Oost en West
moeten streven
naar troepen-
TOON OP BOKSGALA
FRIEZEN
WILLEN
EIGEN
OMROEP
mét*'
m
Over maand
vonnis van
Ambonese
bezetters
Het verhaal van een bloedbad
mtmem
Amerikaan in Poolse cel
Eind november
was 1,2 pet.
zonder werk
ARP:
„Onderzoek
het leger'
Fokker wil
India F-28
helpen maken
Binnenkort hier
•fi
Nelson
maakte
over
i5
massa
moord
indianen
Brandt in Polen
öifcltÖPlip
l^;wêÊSS0Ê
Studentenstaking in
België breidt uit
Maatschappijen
willen supersoon
vliegtuig wel
DINSDAG 8 DECEMBER 1970
HET VRIJE VOLK
Van onze redacteur LEO JACOBS
„Ik hoop hier zo veel mogelijk' mensen mee te schokken.
Waarom? Waarom ik op zo'n gruwelijke manier laat zien hoe
Amerikaanse soldaten Amerikaanse Indianen vermoorden en
verkrachten? Omdat het zo gebeurd is, en omdat dit een uit
stekend ogenblik is om dat aan 'n groot publiek te laten zien."
mm&P-*'
(Van onze correspondent BERT STOOP
WARSCHAU Troepenverminderingen, beperking van de
defensie-uitgaven en een nauwere economische samenwerking
tussen Oost- en West-Europa zijn volgens Willy Brandt de
belangrijkste taken waarvoor de Europese staten in de komen
de jaren worden gesteld.
1
In het Amsterdamse Carré is voor het eerst in tién jaar weer
een boksgala gehouden. Onder de bezoekers was Toon Her
mans, die zich voor honderd -percent in de wedstrijden scheen
in te leven.
Cresta Marybelle Lee (Candice Bergen) en Honus Gant (Peter Strausszitten weer eens in de nesten.
mensen schokken
Regisseur Ralph Nelson was bij
na een half jaar. bezig met de'
voorbereidingen voor het bloedbad,
san het eind van zijn opermerke-
lijke film "SOLDIER BLUE", ter
zijde gestaan door een kleine groep
medewerkers. Om een natuurge
trouw effect te krijgen, nam hij
een aantal invaliden in dienst, die
inderdaad aimen of benen mis
ten.
Daarna draalde hij deze afschu
welijke scène in een week, met
twee cameraploegen. 'Desgevraagd
verklaart hij, dat hij opgelucht
was, toen het werk er op zat, en
dat hij het wel prettig vindt om nu
aan een pretentieloze, lach-film te
gaan werken. Intussen duren de
discussies over "Soldier Blue"
:voort.
Die discussies gaan in hoofdzaak
ïover dat bloedige slotstuk, dat ge
ïnspireerd is op de slag van San
Creek In 1864, toen een overmacht
aan Amerikaanse soldaten een
vreedzaam Cheyenne-dorp overvie
len, de bevolking verkrachtten en
vermoordden, en de.enige soldaat
„Soldier Blue" zal zeer binnen
kort In Nederland te zien z|jn.
In Amsterdam gaatde film
draaienin Cineac! Damrak,' in
Botterdam In Cinerama en in'
Den Haag In Rex.
die dlenstwelgerde, voor de krijgs
raad sleepten.
Meer dan de helft van de slacht
offers waren vrouwen en kinderen.
Dat doet allemaal direct aan het
Vietnamese dorp My Lal denken,
maar zo simpel ligt het volgens
Ralp Nelson niet.
"Al dadelijk toen de film in Juli
ging draaien, barstte de kritiek los
in .ftm rika. Die kritiek was in
hoofdzaak van politieke aard. Ik
heb niet de bedoeling gehad een
politieke film te maken. Wij dra
gen allemaal schuld aan bloedba
den ais deze. Dergelijke bloedba
den zijn van alle tijden en spelen
zich af in alle landen."
Vraag: met uitzondering van de
indianen dan toch zeker. Nelson
antwoordt met zeer veel overtui
ging: "Dat is waar." In zijn hele
film wordt steeds weer vastgesteld,
dat de Indianen "n vreedzaam volk
was, tot zij werden aangevallen,
bedrogen, uitgemoord. Toen sloegen
zij terug.
Dingen als scalperen en verkrach
ten echter leerden zij van de
blanke invallers, die afgesneden
lichaamsdelen van Indianen droog
den en er tabakszakken van maak
ten. Maar, vragen wij, moet over de
gruwelen van de vorige eeuw nu
een film gemaakt worden? "Zeker,"
antwoord Nelson, „Want dat on
recht duurt nog steeds voort."
