?m i/o"
te volkstellen:
kom erin en vraag maar
fn Brazilië en Peru
liggen goede kansen
voor landbouwkolonies
Gróót feest roer
moedige kinderen
Vrije-Volklezers kiezen
BRAVOBRIGAOE
Caballero
Generale repetitie over 10.000 huizen
Jasonreactor
voor Petten
Kees Martelers
verlaat VRON
Prins rui Zuidamerikaanse reis
Wielrijder door
auto gegrepen
De backs zijn sterker dan wij dachten
bij deze fles
een fles ORANA
limonadevan
Ib^voor 76 et. J
DONDERDAG 5 NOVEMBER 1959
PAGINA 3
HET VRIJE VOLK
Tijdelijk bij elke fle&
Zwarte Kip Wijn,
Vruchtenwijn of Advokaat
een fies Orana limonade
van IS? voor 76 ct
(Van e€n onzer verslaggeefsters)
Bent w een gezin of een huishouden? Woont u in een be
drijfswoning, een varend schip, of een plaggenhut? Bent u een
oom van het gezinshoofd? Of zijn nichtje? En schrijft u uw
godsdienst zo u er een heeft met de letters Ap. Gen., D.G.,
O. Bis C.? Of moet het gewoon zijn N.H. of R.-K.?
Bij wijze van generale repetitie voor die telling van volgend
jaar zijn er vorige week in tienduizend Nederlandse woningen,
verdeeld over het hele land, formulieren bezorgd met allerlei
vragen erop.
Trouwhartig
Gepieker
Niet te betalen
Ais straks de statistieken
van deze proeftelling verwerkt
De eerste BRAVO BRIGADIER 1959 is benoemd. Zonder
daarover ook maar een moment te twijfelen, kozen wij
Jan v. d. Willigen uit het Utrechtse Rhenen. Deze
twaalfjarige heeft zich zodanig onderscheiden, dat hij
z'n plaats in het erekorps compleet verdient.
Wat deed Jan? De heer W. Rebergen. Kerkplein 6. vertelde ons
daarover, namens tal van inwoners uit Rhenen, o.m. dit:
'Maandenlang trok m'n buurjongen er op uit met zijn
wagentje om schillen op te halen voor de koeien, die ten
gevolge van de droogte honger leden, 's Morgens om zes
uur begon Jan schillen te verzamelen. Tussen schooltijd
en 's avonds ging hij naar de droge weiden. Geen woord
van dank ontv; hij. Alleen de koeien, die Jan ten slotte
op een duimpje Kenden, stormden op hem af.'
In kolonieverband
Landingsrechten
Zoekt U iets beters
Rook dan morgen eens
Derde wethouder
in De Lier?
a
\>y
Advertentie l.M.
Het Nederlandse volk als geheel hoeft zich over dergelijke vragen pas vol
gend jaar mei het hoofd te breken als wc allemaal worden gevoiksteld of
voiksgeteld. net wat u wilt. Maar een kleine tienduizend Nederlandse ge
zinnen en huishoudens nee, dat is niet hetzelfde heeft het deze week
al moeten doen.
in aeze ruoneK vermeiat Het Vrije
Volk tonder commentaar tref
fende uitspraken van anderen, uiter
aard voor rekening van hen die
worden geciteerd.
O» da hals van elke fles zft es»
Snelspaarkaart Plak. hierop 5 kip.
pan (op elke fles wijn. Vruchtenwijn,
advokaat en limonade zit er één)
en u ontvangt bovendien een He®
Monaco voor de halve prijs.
Het invullen van die papieren, was
vrijwillig; de mensen hadden'te vo
ren. een beleefde brief gekregen van
het Centraal Bureau voor de Statis
tiek ia Den Haag. Zij waren uitgeko
zen voor die proef telling en of ze zo
vriendelijk wilden zijn mee te wer
ken? stond er in die brief. Deze week
zijn de formulieren opgehaald.
