A. Bijl gaat op L. Zimmermanplein
uit de nood helpen
Kraak mislukte op het
nippertje - officier wil
onderzoek verdachte
mmwmMSm
i..%d
M
voor
WALDO N.V.
A
Diesviering
TH-Delft
OMflIII
Bak sleepboot
slaat om:
1 man vermist
Rotterdamse ff
bioscopen
Toneel en muziek 1
WlSSELKOEKiSEN
mmmmmsm
Slingerend
Automobielbedrijf
Citroen-agent
Dames Basket Boys
spelen in Delft
Ongehinderd
Aquarel
Handel
WOENSDAG 18 DECEMBER 1968
HET VRIJE VOLK
Een nood winkel openen lijkt op het eerste gezicht niets bij
zonders, maar wie zich realiseert hoelang de huisvrouwen in
Groenoord hebben moeten wachten voordat ze eindelijk ih de
buurt boodschappen kunnen doen beseft dat winkelier A. Bijl
in een grote behoefte voorziet.
(Van een onzer verslaggevers)
Keurig in een pak gestoken gaf de 31-jarige machinist O. O.
het gisteren voor de Rotterdamse rechtbank, als een berouw
volle zondaar toe. Hij had^in. de nacht van 5 óp 6 september in
de brandkast van de NV. H. Kloèk de lonen van 300 personeels
leden verwacht. Wat hij vond was een geldkistje met 1000.
pffiHi I
(Van een onzer verslaggevers)
Was het de teer of de drank, waardoor de 34-jarige kraan
machinist G. v. d. B. uit Bodegraven zijn auto niet te best be
stuurde, zodat het uiteindelijk op een aanrijding met een tegen
ligger uitdraaide?
Voor de Haagse politierechter gaf hij toe enkele glazen bier
te hebben gedronken, doch volgens de verklaring van de dokter
zou de kraanmachinist allergisch zijn voor teer en daardoor ei
genlijk niet volledig bij zijn positieven zijn geweest.
(ADVERTENTIE)
k
Bobelweg 88-90
Schiedam
Telefoon 153655
KtfkbiJ de
ZAAIERS
Dan hoeft n
niet lang te zoeken
Naar aanleiding van de foto
tentoonstelling over Israël in
't Gemeentemuseum in Maas
sluis heeft de heer T. Masten
broek, lid van het dagelijks be
stuur van de raad van beheer
van het museum een artikel
geschreven over de geschiede
nis van de joden in Maassluis,
dat wij hieronder afdrukken.
Dit bord is nu het bezit van het Gemeente Museum in Maassluis
PAGINA 19
januari voor
(Van een onzer verslaggevers)
,.Het is enorm. De bewoners in de buurt zeggen, dat ze de
vlag zullen uitsteken, zodra de winkel wordf geopend.
Arïe Bijl, 40-jarige energieke eigenaar van een bloeiend le-
vensmiddelenbedrijf aan het Noordeinde 1 in Kelhel, gaat de
bewoners van Groenoord, die dagelijks flinke afstanden moe-
op tra 'uaop oi uaddnrpspooq imq ruo uosioij jo uodoj uoi
nood helpen.
Op dinsdag 23 januari opent hij in een behoefte voorziet,
aan het Louis Zimmermanplein een zijn klanten, die op de
WOENSDAG
Bioscopen:
PASSAGE: Spartacus, 8 uur.
Diversen:
MUSIS SACRUM: Toneelvoorstelling
Geron „Korczak en de kinderen",
20.00 uur.
DE RANK: Kerstfeest Bejaardenso
ciëteit Kethel, 20.00 uur.
VOLKSGEBOUW: NIVON reünie,
19.30 uur.
CHR. SOCIALE BELANGEN: Chr.
Metaal Bsdrijfsbond Gusto, 20.00 u.
Werk Jeugd Sociëteit,' 20.00 uur.
OP3TANDINGSKERK Adventwy-
ding Wijk 2, 20.00 uur.
WEEKPROGLAMMA I
ARENA, tel. 230730. De bende, van s
Quint f14 jr.) 2. 7 en 9.30 uur.
