzetten en
wat ruwe accenten, die by een uit
voering aanvaardbaar zouden zijn
maar die hinderlijk worden op een
plaat die bestemd is om herhaaldelijk
te worden afgespeeld.
Een aparte plaats verdient onder
de EP's Telefunken HX 10 6 9,
waarop Albert de Klerk op verschil
lende oude orgels noëls uit de 17e
en 18e eeuw (Le Bègue respactivelijk
Balbastre) uitvoert. Jammer genoeg
vermeldt de hoes niet, welke orgels
bespeeld worden: vooral het eerste
bandje (Noël pour l'amour de Marie)
komt van een orgel, zoais er maar
weinig op platen zijn vastgelegd.
Op de valreep ontvingen we neg
DGG LPE 17070, een 25-cm-plaat,
geschikt voor hen die tijdens het
kerstdiner graag hun lijforkest op
kerstliederen horen omschakelen.
Compleet met hammondorgel en ge
monteerde kerkklokken begeleidt een
ongenoemd orkest (Mantovani of eert
goéde nabootsing) Ietwat fabrieks
matige koorzettingen van tien mooie
Duitse kerstliederen.
Twee kleine plaatjes, Folydor 20612
en 20613 EPH, hebben ons hart ge
stolen. Bekende en nieuwe Neder
landse kerstliederen, op elk plaatje
afgerond met één Duits, worden hier
gezongen door het Kralings Meisjes
koor o.l.v. Rocus van Yperen met or
gelbegeleiding door Piet van den
Kerkhoff. Heel eenvoudige koorzang,
zonder pretenties maar keurig afge
werkt, die precies past by de huise
lijke Nederlandse kerstfeestviering
zoals wy die ons wensen.
Mooie nieuwe composities (Jan
Mul, Flor Peeters, Van Buytenen)
die de moeite'van het leren na
zingen waard zijn, naast bekende
die heel wat kleintjes zo kunnen
meezingen. „Kerstklanken" (I en
II) heten deze plaatjes.
En wanneer die is uitgeput, is elk
kind bereid met de grootste interesse
het gehele repertoire opnieuw aan te
horen. Dan kan de platenspeler grote
diensten bewyzen om. De wolf en de
zeven geitjes, De kikkerkoning
Aladdin en de wonderlamp ten tonele
te voeren.
V/at aan direct contact tussen ver
teller en jonge toehoorder teloor
gaat, wordt gecompenseerd door ae
sprekend opdravende figuren en door
geluidseffecten, die de meest fantas
tische decors suggereren.
Geroutineerde krachten als John
Soer (met evenveel flair de boze wolf
als de tovenaar), Dini de Neef (zeer
geiterige geitenmoeder en hooghar
tige prinses), verteller Henk van UI-
sen en anderen, maken er op enkele
EP's beslist iets aardigs van.
De aantrekkelijke albumpjes bevat
ten alle teksten, kleurrijk geïllus
treerd (Philips EIE 21 en 22).
Ook Decca heeft een serie sprook
jes uitgebracht op 45 toeren „singles
met o.a. Repelsteeltje, Vrouw Holle.
Doornroosje en Klein Duimpje (FM
264227 en 261228). Hierin komt
slechts één vrouw aan het woord. Mi
mi Boesnach. die boelend en zonde:
pathos vertelt. Pierre Palla, naar
gelang de situatie, wisselt op de ach
tergrond grillige orgelexcursies af
met zoetvloeiende loopjes. Alles by
elkaar In de beste zin van het woord
.kinderwerk", dat ook voor een ge
lukkige categorie volwassenen nog
amusant kan zyn.
22 DECEMBER
Engels pond 10l5§It"15'52Ï
Amerlk dollar
Franse frank 89,82189,9-è
Belgische frank 7.59!—7,60!
Zwitserse frank 86.88186,931
Zweedse kroon 73,13173,181
Duitse mark 90,45190,501
Deense kroon54,74154,791
Noorse kroon 52,8952.94
Zwitserland (vry) 87,93187,981
Canada 3.90&3.90) j
Italiaanse lire 60.62160,671
Oostenrijkse schilling 14,60!14,61!
ROTTERDAM, 22 dec. Vee-
marktbericht: aanvoer in totaal 1174
dieren waarvan vette koeien en ossen
688, varkens 486.
De pryzen waren: vette koeien le
kw 2.95—3.25, ze kw 2 80—2.90, 3e
kw 2.50—2.60, varkens (levens gew.)
le kw 1.94. 2e kw 1.92, 3e kw 1.90,
alles per kg.