Ais Amsterdam een maatstaf is
en waarom zou het niet zijn wij
een bereidwillig volk. Van de 950
Amsterdamse gezinnen die formulie
ren kregen zijn er maar 55, die-niet
wilden meedoen. Toch zijn. er meer
van wie men geen gegevens zal krij
gen; dat zijn dan de mensen die zel
den of nooit thuis zijn. Er kondén
nu eenmaal niet meer dan tweemaal
twee dagen worden uitgetrokken voor
dat bezorgen en ophalen van de for
mulieren.
Wij zijn in het oude hart van Am
sterdam een ochtend mee geweest,
trap op trap af om die formulieren
te halen. Vrijwel alle mensen had
den een trouwhartige poging gedaan
om ze in te vullen, maar lang niet
iedereen was erin geslaagd.
Ze verontschuldigden er zich een
beetje verlegen voor. Of we maar
even wilden binnenkomen. Dan
.moest- meneer maar vragen en zelf
•invullen; hij was ten. slotte gewend
fmet' de pen om te gaan.
De antwoorden kwamen grif; des
noods met hele familiegeschiedenis-
'sen erbij. Niemand nam aanstoot
aan de vraag: In welke inkomsten-
iklasse valt u? Ze hoefden alleen
maar op te geven: 'beneden 65 gul
den in de week' of 'van 65 tot 90
gulden In de week' of zo iets globaals,
maar «r waren er heel wat die pre
cies vertelden wat ze verdienden.
'Dat komt' set de ambtenaar,
'omdat dit een arbeidersbuurt is.
Daar zijn de mensen vlot en mak
kelijk. Mijn collega's in de zoge
naamde betere buurten hebben het
wat dat betreft moeilijker. Daar
zijn de mensen wantrouwendenze
denken dat de belastü.g erachter
zit en dat is toch echt niet zo.'
Nee, wantrouwend waren ze be
paald niet. Ik had naar recht en
rede moeten opbiechten dat ik een
indringster was, dat ik met die hele
volkstelterij niets te maken had en
alleen maar een nieuwsgierige jour
naliste was. Maar ik kre-g er ner
gens de kans voor. Men accepteerde
het als iets gewoons dat er twee
mensen kwamen.
(Van een onzer verslaggevers)
De Amsterdamse artiest Kees Slan
ders heeft zich teruggetrokken uSt
de VRON. „Er zitten te veel dilet
tanten in de leiding. Er maken
technische noch artistieke vakmen
sen deel van uit," zo verklaarde de
heer Manders tegenover het ANP.
Hij had zelf een werkschema voor de
opzet van de VRON opgesteld,
waarin hij tot de conclusie kwam,
dat er ten minste een aanvangs-
kapitaal van een half miljoen gul
den. en een voorbereidingstijd van
zeker vijf maanden nodig is. De
VRON zelf.had een aanvangskapi-
fcaal van een ton begroot, en wil
reeds op sinterklaas gaan uitzen
den.
Merkwaardigerwijze bleken de een
voudige vragen vaak het moeilijkst
te zijn. Ingewikkelde verhoudingen
als één huishouden bestaande uit
twee gezinnen met ergens ook nog
weer een. kostganger, leverden niet
eens veel problemen op. Maar welde
vraag, waar men na het achttiende
levensjaar nog meer had gewoond,
behalve in Amsterdam.
'Ik heb nog een poos ie buiten ge
woond,' zei een alleensmande oude
vrouw, Buiten bleek Haarlem te zijn,
maar ten slotte is Amsterdam-West
ook buiten voor i< mand die in de
binnenstad is geboren en getogen.
Ze was naar Haarlem vertrokken
in 1940, dat kwam er na veel piekeren
wel uit. Maar wanneer was ze nou
weer teruggekomen? 'Na dat bom
bardement...' We hebben het maar
op 1943 gehouden.
De soorten onderwijs die ons lieve
vaderland' rijk is, bleken ook nogal
eens tot verwarring te leiden. Mid
delbaar onderwijs met vijf- of zesja
rige cursus had iemand ingevuld,
wiens beroep niet leek te wijzen, op
zo'n langdurige schooltijd. Het bleek,
dat hü een cursus voor de binnen
vaart had gevolgd.