CENTRAAL, tet. 138210. Verboden S
Venus (18 Jr.) 2," 7 en 9.15 uur. g
CINEAC (Bijenkorf), «el. 121139. De 3
laatste paradijzen (a.l.) 9.30, 11.30,
1.30, 3.30 uur. Alexander liever lui
dan moe (a.J.) elks avond 5.30, 7.30
en 9.30 uur. =s
CINEAC (Beursgeb.), tel. 138082, De
dood in de rode jaguar (18 Jr.) s
9.30. 11.30, 130. 3.30. 5.30, 7.30 en g
930 uur. =g
CINERAMA, tel. 115300, Can-Can g
(14 Jr.) 1.45 en 7.45 uur,
COLOSSEUM, tel 190352, De kanon-
nen van Navarone (14 jr.) 2 en 8
uur. j=
CORSO. tel. 121110. Playtime (al.)
2 en 8 uur. g
GRAND, tel. 233363. Barbareila (IS g
jr.) 2, 7 en 9.30 uur.
HARMONIE, tel. 271204: De hete zon s
(18 jr) 2 7 en 9.15 uur.
KRITERION. tei. 128615. Prudence
and the plll (14 jr.) 2.30. 7 en 9.30
uur.
LUAUÈRE, tei. 117755. Het volkomen
huwelijk (18 jr.) 2. 7 en 9.30 UUf. 3
METRO. tel. 174500, Operatie Lady
Chaplin (18 Jr.) 2, 7 en 9.30 uur. S
PASSAGE (Schiedam), tel. 269563.
Spartacus (14 jr.) 2 en 8 uur. g
Woensdag 2 uur: Nieuwe avontu-
ren van Dik Trom (a.l.).
PRINSES, te). 230754, 7 en 9.30 uur s
De beu! van Venetië (18 jr.)." g
Woensdag 2 uur: Het spoor van
de vermiste aap (a.l.),
REX, tel. 236071: 24 uur uit ieven s
van Ti moordenaar (14'1) 2 7 en
een moordenaar (14 Jr.) 2, 7 en j=
9.15 uur. Woensdag 2 uur: Eiland g
dor blauwe dolfijnen (aj.j.
STüDIO'62, tel. 233363. The graduate g
(18 Jr.) 2.15, 6.45 en 9.15 uur. g
THALIA,tel. 111555, Vrije liefde g
(18 Jr.) 2, 7 en 9.30 uur.
Bergman retrospertieve (18 Jr). g
17 en 18 december: Als in een
donkere spiegel (18 Jr.) 2, 7 en 9.15
uur.
VICTORIA, telef. 248833: De oüe-
magnaat (14 jr.) 7 en 9.30 uur. g
Woensdag 2 uur: Laurel en Hardy
in wonderland (a.l.) g
WOENSDAG
DE ROTTERDAMSE SCHOUWBURG,
De Prijs, door het Nieuw Rotter
dams Toneel, 8,15 uur.
LUXOR THEATER. Kruiskade 10,
Die Czardasfürstin. door de Hoofd
stad Operette, 8 uur.
DE DOELEN, Grote Zaal Abonne
mentsconcert door het Rotter
dams Philharmonisch Orkest 8.15
uur.
MANDERS* CABARET, Maurltestraat
65, Bij Dor us op frlsite. 8 uur. Bij
Dor us op schoot, 2 uur,
DE DOELEN, Schouwburgplein 59.
Café-Chajitant 't Winkeltje. 8 uur.
DONDERDAG
DE ROTTERDAMSE SCHOUWBURG,
Ziehier, een vrij man, door de
Haagse Comedie, 8,15 uur.
DE DOELEN, Grote Zaal, Abonne
mentsconcert, door het Residentie
orkest, 8.15 uur.
MANDERS* CABARET, Mauritsstraat
65, Bij Dorus op visite, 8 uur.
DE DOELEN, Schouwburgplein 56,
Café-Chantant 't Winkeltje, 8 uur.
