Miljoen mensen zonder drinkwater
3 decembe
actie via
adio-tv
13.95
Studenten
schrijven over
'Strokarton'
r
BB "Koningin van de nacht
Echtpaar door
kolendamp
omgekomen
Uw werk krijgt een lift met King.
Elke King pepermunt is namelïjkeen „rondje energie"
waardooru nètiets meerpresteert Omdat King
stimuleert en abtiveert. Natuurzuivere King
houdt monden fris en mensen monter.
ZATERDAG 29 NOVEMBER 1969
HET VRIJE VOLK
PAGINA 5
BHutHiitniiiiiitaniitlBHiBittiimiiüiHanHniitüwntaiHJiHmfttmiHfmiHnHmimiiWMOüHmnmiHHmBiiimmiiBHiamEiïüfüSHtflrütTwtffimmfifiM
ÉS
m!WHF!i!i!iiiii,!i!i:"niit,;:iii:ii!iU!!:::iïi:i:!,i,(mi:!!ifmTi;nra;rt.i,i'
Gehuld in een lange, doorzichtige japon, waaronder een wei
nig verhullend 'micro-rokje' en een van openingen voorzien,
hooggesloten bovenstukje, werd Brigitte Bardot gekozen tot
'Koningin van de nacht der films'. Acteur André Luguet over
handigde haar in het Parijse theater Marigny de prijs.
Van onze verslaggeefster RIA VAN HAASTER
In Zuid-Tunesië steken alleen nog wat boomtopjes boven de
grond uit. Het land, met al zijn olijven- en fruitplantages,
tuinbouw, huizen en stallen, ligt vrijwel volledig bedolven
onder een pak zand van twee meter hoogte: het bezinksel van
de ruim zeshonderd miljoen kubieke meter modder, die in
september en oktober tijdens drie opeenvolgende overstromin
gen over het land zijn verspreid.
Kleine riviertjes, die het grootste deel van het jaar droog
staan. veranderden in wilde stromen van water en modder,
die bomen ontwortelden en bruggen vernielden.
Expert terug
Vruchtbaar
:.V
BA
Een Tunesische familie in de streek bij Kairouan, een van de
weinige die niet naar de stad ziin gevlucht, bij de half door
het water weggevreten resten van hun kleihuis. Het staat aan
de rand van de oued (rivierbedding) Zehroud, waar het water
tijdens de overstromingen tot tien meter hoogte steeg.
'Honderd jaar uitbuiting* van SUN
Coöperatie* achler
Gastarbeiders
600.000.000 m
modder bedekt
Zuid-T unesi
Woensdagavond S december
wordt via radio en televisie een
inzamelingsactie gehouden voor
de slachtoffers van de waters
noodramp (inmiddels overge
gaan in een zand-en-modder-
r&mp) die een derde deel van
Tunesië vorige maand heeft ge
troffen. Ruim 500 mensen en
tienduizenden stuks vee zijn
verdronken. De schade: ruw ge
schat 1 miljard. Voor de
270.000 daklozen, merendeels
arme boerengezinnen die al hun
bezittingen kwijtraakten, moet
nog hulp gevonden worden.
De omvang van de ramp in
Tunesië is pas langzaam tot
de buitenwereld doorgedrongen
(door slechte verbindingen,
maar ook door angst bij de Tu
nesische regering dat de toeris
tenindustrie terug zou lopen",
zodat ook de hulpacties met
wekenlange vertraging zijn be
gonnen. In Nederland nog weer
later dan In andere landen:
terwij! Fransen. Belgen en
Spanjaarden in Tunesië al bezig
zijn om spoorwegen en telefoon-
.«V.
leidingen te repareren, vertrek
ken de 200 man genietroepen die
enkele waterleidingen gaan her
stellen. pas volgende week don
derdag naar het rampgebied
West-Duitsland stelde een
bedrag van 10 miljoen DM be
schikbaar. waarvan 5 miljoen
als schenking en 5 miljoen als
zgn. 'zachte lening.'
Drs. B. J. Udink, de Neder
landse minister voor Ontwikke
lingssamenwerking, heeft tot nu
toe in totaal 8500 ton tarwe la
ten zenden en 130.000.— be
schikbaar gesteld voor een on
derzoek door ingenieurs van de
Grontmij van de technische
vraagstukken. Het Rode Kruis
had al eerder voor 123.000.—
voedsel, rn medicamenten ge-
stuurd.
