Johnny Elmensdorp
is
Stemming aan boord
van de Zuiderkruis
bijzonder blijmoedig
Begroeting van
verloren zoon
Positie van zandboeren
verslechtert met de dag
Frontale botsing
eist twee doden
Drie Hagenaars bij
steekpartij gewond
Poging tot
aanranding
mislukt
Na jarenlange
scheiding
m
Auto schiet over middenberm
Man met bijl
levensgevaarlijk
gewond
Dalende
aardappelprijzen
Prof. Hirscli Balliu
benoemd
HST VRETB VOLK MAANDAG 3 SEPTEMBER 1963
PAGINA 3
Nederlander verdrinkt
in meer van Lugano
r
Ze begroetten hem in de tjokvolle loods langs de kade. Johan Johnny
Elmensdorp (25) had al een paar keer rondgekeken. Waar zouden ze zijn: zijn
ouders en zijn verloofde, de Amsterdamse onderwijzeres Loes Hoenderdos 23
Maar Loes had hem gauw in de gaten en zo, in die baaierd van stemmen en emo
ties, van onzekerheden en verwachtingen b rak de spanning van het wachten.
De spanning die voor z' nouders 4 jaar had ged uurd. En voor zijn verloofde anderhalf jaar.
as het een wonder, dat de aankomst van de Zuiderkruis zaterdagmorgen in Amsterdam voor
hen een hele opluchting betekende? En tevens het einde van de omzwervingen van Johnny
Elmensdorp, die vier jaar geleden als verstek eling met de Johan van Oldenbarnevelt van Indo
nesië naar Nederland was gekomen en die met 36 andere verstekelingen naar Nieuw-Guinea
was gestuurd.
■Mil
Si
(Van een onzer verslaggevers)
<We hebben aan boord niets dan goeds beleefd. Bijna nog
een blijde gebeurtenis en geen enkel sterfgeval. De stemming
was bijzonder blijmoedig bij deze mensen die al enkele malen
alles in hun leven hebben moeten achterlaten.'
Dit zei zaterdagmorgen W. F. J. Mörzer Bruyns, gezagvoerder
van de Zuiderkruis, even nadat hij - om ongeveer 5 uur - het
Noordzeekanaal was binnengelopen met 609 evacués uit Nieuw-
Daar had hij Loes leren kennen. Zij werkte er als onderwijze
res en toen zij begin vorig jaar terugging naar Nederland en
Johnny achterliet, toen wisten beiden: we zullen elkaar terug
zien.
'JE MAG HIER NIKS'
Ruimte gevraagd
Zo bleven ze achter met hun
hun herinneringen, zoals vader
Elmensdorp, die monteur bij
de DAF in Amsterdam was,
terwijl hij helemaal m dat con
tractpension in Nieuwenhagen
bij Heerlen woont. Zo had hij
twee huishoudens; één daar,
met zijn vrouw en hun kinde
ren (Melanie van 14, Robbie
van 12 en Jena van 9) en één
alleen voor zichzelf in Amster
dam op de Keizersgracht, waar
hij een kamer had, 'bedompt,
benauwd, alles zo op elkaar,
terwijl je frisse lucht gewend
bent en ruimte.'
En Loes, die de ministeries in
Den Haag had platgelopen met
het v» 1 roek: 'Geef Johnny El-
n p toch een visum' en
die haar activiteiten voor haar
verloofde bekroond zag met de
toekenning van het zo fel be
geerde document Loeszei,
toen de bus met Johnny naar
Wezep was weggereden: 'Als
het 'm maar niet zal tegenval
len wanneer hij hier wat lan
ger is.'
Guinea.
Stroom gaat door
'v_
Ex -verstekeling terug
bij zijn onderwijzeres
LUGANO (ANP, AFP) Een dag na
dat sijn vakantie» in Italië begonnen
was is de 25-jarige Nederlander H,
Klein Reestnk uit Doesburg vrijdag
middag in het Meer van Lugano ver
dronken.
De heer Klein Reeshüc sprong van
het strand in Bisonne in het water
en kwam niet meer boven. Een half
uur later werd het stoffelijk over
schot gevonden.
