Ons9 Lieve eer op Solder
is driekwart eeuw museum
SIEBEL
PROF. DR. P. GEYL
Ons land aan ds ketting van de Gaulle -de fout van '57
VRIJ SPEL
Het
Vrije
Vólk
Drie doden bij
gasontploffing
in Gent
Jn de grieprgreep
bent U lusteloos
maar beslist niet
machteloos! Néero
Groei
Mannekeniveer
op zijn plaats
Mil j oenenschade
door veeziekte
Joop van Zon voor
Concertgebouworkest
Londens filiaal
van Indonesische
Staatshandelsbank
HET VRIJE VOLK VRIJDAG 26 APRIL 19G3
PAGINA 3
(Van ©en onzer verslaggevers
ie achter de K oopmansbeurs de Lange Ni ezel inslaat en zich op de eerste brug een
kwartslag omdraait, staat voor de beroemdste prentbriefkaart van Amsterdam: het Oude,
zij s O je. e gracht is er geen gracht meer, maar veeleer een stil, besloten pleintje van
via er-et rafelige stadsbeeld is er eigenlijk ook niet Amsterdams te noemen ouder en
zuidelijker is het, eerder dat van Veere. Of beter: dat van Brugge.
heentrehnnisk®"baar midde3eeuwse van dit stadsdeel? Zijn het de door alle eeuwen
Hoek-2 Qnnnir n rt r°°j^nen der oude wallen? Zijn het de miraculeuze namen der Heintje
kpn 1 f Arm" en andere stegen, die zich hier als bloedzuigers aan de stin
kende, verziekte gracht hebben vastgezogen?
STAALMEESTERS
h sn
rm
m
WONDEREN
HET MOOISTE
en het beste alléén is goed
genoeg als het om Uw ver
lovingsring gaat. Fantas
tische modellen van het
allerbestefabrikaatentoch
niet duurder! Uw lieve-
lingsring is er zeker bij. Op
graveren kunt U wachten.
Stadhuisplein 24-26,Coolsingel 50
Nieuwe Binnenweg 227,Rotterdam
GOUDEN EEUW
1
direct Rheumin
Rheumin -tabletten helpen snel,
zeker en bovendien veilig I Ook
door de gevoelige maag uitstekend
ta verdragen. 20 tabletten 63 ct
Een Brocades - product; du3:
vertrouw er opl 1
Daar liggen wij nu aan de
ketting van Frankrijk.
Wij hebben bij het verdrag
van Rome onberaden ons lot
verbonden aan dat van de
meest problematische landen
van Europa. En nu sleept
het sterkste daarvan, on
der leiding van de ongelofe
lijke de Gaulle, ons mee in
een heilloos anti-Angelsak
sisch avontuur, dat wij het
minst van al hebben gewild.
Helaas, het kon zo komen,
omdat men in zijn geestdrift
aan de oude nationale krach
ten voorbijzag; omdat de ge
schiedenis werd miskend.
Prof. Geyl, die 74 jaar oud is,
heeft steer veel peibmatim op
fW M
'émy'jvM
De bestedingsbeperking van vijl,
zes jaar geleden speelt plotse
ling weer een rol in de huidige
verkiezingsdiscussies. Er is reden
om dit gehakketak met enige
nuchterheid te bekijken en de
discussie over de vraag hoe het nu
eigenlijk precies is geweest, niet
al te veel op te rakelen. (We zou
den er graag het een en ander
van zeggen, maar het heeft zo
weinig zin).
Zakelijk gezien kan men zeggen,
dat de economie in 1956/57 een
stukje uit de hand was gelopen
en dat de toenmalige kabinetten
daar een stuk verantwoordelijk
heid voor droegen. En verder: dat
de jaak daarna weer in het rechte
spoor is gebracht dank zij een
aantal maatregelen, waarvoor al
weer het toenmalige kabinet ver
antwoordelijk was. Dat was niet
iets om zich achteraf voor te
schaamen, maar een moedig
stukje conjunctuurbeleid. Het
werk is grondig gedaan en ten
minste één minister (De Pous ln
een interview in ons blad) heeft
volmondig erkend, dat het kabi
net-De Quay een gezonde econo
mie heeft aangetroffen.