Dp radio- en t.v.-actie, geor
ganiseerd door het op 11 no
vember- opgerichte 'Nederlands
Comité Hulp aan Tunesië.'
waarvan prins Bernhard be
schermheer is en mr. F. J. F. M.
van Thiel voorzitter, zal zich
vooral richten op persoonlijke
hulpverlening "kleding, huis
vesting" van de daklozen.
Mogelijk schiet er nog wat
geld over voor een landbouw
project. dat is uitgewerkt door
dr. W. J. Maan. directeur van
het Internationale La ndbou vi
llicht vaartcentrum in Den
Haag. Op verzoek van de Tune
sische regering is hi! vorige
week in het ramogcbied gaan
kijken of het mogelijk zou zim
een deel van tiet overstroomde
land door middel van vliegtui
gen in te zaaien, zoals dat ook
in de IJselmeerpolders ge
beurt.
'Hte kan heel gemakkeütk.'
vertelde de heer Maan ons g;s-
termiddag. 'Met drie of vier Pi-
percubs kan ik een gebied van
10.000 hecrare bereiken. Tech
nisch is alles voor elkaar, de
vliegtuigen staan gereed om te
vertrekken. Het wachten is al
leen nog op de 250.000.die
we nodig hebben om het uit te
voeren."
Gebieden zo groot als de provin
cie Zuid-Holland liggen geheel
verlaten. De overlevende bewoners
zijn gevlucht, er Is alleen nog
maar zand. Tunesië beleeft een
tweede, stille ramp: na het geweld
van het water nu de troosteloze
leegte van een landschap dat eruit
ziet als de Bijlmermeer vlade na
het opspuiten van de bouwgrond.
'De watersnoodramp van 1953 in
Nederland was erg, maar dit is
waarschijnlijk nog veel erger,' zegt
de bodemdeskundige J a c q u e
Spanjers. die in dienst van de
Grontmij sinds negen jaar .aan
ontwikkelingsprojecten in Tunesië
meewerkt. 'Water, kun je wegpom
pen, maar wat doe je met zand?
Een paar honderdduizend mensen
zijn in één klap hun hele bestaan
kwijtgeraakt. Hun huizen, waarvan
de meeste nog van klei en stro
waren gemaakt, zijn eenvoudig
weggesmolten, hun vee is verdron
ken en hun land is waardeloos ge
worden. Ze zijn bij tienduizenden
naar de stad getrokken, waar hun,
met de grote werkloosheid die er
heerst, niet veel beters te wachten
staat."
De heer Spanjers (36) was net
vóór de overstromingen naar zijn
woonplaats Oss in Noord-Brabant
teruggekeerd, maar is opnieuw
naar Tunesië gegaan op dringend
verzoek van de Nederlandse am
bassadeur in Tunis, mr. Th. F.
Valck Lucassen. Hij is. door zijn
kennis van het land en het feit dat
hij zich in vloeiend Arabisch kan
uitdrukken een onmisbare figuur in
deze situatie
Samen met andere deskundigen
van de Grontmij, onder wie de
landbouweconoom S. F. Postma,
zal hij optreden als adviseur en
tolk van de 200 man Nederlandse
genietroepen, die volgende week
vrijdag in het rampgebied aanko
men. De militairen, onder leiding
van majoor Schokker, (die als
hoofd van de kwartiermaker sinds
vorige week al In Tunesë Is) zullen
twee over grote afstand vernielde
waterleidingen, een voor drinkwa
ter en een voor irrigatie repareren.
Maar hun eerste karwei, zodra ze
aankomen, zal zijn het uitgraven
van de vierhonderd waterputten,
eik 15 20 meter diep, die tot aan
de rand toe zijn dichtgeslibd. De
putten zijn onmisbaar als drinkwa
terbron. voor het drenken van vee
en vooral voor de bevloeling van
tuinbouwgronden en boomgaar
den.
Jacques Spanjers: 'Zelfs op
plaatsen waar zich een sliklaag
heeft afgezet die wel vruchtbaar is.
kan op het ogenblik niets groeien
omdat de grond alweer is uitge
droogd. WH er nog iets van te-
iechi.komen, tiali Is het eerste wat
we nodig hebben: water! Het zaal
seizoen dat net is begonnen duurt
maar tot 31 december Als vóór die
tijd het land niet geploegd, geëgd.
ingezaaid en bevloeid is, hoeft het
niet meer.'
Tunesië (bijna vijf maal de op
pervlakte van Nederland, ruim 4.5
miljoen inwoners) werd een maand
lang geteisterd door de zwaarste
regenval die het ooit heeft gekend.