Ras-Amsterdammers worden altijd
aangezien voor een nieuwsgierig
volkje, maar daarvan is ons niets ge
bleken. De vraag of men één van een
tweeling was, wekte hier en daar eeq
lachje, maar niemand vroeg: .W&ar
om willen m dat nu weten,?
Het is eên van de vragen die alleen
aan deze uitgezochte tienduizend ge
steld wordt; volgend jaar staat die
niet op het formulier. Blijkbaar heeft
de statistiek voldoende aan een steek
proef wat de tweelingen betreft.
De waag naar centrale verwar
ming leidde tot. hilariteit.; die naar
een televisietoestel geenszins. Die
werd trouwens opvallend vaak met
ja beantwoord.
Eén vraag vrezen we nu al
zal niet leiden tot erg betrouwbare
statistieken. Dat is de vraag: zoekt
u een andere woning en zo ja. hoe
veel huur wilt u dan maximaal be
steden?
De meesten. hadden neen geant
woord, hoewel er in dat- deel van Am
sterdam bepaald geen riante wonin
gen staan. Er waren zelfs nogal wat
notoire krotten bij.
Willen ze dan geen betere woning?
Natuurlijk wel, 'Maar. we hebben
AOW, we kunnen geen tachtig gul
den in de maand betalen.'
En ergens anders: 'Weet u er één
tegen een redelijke prijs? Ik betaal
hier tien gulden; een nieuwe woning
voor mijn gezin komt op negentig,
honderd gulden in de maand Daar
kan ik niet aan beginnen. Twaalf
gulden, in de week is het meeste dat
ik zou kunnen verwonen. Nou, dat
boef je toch niet eens in te vullen.'
Nee, had ook het oude echtpaar
ingevuld, dat zo graag 'naar buiten
wiide. Voor deze echtelieden was
'buiten' IJmuiden. Aan ruilen hoef je
iiiet te beginnen want wie wil zo'n
Kleine oude stadswoning in een nau
we straat? 'Nou en vestigingsvergun-
5ing zomaar, krijgen wij niet en een
huisje kopen kunnen we niet.'
(Van een onzer verslaggevers)
"Nederlandse immigranten zijn van harte welkom in Brazilië en
Peru. Er liggen daar kansen voor landbouwkolonies die zeer de moei
te waard zijn,* Deze boodschap heeft prins Bernhard mee terugge
bracht van zijn reis naar deze beide landen, die zestien dagen heeft
geduurd. Hef was zijn vijfde bezoek aan Zuid-Amerika. Om tivee uur
gistermiddag arriveerde onze 'reizende ambassadeur' met de DC-7-c,
Zwarte Zee op Schiphol. Koningin Juliana kwam hem afhalen in
gezelschap van de prinsessen Irene en Marijke.
Meteen na de verwelkoming zaf de
Prins een persconferentie, die begon
met het. voorlezen van zijn schrifte
lijk vastgelegde indrukken.
IX' Prins heeft in Brazilië de Ne
derlandse landbouwkolonies bezocht,
•die tijdens zijn vorige reis door zijn
korte ziekte niet aan bod zijn geko
men.
De grotere daarvan streven thans
alle naar uitbreiding. 'Dat getuigt
van een redelijke welvaart. Zoons van
de kolonisten moeten straks eigen
Zijn en er ZOU een getal bij zijn j bedrijven vestigen. Van belang is dat
van: In 1959 zochten van de w
10,000 Nederlanders er zoveel
naar een andere woning', dan
kan men daar deze aanteke
ning bij maken: Geen andere
woning zoeken betekent be
paald niet: geen andere wo
ning wensen. Het zal in vele
gevallen wél betekenen, dat
men berust heeft in de misère.
men hier niet achter raakt by het
steeds hoger wordende peil van de
landbouw in Nederland.'
Het grootste probleem bij deze uit
breiding waarvoor de plannen al
zyn^ uitgewerkt vormen de kosten.
De Prins zei later in antwoord op
een vraag daaromtrent: 'Ook het
ontvangende land moet 'financiële
huip verlenen. Die bereidheid bestaat
gelukkig, ook al omdat onze landge
noten eerste klas krachten zijn en
een soort van school voor de plaatse
lijke boeren.'