Het ls niet te chauvinistisch om
te stellen dat wij in Nederland
al hakketakkende Iets hebben -be
reikt op het gebied van de be-
heersing van de binnenlandse
conjunctuur. Het jongste jaarver-
slag van de Nederlandse Bank ge
tuigt ervan. En die verworvenheid
ls dan mede te danken aan ge
zonde sociale verhoudingen, aan
'goede (zij het niet steeds gemak
kelijke) samenwerking van over
heid, werkgevers- en werknemers
organisaties. Ook hier wijst dr,
Holtrop op.
Het heeft zin deze situatie te
vergelijken met die van andere i
landen, b.v. met de Verenigde
Staten, dat nu al een aantal jaren
lang worstelt met betalingsbalans-
en werkloosheidsproblemen zonder t
dat duidelijke vooruitgang kon
worden geboekt. In wezen gaat
het daarbij om problemen, die bij
Nederlandse sociale verhoudingen i j
met Nederlandse methoden be
paald wel hanteerbaar zouden zijn
(al moet men zich'er uiteraard
voor hoeden, een zo groot land al
te gemakkelijk met een klein land
te vergelijken).
Zo kan men hoogstens nog op-
merken, dat zij die zich nu op do i
borst kloppen dat het kabinet-
De Quay de economie in evenwicht
heeft weten te houden, wel wat
gemakkelijk vergeten dat een be
langrijk stuk van deze weten
schappelijke conj uwsf uurpclltiek
van de overheid door socialisten
is bepleit en (Lleftinck) in de
praktijk gebracht in een tijd dat;
daarvoor in andere kring nog(
maar weinig begrip bestond. Maar;
toegegeven, ook dit behoort tot'
het gehakketak. t
TMt alles wil uiteraard niet zeg-.' i
gen, dat er nooit meer eenj f
conjunctuurinzinking zou kunnen
komen. Fouten maken blijft mo-; f
gelijk. Onzekerheden over de toe-' 1
komst blijven bestaan. Bovendien
kunnen wij ons zeker niet volledig, f
afschermen tegen inzinkingen die 1
hun oorsprong in het buitenland
vinden.
Maar het wil wel iets anders
zeggen: nl. dat het wezenlijke
economische probleem niet meer
ligt bij de beheersing van de con
junctuur (het voorkomen van
schommelingen), maar bij de zgn.
structuurproblemen. Het gaat nu
vooral om vragen van de groei
van de economie, van industriali
satie en versterking van de land
bouw, van aanwending van de
produktieve krachten in richtin
gen waar de maatschappelijke te
korten nu nog groot zijn. Om
vragen als: moeten er meerwegen»
scholen, sportaccommodaties, ge
zondheidscentra komen of eerder
een verdere arbeidstijdsverkorting»
Om vragen van verdeling van het
maatschappehlk inkomen ook.
Een vruchtbare discussie zou
zich op deze problemen moeten,
richten. De Dr. Wiardl Beekman
Stichting heeft daartoe een bij
drage trachten te leveren met
haar studie 'Om de kwaliteit van
het bestaan'. Daar zijn wat loze
kreten over geslaakt, maar tot een
ernstige discussie is het helaas
nog met gekomen. Maar misschien
is dat te veel verlangd, als de ver
kiezingen in zicht zijn.
f
Jazeker, dat draagt er allemanI
toe bij. Doch bovenal -worden de
middeleeuwen hier vastgehouden
door de intense vroomheid, zwevend
boven de wateren, gedomineerd all
Wie worden door de r.-k Sint Nico-
laaskerkeen kitsch-kloosterachtig
r -k bejaardenhuis en een statig r.-k.
woonhuis met het bord 'MUSEUM'.
Driehonderd jaar geleden is het
dat de godvruchtige Amsterdamse
kousenkoopman Jan Hartman
het bouwde en er de geheime paep-
sche vergaderplaats 'Ons' Lieve Heer
op Solder' in stichtte. Vijfenzeventig
jaar geleden is het dat de vooraan
staande roomse burgers der stad
eindelijk weer in de gelegenheid een
groot, demonstratief godshuis te bou
wen het schuilkerkje afdankten
en er een museum van maakten.
