...eigenlijk is dit geen concert...
stukje Britse
saamhorigheid
WE
B
m
Zeventig jaar muziek voor het volk
EDUARD FLIPSE:
Machtige belevenis, maar
in ons land niet imiteren
ORG
Uw
Sf-ecltdc
tfèt Vüjc\/cl£.
Sir Malcolm
- u
B-Auk
3ET VRIJE VOLK MAANDAG 16 SEPTEMBER 1963
PAGINA 3
Eén ding moet om te beginnen duidelijk zijnhet concert dat de jaarlijkse reeks popu
laire promenadeconcerten in de Londense Royal Albert Hall afsluit, de befaamde „last
night of proms is eigenlijk helemaal geen concert. Het is een gebeurtenis waarbij de
muziek bijzaak is, een schilderachtig stuk Britse folklore, dat de Brit ontroert als manifesta
tie van Britse saamhorigheid en de niet-Brït vertedert omdat die saamhorigheid even echt is
als haar uitdrukkingswijze onwezenlijk. Het is feestvieren om verdriet te verbergen, ver
driet om glorie die voorbij is en die nooit meer terugkomt.
Helemaal geen concert? Nu ja, voor de pauze wil men wel naar muziek luisteren, al was het
alleen maar om de tijd te doden, die moet verlopen om na de pauze te kunnen lachen om de
grapjes van Sir Malcolm Sargent en zich te goed te doen aan het samen Brit zijn. Maar het is
alsof de muziek niet wil klinken, omdat zij weet toch maar voorspel te zijn. Erg goed klinken
doet zij trouwens nooit in de Albert Hall, ondanks de kunstgrepen die zijn toegepast, zoals het
ophangen van een zwevend klankbord boven het orkest. De klank van het 60 man sterke strij
kersensemble van het BBC Symphony Orchestra gaat de blauwe mist van die enorme koepel in
en legt het voortdurend af tegen die van de blazers.
/Vp de „last night of proms" geeft
J dat echter allemaal niets, want
men komt niet in de eerste plaats
voor de muziek maar voor het ple
zier van massaal samenzijn en
daarvoor is nu juist die zo ontzag
lijk grote, ontzaglijk lelijke en
mits gevuld) ontzaglijk gezellige
Albert Hall zo bij uitstek geschikt.
-vv'i "h v.
If
m
tam
VERHAAL:
FOTO'S:
Jan van Gorhom
Hans Akkersdijk
Grand
old
lady
Feesf
voor
de
jeugd
Waar anders kunnen 1500 mensen
vlak voor het podium staan zonder dat
de rest van de bezoekers ook maar
enigszins in zijn uitzicht belemmerd
is? Waar anders kan men zonder
moeite 7000 mensen bergen die niet in
de ruimte verloren gaan maar door de
hoge opbouw van de zaal ais eenheid
kunnen opreizen. Waar anders is het
mogelijk zo fijn pesterig papieren pijl
tjes van de hoge galerijen op lange
luchtreizen de ruimte in te zenden?
Of rollen closetpapier en serpentines
zó ver te gooien?
Deze pijltjes, serpentines en closetrollcn
horen bij het vaste ritueel van deze eredienst
van het Britse saamhorigheidsgevoel, evenals
de kleurige ballonnen, de spandoeken, de pa
raplu's met opschrift, de bolhoeden, de papie
ren mutsen de krans om het borstbeeld van
Sir Henry Wood de samenzang en de grapjes
in de toespraak, waarmee Sir Malcolm het
promseizoen afsluit. Dit alles is onmisbaar en
het nam ook zaterdagavond zijn vaste plaats
in de „last night of proms" weer in.
Toen om zeven uur de deuren van de Albert
PROM':
Niemand geeft deze Sir Malcolm Sargent,
dc held van de Londense -promenade-con
certen zijn 09 jaren en hij zichzelf wel het
minst. Zijn jeugdig uiterlijk is hem dan ook
alles waard, ook. het geruime tijd met ge
spreide armen staan als hem een nieuw
rokkostuum gepast wordt en (zegt men)
het dragen van een korset.