Br
i»
De Nederlanders ia Latijns-Ame-
rika voelen zich er wel zo thuis, dat
ze hun eigen folklore uitdragen in
voorstellingen, die zeer worden ge
waardeerd.
Na Brazilië bezocht de Prins Peru.
Hij bezichtigde er een gebied dat de
regering graag in cultuur zou zien
gebracht. 'Voor typisch tropische
cultures zijn hier mogelijkheden met
kans op hoge winsten.' De Prins
meende dat emigratie hierheen voor
het grootste, gedeelte in koloniever
band moet gebeuren.
Prins Bernhard bracht aan het
slot. van de persconferentie een
klacht naar voren, die hij totzijn
spijt vaak had moeten aanhoren in
de landen die kort geleden door hem
zijn bezocht. Turkije, Soedan, Tan-
ganjika, Brazilië, Peru en Mexico.
'Nederlandse firma's schrijven
dikwijls in op grote projecten in
deze landen. Het werk wordt hun
dan vaak gegund, ook al zijn ze
niet de laagste inschrijvers. Maar
later trekken deze ondernemingen
dan ineens een. inschrijving terug.
Dit doet ons land veel kwaad. Een
dergelijk incident is van grote in
vloed op zo'n hele natie. Ik wil
geen namen noemen, maar u kunt
ervan verzekerd zijn, dat derge
lijke situaties bijzonder pijnlijk
worden.
In Los Angeles heeft de Prins
voor zijn terugkeer nog een rede
gehouden voor het bestuur van The
Bank of America. Hij heeft van deze
gelegenheid gebruik gemaakt nog
eens te spreken over de landings
rechten voor de KLM in Amerika.
Verscheidene autoriteiten hebben
•hem daarna verzekerd dat zy zullen
trachten deze zaak gunstig te be
ïnvloeden.
Overigens weet men aan de andere
•kant van de oceaan nog altijd niet
te veel van ons land af. Iemand
vroeg de Prins daar nog onlangs:
'En hoe is nu het klimaat by u in
Kopenhagen?'
Advertentie
Jaa van der Willigen komt dus op 14 november naar Amsterdam.
Een auto van Het Vrije Volk zal hem 'halen en brengen'. Maar' wie
zullen naast deze vertegenwoordiger van Rhenen staan? We weten
het nog niet.
Welke Limburger verdient het op het erepodium te staan? Welke
Rotterdammer en welke Groninger?
Dat maakt u uit! Aan de lezers van Het Vrije Volk is
het om ons te laten weten welke 18 meisjes en jongens
van 6-13 jaar in aanmerking komen voor een benoeming
tot Bravo Brigadier,
Heus, het doet er niet toe waar uw kandidaat woont.
Onze auto's rijden zo nodig naar Delfzijl en Terneuzen.
Het Vrije Volk zorgt onder alle omstandigheden voor het
vervoer. Geef ons maar de namen van hen die voor een
ereplaats hl aanmerking komen. En doe dat als het even
kan vóór zaterdag 7 november, want dan moet de Bravo
Brigade worden gevormd.
Adresseer uw 'voordracht' aan:
Het Vrije Volk.
Hebelveld 15.
Amsterdam-C.
Zet linksboven adreszijde briefkaart of brie?: BRAVO BRIGADE.
(CONSTANTE KWALITEIT)
Naar wij vernemen zal de gemeen
teraad van De Lier maandagavond
uit de wethoudersmoeilijkheden
trachten te komen door de benoe
ming van een derde wethouder, die
uit de KVP afkomstig zou zijn. Hier
door zou, aldus de voorstanders van
dit plan, in het college een beter
evenwicht ontstaan: twee AR-elden,
een CHU- en een KVP-lid.'
Tot nu toe is de raad van De Lier
nog niet verder gekomen dan tot het
inleveren van blanco stembriefjes.
Zelfs een zitting in aanwezigheid van
de commissaris der Koningin, heeft
geen oplossing kunnen brengen.