Zo lang als de scheiding duur
de, zo kort was de begroeting.
Vlug, viug, want Johnny moest
naar het opvangcentrum In We-
zep. De bus wachtte al. Zo heb
ben vader, Loes en moeder hem
deze eerste dag maar even kun
nen horen en zien.
Met de Zuiderkruis is saterdag
in Amsterdam Jahan Johnny"
Elmensdorp aangekomen uit
Nieuw-Guinea. Hij behoort tot de
groep van 37 Indonesiërs, die in
1358, nadat zij met vele anderen
als verstekeling uit Indonesië in
N ederland waren aangekomen,
naar Nieuw-Guinea werden ge
stuurd. Daar leerde hij een Ne
derlandse onderwijzeres kennen.
Zij repatrieerde; Johnny bleef
achter.
Zaterdag zag hij zijn verloofde
weer.
Ook zijn ouders, die hem vijf
jaar niet hadden gezien, stonden
op de kade: Het Vrije Volk had
de heer en mevrouw Elmensdorp
voor deze ontmoeting met hun
soon na de jarenlange scheiding
opgehaald van het adres waar zij
sinds maart verblijven: een con
tractpension in Nieuwenhagen bij
Heerlen. Vooral mevrouw El
mensdorp, die tot dusverre alleen
op Schiphol en in Bennekom en
Nieuwenhagen was geweest, keek
onderweg haar ogen uit. Néé, dat
Nederland zomooi was, had zij
niet gedacht.
Wat de andere ex-verstekelin
gen betreft, die nog in Nieuw-
Guinea zijn, dezen mogen allen
naar Nederland komen.
V
(Van een onzer verslaggevers)
Zo geeft het voorgevoel een voor
schot op de werkelijkheid.
De hereniging kwam,in de chaos
van de scheepvaartloods, waar John
ny vertelde, dat hij onderweg twee
keer verkouden was geweest en dat
hp het fijn vond in Nederland te zijn
Hij zou. misschien bijde Neder
landse Heide Maatschappij kunnen
komen en hij zou de Nederlandse na
tionaliteit aanvragen. Sinds hij Dja
karta als verstekeling verliet erkent
Indonesië hem met meer als staats
burger. Indonesiër was luj omdat
zijn vader ais Nederlander, had ge
opteerd voor de Indonesische natio
naliteit, waardoor zijn minderjarige
kinderen onder wie Johnny
automatisch ook Indonesiërs waren
geworden.
Maar omdat gevoelens over alle
gienzen heengaan leek het zaterdag
morgen ae simpelste zaak van de we
reld, aat een handjevol mensen daar
xn die loods van de scheepvaartmaat-
sc-nappij temidden van het gewemel
bij emander stonden: dat vaaer Her-
matius J. C. Elmensdorp (56) daar
met zachte stem tegen zyn zoon zei:
'Ket is goed, dat je hier bent, Johnny'
en dat moeder Moeriah Elmensdorp
Oenang (45) vertelde, dat het haat
best beviel.
Wat betrekkelijk moet zijn geweest,
want wie als zij met man en drie
van nun acht kinderen m een con
ti actpension woont waar de kamer
tjes sijn gemaakt van een soort boxen
un een opgedoekte dancing wie als
vader Elmensdorp kan zeggen, dat
tnj *in Indonesië altijd leidende baan
tjes en zelfstandig werk heeft gehad'
terwijl hij in Nederland trucks moest
repareren wat 'te zwaar werk' voor
hem was hij zal de loftrompet
toen met te luide steken.
Ook al zal hij het misschien me-
Juurouw Hoenderdos met nazeggen,
aat 'je in Nederland niks mag; dat
je hier geen honden mag houden,
geen katten en geen kippen; dat je
geen kleedjes mag kloppen en dat er
m de straat waarin je woont alleen
maar een armetierige boom staat.'