Hall waren opengegaan, was korte tijd later
de ovale ruimte van de parterre al grotendeels
gevuld met een bonte menigté jongelieden,
waartussen zich echter ook heel wat ouderen
bevonden. De amfitheaters en de balkons wa
ren nog zo goed als leeg, evenals het podium.
De dichte drom in de ovale „arena" van de
parterre kortte zich de tijd met het aanheffen
van liederen, het laten knappen van ballonnen,
het toejuichen van de orkestbedienden wan
neer die zich vertoonden en van de papieren
pijltjes als die lange reizen maakten. Een
strenge meneer achter een microfoon vond het
nodig dat laten vliegen van pijltjes „om veilig
heidsredenen" te verbieden. Hij werd wegge
hoond en de pijltjes bleven vliegen.
Het programma voor de pauze was lang.
te lang naar onze begrippen (65 minuten).
Het werd beleefd aangehoord en ook wel met
gejuich uit de arena begroet, maar wrikte geen
enthousiasme los. In de voor het podium sa
mengepakte menigte vielen de eerste slacht
offers: verschillende meisjes werden, asgrauw
door rodekruismensen weggebracht.
Pas de hitte van de TV-lampen, die aan
het eind van de pauze aanflitsten, bracht het
legioen der 7000 op prom-temperatuur. „We
want Mac!, we want Mac!" loeide de arena
en Mac (Sir Malcolm) liet niet tevergeefs om
zich roepen. Hij kwam. zag en overwon, ge
nietend van zijn populariteit.
Van het land van de hoop en de glorie, dat
de componist Elgar en de dichter A. C. Benson
in 1901 op het hoogtepunt van de macht van
het Britse wereldrijk zagen liggen, liet hy zijn
auditorium nogeens gloedvol de grenzen wijder
uitleggen. Onder zijn bezielende leiding wist
het auditorium zich vervolgens te herinneren,
dat „Brittannië op bevel van de hemel zich
uit de azuren zee verhief" en dat'„een wacht
van engelen" toen aan ditzelfde Brittannië
zingend beval de golven te beheersen.
Het was weer ontroerend en weer vertede
rend. Brittannië beheerst de wereldzeëen al
lang niet meer en het zal dat nooit meer doen
Maar de Britten blijven het fijn vinden terug
te denken aan de tijd toen ze het wel deden.
Met wat pijn in het hart, ongetwijfeld maar
ook met trots omdat ze althans het 'tweede
deel van de engelachtige opdracht (om nooit
slaven te worden) tot nu toe met ere hebben
volbracht cn weten dat de wereld ze daar
dankbaar voor is.
Tje Londense promenadeconcerten zijn voortgeko-
men uit een initiatief van de grote Britse diri
gent Sir Henry Wood, die er van jongs af aan op uit
is geweest de goede muziek naar het volk te brengen.
In 1895 gaf hij zijn eerste promenadeconcert in de
Londense Queens Hall. Het werd zo'n succes, dat ter
stond de basis werd gelegd voor een nu bijna zeventig
jarige traditie van dit soort populaire concerten in
de Engelse hoofdstad.
De 'proms' worden nu al vele jaren gegeven in de Roval
Albert Hall, die akoestisch weliswaar allerminst volmaakt
is, maar voor het overige zó geschikt voor dit soort con
certen, dat men de gebreken graag op de koop toe neemt.
Dit jaar zijn er in de Albert Hall 49 promenadeconcerten
gegeven, waarvan er twintig uitverkocht waren. Vijf con
certen waren minder goed bezocht, wat wil zeggen dat er
nauwelijks 3000 mensen waren.
De programma's van de Londense proms zijn populair,
wat niet wil zeggen, dat men moderne cn minder bekende
werken schuwt. Door minder populaire werken te 'ver
pakken' in zeer populaire tracht men deze eerste te ver
kopen. De muziekmensen van de BBC zeggen dat dat aar
dig lukt.
De Londense proms, hoe goed gemiddeld ook bezocht,
zijn«nlet renderend. De jaarlijkse tekorten op de concerten
worden door de BBC gefinancierd.