Het 'Museum Amstelkring', zoals
h»t nog steeds statig heet, had vanaf
het stichtingsjaar 1888 de allure van
het rariteitenkabinet. Daverende ver
halen vertelden de rondleiders de
gotendeels r.-k. bezoekers over een
turfhok, waarin de pastoor en zijn
koorknapen zouden zijn ontsnapt als
de ongetwijfeld streng gereformeerde
(chout en zijn rakkers een inval de
den. Maar dat was allemaal onzin,
zo weten we nu Want 'Ons' Lieve
Heer op Solder' is bovenal een mo
nument van onze zo oer-Hollandse
verdraagzaamheid en schijn-anti-
heiligheid. Die schout zou wel hele
maal gek zyn geweest als hij niet
had gezien dat Hartman maar liefst
drie zolders van drie woonhuizen
met elkaar had verbonden en er een
heel erg katholieke kerk van had ge
maakt: compleet met altaar, orgel,
wy water en wierook.
Maar hij het dat töè. 'Oogluikend'
zoals we dat met een weer typisch
Hollands icoord noemen. Er waren
trouwens tientallen van dergelijke
schuilkerkjes in de stad. Rembrandts
Staalmeesters zijn met z'n zessen
twee van hen, zo heeft men kort ge
leden ontdekt, waren eigenaars van
soortgelijke vergaderplaatsen Zoals
men ziet 'werd de textielhandel in
3e KcfkzcMer
2* KerkzoMer
ie Keikzciaei
Instetk-
Vocrhuij
Tuura-
Voomuligc
keuken
Kejckr
Keider
deze stad reeds destijds voor een
•niet onbelangrijk deel gedreven door
rooms-kathoheke Amsterdammers.
Het rariteiten-element in het mu
seum werd nog versterkt toen de re
genten aan het verzamelen sloegen en
het kerkje volhingen met voorwer
pen als 'kris in schede van Djati
hout', 'Negentiende Eeuws Wekker
tje' en kleine knutselkerkjes in fles
sen. Het bereikte zijn hoogtepunt
toen het museum in en rond de oor
log werd beheerd door zijn befaamde
conservator J. J. La Eooy, die
eens een Jongetje hoorde roepen
"Knak! Onse Lieve Heer op Solder!',
daarna zjn bebaard en met een ka
lotje gesierd hoofd uit het raam
stak en het jongetje hoorde vervol
gen: 'En daar hejje de baas sellef
ook!' (Mededeling uit Het Vrije Volk,
24 apnl 1948 ter gelegenheid van
het zestigjarig bestaan).
Het museum was muf en suf ge-
De romantische en ingewikkelde
indeling van het museum. Duide
lijk onderscheidt men de twee
achterhuizen, die eveneens ver
binding hebben met de kerk-
zolders.
Advertentie IM.
JUWELIER-HORLOGER
worden. Er moest véél geld bij en
het dreigde in elkaar te storten.Ook
ln rooms-kathoheke kling zag men.
dit in. Men besloot het op te heffen
en het gebouw te bestemmen voor de
zusters Augustinessen van Sint Mo
nica. In 1950 hechtte de bisschop van
Haarlem ondanks alle protesten (om.
van burgemeester d'Ailly) zijn goed
keuring aan dit besluit en de muse
umstukken werden naar een veiling-
lokaal gekruid.
Doch het wonder, het grote mys
terie, zou niet van 'Ons' Lieve Heer
op Solder' wijken. Vlak vooidat de
grote veiling sou beginnen, vond ie
Amsterdamse prentenhandelaar Leo
Bisterbosch gevestigd achter
het gebouw van de Volkskrant) in zijn
handelsvoorraad een cvculaire van
de oprichters, waarin dezen bezwoe
ren dat de eigendommen van het mu
seum altijd tn Amsterdam zouden
blijven berusten.
De bisschop van Haarlem boog het
hoofd en gaf zijn archivaris opdracht
de verkoop terstond stop te zetten,
'Ons' Lieve Heer op Solder' was ge
red en beleefde een tweede wonder.
Ons eigen 'WirUchaftsmmder' wel
te verstaan, dat de overheid ertoe
beiooog tonnen te steken in de res
tauratie en het onderhoud der dne
heilige huisjes, die nu een der won
derbaarlijkste museum vormen der
stad.
Wie thans de stoep van het huis
aan de Oudezijds Voorburgwal 40 be
treedt en zyn twee kwartjes entree
geld offert, wacht een grote beleve
nis. Hij veiblijft gegarandeerd op
zyn minst een uur in onze Gou
den Eeuw. Trappetje-óp, trappetje-
afgaand waart hij rond door voor- en
achterhuizen, insteek- en tussenka-
BRUSSEL (ANP) Een 28-jari-
ge moeder en haar twee zoontjes van
vier jaar en acht maanden zijn don
derdag bU een gasontploffing in Gent
om het leven gekomen.