'Eénendertig dagen regen: we heb
ben het record van de bijbel gebro
ken.' zegt de minister van buiten
landse zaken Habib Bourguiba jr.
(een zoon van de president) op een
persconferentie in Tunis. 'Zelfs
bruggen uit de Romeinse tijd, 2000
jaar oud, zijn vernield en dat is
nog nooit eerder gebeurd.'
Op 28 september begon het te
regenen. In de tijd van drie dagen
viel er al 500 mm., een hoeveelheid
van zes jaar te zamen in norma'e
tijden. Vanaf de heuvels en bergen
in het noorden en westen stortte
het water, beladen met zand en
grind, zich met de bracht van een
bandjir naar de lagere gebieden.
Een "vloedgolf van soms tien nieter
hoogte vaagde hele landschappen
weg. Mensen werden met hun hu'-
zen en al door de stroom meegezo
gen.
Een getuige herinnprt- zich de
heldendaad van de badmeester van
het zwembad in de kustplaats
Sfax, die een aantal stadgenoten,
door het water al naar zee afge
voerd. heeft weten te redden. Hon
derd leerlingen van de lagere
landbouwschool bij de scad Kai-
rouan hebben samen met hun di
recteur een etmaal op het dak van
de school gebivakkeerd. De 48 be
woners van het nog maar een Jaar
oude stenen mini-dorpje Ben
Temim zijn. met lammetjes in hun
armen geklemd, door legerhehkop-
ters van de daken opgehaald.
De eerste overstroming was nau
welijks voorbij of de tweede kwam
op 8. 9 en 10 oktober. Een derde
golf, op 28 en .29 oktober vernielde
wat er nog was overgebleven. Als
ironische toegift spoelde het water
in de kuststrook op 130 km. van
Tunis een compleet Romeins dorp
bloot, dat zes meter onder de op
pervlakte had gelegen.
Het water is nu grotendeels weg.
Paradoxaal genoeg blijkt het noor
den van het land alleen maar pro
fijt te hebben gehad van de regen:
het gras is groener dan het ooit
geweest is. de oiijvenoogst belooft
twee .maal zo groot te worden als
in andere jaren.
Maar in het zuiden is de ramp
nu pas in zijn volle omgang bloot
gelegd. De oueds (rivierbeddingen
die het grootste deel van het Jaar
droogstaan) meestal niet breder
dan vijftig meter, zijn tot 600 a70O
meter uitgeslepen. Op de alweer
dorre, gebarsten bodem liggen de
segmenten van een waterleiding,
ri'jkkeo buis van elk 9000 kilo. over
honderden meters verspreid. Twin
tig bruegen rijn Ingestort. 200 kilo
meter wecen weggespoeld of ern
stig beschadigd. Dc stad Sfax is a'
.'.e--*
■pnr r«'T! f
zes weken alleen bereikbaar met
ezeltjes of helikopters. In het zuid
oosten heeft een half miljoen men
sen nog steeds geen drinkwater.
Maar bruggen en wegen zijn te
repareren. Het steriele zandpakket,
dat een groot deel van het land
loeft verstikt, is veel erger. Deze
ramp heeft Tunesië een achter
stand van zeven acht laar be
zorgd.' zegt minister Bourguiba
'Juist op het moment, dat onze
economie een keerpunt maakte en
wij nog maar 30 pet. hulp van bui
tenaf nodig hadden, in plaats van
70 pet. vlak na de onafhankelijk
heid. De reddingsacties zijn nog
maar kinderspel geweest, vergele
ken bij wat er nu moet gebeuren.
De wederopbouw zal ons vele jaren
kosten.'
HARDINXVELO- GIESSENDAM 1
"ANP" Het bejaarde, doofstom- I
me echtpaar G. de Ruiter-Melse
uit Hardinxveld-Giessendam, is j
door kolendampvergiftiging om het
leven gekomen. De 76-jarlge man j
en zijn 75-jarige echtgenote werden
gisteren dood in bed aangetroffen, j
Men neemt aan. dat zij reeds zon- j
dagavond zijn overleden. I
korrit ooürV&óriÖCM
Al iaat vader 't misschien niet
zo merken, hij houdt net zo
goed van luxe en komfort
en een mooi gedessineerde ka
merjas stelt hij ongetwijfeld op
prijs.
Kamerjassen van een prachtige
kwaliteit satin feutre, in 2 vlot
te dessins en in diverse kleuren.
Onmisbaar in de koude maan
den, deze kamerjas, die wij nu
met bijna zes gulden voordeel
verkopen, voor nog géén veer
tien gulden.