Want Loes Hoenderdos krijgt t
er ■benauwd' van, zoals ze ons heeft
toevertrouwd. 'Benauwa van al die
balkonnetjes, van al die huizen
naast elkaar en van die Hollandse
visites, waarvoor je je speciaal moet
kleden: Geef mij maar Nieuw-Gui
nea', aldus Loes.
Ze is er anderhalf jaar geweest en
In een petieterig gebouwtje van drie
bij vijf meter heeft ze aan vijf kin-
dem les gegeven bij het Koembe-
rijstproject in de buurt van Merauke.
Ze had er een baboe, die Juliana
heette en tegen wie ze kon zeggen:
'Juliana, doe dit even'. En: 'Juliana
doe dat even'.
'TVat een verschil,' vond Loes, met
Nederland, waar ik zelf mijn rommel
moet opruimen en waar 't vaak koud
is en waar je niks mag. Ik zou best
toeg willen; naar een land waar 't
warm, is, zoals Nieuw-Guinea. Ik heb
er heimwee naar.'
Haar verloofde bleek dan echter
anders over te denken: "Of ik terug
naar Nieuw-Guiena zou willen? Ze
ker naar de para's? Nee, met graag'.
En hij vertelde het verhaal van die
zaterdagnacht, toen ze met hun vijf
tienen op jacht waren gegaan. Dat
was bij Koerik, zo'n veertig kilometer
van Merauke. Het was een móóie
nacht. De volle maan scheen over
het oerwoud en toen plotseling had
den ze vliegtuigen gezien, die para
chutisten uitwierpen, zeker tweehon
derd. De jagers hadden de adem in
gehouden. Er was niets gebeurd,
maar toch...
En toen de Nederlanders bij Koerik
waren geëvacueerd en niemand meel
de wildernis in durfde om hun ba
gage te halen heeft Johnny Elmens
dorp dat gedaan. Met een bootje.
Veel heeft hij ons daar niet van
verteld, want daar lijkt hij de man
niet naar. Er zou trouwens ook geen
tijd voor geweest zijn want vóórdat
de begroeting kon uitgroeien tot een
verwelkomend gesprek dat verder
reikte dan: Hoe gaat het?' en 'Hebt
u een goede reis gehad?', werden de
adreslozen. zoals dat heet 'af
gevoerd' naar het opvangcentrum in
de Willem de Zwijgerkazeme te We-
zep; verwanten, vrienden en verloof
den als Loes ietwat verbouwereerd en
abrupt achterlatend op de kade, waar
ettelijke malen de verzuchting klonk:
Moet dat nu zo?
Daarom ...en omdat het te duur
was heeft Hermanus Elmensdorp de
brui gegeven aan zijn hoofdstedelijke
werkkring. Nu hoopt hij monteur in
de buurt van Heerlen te worden en
later voor de Heide Maatschappij,
misschien naar Suriname te gaan
'we zijn zo de ruimte gewend."
Herinneringen te over. Aan de
oorlogsjaren *42—'45. toen hij in Bir
ma gevangen zat en zijn vrouw in
Djokja; aan Zuïd-Sumatra, waar hij
technisch leider '36 zware trac
toren' was en waar hi) die brief
uit Port Said had gekregen. Een
brief van zijn zoon Johnny, die er
toen als verstekeling uit Djakja aan
boord van de Johan van Oldenbar
nevelt vandoor was gegaan.
Herinneringen ook aan de sfeer in
Indonesië, die op den duur 'niet
prettig voor ons' was de Hollan
ders lagen er helemaal uit bij de In
donesische jeugd, die op de scholen
allerlei politiek ingepompt kregen.'
Zaterdagmorgen, op de kade, was
ook de vroegere baas van Johnny uit
Nieuw-Guinea ter begroeting aan
wezig: ir. L. A. Meyer, die adminis
trateur bij het Koembe-rijstproject
was geweest en Johnny 'verreweg de
beste werker* noemde. Hij is pien
ter en ijverig, maar hij heeft weinig
opleiding. En iemand die hem niet
goed kent begrijpt hem niet zo
gauw.'
