Tankers bedienden in Delta
m
Vrachtauto door trein
vermorzeld: één dode
f
m
Protest tegen dwaze
SWINGENDE AFMARS
DEED DEUR DICHT
Uit Enschede
vertrokken 90
buitenlanders
nieuw VATTEN.
VLO Hüm
gs
BARET OP,
SOLDAAT!
Echtpaar komt
om door gas
Het
Vrije
YÖU
Zelfkritiek
Vrijheid
het VRIJE VOLK WOENSDAG 27 SEPTEMBER 1961
PAGINA 3
"SKJSSSWasau* (fan een onzer verslaggevers)
„Ik heb liever golven zo hoog als een kerk dan mist. want
wat je dan niet meemaakt
Schipper W. Bijl kijkt uit over het Vuile Gat, de schrik van
menige harde binnenschipper, 't Spookt er al bij een beetje
westenwind en hier en daar is dat achthonderd meter brede
water zo'n twintig meter diep
Maar schipper Bijl, die zijn veerboot juist aan de steiger van
Tiengemeten heeft afgemeerd, is er trots op nooit binnen te
zijn gebleven, wat voor weer het ook was. Binnen: dat is het
vriendelijke haventje van Zuid-Beijerland, de gemeente waar
op Tiengemeten is georiënteerd.
Visser verdronken
hij Scheveilingen
ROEIT ZÉ'GENADELOOS Uil
Willem de Jager
verdronken
Ze zijn-de koning te rijk met
water, deze in welhaast Ame
rikaanse stijl boerende bewo
ners van een vruchtbaar eiland
midden in het Haringvliet. De
landbouwers hebben er bijna
zonder uitzondering twee
auto's: een voor het verkeer op
het eiland zelf, een tweede in
Zuid-Beijerland om ermee
naar de stad te kunnen gaan.
De heer IV.-H. Smit. een van de De veerboot van schipper Bijl
Volledig herzien
Rijkswegen plan
in voorbereiding
Op écht lekkers staat Lonka
(Van een onzer verslaggevers)
Bij twee knotten (wol) een
pakje margarine... en het jeukt
niet,' verkondigt manufactu-
renhandel 'De Bakermat', Ou
degracht 372 in Utrecht door
middel van een fiks bord in de
etalage.
s J»!]!; "iP vf
iSSIlüKÉitl!
HOE KNOBBELS
Tiengemeten in Haringvliet
de koning te rijk met water
Voor de ruim dertig gezinnen op Was dat nu uitsluitend een te wei-
dit merkwaardige eilandje in het nig aan regen of speelde misschien
Haringvliet is de veerboot van schip- ook een vergroot waterverbruik een
per Bijl de enige verbinding met de rol?
bewoonde wereld. En hoe begrijpelijk „Ja, ik geloof wel dat er ook meer
dus, dat óók de mannen en vrouwen nodig is," aldus boer Smits. „De
van Tiengemeten van respect zijn mensen werden zindelijker. stelden
vervuld voor dat wispelturige Vuile hogere hygiënische eisen, maar bo-
Gat. Ze hebben al zoveel moeilijke vendien kregen we nogal wat land-
overtochten meegemaakt.
Blij om zoiets fijns als een spet
terende waterkraan: mevrouw Smits,
boerin op een bedrijf van SS bunder.
En (och tóch verloor de on
stuimige Delta-arm deze zomer op
nieuw terrein aan de mens. Men leg
de er twee zware zinkers door om
het paradijselijk stille Tiengemeten
van water te voorzien. Zoet water,
uiteraard en in 33 huizen was het
feest.
Uit was de heerschappij van Ha
ringvliet en Vuile Gat ook onder
gronds. Want: omvat als het eiland
door brak water was had het putten
slaan geen zin. Ze leverden brak
water op. Men behielp zich dus met
een regenput, zo goed en kwaad dat
ging.