„Terwijl de Verenigde Staten
onlangs vijftien miljoen dollar
uitgaven om de Zuld-Vietnamezen
-S>
"jSB
fjl
^j/./fCvvrv
Amerikaanse solda
ten bezig met mas
samoord.
te leren vissen, ontnamen zij in
hetzelfde jaar, in 1968 de Indianen
de visrechten, waarover deze men
sen sinds mensenheugenis bij ver
drag beschikten. Daarmee verloren
die Indianen hun laatste restje be
staanszekerheid."
"Terwijl onze regering steeds
roept, dat de Amerikanen in Viet
nam zijn op grond van 'n afspraak,
worden alle afspraken met onze
eigen Indiaanse medeburgers voort
durend genegeerd. Ik héb deze
film gemaakt omdat ik kapot was'
van het onrecht, dat wij de Idianen
hébben aangedaan en nog steeds
aandoen."
"Daarmee maak ik mij niet ge
liefd in mijn land. Nog steeds stel
len de geschiedenisboekjes ons leger
voor als een verzameling helden en
de Indianen ah' smeerlappen. In
een enkel geval is de nadruk wat
verschoven: ds wordt gesteld, dat
het overal ter wereld gebeurt. Dan
wijst men bijvoorbeeld op de Boe
ren in Zuid-Afrika."
„Mijn film is een boodschap te
gen alie massamoord. Ik was piloot
tijdens, de tweede, .wereldoorlog.
Van de radicale slachtingen heb ik
niets gezien; wél van de uitroei
ingsbombardementen. Tegen men
sen, die zulke bombardementen
uitvoe-.,! of organiseren, zouden
processen moeten worden gevoerd,
zoals het proces van Neuren
berg."
Vraag: is er geknipt in „Soldier
Blue?" Nel.on vertelt dat alleen In
Zweden een ongecensueerde versie
draalt. In Nederland *s er ongeveer
vijf meter uitgehaald. „Dat is een
deel van een verkrachtingsscène,
als die Indiaanse een soldaat van
zich. af trapt. Zijn collega's ont
doen .haar met hun sabels dan. van
een borst.''
„Het staat allemaal opgetekend
in historische documenten. Ook dat
de sodlaten van afgerukte li-
De Westduitse bondskanselier zei
dit gistermiddag in de Poolse
hoofdstad tijdens de feestelijke
maaltijd die op de plechtige onder
tekening van het Pools-Westduitee
verdrag volgde. Tot zijn gastheer,
de 59-Jarige premier Josef Cyra
niekwicz zei Brandt met zijn hand
tekening onder het verdrag, ook
namens zijn volk, een streep ouder
een verleden vol leed en smarte
lijke herinneringen te hebben ge
zet.
De Westdultse regeringschef
noemde de nu gesloten verdragen
met de Sowjet-Unie en Polen één
geheel met de overeenkomsten met
Tsjechoslowakije en de DDR die op
komst zijn.
'Ze zouden echter onvolledig zijn
wanneer er ook geen regeling werd
getroffen die de situatie in en om
Berlijn verbetert. Uit eigen erva
ring kan ik een boekje opendoen
over de spanningen die er telkens
opnieuw in Berlijn optreden,' zei
Brandt.
Daarom is volgens hem een op
lossing van het Berlijnse vraagstuk
een essentieel onderdeel van het
hele pakket verdragen met Oost-
europese landen.
Premier Cyraniekwicz zei ver
heugd te zijn over het feit, dat de
lange ketting van oorlogen, leed en
onrecht waarmede de geschiedenis
der Duits-Poolse betrekkingen is
belast, nu eindelijk is doorbro
ken.
Het verdrag met Bonn dat 's
middags om twaalf uur werd on
dertekend in dezelfde zaal van het
RadziwillpaJeis waar in 1955 het
Pact van Warschau werd opgericht,
noemde Cyraniekwicz een belang
rijke stap op de weg naar een nor
malisering der verhoudingen tussen
West-Duitsland en Polen.
Belde regeringschefs waren het
erover eens, dat normale diploma
tieke betrekkingen aangeknoopt zui
len worden zodra belde parlementen
't verdrag dat de Poolse grenzen er
kent, hebben goedgekeurd. Dit zal
echter pas gebeuren nadat de
Westdultse Bondsdag eerst het
verdrag met de Sowjet-Unie heeft
geratificeerd.
Het hoogtepunt van het bezoek
van Brandt aan Warschau was
overigens niet de plechtige onder
tekening van het verdrag en de
daarop volgende besprekingen die
Brandt met partijchef Goemoeilka
en premier Cyraniekwicz voerde.