Het ongeval deed zich voor op de
elfde verdieping van een flatgebouw.
Een loodgieter, die op de twaalfde
verdieping aan het werk was, rook de
gaslucht. Hij belde aan by de wo
ning. Vermoed wordt, dat de vonk
van de elektrische bel de ontploffing
heeft veroorzaakt.
Aanvankelijk werd medegedeeld,
dat een lek in de gasleiding de oor
zaak was. doch volgens andere be
richten werd een open gaskraan ont
dekt. Volgens artsen, die de lijk
schouwing verrichtten, waren de
vrouw, die gescheiden van haar echt
genoot leefde, en haar twee kinderen
al overleden, voordat het gas tot ont
ploffing kwam.
De loodgieter liep by de ontplof
fing ernstige verwondingen op. Het
gebouw liep schade op en van een
twintigtal woningen werden de rui
ten vernield. Een aantal muren
scheurden.
BRUSSEL (ANP) Na een af
wezigheid van drie maanden heeft
'manneken pis' van Brussel donder
dag zijn plaats op dc hoek van de
Stoofstraat en Eikstraat In de Brus
selse binnenstad weer Ingenomen. Hij
kon echter niet direct aan het ver.
vullen van zijn beroemde taak be.
ginnen, omdat pas vandaag de wa
terleiding weer Is aangesloten.
De terugkeer van het beeldje bleef
voor talrijke Brusselaren niet onop
gemerkt en een luid applaus steeg
op, toen het op een nieuw 1800 kg
wegend voetstuk werd geplaatst.
Het manneken werd in de nacht
van 18 op 19 januari door Antwerp
se studenten ontvoerd en een paar
dagen later onbeschadigd terugge
geven. Het voetstuk was echter zó
beschadigd, dat het moest worden
vervangen.
Het beroemde Brusselse beeldje
werd in afwachting van de vernieu
wing van het voetstuk in het ge
meentemuseum ondergebracht. Om
de toeristen niet al te zeer teleur te
stellen nam een afgietsel tydelijk
de plaats van het origineel in.
1
mers, keukens, kerkzolders en de ïe-
presentatieve woonkamers der grach
tenhuizen, die men 'Saelen' noemde
Vooral de grote 'Sael' van het huv-
aan de gracht schijnt met zijn prach
tige schouw, vloer en zoldering
rechtstreeks ontrukt aan Pieter dc
Hooch. Hier hebben eeuwenlang de
gegoede eigenaars van het huis ge
woond, die soms protestant hun
katholieks stadgenoten immer groot-
moedig toestonden boven hun hoofd
ter kerke te gaan.
De twee kleme achterhuisjes aan
de Heintje Hoeksteeg, w aarvan e.
eén nog enkele jaren geleden werd
bewoond door een byna honderdja-
nge dame, zijn heel anders, meer vei-
tederend. En overal stuit, de bezoe
ker op ramen, die steeds nieuwe uit
zichten bieden op een der meest ro
mantische delen van Amsteidam,
terwyl hij schier wordt vervolgd
door de tonen van het achttiende
eeeuwse orgel bespeeld door repete
rende organisten.
Wanneer men geluk heeft, wordt
men rondgeleid door de huidige ad
ministrateur J. W H Staal, die heel
lang kan stilstaan bij inkepingen in
krakende traptreden en uitgeschaaf-
de boogjes m balken en het af en
toe oneens durft te zijn met de theo-
neen wrike 'Monumentenzorg' aan
al deze aanwijzingen vastknoopt.
Ook hij is en het zij hem ver
geven in de ban van 'Ons' Lieve
Heer op Solder', dat weer eens 'boom-
penode' beleeft en het afgelopen jaar
meer dan 17000 bezochers trok.
De 'Sael' van 'Ons" Lieve Heer
op SolderHet opkamertje achter
de koperen kroon biedt er via een
raam uitzicht op.
UTRECHT (ANP). De gevolgen
van de inond- en klauwzeerepide-
mie voor de Nederlandse export van
vee en vlees beginnen een steeds gro
tere omvang aan te nemen. De
schade, die deze ziekte de export
van varkens toebrengt, kan alleen
al worden berekend op ongeveer een
miljoen gulden per week.