Kwaad ging het meermalen, want
als het een week of vijf niet gere
gend had stonden de putten droog
en was goede raad vrij duur. Nog le
vendig herinnert het eiland zich de
droogte van 1959. Er moest een tank
schip uit Rotterdam komen om mens
en dier op Tiengemeten aan drink
en waswater te helpen. Maandenlang
voer toen ook schipper Bijl met tanks
vol water naar het eiland.
„Kijk. er moest een oplossing
komen omdat die droogte-situatie
gewoon ging worden." zegt boer J.
D. Smits, die een bedrijf van 88
bunder heeft in de Oude Polder
van Tiengemeten. „Ook in 1960 was
er een waterboot nodig en zelfs in
dit toch regenrijke jaar moesten
we water van het „vasteland" la
ten komen in de lente."
arbeidersgezinnen uit Drente hier
die in hun vroegere woonplaatsen
waterleiding hadden gekend. Zij gin
gen wat royaler met hun regenvoor-
raad om en zaten dan al gauw in
moeilijkheden."
Waarom mensen uit Drente?
„De lui in de omgeving mijden
Tiengemeten. omdat de verbinding
lastig is. Als je hier werkt, moet je
hier ook wonen."
Drieëndertig gezinnen het is
net genoeg voor een postagent-
schapje, maar winkels moet je op
Tiengemeten niet zoeken. Er zijn
negen grote boerderijen en wat
Tienc/emctens enige verbinding met
de wereld: de utotorboot van schip
per VV. Bijl. Geen vuiltje aan de
lucht, vandaag, want het Vuile Gat
is rustig...
Als gevolg van de strubbelingen
van de laatste weken zijn bij En-
solirdesc bedrijven drie Italiaanse en
87 Spaanse werknemers vertrokken.
Hoewel dit inderdaad een handicap
betekent voor het bedrijfsleven is het
aantal bescheiden.
Wij liopen. dat moeilijkheden
voortaan achterwege blijven, zodat
7.0 nodig weer buitenlandse, werk
nemers kunnen worden aangenomen.
Dit hebben B. en W. van Enschede
meegedeeld, naar aanleiding van
vragen over deze kwestie door het
KVP-raadslid de lieer A. F. van der
Heijden.
De integratie van vreemde ar
beiders, zo zeggen B. en W. verder,
heeft de aandacht van twee minis
teries en van verschillende instellin
gen in stad en streek. Er wordt over
leg gepleegd over de bevordering dei-
integratie.
Het optreden van het jeugdige pu
bliek' wordt nauwkeurig gadegeslagen
en zo nodig worden ordemaatregelen
genomen. Het nemen van positieve
pedagogische maatregelen vindt het
gemeentebestuur een taak voor de
ouders en voor de opvoeders buiten
de eezinnen.
Zonodig zijn wij. aldus B. en W.,
en het pedagogische centrum daar
bij to dienstverlening bereid.
den haag. (AND. Gister
middag omstreeks kwart over vier is
de 63-jarige visser K. de Rode uit
hoofden van een baggerschult geval-
Schevcningen even buiten de havcn-
len en verdronken.
Het ongeluk gebeurde toen de bag-
gerschuit, getrokken door een sleep
boot, de haven van Scheveniugen
uitvoer. Net buiten de havenhoofden
begon de baggerschult enigszins te
helen op een vloedgolf. De visser, die
vermoedelijk bang was dat de schuit
zou omslaan, liet zich achterover in
het water vallen. Vergeefs heeft men
getracht hem te vinden.
Ook de reddingboot Brandaris is
nog uitgevaren, echter zonder resul
taat. Tot heden is zijn stoffelijk
overschot nog niet aangespoeld.
Advertentie I.M.
(Van een onzer verslaggevers)
Gistermiddag omstreeks half vijf is
dc 24-jarige vrachtautochauffeur F.
E. Bergsma uit Ruurio niet zijn
vrachtwagen op de niet-beveïligde
overweg aan de Dortherweg te Gors-
sel door een personentrein uit De
venter gegrepen en op slag gedood.
