,De Walvischwordt opgeknapt
A
Esperanto jongen, da's de
eenvoudigste taal ter wereld'
SCHIEDAM
VANDAA G
gsBI
jritepSHI
NMoPl
Nota Wageningen
over werkgroepen
Ex-koperslageradministrateurschrijver Henk Letsch sr.:
BRIEVEN VAN LEZERS
Bad Zuid
Turken
N&
Hoop
Broeder
Spil
HET VRIJS VOLK
PAUINA U>
v\ Mjn.b
Een van de fraaiste molens van Schiedam, de stellingmolen „De Walvisch" aan de Westvest,
eigendom, van de Stichting „De Hollandsche Molen" wordt op dit moment grondig gerestau
reerd, omdat verschillende delen zoals de balustrade aan verrotting onderhevig zijn. Ook de
wieken van deze molen, waarvoor de eerste steen in 1794 werd gelegd, zullen hersteld moeten
worden.
De laatste restauratie dateert uit 1938toen vier verdiepingen onder de kap „op den avond
van 9 December" bijna geheel uitbrandden.
SCHIEDAM Het klinkt
zwaar, maar met een beetje
goeie wil en nog meer beeld
spraak kun je zeggen dat in
Schiedam de laatste der Mo
hikanen i 'oont. Hoe dat aan
voelt? "Ach, je merkt èr ei
genlijk geen barst van," zegt
Henk Letsch (70), één van
de tien nog overgebleven es
perantisten in deze stad en
auteur achter de minuscule
berichten die elke week on
der de kop "Esperanto-agen-
do" in Het Vrije Volk staan.
"Het is wel doodzonde, hoor,
dat we bijna niks meer over
hebben. Na de oorlog hadden
we nog zo'n vijftig leden, nu
nog tien en dat zijn allemaal
ouderen."
Letsch, één van de tien nog overgebleven esperantisten: mijn
berichten worden nog gelezen.
Door HANS VAN DER SLOOT
De wijkvereniging Bij
dorp heeft haar eisen op
tafel gelegd en het moet
gezegd: na 't gekrakeel
over de vestiging van een
MTS -op 't inmiddels be
rucht geworden landje van
Lansbergen vallen ze wat
tegen.
Bijdorp zal niet lang meer bestaan.
(Van een onzer verslaggevers)
SCHIEDAM Uit een nota, opgesteld door vertegenwoordi
gers van het Wageningen-team en de gemeente Schiedam,
blijkt, dat na de hearings van 8 en 15 december acht werk
groepen zijn gevormd, waarin 70 tot 75 personen hebben plaats
genomemom mee te werken aan de verwezenlijking van het
woonproject Woudhoek/Spaland.
(ADVERTENTIE)
Ml
Ml
Vrl-u il.*
orihiUAKl 19(1
Wat be Wit de zwemverenigingen
(och om liet zwembad Zuid tegen
te houder»? De argumenten die zij
gebruiken raken kant noch wal. Er
wordt onder andere gezegd dat het
Sportfondsenbad maar 1.7 kilome
ter af ligt van de plaats waar ons
Bad-zuid moet komen. Maar laten
we dan even kijken naar bad
Groenoord. Dat bad ligt ongeveer
drie kilometer bij het Sportfond
senbad vandaan, dus kan degene
die op 1.5 kilometer woont een keu
ze maken uit twee zwembaden.
Houden we voor de jeugd van de
Gorzen even een centraal punt
aan, dan mogen we rustig stellen
dat men gemiddeld twee kilometer
bij een bad vandaan woont, wat
neerkomt op minstens twintig mi
nuten lopen en dan zullen we de
andere nadelen nog maar onge
noemd laten.
Er wordt nu gedreigd dat het
Sportfondsenbad gaat sluiten,
maar volgens de cijfers komen er
in het bad zo'n half miljoen bezoe
kers per jaar. We hopen dat dit
aantal hetzelfde blijft of mis-
schien groeit. Mocht dit echter niet
liet geval zijn. dan mag dat niet
neerkomen op de hoofden van de
bewoners van de Gorzen. Hier ligt
mijns inziens ook een taak voor de
zwemverenigingen. Ze maken ten
slotte gebruik van het Sportfond
senbad en moeten er dan ook iets
voor over hebben.