"LTet was een machtige belevenis,
1 die ik voor geen geld ter wereld
had willen missen. Het was ook
uiterst leerzaam voor mij dit con
cert te mogen bijwonen, want de
Engelsen beschikken over bijna
zeventig jaar ervaring op het ge
bied van promenadeconcerten,
dat in ons land nog vrijwel braak
ligt. Van veel door hen opgedane
ervaring kunnen wij gebruik ma
ken en het nut van deze reis is,
dat ik nu de mensen ken die over
die ervaring beschikken. Maar
één ding weet ik nu ook zekerder
dan ooit: Rotterdam is Londen
niet en Nederland is geen Enge
land. Wij kunnen wel van de En
gelsen leren, maar moeten ons er
voor wachten hen te imiteren.
In deze woorden ongeveer vatte
Eduard Flipse, de eerste dirigent van
het Rotterdams Philharmonisch Or
kest, de indrukken samen die hij had
opgedaan op zijn reis naar Londen
en zijn bezoek aan het laatste pro
menadeconcert van het seizoen. De
heer Flipse maakte deze reis op uit
nodiging van de redactie van Het
Vrije Volk.
De dirigent bleek vol waardering
voor zijn collega Sir Malcolm Sar
gent. die hij voor het eerst zag diri
geren en ontmoette. Hij had met
name bewondering voor diens gave
om met zijn jeugdige auditorium om
te springen, vooral omdat dat audi
torium niet gemakkelijk was en de
dirigent herhaaldelijk interrum
peerde.
Een belangrijk voordeel van de
Londense promenadeconcerten vond
de heer Flipse. dat de jeugd daar
vlak bij de dirigent staat. Dat zou ik,
aldus de heer Flipse, in Rotterdam
ook zo willen hebben. Of 't in de
Na at loon van de Jast night of proms" ontmoetten elkaar Sir Malcolm RjVièrahal zo kan. is een andere
Snrnr-nt en Eduard Flipse, pionier van dc promenadeconcerten van het Rot- vraag, die de heer Flipse zei op korte
terdlms Philharmonisch Orkest. De heren hadden elkaar veel te vertellen, termijn te willen onderzoeken.
Twee generalies Britten beleven
het historisch ritueel van de ..last
night of proms" ieder op hun eigen
wijze. De jeugd (foto rechtsboven
stormachtig en rumoerig in de van
geestdrift' kolkende arena van de
Royal Albert Rail. Een oud echtpaar
tfoto hierboven) stil van ontroering
over dit jaarlijks terugkerende hoog
tepunt van Brits zelfbewustzijn en
saamhorigheidsgevoel. Wat de gene
raties in het Engeland van vandaag
ook moge scheiden en dat is heel
veel op deze dag zijn ze één!
De 'grand old lady'
van de Britse mu
ziekwereld is Lady
Jessie Wood, de
weduwe van Sir
Henry Wood, de
stichter van het in
stituut der Lon
dense promenade
concertenZij heeft
sinds 190Ó geen pro
menadeconcert ge
mist en wasook
zaterdagavond loeer
present.
Geen zaal in de gehele wereld is zo geschikt
voor een massale muzikale gebeurtenissen als de
reusachtige Royal Albert Hall. dit zo lelijke maar
bij promenadeconscrten zo gezellige stuk Victori
aanse bouwstijl. Voor dia gezelligheid neemt men
de allesbehalve vlekkeloze akoustiek de zaal
klonk goed toen de dames rokken, tot aan de grond
droegen! graag op de koop toe.
?<r.;
Foto rechts: Er
ivas ook een groep
Nederlandse jon
gens en meisjes te
midden van de
roerige menigte in
de arena van dc
Royal Albert Hall,
die in geestdrift
voor de Britse jon
gelieden niet on
derdeed.
Foto links: Al wat
de Brit, jong of
oud, aan nationaal
sentiment met zich
meedraagt zingt hij
op de laatste prom
ran het seizoen ei
uit. 'Rule Brittan-
nia, rule the lea
ves!'