De vrachtwagen, die ruim honderd
meter werd meegesleurd, werd totaal
vernield. Het treinverkeer op de lijn
Deventer—Zutollen was door het on
geval ruim een uur. gestremd. Het
slachtoffer was gehuwd, maar had
geen kinderen,
In de Torenlaan in Rotterdam—
Oveschic is dinsdagmiddag de drie-
'Van een onzer verslaggevers)
Na een leven op zee en het red
den van talloze mensenlevens is
gistermiddag Willem de Jager, oud-
schipper van de Stcllendamse red
dingsboot Koningin Wilhelmina, in
het Haringvliet verdronken.
Het ongeval gebeurde tijdens een
wandeling die de gepensioneerde
schipper naar het eind van de ha
ven maakte. Door onverklaarbare
oorzaak is- hij te water geraakt en
verdronken.
Willem de Jager werd op 6 juli
1838 geboren. Hij stamde uit een
geslacht, van vissers. Bij talloze red
dingen en bergingen is hij betrokken
geweest.
Een der meest spectaculaire red
dingen in zijn loopbaan was die in
1956 toen de sleepboten Witte Zee
en Ganges in vliegende storm op de
Maasvlakte aan de grond raakten.
In meerdere tochten slaagde Willem
de Jager erin alle opvarenden, van
de sleepboten te halen en veilig m
Stellendam te brengen.
Zijn laatste onderscheiding, een
gouden medaille met oorkonde van
de Koningin werd hem bij zijn pen
sionering in oktober 1958 uitgereikt.
"J
jarige Freddy Nijenhuis by zijn huis
plotseling van het trottoir de weg
opgerend, het jongetje liep onder een
vrachtauto en kreeg het rechtervoor
wiel over zich heen. Het kreeg een
sehedelbasisfractuur en is vrijwel di
rect na het ongeluk overleden.
De* 28-jarige K. van Zanten uit
Andijk werd gistermiddag dood aan
getroffen in zijn auto, die in een
bermsloot langs de provinciale weg
Enkhluzen-Hoorn lag. Waarschijnlijk
is deman, die gehuwd was en twee
kinderen had, al rijdende onwel ge
worden.
Gistermorgen overleed in het zie
kenhuis de 63-jarige gepensionneer-
dc NS-arbeidcr J. Raeven uit Meer
sen aan de verwondingen die hij op
liep bü een ongeval op de Franciscus
Komanisweg te Maastricht.
De achtjarige H. Pronk uit
Soest kwam dinsdagmiddag om vijf
uur om ret leven toen hij op de Birk-
door een personenwagen. De bestuur-
straat te Soest werd aangereden
der remde zo krachtig dat zijn wagen
enige malen over de kop sloeg. De
jongen was op slag dood. G. bleef
ongedeerd.
Een jongetje van vijf jaar,
zoontje van de familie Borcfcink uit
Hupse! is dinsdagmiddag omgeko
men en zijn broertje van acht ie
ernstig gewond bij een verkeerson
geluk te Eibergen. De kinderen reden
op de fiets, het kleinste voorop de
stang, onder een vrachtauto.
landarbeidershuisjes, die tot dus
ver alleen van elektriciteit waren
voorzien. Gas is er niet. maar daar
is met de moderne hulpmiddelen
wel overheen te stappen. Veel be
langrijker vinden de bewoners het.
dat donderdag de waterleiding
officieel gaat „spuiten". t
Officieel, want officieus doet zij
het al een maand of twee. Het net
werk de hoofdader is een kilome
ter of acht lang was eerder klaar
dan men dacht en natuurlijk wacht
te men niet met de ingebruikstelling
ervan. De Kilwaterleiding uit 's-Gra-
vendeel begon met de voeding en
daarmee was er in ons land alweer
een „waternoodgebied" minder. Een
noodgebied midden in Hollands grote
Delta
.Het is fantastisch," zegt mevrouw
Smits, met komkommers bezig in ren
moderne keuken. „Je kunt zoveel
royaler zijn en douchen, elke dag.
De kinderen niet meer in de teil, ze
lekker laten spetteren. De melkbus
sen schoon met vers leidingwater
zonder op een liter of wat te kijken.