Dit zei de voorzitter van het Pro-
duktschap voor Vee en Vlees, de heer
Joh. de Veer, woensdag op de open
bare vergadering van het produkt-
schap in Utrecht.
Het mond- en klauwzeer neemt
in het oosten van het land iets af,
m het zuiden is daarentegen een ze
kere toeneming merkbaar. Volgens
de heer De Veer vormt deze epide
mie een grote bedreiging voor de
gehele Nederlandse veehouderij en
brengt zij enorme financiële nadelen
met zich mee.
AMSTERDAM (ANP) Het be
stuur van het Concertgebouw Orkest
heeft de Amsterdamse 29-jarige Joop
van Zon, die onlangs de derde prys
verwierf in een dirigentenconcours
in de Verenigde Staten uitgenodigd
een concert van dit orkest te Leiden.
Voor de keuze van het programma
voor dit concert, dat eind 1964 in
Amsterdam wordt uitgevoerd, zal met
de jongste bekroonde dirigent over
leg worden gepleegd.
Advertentie IJS.
Premier Ben Bella van Algen*
heeft m het belang van de nationale
economie zyn landgenoten verzocht
ditmaal ter gelegenheid van het mo
hammedaanse feest Aid el Kebir
geen lammeren te doden.
Prof. Geyl, sprekend in deze
toonaard, vermijdt zoveel mogelijk
het accent van degene die het al
lemaal allang heeft zien aanko
men maar hij kan het ook niet
helpen dat hjj nu juist diegene is.
Zijn werkkamer in alle richtingen
doorkruisend, tussen tafeltjes met
opengeslagen tijdschriften en boe
ken door één ervan: het kort
geleden gepubliceerde deel brief
wisseling Ter Braak-Du Perron
geeft hij lucht aan zijn grote be
zorgdheid over juist dit onderwerp,
het Europese gebeuren.
Het heeft hem de avond tevoren
zelfs naar de pen doen grijpen, in
een behoefte zijn gedachten te or
denen. 'Maar toen is de pen met
mü op de loop gegaan; het zijn
met minder dan tien blaadjes ge
worden... Neemt u ze mee, maar
laten we er in ieder geval over
praten ook
Dat is geschied. Het middendeel
van het manuscript een museum
stuk van prachtig-levend hand
schrift en een onnavolgbare
stijl moge hieronder op het ritme
van het gesprek zijn gebracht, het
begin en eind vormen, als authen
tieke voorbeelden van prof. Geyla
bewogen toon, de eerste en de laat
ste alinea van wat volgt:
'Ja, laten wij maar eens pra
ten over 'Europa.' Het is het
vraagstuk van al de vele die de
wereld beroeren, dat my persoon
lijk het meest bezig houdt. Ik zoek
er naar als ik de krant opensla,
en ais er niets over staat, voel
ik een leegte. Wat ik erover vind
trouwens, staat me dikwijls maar
heel slecht aan
Opwinding en verontwaardig»*
heersten algemeen na de Gaulles
persconferentie van 14 januari, die
de deur van het vasteland voor
Engeland dichtsloeg en hoe is
dit gevolgd door terugkrabbelen en
het zingen van een toontje lager
door zelfs de welsprekendstet onder
de bezwaarde Europeanen! Juist nu
wees lees ik, dat Luns zelf, ofschoon
nog somber gestemd, zich toih be
reid heeft verklaard om aan de ver
dere ontwikkeling van de EEG mee
te werken. Wat dat betekent?
Dat men aan onze bant de Gaulle's
politiek nog zo verderfelyk en ge
vaarlijk kan vinden, maar dat men
onmachtig is hem tegen te hou
den en dat men in die on
macht berust.
Ik begrijp het maar al te goed.
Luns heeft niet voor niets de laat
ste tijd woorden gebruikt als 'on
herroepelijk' en 'onontbindbaar.'
De fout wordt ook niet nu ge
maakt; ze is gemaakt toen men in
1957 ik ben slecht in jaartallen,
maar dat vergeet ik niet het
Verdrag van Rome ondertekende en
daarbij in de afwezigheid van En
geland berustte.