Een veel diepere indruk maakte
de kranslegging door Brandt bij
het monument ter nagedachtenis
van de 500.000 doden die in 1943 en
1944 bij de onderdrukking van de
opstand in het getto van War
schau vielen. Toen Brandt bloots
hoofds en met roodomrande ogen
voor het gedenkteken stond, kniel
de hij plotseling neer en bleet
ruim een minuut in deze houding
liggen. Talloze Polen en Duitsers
die getuige waren van dit aan
grijpende ogenblik kregen tranen
in de ogen. 'Nog nooit heeft een
man die in eerbied knielt voor de
slachtoffers van de misdrijven die
zijn volk beging, zich moreel zo
sterk getoond,' zei een Poolse rege
ringsfunctionaris bewogen.
*En dan te bedenken dat Brandt
geen enkele schuld had aan het
leed, dat Duitsers ons Polen en an
deren aandeden. Pas uren later
was de spanning op het gezicht van
Brandt verdwenen.. De knielende
bondskansedier op het plein waar
zich 27 jaar geleden een der meest
tragische gebeurtenissen uit de
Tweede Wereldoorlog afspeelde,
was voor Polen, Duitsers en buiten
landers het meest ontroerende
moment van de dag, waarop een
nieuwe bladzijde in een stuk Euro
pese geschiedenis werd omgeslagen.
Vanmiddag wil Brandt terugvlie
gen naar Bonn, waar hij op een
sterk verzet van de CDU-oppositle
tegen het 'verdrag der verzoening*
moet rekenen. De vlce-voorzitter
van de fractie der CDU, Stolte.--
berg, beschuldigde Brandt er gis
teravond van, in de Poolse hoofd
stad 'een kwart van het Duitse
rijksgebied te hebben weggege
ven'.
chaamsdelen tabakszakken maak
ten. Na afloop van een dergelijke
veldtocht hebben zij zelfs ooit al
die bloedige trofeeën uitgestald in
een museum in Denver." Hoe rijmt
Nelson dit alles met het liefdes
verhaal in „Soldier Blue?"
Want aanloop tot vrijwel alles is
de ontroerende relatie, die Nelson
laat ontstaan'tussen Cresta Mary
belle Lee (Candice Bergen) en pri
vate Honus Gant (Peter Strauss).
.Alles loop lochisch in elkaar
over." zegt Nelson, „En het een
leidt tot het ander." In Italië is de
film vanwege dit liefdesverhaal
inmiddels al een waanzinnig kas
succes, een kraker zogezegd.
Candice Bergen speelt de hele
film 'zonder opmaak. Die heeft zij
ook niet nodig. Zelfs onder een
laag modder is zij geweldig om te
'zien. ZIJ bedacht ook de titel van
dé film, die gemaakt werd naar een
roman van Olsen, .Arrow In the
sun." „Soldier Blue" slaat op sol
daat Honus, c'le moordde omdat hij
niet beter wist. Totdat hij dlenst
welgerde.
,An innocent brainwashed boy,"
noemde Candice Bergen hem. „Een
onschulidlge Jongen, die vals werd
voorgelicht," althans woorden van
gelijke strekking. Duffy Sante-Ma-
rie schreef en zong twee liedjes bij
Nelsons film, „Soldier Blue en „No
one told me." Desondanks is „Sol
dier Blue" onmiskenbaar een grote
publieksfilm.
Want Ralph Nelson -wil dat zo
veel mogelijk mensen kennis ne
men van wat hij middels zijn film
te zeggen heeft. Hij speelt er in de
allereerste meter trouwens ook nog
een rolletje in, die van een ambte
naar, die de Amerikaanse grens in
de gaten moet houden. Het zal wel
toeval zijn, maar het lijkt alle
maal symbolisch.
WARSCHAU (AP) De 43-Ja-
rige Amerikaanse, in Polen geboren
Ingenieur Adam Muller wordt al
ruim een maand door de Poolse
autoriteiten vastgehouden op ver
denking van spionnage. Hij zit in
de gevangenis van Kielce.
DEN HAAG (ANP) De Haagse
rechtbank streeft ernaar, op dins
dag 12 januari uitspraak te doen in
de zaak tegen de 35 Zuidmolukkers
die betrokken zijn geweest bij de
bezetting van de ambtswoning van
de Indonesische ambassadeur in
Wassenaar.
De behandeling van de zaak be
gint maandag de 14e. Tot en met
donderdag 17 december zullen de
verhoren worden afgenomen. Vrij
dag de 18e is gereserveerd voor
eventuele getuigen en deskundigen-
Op dinsdag 5 januari zullen de of
ficier van Justitie zijn requisitoir
en de beide raadslieden (mr. Droe-
sen en mr. Dijk uit Den Haag» hun
pleidooien houden.
De rechtbank zal bestaan uit
prof.mr. Van Hattum (president)
en twee of drie rechters. Officier
van Justitie is mr.dr. Van 't Veer.
Als deskundige is aanwezig mr.
Vermeulen uit Utrecht. De zitting
wordt gehouden in de tweede zaal
van het gerechtsgebouw aan de
Jan van Nassaustraat. waar plaats
Is gemaakt voor 112 mensen, en een
geluidsinstallatie is aangebracht.