Om die opleiding was het begon
nen, want Johnny wil vooruit In de
wereld en daarom heeft hij Neder
land altijd ais het land van belofte
gezien; het land, waar hij zaterdag
al zijn ex-collega-verstekeling en
vriend K. H. Tan (31) ontmoette, die
vorige week per vliegtuig was aan
gekomen en die ons toevertrouwde,
dat Mi zich 'hier opgelucht voelt,
omdat je weet wat je hier hebt, om
dat er hier oen wet bestaat waaraan
men zich houdt.'
Het ichïp was uitgevaren als troe
penschip en daarom moest alle werk
in corvee-dienst worden gedaan. 'Na
de eerste dag verliep alles zonder
enige hapering. We konden ons
eigen leven inrichten en dat kwam
de stemming zeer ten goede.'
De Zuiderkruis vertrok 24 Juli uit
Manokwari met 360 passagiers maar
werd een etmaal later door de gou
verneur teruggeroepen. Ten slotte
verliet het schip op 28 juli de Nieuw-
guinese wateren met de 609 passa
giers (meer dan 300 kinderen) en 37
militairen van het Sde infanterie, die
normaal terug zouden keren.
Tachtig percent van de evacués
hebben Nederland nog nooit gezien;
403 worden ondergebracht in het
opvangcentrum van Wezep (Willem
de Zwijgerkazeme), vanwaar zij na
een week in contractpensions worden
ondergebracht.
Drieduizend hunner zijn reeds ln
Nederland, vijfduizend tot zevendui
zend evacués (allen met Nederlands
paspoort) worden nog verwacht. Van
daag nog zouden twee vliegtuigen ar
riveren.
De stroom gaat door. Ook van de
spijtoptanten uit Indonesië, Na 30
september worden er 350 per maand
ln Nederland verwacht. Thans zijn er
reeds 1200 visa aan wachtenden toe
gezegd. Hoeveel zich echter nog zul
len aanmelden, is echter geheel on
bekend. ïonneke Schipper, een
donkere knaap van" vijf, toegeknikt
door zijn "oude broer' van zeven gaf
wel een kernachtige schets van de al
gemene toestand: 'het was fijn aan
boord. Wij gaan naar Oma, samen
met moeder. Papa is achtergelaten,
maar hij komt later, op een boot of
met een vliegtuig.'
(Van een onzer verslaggevers)
Voor haar woning aan de Insulin-
deweg te Amsterdam werd zaterdag
avond omstreeks kwart over elf een
zeventienjarig meisje door een man
vastgegrepen en geslagen toen zij
hevig begon te gillen.
De 33-jarige voorman J. Z,, ver
dacht van de plotselinge aanval, werd
later op het Javaplein gearresteerd.
Het meisje was, toen zij bij do
hulsdeur haar sleutel niet kon vin
den, met haar tasje naar een lan
taarnpaal gelopen om daar verder te
zoeken. Onmiddellijk aaarop kwam
er een man op haar af. die haar naar
zich toetrok. Het meisje verzette zich
krachtig en riep luid om hulp.
De man sloeg haar tegen het
hoofd, waardoor haar bril brak en
zij verwondingen aan het gezicht
opliep. Toen er mensen naderden,
vluchtte de man.
Een voorbijganger, die een signa
lement kon opgeven, belde de politie.
Samen met de politie reed hjj in de
buurt rond. tot hij op het Javaplein
J. Z., als de gezochte aanwees.
Volgens cle politie heeft Z. bekend
dat hij oneerbare bedoelingen had.
Hij is opgesloten in het hoofdbureau.
Hij is reeds eerder met de politie in
aanraking geweest, maar niet in ver
band met een zedenzaak.
Het meisje werd behandeld ln het
Onze Lieve Vrouwe Gasthuis en kon
daarna naar huis gaan.
(Van onze landbouwredacteur)
De positie van de boeren op de zandgronden wordt op het
ogenblik van dag tot dag slechter. Een aanvankelijk kleine
verbetering in de eierprijzen is weer teniet gedaan. Veel leve
ranciers van veevoer willen alleen maar leveren wanneer er
contant wordt betaald. Kredieten worden geweigerd. Het aantal
hypotheken heeft een recordhoogte bereikt.