(Van onze parlementsredactie)
Misschien zelfs nog,vóór de hoge-
fiuxreactor zal in Petten een re-
searchreactor van het type jason in
gebruik komen. Men verwacht ten
minste in bevoegde kringen, dat de
beslissing over de aanschaf op korte
termijn zal vallen.
De reactor moet ongeveer zes ton
kosten, de bijkomende kosten zullen
ongeveer vier ton bedragen. Als de
aankoop snel geschiedt en het reac
torgebouw vlug genoeg gereedkomt
kan Jason in 1960 gaan werken.
Jason heeft een wartmteproduktle
van 10 kilowatt por uur. Deze energie
wordt door water afgevoerd in twee
fasen. Het water in dé reactor brengt
de warmte-energie in zgn. warmte
wisselaars waardoor een tweede wa
tercircuit loopt. Voor dit tweede
circuit denkt men water uit het
Noordhollandsch Kanaal tè gebrui
ken.
De energie van de Jason-reactor
die op uraniumoxyde van 20 per
cent werkt, zal waarschijnlijk niet
worden benut. Men stelt zich na
melijk voor het koelwater uit het
tweede circuit te lozen in zee.
Het eerste werk aan de daarvoor
nodige pompinstallatie is al verricht
Gevaar voor radioactieve besmetting
is er bij deze werkwijze niet, omdat
de twee koelcircuits volstrekt ge
scheiden zijn.
De bouw van de hoge-fluxreactor
in petten is zoals bekende tien maan
den vertraagd, doordat lasiouton zijn
geconstateerd zowel aan het uit
Amerika afkomstige reactorvat als
aan de betonnen bassins
De Franse marine heeft woens
dag het Wes'.ciuitse vrachtschip Bil
bao aangehouden en naar Cherbourg
opgebracht. Men vermoedde dat het
schip oorlogsmateriaal voor de Alge
rijnse opstandelingen aan boord had
Het was op weg naar Noord-Airika'
Uit Nederlandse Gedachten,
weekblad van de Antirevolutio
naire Partij, van 31 oktober 1959.
Gistel-middag omstreeks vijf uur is
de 69-jarige heer J. den B., die per
fiets van Papenarecht op weg was
naar Alblasserdam en plotseling de
weg overstak, door een passerende
personenauto, bestuurd door de heer
C. V., gegrepen. De wielrijder werd
met een schedelbasisfractuur naar
het gemeenteziekenhuis in Dor
drecht vervoerd, waar bij aankomst
bleek dat hij was overleden.
Moet u
De 35-jarige dominee C.
Uidam, die u nu nog vinden
kunt in. Maasbracht (L.), is
een man met grote moed en
durf. Al tweemaal In z'n leven
heeft hij z'n schepen achter
zich verbrand. Z'n derde
koerswijziging is over acht we
ken een feit.
Bij de Nederlandse Dok- en
Scheepsbouw Maatschappij
dachten ze in 1942, dat de 18-
jarlge Cor Uidam de voetspo
ren van z'n vader zou druk
ken en een blijvertje zou wor
den. Maar in '45 stapte de jon
gen de scheepsbouw uit en de
Amsterdamse politie binnen.
Zeven jaar diende hij aan
het bureau Singel als politie
agent, voornamelijk belast met
straatdienst. Maar in '46 wist
hij het al: dit Is 't eigenlijk
niet. Steentje voor steentje
bouwde hij aan een toekomst,
die hij als zijn roeping zag.
In '51 zette de politieman
Uidam een streep onder zijn
theologische studie, in '52 al
stond hij als dominee in Maas-
bracht en Stevensweert met
een uiterst kleine kudde van
amper tien gezinnen onder
z'n geestelijke hoede.
Weer zijn er zeven jaar ver
streken, weer heeft Cor Uidam
radicaal z'n bakens verzet. Op
11 januari vertrekt hij met
vrouw en vijf kinderen (van
één tot tien jaar!) naar Syd
ney, Australië, waar hij een
beroep heeft aangenomen bij
de Nederlandse gemeente in de
(Australische) Presbyteriaanse
Kerk.