Van de defensie (de mislukte
EDG) was men op de economie
overgestapt. Het gejuich over de
'Europese eenheid', dat toen niet
van de lucht was, deed mij para
doxaal en tragisch aan. In de
grondslag van de Zes hoe bru
taal, om daaraan do naam Europa
te geven! bespeurde ik veeleer
het nu acuut geworden gevaar van
een scheuring van Europa.
Ik weet wei, het is altijd een
pijnlijk geval als men moet aan
komen met een 'Heb ik het met
gezegd?' Maar al in 1953, het EDG-
jaar, schreef ik een artikel 'On
orthodoxe bedenkingen tegen de
Kiein-Europa-politieb." Ik herinner
me nog die belachelijke volksstem
mingen (was het niet in Boisward
en in Delft?) waarbij men de 'pu
blieke opinie' liet opdraven voor
de Europese eenheid. De mensen
lieten zich meeslepen door het en-
thousme der enthousiasten.
Er was zich een nieuwe klasse
aan 't vormen, waar zelfs de door
snee-politicus niet tegenop kon: die
der 'beroeps-Europeanen', zoals ik ze
noemde, de 'Straatsburg-reizigers',
Hoe bekwaam en onmisbaar deze
ambtenaren en deskundigen ook wa
ren, onvermij delijk gingen z'O de
dingen zien in zulke proporties ais
met hun belangstelling en ambi
ties overeenkwam
Ik voor my zag het oude Europa
met ai zijn nationale onderscheidin
gen niet zomaar een grote hutspot
worden. En dus werd ik aldra uitge
maakt voor nationalist, reactionair
en zo meer. Nü is het wel geble
ken. dat Fransen nog Fransen ziin,
en Duitsers nog Duitsers. Moch
ten wij dan niet nit lijfsbehoud be
denken dat wS Nederlanders sön?
Mijn waarschuwingen heb ik ette
lijke malen herhaald. Zo nog in
Harvard op Commencement Day
1959. Ziet u eens hier, dit briefje
kreeg ik zeer onlangs van een col
lega-historicus uit Amerika, Arthur
Schlesinger (die adviseur is van
Kennedy), waarin hö me zegt hoe
'prescient', vooruitziend, ik was ge
weest.
Engeland was bU de oprichting
van de EEG ais tegenwicht onmis
baar; niet alleen voor heel onze
economische structuur, maar voor
het behoud van onze democratische
en culturele tradities! Ondertussen
heb ik, sprekend voor Engelsen
nog pas weer tijdens gastcolleges te
Cambridge nooit verzwegen dat
m i. de eerste schuld voor de hache-
lyke situatie waarin Europa was
geraakt, bij hén lag.
Een ogenblik rees de hoop, toen
daar opeens de aanvraag van En
geland kwam om mee te mogen
doen. Hoe gretig heb ik geluisterd
naar de verzekering van myn op
timistische vrienden, dat nu alles
in orde zou komen, daar immers
de EEG een open associatie was.
Wel vreesde ik dat de 'vested in-
erests* van de succesrijke econa-
Vandaag het woord aan pro
fessor dr. Pieter Geyl, ge
ïnterviewd door onze verslagge
ver K. Graftdijk. Professor
Geyl is een geleerde van inter
nationale faam, eredoctor van
Oxford en Harvard, de beroemd
ste universiteiten van Engeland
en Amenka. Hij was hoogleraar
in de nieuwe geschiedenis te
Utrecht (van 1936 af, nu ge
pensioneerd), maar de actueu
politiek heeft altijd zyn vurigt
belangstelling gehad. Getuige
dit interview. En getuige zijn
grote belangstelling voor dc
Vlaamse beweging, waarin hu
al tn 1933 waarschuwde tegen
Duitse oriëntering en zich keer
de tegen extremisten van het
Wies Moens-type. In de oorlog
bracht hij jarenlang in gevan
genschap, als gijzelaar, door. In
het begin van zijn loopbaan, tij
dens de Eerste Wereldoorlog, was
hij Londens correspondent van
da Nieuwe Rotterdamse Cou
rant en vervolgens tot 1936
hoogleraar Nederlandse geschie
denis aan óe Landense univer
siteit.
mie der Zes zich zouden keren te
gen opneming van een nieuwe
partner
Maar ik wii niet de profeet uit
hangen. Hoe duideiyk de onvvii van
Frankruk ook al was gebleken,
toch kwam hel ook voor my als
een schok toen de Gaulle met die
aanmatiging en die onbe
schaamdheid kleur bekende.