Amerik. dollar 3.60 3.601
Engels pond 858S—8.59i
Canadese dollar 3.35iV-3.35H
Franse frank 72.151—72,801
Belgische frank 7.165— 7.171
Duitse mark 90.041—90.091
Zweedse kronen 69!s81—69.631
Zwitserse frank 83.821—83.873
Italiaanse lire 57J681—57.731
Deense kroon 43.031-2-48!081
tweehonderd vierkante meter grote
nood winkel, waarin hij zuivelproduk-
ten, voorverpakt vers vlees, aardap
pelen, groenten, fruit en broodpro-
dukten gaat verkopen. Na een jaar
krijgt Bijl een grote supermarkt
met een oppervlakte van 540 vier
kante meter aan de Borodinlaan.
De in Kethel geboren en getogen
Bijl is er erg mee in zijn schik.
„Wat dacht je, anders deed ik het
toch nietAan het Louis Zim
mermanplein zijn inmiddels de paal
tjes uitgezet, die de plaats van de
winkel markeren. Voor de eigenaar
is het openingstijdstip toch nog iet
wat laat. Ruim anderhalf jaar gele
den, toen de bewoners van Groen
oord al steen en been klaagden,
vroeg Bijl bij de gemeente al een
vergunning aan. maardie kon des
tijds niet worden verstrekt.
Eerst moest men definitief vast
stellen of de ondernemende winke
lier- ook een plaats zou krijgen in
het winkelcentrum aan de Borodin
laan. Vorige week woensdag was het
zover, 's Morgens om half tien kwam
de vergunning voor de definitieve
vestiging, 's middags om vijf uur
was de zaak met de noodwinkel
rond en binnen, afzienbare tijd gaat
men het gebouw optrekken.
Voor oud-militair Bijl („ik houd
erg van organiseren") breken nu
drukke dagen aan. Het inrichten
van de winkel vergt vee! tijd. In
zijn zaak aan het Noordeinde, waar
hij vele klanten uit Groenoord be
dient, die deze winkel met het ka
rakter van een semi-supermarkt erg
op prijs stellen, omdat hier nog het
contact tussen winkelier en klant
ondanks de zelfbediening, mogelijk
is, heeft Bijl toch nog tijd voor een
gesprek.
Daarbij blijkt hoezeer rijn winkel
O., reeds zeven maal eerder ver
oordeeld voor vrjj spectaculaire in
braken, zou aan twee anderen eens'
voordoen hoe het moest. Gebruik
makend van zuurstofcilinders en
snijgereedschap, dat door die ande
ren van een open terrein was ge
stolen, leverde hij inderdaad goed
vakwerk.
De zaak ging fout toen ze de
branders langs de Stoopweg wilden
begraven. Er verscheen plotseling
een surveillancewagen van de poli
tie. Voor de manier waarop de poli
tiemannen zich van dat moment af
in de zaak hebben vastgebeten
maakte de officier van Justitie, mr.
P. A. H. Bos, hun vanmorgen een
compliment.
Heeft het zin. vroeg hij zich af,
nu weer een zware gevangenistraf
te eisen tegen deze verdachte? Hij
dacht dat het beter was de machi
nist, in een vroeger rapport al eens
neurotisch genoemd, grondig te la
ten observeren.
De rechtbank volgde die ziens
wijze, na zich in raadkamer te heb
ben teruggetrokken en wees de zaak
terug.
Wat precies het aandeel van de
29-jarige havenarbeider H. G. in
deze affaire is geweest, werd niet ge
heel duidelijk.
De officier vermoedde sterk dat
hü betrokken was geweest bij de
diefstal van het snijgereedschap en
bij de inbraak bij de N.V. Kloek,
maar kon het niet bewijzen. G. ont
kende het ten stelligste, gaf alleen
toe te hebben meegeholpen bij het
begraven van de snijbranders.
De officier vroeg tegen hem een
jaar met aftrek. Opnieuw trok de
rechtbank, gepresideerd door mr.
G. J. E. Poerink, zich in raadkamer
terug. Op verzoek van de raadsman
deed zij onmiddellijk uitspraak: een
gevangenistraf van veertien weken
met aftrek, wat neerkwam op een
onmiddellijke in vrijheidstelling.