'Met Genesis kandk zeggen,
dat ik zeven jaar voor Lea, ze
ven jaar voor Rachel en nu
nog zeven jaar voor de scha
pen en de bokken moet die
nen,' zegt hij met een jongens
achtige glimlach. Maar onmid
dellijk komt de ernst om de
hoek als hij eraan toevoegt:
'Weet u dat het eigenlijk een
zotte situatie is, dit vertrek?
De Presbyterian Church heeft
nauwe banden met onze Her
vormde Kerk. Maar toch moet
ik ontslag nemen uit de Her
vormde Kerk, ofschoon ik
voorlopig precies 't zelfde werk
blijf doen. Ik moet mijn eme
ritaat aanvragen en dat be
tekent, dat het vrijwel uitge
sloten is dat ik ooit naar Ne
derland kan terugkomen.'
Een moedig en gedurfd be
sluit dus. Maar ook een be
sluit met perspectief. 'Voorlo
pig ga ik me in Sydney uit
sluitend bemoeien met die
Nederlanders die geen aan
sluiting bij de Australische
Kerk kunnen vinden. Samen
met de 32-jarige ds. Bregman,
die ik alleen van een foto ken,
gaan we een onmetelijk terrein
bestrijken, niet alleen pasto
raal, maar ook sociaal, natuur
lijk.'
'Wel 85 percent van'de Ne
derlandse emigranten in Aus
tralië behoort tot een cate
gorie die laat ik 't heel
voorzichtig zeggen in ons
land niet al te kerkelijk was.
De ervaring heeft ds. Bregman
geleerd, dat ze daarginds vaak
hulp en steun zoeken en naar
de dominee toestappen, ook
'al is die kerk niet veel.'
Ds. Bregman heeft in z'n
brieven de moeilijkheden daar
ginds niet verzwegen. 'Maar,'
zegt z'n blonde collega in
Maasbracht enthousiast, 'als
daar in Sdney zo'n kerel staat,
durf ik 't gerust aan!'
'Per saldo weet ik Uit m'n
Amsterdamse tijd, wat er te
koop Is op deze wereld. En
mijn vertrek, van het noorden
naar hier was al een soort
emigratie!'
Ik geloof, dat wij dominee
Uidam in Nederland niet meer
zullen terugzien. Hij overweegt
in de toekomst Australiër te
worden. 'Het wordt mijn taak
de Nederlanders de overgang
naar de Australische Kerk ge
makkelijk te maken. Dan
lijkt het mij juist om de na
tionaliteit van je nieuwe va
derland aan te nemen. Alleen
dan heeft emigratie werkelijk
zin!'
f Morgenavond staat Do-
naïd Jones voor het eerst
van zijn leven als 'prpf'
op het grote toneel. In
'Hot Summer Night' (Hete
Zomeravond) stelt het Rot
terdams Toneel het rassenpro
bleem aan de orde en Donald
neemt daarbij uiteraard een
sleutelpositie in.
'Ik sta te rillen en te beven
als ik aan die première denk,'
zegt de 27-jarige Dinky, die
voor Hommeles en Artiesten
café z'n hand niet omdraaide
en met evenveel flair jazz-
liedjes in een nachtclub als
spirituals in een kerk zingt.
'Dit is geconcentreerd wer
ken. De ene dag doe je het
goed. de andere dag bar
slecht. Als 't een succes wordt,
heb ik geen avond meer vrij.'
'Wat zou je eigelijk 't liefst
willen doen?'
'Een. show op televisie, sa
men met Rita Reys, 'n lekker
jazz-triootje met een simpel
abstract decor. Ik ben geen
echte zanger, maar een liedje
brengen, een tekst levend ma
ken, dat vind ik het heerlijkste
wat er isi'
tEen bekend medewerker
aan een. bekende om
roep gaf dezer dagen zijn
tekst telefonisch aan
Hilversum door.
Zei de medewerker midden
in zijn tekst: ...dan eet ik je
stante pede (op staande voet-
W.L.) op...
Tikte de steno-typiste on
verschrokken: ...dan eet ik je
tante mede op...
WILLY