En m'n man die de kans krijgt een
automatische drinkbak te maken in
de stal
Ze zjjn de koning te rijk op Tien
gemeten. Want de verhalen van boer
Smits en zijn vrouw zijn in grote
trekken ook de bevindingen van hun
landarbeider W. H Smit. een van de
:fi Drenten. En van anderen.
Drenthen op Tiengemeten, hoeft.
voor een paar vuile handen niet namelijk met groot genoeg
meer zo bang te zijn. Er geldt op om een auto te kunnen dra-
het eiland geen waterrantsoenering gen
(Van een onzer correspondenten)
Aan dc Schutstraat in Hooge-
veen krees een soldaat van een
burger de vermaning: ont zijn
baret op te zetten. 'Dat gaat jou
niets aan.* was het antwoord van
de soldaat. Dc burger deed zich
hierna voor als een meerdere
waarop het tweetal op de vuist
S'mK.
De politie was net in de buurt
en greep onmiddellijk in, waarbij
het onderzoek uitwees dat de bur
ger ook maar gewoon soldaat was.
De koninklijke marechaussee
heeft de zaak nu in handen.
kj
(Van onze verkeersredacteun
Een volledig herzien Riikswegen-
plan is in een vergevorderd stadium
van voorbereiding. Aldus blijkt uit
de toelichting op dc begroting van
Verkeer en Waterstaat. Het plan kan
vollediger zijn dan tot nu, omdat een
wetsontwerp klaar ligt, dat de uit
keringen voor de wegen opnieuw re
gelt.
De binding aan deze uitkeringen
was tot nu toe zo dat als het rijk
meer deed, de provincies een veer
moesten laten. Deze verhouding is
nu losgelaten, zodat het Rijkswegen
plan een beter beeld kan bieden van
de omvangrijke taak die nog moet
worden vervuld.
De provincies zullen zich dan met
het Rijkswegenplan als basis opnieuw
moeten beraden over de verbindin
gen die in de secundaire wegenplan
nen (vroeger provinciale wegenplan
nen genaamd) zullen moeten worden
opgenomen. Ook de tertiaire wegen
plannen zullen moeten worden aan
gepast.
Het Rijkswegenplan is voor het
eerst verschenen in 1927 en herzien
in 1932, 1938. 1948 en 1958. Reeds
lang bestaat een soort .schaduw-
plan" waarop toekomstige verbin
dingen zijn ingetekend, zoals Hel-
mond-Oosterbeek, de Twente-route
en de noreddhsceeinbeharia,(
en de onderscheidene tunnelwegen.
Advertentie LM.
V Een melange van
7 rv'-ïi 'verschillende*
Rroel maat eens van Melange Brillanrj'^k^erhijen
y ;38'ctpef 100 gr
I>e heer 8. Holster, ge ttelijke va
der van deze leuze en .-ij-enaar van het artikel afweten.'
het winkeltje, zegt: 'Dit Is géén ant
woord op een actie die een bepaalde
margarinefabrikant op het ogenblik
voert (knotten wol cadeau geven bij
de aankoop van zijn boter).
Het is een protest in het algemeen,
tegen de dwaze toestand die er door
het cadeaustelsel ontstaan is. Een pro
test tegen de mogelijkheid dat er wol
wordt verkocht door een melkhande
laar en meik door een wolhandelaar,
tegen het feit dat deze dingen worden
verbocht door mensen die niets van
(Van een onzer verslaggevers)
Dinsdagmiddag vier uur hebben
huren op de bovenverdieping van het
huis Houtmanstraat 14 te Tilburg
liet echtpaar J. Pijnenburg—van den
Abeelen dood aangetroffen. Het
echtpaar was omgekomen door gas-
verstikking. Een twaalfjarig doch
tertje Ria, dat in een andere kamer
sliep, is in bedwelmde toestand naar
het ziekenhuis gebracht. Het heeft
nog geen verklaringen kunnen af
leggen.
Het echtpaar woonde pas in het
huis. Oorzaak van de verstikking
moet een ondeugdelijke gasslang in
de keuken, een verdieping lager, zijn
geweest.