De eerste zittingzaal is ingericht
voor de pers.'
BRUSSEL (ANP) De stu
dentenstaking in België breidt zich
uit.
De acties die tegen het vreemde
lingenbeleid van minister van Jus
titie Vrankckx zijn gericht, zijn
van Leuven overgeslagen naar
Brussel. In Leuven duurt een hon
gerstaking van een aantal studen
ten voort, ofschoon een deel van
hen ernstig verzwakt is. In Brussel
liggen de colleges stil.
Een honderdtal Brusselse stu
denten hield gistermiddag een
happening in hst centrum van de
stad ter ondersteuning van de zaak
van de buitenlandse studenten.
Dertig tot veertig studenten werden
door de hardhandig optredende po
litie gearresteerd.
(Van een onzer verslaggevers)
LEEUWARDEN Acht Friezen
voelen niets voor regionale televisie
in NOS-verband. Vandaar hun Ini
tiatief voor de oprichting van een
eigen omroep: de Vereniging Ra
dio-Televisy Frysl&n. Eerste stre
ven van de vereniging: 15.000 le
den krijgen.
Een van de acht, de heer J. Sm-
gelsma, vertegenwoordiger van de
Frysk Nasjionale Party in de Pro
vinciale Staten hierover: „Dan heb
ben we als aspirantomroep recht op
één uur regionale radio en 10 mi
nuten regionale televisie per dag.
Daarna zien we we! weer."
In Friesland is behoefte aan een
kritische omroep, die de zaken hard
durft te zeggen. De NOS doet dat
niet. De heer Singelsma: „Als we
daarvan blijven afhangen lijkt het
net of er in Friesland alleen maar
aan fierljeppen en skütjesilen
wordt gedaan. In werkelijkheid
vecht een boerenbevolking op leven
en dood in de Friese klei.
DEN HAAG (ANP) Eind no
vember waren 36.000 mannen zon
der werk; dat is 15 percent van de
mannelijke beroepsbevolking. Het
aantal is 5.300 groter dan een
maand tevoren, maar 3.000 lager
dan vorig Jaar. Het grootst is de
werkloosheid in Drente (2,4 per
cent).
Daarop volgen Friesland (2.1
percent) en Groningen (1.8 per
cent). Het aantal werkloze vrou
wen bedroeg eind november 10.700,
waarvan 7500 ongehuwd, 700 ge
huwd en kostwinner en 2.800 ge
huwd en geen kostwinner. Het aan
tal werkloze vrouwen ia 100 kleiner
dan een maand geleden.
De gestegen werkloosheid onder
mannen is vrijwel geheel aan het
seizoen toe te schrijven. Het sterkst
doet de toeneming zich voor in de
bouwvakken, de losse arbeiders en
de landarbeiders.
•>1
DEN HAAG (ANP) De Anti-
revoluüonnaire partij wenst "n on
derzoek naar de meest doelmatige
structuur van het defensie-appa
raat, In «en aanvulling op de de
fensie-paragraaf van het actiepro
gramma heeft de partij dit maan
dag laten weten. De partij wenst
dat men gaat onderzoeken binnen
welke grenzen politieke vorming en
discussie b(j de strijdkrachten kan
worden toege taan.
NEW YORK (AP) De leiders
van de grote Amerikaanse lucht
vaartmaatschappijen hebben zich
volledig achter de bouw van een
Amerikaanse SST (supersoon
transportvliegtuig) gesteld.
'Een drastische, extreme maat
regel,' noemden zij de weigering
van de senaat vorige week om geen
geld ter beschikking te stellen voor
de bouw van twee Amerikaanse
supersone transportvliegtuigen.
De president-directeur van de
TWA, Lillinghast, was bang dat
Amerika 't later moest bezuren. En
zijn collega van Pan American,
Halaby, sprak: 'De SST gaat er
komen. De enige vraag is of wij
ervoor gaan zorgen, of dat we het
iemand anders laten doen.'
De democratische senator Nelson
heeft inmiddels een wetsontwerp
ingediend om te verhinderen dat
supersone vliegtuigen als de Brits-
Franse Concorde en de Russische
Tü-44 op de "VS gaan vliegen.
NEW DELHI (AP) De In
dische regering bestudeert een
voorstel van de Fokkerfabrieken,
die samenwerking bij de bouw
van de F-28 aanbieden in ruil
voor een order van Air India.
Het aanbod van Fokker voor-
riet in het beschik' ar stellen
van fabricagegegevens, levering
van onderdelen en machines,
het beschikbaar stellen van
technici voor vier jaar, en op
leiding van Indisch personeel in
Nederland en India.
Air India bestudeert op het
ogenblik, of de F-28 voldoet aan
de Indische eisen.