Een van
fiets uit
Groenoord kwam. is al met minder
enthousiast. Voor Bijl, die al weer
vijftien jaar aan het Noordeinde is
gevestigd, is de onderneming in
Groenoord weer het begin van een
vijfjarenplan. Eerst had hij achttien
vierkante meter ter beschikking, ver
volgens 22 m2, thans heeft hij een
winkel van 40 m2 en straks groeit
hij van 200 m2 naar 350 m2. Al met
al ee succes, waarop Bijl terecht
trots 's. Daarom wappert op 23 ja
nuari aan 't Louis Zimmermanplein
de vlag.
355K3SSS3WÏ
"""sift
Een oude traditie
In de Magnalia Deikerk aan de Al-
berdastraat te Schiedam is dinsdag
middag een oude traditie hersteld.
Voor het eerst na drie jaar konden
de leerlingen -van technische scholen,
het middelbaar onderwijs in Schie
dam, weer een schoolconcert "bijwo-
Verdachte reed op 6 april over de
Noordzijde in Bodegraven. Hij had
's morgens: een kennis uit Lelden
gehaald, die een dagje in Nieuwkoop
giug vissen, 's Middags zou hij de
visser weer naar huis brengen. Tus
sentijds had hij wel enkele glazen
bier gedronken, hij had ook met
teer gewerkt. En dit zou van invloed
zijn geweest op de gedragingen van
verdachte.. Niet alleen dat zijn ge
laat pijnlijk werd, doch hij voelde
zich ook niet erg fit meer.
„Misschien komt het wel door de
combinatie van drank en teer," op
perde de rechter. De verdachte kon
het niet ontkennen. Hij was daarvan
echter niet op de hoogte.
Ëen getuige had verdachte over de
Noordzijde zien rijden en geconsta
teerd, dat hij slingerde. De getuige
die voor verdachte reed, had hem
door de achteruitkijkspiegel in de
gaten gehouden en zag dat verdachte
een zwaai maakte in de richting
van een bestelauto, die uit de tegen
overgestelde richting kwam.
.Daar heb ik niets van gemerkt,"
aldus verdachte, hetgeen dé rechter
wel een vreemde zaak vond gezien
het feit dat over 'de voile lengte van
de bestelauto een kras was getrok
ken.
Na het horen van enkele getuigen,
verklaarde de officier nietbewezen,
dat verdachte onder invloed van
drank verkeerde, wel achtte hij be
wezen, dat verdachte onvoorzichtig
had gereden en eiste daarvoor 150
boete en ontzegging van de rijbe
voegdheid voor vier maanden, be
nevens nog f200 boete voor het door
rijden na de aanrijding.
De verdediger was het daar niet
mee eens..
De politierechter besloot de zaak
voor nader onderzoek te verwijzen
naar de rechter-commissaris.
nen dat werd verzorgd door het Ge
westelijk Oorkest Zuid-Holladn.
Dank zij de activiteiten van de ge
meentelijke commissie Cultureel Con
tact zal men deze concerten waaraan
vroeger in het» Passage Theater het
Rotterdams Philharmonisch Orkest
meewerkte, weer gaan organiseren.
Vóór 1969 staat een serie van drie
voorstellingen op het programma, die
alle worden gepresenteerd in de Mag-
twiia Deikerk die plaats biedt aan 600
personen.
De drukbezochte eerste uitvoering
bevatte werken van G. Torelü <1658-
1709), W. A. Mozart (1756-1791) en G.
S. Prokofjef (1891-1953). Achtereen
volgens luisterden de leerlingen en
leraren, naar de werken Concerto
Grosso 'voor strijkers, een serenade
voor blazers en een Symphonie Clas-
sique. Dirigent was Bart van Beinum,
de zoon van wijlen Eduard van Bei
num.
Hij gaf zoals gebruikelijk is bij deze
schoolconcerten een inleiding en
lichtte elk werk op een leuke manier
toe.
(Van een onzer verslaggevers)
Ter gelegenheid van de 127ste
diesviering van de Technische Ho
geschool te Delft wordt op zaterdag
11 januari in de aula van de TH
een buitengewone senaatsvergade
ring gehouden, waarin de conrector
prof. ir. H. R. van Nauta Lemke
een rede zal houden.