Het dochtertje heeft op het bellen
van een kolen] everancier de voor
deur nog geopend, maar is toen in
elkaar gezakt. De dokters vertrouwen
het kind in leven te kunnen houden.
Maandagavond tot elf uur was nog
een buurvrouw op bezoek geweest.
«SS5.-8
De heer Holster is niet van plan het
bij een 'oord in de etalage te laten.
Deze week gaat hij in Amsterdam
overleg plegen met zijn middenstands
organisatie. Het echtpaar Holster ver
telt ons. achter in de winkel gezeten,
wat er volgens hen allemaal aan de
huidige situatie mankeert.
Hun betoog komt telkens op dezelf
de twee stellingen neer:
ten eerste, elk artikel moet ver
kocht worden door de vakman, wiens
belang het is het publick goed voor
te lichten en
ten tweede, grote concerns verdrin
gen de kleinere winkels op een manier
die niet in het belang van het publick
is.
De lieer en mevrouw Holster fulmi
neren met alleen tegen het cadeau
stelsel. Alles wat tegen hun twee gul
den regels ingaat, veroordelen zij fel
'Het systeem van de warenhuizen is
verkeerd. De meisjes die de klanten
helpen, zijn immers ondeskundig. Ook
de zelfbediening heeft veie nadelen.
Er zijn geen vakmensen meer die het
pubiiek raad geven.'
Wie nu denkt, dat het echtpaar
Holster zelf zich schuldig maakt aan
een handelwijze die zij zozeer afkeu
ren, door margarine cadeau te geven
bij aankoop van wol. vergat zich. In
De Bakermat wordt geen gram boter
verkócht.
Bij aankoop van twee knotten wol
krijg je een bon en met die hor. kun
je een pakje boter kopen bij... de
melkboer, bij de vakman dus. 'Nie
mand kan er iets op tegen hebben
dat ik mijn klanten geld geef om
boter te kopen.' stelt mevrouw Holster
vast.
'TTe gedifferentieerde loonpoli-
Lz tiek blijkt geen doorslagge
vend succes te hebben opgeleverd.
Vergeleken met vorige kabinet
ten. die een centraal meer te be
ïnvloeden systeem toepasten, ls
het kabinet dus in het nadeel. De
lonen zijn ver boven de produk-
tivlteitstrend gestegen en de dif
ferentiatie lijkt, vooral als men
naar de stormachtige ontwikke
ling van de werktijdverkorting
kijkt, niet aan de verwachtingen
beantwoord te hebben.'
Dit is een pittig woord van
kritiek op het gevoerde loonbe-
leid. Het opmerkelijke is. dat het
voorkwam in De Tijd/Maasbode,
een blad dat de regering meestal
gunstig gezind is, maar dat nu
over een kardinaal punt van het
beleid ongezouten zijn mening
geeft.
Een even scherpe kritiek, maar
dan over een ander, zij het
niet minder belangrijk punt van
het regeringsbeleid vonden wij
zaterdag in de Volkskrant. Dat
ging over het woningbouwbeleid:
'De vrije sector met de duurdere
en duurste huizen, die eerder
maar een heel bescheiden onder
deeltje van het bouwprogramma
was, is met reuzenschreden voor
uitgegaan. Was het voor 1961 ge
raamde aantal van 15.000 al
enorm hoog, er nu nog eens
10.000 bij te doen, gaat werkelijk
alle perken te buiten... Het nu
uitgestippelde woningbouwbeleid
maakt de indruk, dat de hoofd
zaak is, dat het de overheid zo
weinig mogelijk kost. Wij wensen
een beleid, dat wezenlijk en voor
het overgrote deel afgestemd is
op de behoefte aan de naar ver
houding goedkoopste woningen.'
Tjat is mooi gezegd. Maar men
vraagt zich af: Wie voert dat
beleid dat alle perken te buiten
gaat, dan eigenlijk? Niemand an
ders dan de geestverwanten van
De Tijd en de Volkskrant in dit
kabinet. Daarom is de kritiek van
deze bladen in wezen zelfkritiek.