Achteraf, natuurlijk, kan men de
figuur van de Gaulle niet als een
louter toevallige of persoonlijke fac
tor zien. Hy vertegenwoordigt diep
gewortelde Franse tradities en sti
muleert die. Als men de geschie
denis van Frankriik kent en ik
heb juist aan die bepaalde tenden
ties daarin grote aandacht besteed
dan blijkt het opnieuw: de ge
schiedenis 'speelt mee' in de actuele
politiek. En dat dieper en ingrijpen
der dan de enthousiasten doorgaans
beseffen, die geneigd zijn om te
praten alsof we inet al die misvat
tingen in het grote nieuwe tijdvak
dit zich voor ons geopend heeft, niet
meer te rekenen hebben.
Het na'jonalisme heeft de Franse
geschied» nis altijd beheerst. IVeet
u, dat Lodeivyk de Veertiende tot
in onze dagen wordt verheeriykt
re- f
_yn naam staan, waarvan de
Geschiedenis van de Nederlandse
Stam. (onlangs m zes pocket-
deeltjes herdrukt) het monu
mentale hoofdwerk is. Ook heeft
prof. Geyl zich op letterkundig
terrein bewegen: een sonnetten
bundel O Vrijheid en een detec
tiveroman De Moord op de Plas
verschenen in 1946. Van de sonet-
ten is in 1958 een zelfgemaakte
bloemlezing verschenen onder de
titel HM leven wint oHoof.
en zjjn expansiepolitiek, zyn 'mo
narchie universeüe' ais echt Frans
wordt aanvaard? Denkt u ook aan
de Action Frangaise een invloed
die nog steeds voortduurt, zij 't
dan op de ultra-conservatieven.
Maar ook in de Franse Revolutie
viel het nationalisme samen met het
messianisme: Frankrijk, dat zich
geroepen voelt de wereld en de
mensheid te leiden. Tot hun geluk
en voor hun bestwil, zeker, maar
volgens Franse maatstaven. Wat zou
er hoger en waardevoller kunnen
z.ijn zo hebben de Fran«en altijd
naief en met onschokbare overtui
ging aangenomen dan de Franse
cultuur, de Franse taal?
En of wjj daar ook nu nog recht
streeks mee te maken hebben! De
Nederlandse taal en de Nederland
se cultuur staan immers in Vlaan
deren aan gedurige aanval bloot
Dr. Paardckooper, die u oniangs
aan het woord gelaten hebt, drukt
zich graag wat provocatief uit,
maar in de grond ben ik het op
dit punt volkomen met hem er us.
Men pleegt by ons maar wat Je
lachen om dat fanatieke gedoe vao
die Vlamingen. Men weet zo goed
als niets van het meerderheidsin
stinct en de zucht naar overheer
sing, die de Walen laten gelden;
van de botte miskenning, van de
verachting zelfs voor onze taal,
waarop dat Vlaamse nationalisme
de onvermijdelijke reactie is.
Ik heb voor mijn vorming ont
zaglijk veel te danken aan de Fran
se cultuur. Trouwens, laat er geen
misverstand over bestaan: we
kunnen Frankrijk niet missen, hel
is een briljant landMaar ik
ben tegen het Franse taal-imperia-
lisme, dat een deel van ons taalge
bied al heeft aangetast en voort
gaat de positie van het Nederlands
met name te Brussel te ondermy-
nen. Ach, de taal is aUjjd het laat
ste geweest waar men bij ons aan
denkt.
Neemt u van mjj aan dat een
van de I'ranse overwegingen om
Engeland terug te «ijzen deze
was: dat op het ogenblik bjj de in
stellingen van de Zes in Luxem
burg en Brussel het Frans prak
tisch voertaal is, terwijl toetreding
van Engeland deze alleenheer
schappij zou hebben gebroken.
Maar natuurlijk is dit niet de
enige manier waarop wjj met vor
men van Franse overheersing te
maken krygen. Wie is de Gaulle?
Men kan niet anders dan met ver
stomde bewondering zien hoe hy ln
de oorlog aan zijn bondgenoten dc
mipertineutsle eisen stelde, terwyl
h'u geen been had om op te staan
u moet het lezen In zijn Mémoi
res! Iemand wiens rancunes te
gen Engeland en Amerika vooral
(Roosevelt) nu nog nawerken. Maar
niet loatet een fwdtiit hy Ja gan
zeer berekenend man, die nog geen
millimeter op zjjn weg is terugge
weken.