Tijdens deze bijeenkomst zal bo
vendien aan ir. A. Drijver, voorzit
ter van de Raad van Bestuur van
de Koninklijke Nederlandse Hoog
ovens en Staalfabrieken N.V., het
ere-doctoraat in de technische we
tenschappen worden verleend we
gens zijn verdiensten als ingenieur
ontwerper en als leider van de tech
nische afdeling van Hoogovens.
De buitengewone sënaatsvergade-
ring begint 's middags om half drie.
Na afloop zullen de rector,,magnifi
cus van de Delftse TH, prof. dr. ir.
C. J. D. M. Verhagen, en de kers
verse ere-doctor een receptie hou
den.
STELLENDAM (ANP) Dinsdag
avond is in de buurt van Stellendam
op Goeree een bak, die werd getrok
ken door de sleepboot 'Jadl 3', om
geslagen. Twee opvarenden raakten
te water, van wie er vrij snel één
werd opgepikt. De tweede man wordt
nog vermist.
(Van onze sportredactie)
De Vlaardingse dames van Bas
ket Boys spelen zaterdag mee in een
toernooi van het Delftse Achilles. Het
is ingedeeld bij UW. De mogelijk
heid. is aanwezig,dat de eerder uit
gestelde wedstrijd nu in 'het:toernooi
zal worden gespeeld.
In de turnzaal van het Gem. Ly
ceum spelen de meisjes zaterdag
avond om 7 uur tegen BOB en om
acht uur ontmoet Basket Boys 2 het
hoger geklasseerde BOB.
in Maassluis
Bij de bevrijding op 5 mei 1945
was het voorheen toch al kleine
joodse element geheel uit de Maas-
sluise samenleving verdwenen. De
twee joodse gezinnen, die bij het
uitbreken van - de oorlog nog in
Maassluis woonden, namelijk de
heer Colthof, fotograaf, met zijn
vrouw, en de heer Van Gelderen,
slager, met vrouw en dochter, wa
ren het slachtoffer geworden van de
Duitse deportaties.
Dat was wel een heel andere si
tuatie dan in 1768. Toen was name
lijk het aantal joodse Inwoners van
Maassluis al zo groot, dat Levi
Salomons en Jacob Izaacks, jood
se kooplieden, namens de gehele
joodse gemeente in Maassluis, zich
wendden tot Vrouwe Anna Arnoldina
van Boetzelaar, Ambachtsvrouwe
van Maassluis, met het verzoek „in
seekere huysinge geleegen aan de
Noordwestzijde van de. Nieuwe
Goudsteen" synagoge te mogen
gaan houden.
Dat mocht, oordeelde de Am
bachtsvrouw, en ze gaf op 29 sep
tember 1768 de vereiste toestem
ming, maar ze stelde daarbij gelijk
tijdig een aantal voorwaarden om
trent de interne organisatie van de
joodse gemeente te Maassluis.
Het beheer van de synagoge zou
opgedragen worden aan twee ouder-
werd in. 1948 door de gemeente Maas
sluis aangekocht en in maart 1958
werd ze afgebroken, enkele maan
den voordat ze precies 'een eeuw zou
hebben bestaan.
De laatste joodse ingezetenen van
Maassluis waren intussen ook ver
dwenen; op 18 oktober 1942' moesten
ze zich by de politie melden, en na
de nacht op het politiebureau ;te heb
ben doorgebracht, werden; ze op 19
oktober op transpor!/ gesteld om niet
meer terug te keren.
lingen, namelijk Levi Salomons en
Jacob Izaacks, de twee onderteke
naars van het verzoek. De oudste
van hen zou optreden als penning
meester; ze zouden drie jaar in
functie zijn. ingaande „de derde dag
van het Loofhuttenfeest," dat was
28 september 1768. Na die drie jaar
zou er eerst voor Salomons een
dubbeltal gemaakt worden, waaruit
de Ambachtsvrouw zijn opvolger zou
kiezen. Voorts zou er een „regle
ment omtrent de generale bestiering
van de joodse gemeente" gemaakt
worden, dat ook. alweer de goedkeu
ring van de Ambachtsvrouw moest
verkrijgen.