De tactiek is duidelijk: men
eist successen (als die er zijm
van het beleid voor zich op en
herinnert zich als het mis gaat
plotseling weer, dat het kabinet
'geen enkele binding' met de poli
tieke partijen heeft.
Als de KVP werkelijk een ander
beleid zou wensen, zou ze daar
zelf meer dan iemand anders
voor kunnen zorgen. Maar die
conclusie hebben we noch in De
Tijd noch in de Volkskrant ge
vonden.
j~Ae vier verbonden van werkge-
vers zijn van mening, dat de
vrijheid om te emigreren moet
worden gehandhaafd, maar dit
•betekent niet, dat de overheid
behoudens in bijzondere gevallen
hierbij financiële steun moet
bieden.
Wij laten op dit ogenblik In het
midden, of de ombuiging van het
emigratiebeieid wel zo gewenst is
als de werkgevers zeggen. Dat is
een zaak niet veel kanten, waar
bij het feit. dat in de komende
tien jaar in ons land arbeids
plaatsen voor rond 700.000 nieu
we werkkrachten gevonden moe
ten worden, wel een woordje mee
spreekt.
Wat ons getroffen heeft. Is dat
de werkgevers weer zo vrijmoedig
met het woord 'vrijheid' omsprin
gen. 'Iedereen is vrij om te emi
greren.' zeggen zij. 'maar de over
heid moet da'araan in de regel
niet meebetalen.'
Dit is dezelfde vijheid waar
over de liberalen uit de negen
tiende eeuw het hadden, als zij
zeiden, dat de arbeiders geheel
vrij waren te werken. Als ze niet
wilden, hoefden ze niet, niemand
zou ze dwingen.
Neen. niemand zou ze dwingen,
maar ze hadden dan wel een gro
te kans. dat ze van honger zou
den sterven.
Zo is het ook met dc vrije emi
gratie. Iedereen is vrij te emi
greren. maar hij moet het zelf
betalen. En wie niet in staat is
eer. paar duizend gulden op tafel
te leggen, is vrij om liier te blij
ven. Want alle mensen moeten
vrij zijn. maar de mensen met
geld zijn vrijer dan de anderen.
Advertentie LM.
aan dc jrroic teen te "bestrijden.
Knobbels of iswelltncen
rah de grow teen zijn
een zeer pijnlijke en
hinderlijke kwaal. Ge
lukkig bestaat er nu
een prod uk t dat snel
verlichting: brengt. Hen
is de beroemde Daler.
Balsem. Dalet Balsem
heeft een drievoudige
werking: l) verjaagt de
pijn: 2) heft de aan
doening op: 3) vermin
dert de hinderlijke op
zwelling.
Neem de proef met Da-
let Balsem, baar uit
werking is verrassend.
Bij apothekers en drogisten.
DEN HAAG (AM'I De
minister van Defensie
Visser heeft een inter
service-commissie inge
steld, welke een onder
zoek zal instellen naar
het indisciplinair optre
den van de directeur van
de kapel van de Konink
lijke Luchtmacht,
De bevindingen van
deze commissie zullen in
handen worden gesteld
van de betrokken bevel
hebber, die zonodig dit
gedrag aan de krijgs
tucht z.al kunnen toetsen.
Dc directeur van ge
noemde luchtmacht
kapel zou namelijk op
de slotavond van de
Delftse Taptoe met ne
gatie van uitdrukkelijk
gegeven aanwijzingen,
afgemarcheerd zijn on
der liet speten van mu
ziek welke tot het
'swing-genre' behoorde.
Dc minister deelde op
vragen van het Tweede-
Kamerlid de heer Kra
nenburg (p.r.d.a.) be
treffende het muzikale
repertoire van de lucht
machtkapel, nog mede,
dat hij zich zelf of enig
militair orgaan (comité
verenigde chefs van
staven) competent acht
om. langs hiërarchieke
weg leiding te geven aan
de ontwikkeling van een
muzikaal repertoire.