Die weg leidt naar een conti
nentale politiek, gericht tegen
wat Ml hardnekkig 'de Angelsak
sen" belieft te noemen. Natuur
lijk Is zyn toenadering tot Duits
land op zich zelf toe te juichen.
Maar het benauwende is dat uit
de geschiedenis blijkt daar hebt
u het weer dat de tegenstelling
Frankryk-Engeland veel ouder en
dieper is dan die tussen Frankrijk
en Duitsland. Deze laatste zou men
een typisch 19de-eeuws verschijnsel
kunnen noemen.
Nu geloof ik heus niet, dat de
Gaulle het plan koestert om Enge
land te gaan veroveren! Maar ik
vraag u: is politieke en economische
blokvorming tegen Engeland, ge
paard gaande met mogelijk een
eigen politiek tegenover Rusland
(dat wij zonder de westelijke bond
genoten echter niet op een afstand
zullen kunnen houden) en dan nog
met de" ambitie van een eigen, tegen
de 'Angelsaksen" zich afzettende,
tot zelfmoord leidende atoom
macht ,is dat aBes niet het aller
laatste wat met de Nederlandse be
langen strookt?
Toen 'Rome' nog niet was ge
beurd, heb ik in een gesprek met
Beven gehamerd op de noodzaak
van Engelands deelneming direct.
De minister legde me uit, dat daar
geen schün van kans op was en dat
wjj het zonder Engeland moesten
stelten, ik heb die berusting, toen
reeds, defaitistisch gevonden en
vind dat nog. Kon men Engeland
niet duidelijk maken, dat het dc
vorming van zo'n machtig blok op
het continent niet mocht toestaan?
Ik ben geneigd te zeggen, dat wij
van deelneming aan de Zes, als
Engeland niet voor tegenwicht kan
zorgen. Bever dienen af te zien.
Maar ofschoon ik inderdaad over
tuigd ben, dat de politieke factor op
de economische moet overwegen, ik
weet ook, dat de economische factor
van diepgaande betekenis is. Als ik
zo gemakkelijk denken kan: dan
maar weg met de EEG, weet ik zelf
wel, dat ik als onverantwoordelijk
kamergeleerde gemakkelijk praten
heb. Ik begrijp heel goed, dat de
praktische staatsman de economi
sche belangen zo maar niet opzij
kan schuiven. Maar ik acht het in
ieder geval een ramp, dat wjj op
deze manier door het Verdrag van
Rome met handen en voeten gebon
den zyn en in dit kleine Europa
opgesloten zitten. Men heeft to»n
niet gevoeld wat een risico wij na
men. En ais u my vTaagt: hoe moe
ten wij uit deze impasse raken? dan
heb ik eigenlijk geen antwoord.
Maar de praktische staatslieden
hebben er ook geen. Dat is het be-
(Van onze Landense correspondent
De staatshandelsbank voor Indone
sie (Bank Dagang Negara) heeft ir
Londen een vertegenwoordiging
voor Grool-Brittannie en Europa op
gericht; deze staat onder leiding var
dr. R. B. Gandasoebrata. Ondanks
de naam van de bank, wil het Lon-
dense kantoor voorlopig geen han
delszaken doen, maar in de eerst*
plaats het contact tossen de Londen,
se City en Indonesië behartigen.
Op het ogenblik wordt nog niet aar
de oprichting van een kantoor voo»
Nederland gedacht, maar de moge
lijkheid wordt met uitgesloten. Indo
nesië is ten zeerste geïnteresseerd ir
onderdelen voor de vernieuwing var
industriële installaties, die oorspron-
keiyk uit Nederland kwamen, zoaU
suikerfabrieken. Ook de herbouw er
uitbreiding van haveninstallatie;
schynt een urgent probleem te zijr
geworden.
De duur van de kredieten die In
donesië nodig zal hebben, levert ech
ter een groot probleem op. Indonesia
schynt voor grote objecten kredieter
voor tien en vjiftien jaar ft
nebben, die uitermate moeilijk, mis
schien zelfs onmogelyk, te verkrij
gen zijn. zonder dat er medezeggen
schap in de leiding wordt verleend
Dit laatste wordt, ten minste op hef
ogenblik, van Indonesische zijde ge
weigerd. 5