De ernstige toestand, waarin de boeren op de zandgronden van Dren's,
Overijsel, Gelderland, Brabant en Limburg verkeren, is voor de heer C. Egas
(p.v.a.a.), lid van de Tweede Kamer, aanleiding geweest de minister van
Landbouw, mr, V. G. M.' MarUnen, schriftelijke vragen te stellen
De heer Egas heeft de minister ge
vraagd een overzicht te geven van de
Inkomenspositfc van de boeren op Je
zandgronden. Volgens plaatselijke
deskundigen is dat inkomen al ge
durende een reeks van jaren minder
dan het c.a.o.-loon van een boeren
arbeider.
Het kamerlid vraagt de minister
ook mee te delen hoe de prijzen voor
eieren, pluimvee, varkensvlees en
rundvlees, gedurende de laatste tien
maanden zijn geweest. En, hoe de
prijzen van veevoer zich hebben ont
wikkeld. 'Welke invloed heeft het
mond- en klauwzeer gehad op de re
sultaten van de bedrijven op de
zandgronden? Overweegt de minister
bijzondere maatregelen om aan de
moeilijkheden van de boeren op de
M SisWi)*«S»«a zandgronden tegemoet te komen?',
aldus de "oeer B«M-
lükl De onrust onder de boenen op de
zandgronden neemt op het ogenblik
snel toe. Vooral in de oostelijke zand
gebieden, maar ook in Brabant en
Limburg Is de toestand op het ogen-
blik zo dat er een wonder moet ge-
beuren wil het voor de boeren geen
rampjaar worden. De prijzen van
vrijwel alle artikelen die zij produ
ceren, liggen een eind beneden de pro-
duktiekosten.
De slechte zomer heeft dit alles nog
versterkt doordat op eigen bedrijf
weinig voer voor de komende winter
kon worden gewonnen. Vele boeren
hebben de gerst en de rogge nog
groen geoogst, wat een aanzienlijk
kwaliteitsverlies en prijsveriies tot ge
volg heeft. Zij moesten dit echter wel
doen om de grond te kunnen gebrui
ken voor het Inzaaien van voerknol-
len.
Andere boeren hebben hun gras
land gescheurd om het te kunnen la-
zaaien met voerknollen. Op die ma
nier hopen zij nog wat voer voor de
wmter te kunnen winnen.
ln deze rubriek vermeldt Het Vrije
Volk zonder commentaar tref
fende Uitspraken van anderen, uiter
aard voor rekening van hen die wor
den geciteerd.
Alhoewel de weersomstandighe
den de laatste weken in het alge
meen weinig bevredigend zijn ge
weest voor een vlotte gang van za
ken b(| het oogsten Is blijkbaar spra
ke van een ruim aanbod van aard
appelen. Dit weerspiegelt zich in de
telersprijzen want deze zSJa langza
merhand aangeland op een peil,
waarvan moeilijk gezegd kan wor
den dat het goed is.
Kr zit in de prijsvorming van de
aardappelen iets onlogisch. Waarom
moet er tussen de lelersprjjs en de
consumentenprijs zo'n enorm grote
marge zijn, zo in de orde van groot
te van 100 tot 125 percent4 Als de
overheid dan zo begaan is met het
lot van de consument waarom moet
de handel dan méér nemen dan do
teler, die alle zorg en risico draagt
van dit produkt?'
Ir. D. S. Tuynman, secreta
ris van de Holi. Mij v. Land
bouw in De Landboüe.
(Van een onzer verslaggevers)
Enige minuten nadat zij met
een personenauto de stad had
den verlaten vonden zondag
middag twee Rotterdammers
de dood op de rijksweg naar
Utrecht en werden twee ande
ren ernstig gewond. De wagen
raakte met het linkervoorwiel
in de zachte middenberm en
direct daarop buiten de macht
van de bestuurder.
Over de middenberm heen schoot
de auto de andere rijbaan op en
botste frontaal tegen een bestel
wagen, die uit de richting Gouda
kwam. De ravage was verschrikkelijk.