Circa een jaar later gaven ook
Schout, Burgemeesteren en Schepe
nen van Maassluis toestemming om
„ongehinderd synagoge te mogen
houden" en het daarjuist reeds ge
noemde regiement, bestaande uit 26
artikelen werd op 6 december 1769
vastgesteld ten overstaan van No
taris Samuel Prijn Jzn. te Maas
sluis In tegenwoordigheid van de na
volgende „leeden van de Hoogduyt-
sche Joodse Gemeente alhier te
Maessluys." namelijk Levi Salo
mons, Jacob Izaacks, Levi Samson,
Salomon Mozes. Anthony Samson,
Joseph Alexanders, Sander Josephs,
Benjamin Hartogh, Samuel Cohen
en Philip Abrahams. In de eerstko
mende vijf jaar zouden veranderin
gen in het reglement alleen tot stand
kunnen komen „met consent van de
gehele joodse gemeente, op verbeur
te van 25 gulden ten behoeve van
de joodse armen."
De in 1768 in gebruik genomen
synagoge begon in het midden van
de vorige eeuw zo bouwvallig te
worden, dat naar een andere be
huizing moest worden omgezien. De
heer A. Poortman Kzn. bouwde op
het toenmalige Looierspad, thans de
Groen van Prinstererkade, een nieu
we synagoge, die op 14 juni 1858
in gebruik werd genomen. Het in de
joodse Jaartelling daarmee overeen
komende jaartal 5618 stond boven
de ingang.
Er bestaat een aquarel van het
interieur van de synagoge, van de
hand van de bekende Utrechtse
kerkinterieurschilder J. P. C. Grol
man. de enige hiervan bekende af
beelding, waarvan op de tentoon
stelling een reproduktie te zien is;
tevens is daar een exterieurfoto van
de synagoge aanwezig.
Het aantal joodse inwoners van
Maassluis liep in de loop van de ja
ren allengs terug en in de synago
ge worden tot kort voor 1940 nog
slechts op hoge feestdagen gods
dienstoefeningen gehouden.
Op 19 september 1924, bij het be
zoek aan Maassluis van koningin
Wilhelmlna deed ook de toen reeds
klein geworden joodse gemeente in
Maassluis mee: de deuren van de
synagoge stonden open en de lam
pen brandden. Het oudste lid, te
vens voorzitter van het bestuur van
de joodse gemeente, de heer M. van
Gelderen, sprak Hare Majesteit toe.
Hy beëindigde zijn toespraak met de
hogepriesterlijke zegenbede ,De Hee-
re zegene u en Hy behoede u", en de
Koningin bedankte de heer Van Gel
deren met een handdruk en enkele
vriendelijke woorden.
Dat was wel één van de laatste
keren dat de synagoge in de openba
re belangstelling trad. Het aantal in
woners van joodsexi huize nam gseta-
dig af; de synagoge werd ten slotte
in het geheel niet meer gebruikt en
raakte in verval. Wat er nog aan
waarde aanwezig was, verdween tij
dens de Duitse bezetting. De ramen
werden dichtgespijkerd. De synagoge
De meeste leden van de joodse ge
meente te Maassluis behoorden tot
wat men zou kunnen noemen de han
deldrijvende middenstand: goud- en
zilversmeden, slagers, handelaars in
manaf act uren. enz. Ze waren zeer
Oranjegezind; by de viering van de
50-jarige onafhankeiykheïd in 1863
waren vele huizen, ook van de jood
se inwoners, versierd.
Een van deze hulzen had als ver
siering een in Hebreeuwse letters
geschilderde tekst uit Jeremia 18,
en aan het huis van mej. de weduwe
Koppels was een houten bord aange
bracht, beschilderd in Hebreeuwse
en Latynse letters met de tekst uit
Psalm 61 vers 7: „Gy zult dagen lot
des Konings dagen toedoen en zun
jaren zullen zijn van geslacht tot ge
slacht" met daaronder de woorden
„Leve het Huis van Oranje". Dit
houten bord is bewaard gebleven, en
het is by het bezoek van de Konin
gin in 1924 weer gebruikt, toen aan
gevuld met de woorden „Leve 'de Ko
ningin."
Deze tastbare herinnering aan de
joodse gemeenschap in Maassluis is
in het bezit van het Gemeentemu
seum; het is op de tentoonstelling
te zien.
T. MASTENBROEK