Overzicht: vette koeien: aanvoer
klein, handel kalm, pryzen onver
anderd, prima's boven notering; var
kens.' aanvoerd matig, handel rede
lijk, pryzen als vorige week
naar
teklop van 't heelal
En het oor? De muziek der sferen ls afge
schreven als een vroom sprookje. Misschien was
het hart er gevoelig voor. het oor was dat niet.
Totdat men voor het oor een kastje plaatste
met een radio-ontvanger. Toen werd een zacht
geruis hoorbaar. En dit geruis klinkt als mu
ziek in de oren van de onderzoekers.
Als artsen die door stethoscopen de hartslag
van hun patiënt beluisteren, zo beluisteren de
onderzoekers tegenwoordig met radiotelescopen
de polsslag van het heelal. Een van hen is de
Leidse professor J. H. O o r t. Sinds de jongste
ontdekkingen met de radiotelescoop te Dwln-
geloo weet hy meer van ons melkwegstelsel dan
wie ook ter wereld.
Hij zegt het zelf in iets andere woorden:
Met Dwingeloo zijn we ongeveer twee jaar voor
op andere landen.
Zijn er dan elders geen radiotelescopen? Die
zyn er inderdaad al is het aantal niet groot.
Maar de radiotelescoop is nog een avontuurlijk
instrr -nt. Lenzen en spiegels kan men door
rie laten bouwen. Het ls een kwestie
en tijd. Het ganse geraamte van een
scoop is eveneens een industrie-object,
dan komt men bij de ontvanginstal-
tatie en dat zyn instrumenten waarmee het
avontuur begint.
Op dat gebied kan een vindingrijk mens
dingen doen die niet te koop zyn. En zulk
een vindingryk mens is Nederland rijk in de
persoon van ingenieur C. A. Muller. Hij
heeft ontvangers ontwikkeld, die van buiten
gewone perfectie zijn.
Er zyn hier Amerikaanse experts geweest,
zegt professor Dort. Ze hebben Dwingeloo aan
alle kanten bekeken. Ze zijn tot de conclusie
gekomen dat er voor hen niets anders opzat
dan da hele zaak nauwkeurig na te bouwen.
Daar gaan gauw twee jaar mee heen. Gedu
rende die tijd kan Amerika by het melkweg-
onderzoek niet goed met Nederland concur-
rezen. Gedurende die tyd heeft Nederland een
groot deel van dat rijk alleen.
Welk rijk? Het rijk van ons eigen spiraal
systeem, dat we melkwegstelsel noemen, We
hebben het dus niet over het zonnestelsel (onze
zon met zyn planeten, waarvan de aarde er
een ls) maar over het oneindig veel grotere
systeem, waarvan onze zon een nietig onder
deeltje is in een der sptraalarmen. Er zyn
meer melkwegsystemen in het heelal. Misschien
wel ontelbare.
a."
Dit is het schema
van een Melkwegstel
sel met spiraalarmcn.
Links onder staat over
dreven groot 'onze' zon
getekend, in werkelijk
heid is hij een der stip
jes in de spiraalarm.
Dit hele Melkwegstel
sel lijkt op een wiel
met gebogen spaken.
Het is ook zo plat als
een wiel. Kijken wij in
hel vlak van het wiel,
dan zien we de meeste
sterren: als het ware
een lichtende smalle
band langs de nacht
hemel. Die band noe
men wij gewoonlijk DE
Melkweg.
*-y 7- '-~r~
„V JV-
-■•T r e ,'irtxn
de
va)
ra
Er zyn reeksen fraaie foto's van, die allerlei
vormen vertonen.' sommige zijn bolvormig,
sommige platter dan lenzen, bij andere weer
treden uit de kern sptraalarmen naar buiten.
Hoe schoon de foto's mogen zijn van zulke
stelsels bulten ons eigen spiraalstelsel, ze zijn te
ver weg om ons veel te leren over de krachten
die er heersen. Maar 'onze' Melkweg dan? Die
kunnen we met kijkers niet verkennen. De kern
blijft voor de kijkers verborgen omdat wi_ met
ons zonnestelsel ergens aan de rand zitten ter-
wyi het zicht naar de kern door stofwolken is
geblokkeerd.