De brandweer moest te hulp komen
om een gewonde uit te zagen.
De bestuurder van do personen
auto, de 50-jarige A. Ooms, baas in
een draaierij, woonachtig in de Giraf-
festraat te Rotterdam, en zijn echt
genote, de 49-jarige mevrouw G.
OomsKalkman, moeten onmiddel
lijk dood zijn geweest.
De twee passagiers achterin wer
den ernstig gewond naar het Berg-
wegziekenhuis vervoerd. Het waren
de 36-jarige bloemiste S. C. Vonk van
het Bergplein in Rotterdam en haar
moeder, de 17-jarige, bij haar in
wonende met ouw S. VonkOoms.
Twee inzittenden van de bestel
wagen werden licht gewond, de 24-
jarige paardenverzorger H. C. A. van
der Made uit Amersfoort en de 16-
ja-ige walsmachinist G. H. G. Wil-
genberg uit Lensden. Zij werden
belde naar Dijkzigt gebracht. De heer
Van der Made kon na daar behandeld
te zijn naar huis terug gaan.
Dit is het overblijfsel van de
Renault-Daufine. nadat de
brandweer op Rijksweg 3, er een
gewonde uitgezaagd had.
Aan de Universiteit van Amsterdam
is prof, dr. E. D. Hirsch Baffin be
noemd tot buitengewoon hoogleraar
in het nationale en internationale
auteurs- en ultgeversrecht en het na
tionale en internationale recht van
de industriële eigendom.
Hij was reeds sinds 1958 bijzonder
hoogleraar aan deze universiteit in
het eerstgenoemde vak. In belde vak
ken is hij tevens lector aan de Rijks
universiteit te Leiden.
(Van een onzer verslaggevers)
Drie Hagenaars z(jn ln de nacht
van zaterdag op zondag door mee
steken gewond toen ze werden aan
gevallen door twee varensgezellen. De
toestand van een van hen, de maga
zijnmeester K. Rost (49) die ln buik
en borst werd getroffen, is ernstig.
Evenals hij moest ook de kunst
schilder G. "Winkelman (24) in het
ziekenhuis worden opgenomen. Hy
had een blessure aan een longtop.
Een student die de woede van de
messentrekkers had opgewekt, werd
door een mes licht verwond aan een
heup.
De student, de 19-jarige C. Knol,
stond op de hoek van de Raamstraat
te praten toen een taxi de smalle
straat wilde inrijden. Hij trok zijn
fiets op het trottoir en op dat mo
ment werd een achterportier van de
auto geopend. De student duwde het
dicht om niet geraakt te worden.
Even later sprongen twee mannen
uit de taxi en er ontstond een ruzie
met het gevolg dat er drie slacht
offers vielen. De daders gingen er
vandoor, maar een van hen kon door
de student worden aangewezen aan
een politie-agent. Het was de 18 jaar
oude varensgezel J. P. E. uit Den
Haag.
Zondagmiddag werd de andere taxi
passagier de varensgezel (J. H.) ge
arresteerd.
(Van een onzer verslaggevers)
Tn Gorkum heeft de politie zater
dagavond de 26-jarige gemeenteamb
tenaar J. G. H. gearresteerd, die er-
van wordt verdacht zijn vader met
een bijl levensgevaarlijk te hebben
verwond.
Toen mevrouw H. zaterdagavond
even de deur was uitgeweest vond ze
by haar terugkeer haar man, ae 58-
jange portier G. H., met een bloe
dende hoofdwond m de huiskamer.
Het slachtoffer werd naar het streek
ziekenhuis gebracht. Zondagavond
vreesde men nog voor zijn leven
Na een onderzoek in de woning* ver
moedde de politie dat de zoon de da
der zou zijn. De jongeman we- p-
gespoord, maar ontkende ho- er
bloedsporen op zijn overhe;
Sen aangetroffen. De verhouding ius-
sen vader en 7oon was niet al tc
volgens de politie echter^ niet "20
ij!' ^aï men een dergelijke ge
welddaad had mogen verwachten.