Zaterdagavond om 6 uur be
gint op de parterre de verkoop
van deze satin feutre kamer
jassen van een prachtige kwa
liteit, keuze uit 2 vlotte dessins
en diverse kleuren, in
alle courante maten,
nu
voor
Vanavond tot 9 uur open.
Ook maandagmorgen open
Géén lei of schrift, öéïf.
Van onze verslaggever
KOOS VAN ZOMEREN
De loonstrijd is de vloer van de
revoiutie.
Een van de meest essentiële zin
nen uit het boekje Honderd jaar
uitbuiting in de strokarton, de
tweede pubiikatie van de Socialisti
sche Uitgeverij Nijmegen. Het boek
'136 pagina's in offset voor ƒ2.50'
is geschreven door de Projectgroep
Strokarton van Amsterdamse en
Nijmeegse studenten, die tijdens de
recente stakingen in Oost-Gronin-
gen nauwe contacten legden met
de arbeiders, zoals ze dat verleden
jaar tijdens de Verolme-staking
ook deden.
Uitgaand varr de noodzaak van
een front van arbeiders en studen
ten, verdedigt men de loonstrijd te
gen het wantrouwen van grote
f groepen studenten, die het gevecht
om hogere lonen als een platvloers
i vakbondsstreven beschouwen. De
lonen blijven in een kapitalistische
samenleving wezenlijk, stelt het
boek. omdat ze de werkelijke rela-
lie uitdrukken tussen kapitaal en
arbeid. Vanuit de loonstrijd kunnen
zich hoger liggende eisen ontwik-
kele. zoals de opening van de be-
tirijfsboekett.
De eerste twee hoofdstukken van
100 jaar uitbuiting in de strokarton
beschrijven de staking zelf en de
historische achtergronden van de
strokartonindustrie. Duidelijk wordt
üe scheiding aangebracht tussen
ti v.'s en c oöperaties in handen
van de stroleverende boeren. De
I eerste hebben na de Tweede
(ADVERTENTIE)
tVavjtirzun-er
Wereldoorlog zeer vee! geïnvesteerd
en draaien bijzonder lucratief, ter
wij! de winsten van de coöperaties
direct werden uitgekeerd aan de
boeren, waardoor deze bedrijven
hopeloos verouderd zijn en nu nok
slechts kunnen worden uitgezogen
tot het eind.
De studenten berekenen dat het
de totale bedrijfstak bijzonder goed
gaat. In de vijftiger jaren en het
begin der zestiger bedroeg de jaar
lijkse winst 20 miljoen of meer en
na een crisis in 1966 en '67 zou in
1968 de winst al weer die 20 mil
joen overschreden zijn. Men verzet
zich daarom tegen eventuele be
drijfssluitingen. die dienen om de
winst van de overblijvende bedrij
ven te verhogen.
Bij eventuele regeringshulp in de
strokarton eisen de auteurs ont
eigening van de fabrieken en in
stelling van arbeiderscontrole over
de bedrijven.
Hoofdstuk 3 draagt de titel 'Re
gionale onderontwikkeling al*
voorwaarde voor verscherpte uit
buiting.' Hierover za! door studen
ten een verder onderzoek worden
gedaan. Vooreerst concluderen ze
dat Groningen een soort derde we
reld in Nederland is. Door de vrij
heid van de ondernemers wordt de
hele industriële bntwikkeltng ge
concentreerd in de grote bevol
kingscentra van Europa, waar Gro
ningen duidelijk buiten valt. Door
de structurele werkloosheid kan
het noorden des lands dienst doen
als reservoir van een goedkoop ar
beidsleger voor het westen. (Men
spreekt van gastarbeiders uit Gro
ningen."
In de streek zelf: werkloosheid,
lage lonen, beroerde arbeidsvoor
waarden. sterke vergrijzing en ont
volking (vertrekoversehot uit het
noorden tussen '45 en '67 bedroeg
168.000 man»
Het boek bevat enkele overbodige
hoofdstukken over stakingen in het
buiten'and en de ontwikkeling van
het Roergpbied, die echter w»l
door de dwang van de actualiteit
verontschuldigd zullen moeten
worden Aan de hand van het men
selijke Groningse strokartonvoor
beeld geeft het echter In begrijpe
lijke termen een radicale analyse
van een stukje Nederlandse econo
mie.
HONDERD JA.AR UITBUITING
j IN DE STROKARTON, SUN.
i Ore)tje**ngfl 42 Nijinegen.