En zo leek de situatie vrij wanhopig, tot de
radiotelescoop kwam. Zoals r-tdar door de mist
kijkt als het oog ons niet meer helpt, zo 'kykt'
de radiotelescoop dwars door de stofwolken
heen. We krygen dan natuuriyk geen zichtbaar
beeld, maar we horen wel een radlogeruls. En
zoals de arts aan een elektrocardiogram kan
zien wat er gaande ts met het hart van een
patiënt, zo ziet de onderzoeker aan het inkt-
lyntje op het registratiepapier van de radio
telescoop boe het hart van ons melkwegstelsel
klopt.
En de professor vergeve ons de stoutmoedig
heid als we uit zijn voorzichtige woorden al
thans de mogelijkheid kaalden, dat er
zo iets bestaat als een "hemelse bloedsomloop'.
Want wat is er nu zojuist in Dwingeloo ont
dekt? Om te beginnen dit; dat het (waterstof-)
gas in de kern van ons spiraalsysteem voort
durend uiteengedreven wordt. Dit was een
verrassing, want tot dusver werden alle
spiraalsystemen beschouwd als semi-perma-
nente structuren, die weliswaar om hun as
wentelen als een platte tol, maar die verder
geen vormveranderingen vertonen.
Voorts is de conclusie getrokken, dat de
enige denkbare verklaring voor deze uiteen-
dryving van het kemgas gezocht moet wor
den in magneetkrachten. Langs deze weg
komt men tot de gedachte, dat die magneet
krachten verantwoordeiyk zijn voor de vor
ming van de spiraalarmen.
Dit is een ander spiraalstelsel, een eiland in het
heelal. Het geeft een indruk hoe ons eigen
eiland er vit ziet.
De leek redeneert nu verder; als het gas in
de kern uiteengedreven wordt, dan zal eens de
voorraad moeten opraken. Dat moet men In
derdaad aannemen, zegt de professor en hij
kan zelfs becyferen, dat In 30 miljoen jaar de
kemvoorraad uitgeput zou moeten zyn. Maar
30 miljoen jaar ls slechts een ogenblik in het
leven van melkwegstelsels en nog steeds duurt
de uitdrijving voort.
De gas- oorraad, zegt professor Oort (en hy
wordt steeds voorzichtiger in zijn woorden) zal
dus waarschynlijk aangevuld worden. Van
waar? Het spiraalstelsel is een systeem, dat
lijkt op een bijster platte schyf. Die schyf ligt
als het ware Ingebed In een bol, corona ge
noemd, die bestaat uit zeer yi gas. En wellicht
vloeit het gas uit die corona in het leeglopende
kerngebied van de schijf. Daarover zullen we
meer kunnen zeggen als we iets concreets ont
dekken over de magneetvelden in het melkweg
stelsel.
Het bestaan van die magneetkrachten in de
corona is nu nog een theorie. De eerstvolgende
taak van Dwingeloo zal
zijn om het feitelijk be
staan van die krachten
aan te tonen. En dan zul
len we weer een stuk ver
der zijn.
Maar stel nu, dat in
derdaad het gas uit de
corona dient tot aanvul
ling van de kern, dan
blijft de vraag, waarom
het coronagas niet opraakt. Ook daar moet
aanvulling plaatsvinden. De geleerde wil op
dit punt eigenlijk niet verder gaan. Het wordt
te veel vooruitlopen in het gebied van de nog
niet gefundeerde veronderstellingen. Maar als
de leek hardnekkig blijft, wü hy opperen, dat
exploderende sterren supernovae mis
schien weer gas leveren voor de corona.
En dan ziet de leek een systeem voor ogen.
dat hem aan een bloedsomloop doet denken.
Gas uit de kern van het melkwegstelsel wordt
naar buiten gedreven en condenseert tot
sterren.
De sterren leven hun schijnbaar eindeloos
leven, maar eens is het uit met hun evenwicht
en ze exploderen, 'verdampen' wederom tot het
gas, waaruit ze ontstonden. Tot gas, dat ia de
corona verdwijnt en dat daaruit weer afvloeit
naar de kern, waar het uitdrijvingsproces
eeuwig voortduurt. De kringloop is gesloten.
Dit is niet 'de' theorie van professor Oort.
Hy heeft een wereldnaam. Hij draagt de ver
antwoordelijkheid der geleerden en wil met
hypothesen niet verder gaan dan één stap
voorby het pas waargenomen feit. Maar het
staat de minder verantwoordelijke leek vry een
gedachtengang te volgen, die niet pes- se tot
onmogeiykheden voert.
PIET HEIL