Overigens hopen alle zuider
lingen dat. er nu eens een eind
komt aan het gezeur rond Bad-
Zuid. De zwemverenigingen moeten
niet over ons heen ven. zwembad
trachten af te persen. Maar wij
zijn sportieve mensen en vragen de
zwemverenigingen ons te steunen,
zodat wij hen straks kunnen steu
nen. Wanneer ons bad de vlag in
top hijst, is het uiteindelijk de
Schiedamse vlag. misschien met
een tikkeltje rood-groen erbij,
maar ook met blauw-wit. Daar kan
men van verzekerd zijn.
H. B. DE SMITS,
Beie&landsestraat 36.
Schiedam.
In uw krant van 22-1-1971 las ik
een artikeltje over een woning die
een zestal Turken aan de Singel
ter beschikking gekregen hebben,
omdat ze zo slecht behuisd waren.
Ik vraag me eerlijk gezegd af of
Nederlanders geen recht hebben op
betere behuizing.
Kan de Kerkeraad die de Turken
dat huis hebben bezorgd, er niet
voor zorgen dat wij een beter huis
krijgen. Wanneer wij voor een gro-K
ter huis aankloppen, krijg je altijd
te horen, dat te het niet hebben of
dat de huisbaas geen Parallelweg
bewoners wil.
Waarom zorgt Nederland niet
eens voor zijn eigen mensen. Pas
als dat in orde is, kunnen we eens-
aan liefdadigheid denken.
MEVROUW MIELOO,
Parallelweg 210. Schiedam.
.(Van een onzer verslaggevers!
Henk Letsch, voormalig koper
slager en administrateur bij Wil
ton, zit in zijn vooroorlogse en
dientengevolge krappe woning, in
zwart vest zonder mouwen en over-
'iiemd, dat in wittèr-dan-witheid
gemakkelijk kan wedijveren met de
televisiereclame. opgewekt voor
zich uit te babbelen. „Zo ben jij
nou H. Letsch sr.. Lekstraat 100b,
hebben ze op straat wei eens tegen
me gezegd. Kijk, da's toch een be
wijs dat mijn stukkies in de krant
ook door niet-esperantisten gelezen
worden." spreek) de al op jaren
gekomen hobbyist trots, terwijl hij
de brand steekt in een vingerdunne
Senoritas.
Als zoon Henk Letsch na een
kwartier praten binnenkomt,
springt hij verheugd op. Dat bete
kent hulp. Ouwe taal. dat Esperan
to? vragen we hem. „Wat dacht je.
jongen", antwoordt Henk Letsch
sr., „zo oud als de weg naar Kra-
Volgens het relaas van de heer
üngen."
dan onthouden, niet?" excuseert
Letsch zijn geheugen.
Het nut van het Esperanto is te
verwaarlozen. „Ha." repliceert de
heer Letsch op deze uitdaging,
..dan zal ik je dit eens vertellen. Ik
was nog bij Wilton toen er iemand
op me afkwam en vroeg of ik een
Esperanto-tekstje wilde vertalen.
Nou ik lezen, blijkt het Tsjechisch
te zijn. Dus ik schrijf naar een
Tsjechische esperantist. Het spijt
me. schreef hij terug, maar het is
Italiaans, dus een brief naar een
correspondentie-adres in Italië, die
antwoordde dat hij me ook niet kon
heipen omdat het Portugees was.
Nou. een week later kwam er een
brief terug uit Portugal, waarin de
tekst netjes vertaald was. Ik wil
maar zeggen, hoe kom je aan zo'n
vent als je geen Portugees kent".
Door Esperanto? ..Precies", lacht
de lieer Letsch tevreden.
Letsch begon het voor de wereld-
taai Esperanto allemaal in 1887.
Uitvinder was de Poolse oogarts dr.
L. L. Zamenhoff, die een oplossing
zocht voor de Babylonische spraak
verwarring in zijn geboortestad,
waar joden. Russen, en Polen langs
elkaar leefden, zonder vrieno
chapsbanden aan te knopen.
Eén wereldtaal, zo vond de oog
arts, zou van alle mensen broeders
maken. Onder de schuilnaam dr.
Esperanto hopende) bouwde hij
een nieuwe taal op met elementen
uit het Latijn, Germaans. Anglo-
Saksisch en Slavisch. Door middel
van correspondentie zorgde hij voor
de verbreiding. En met succes. Het
eerste esperantistencongres vond
plaats in 1905 in Boulogne sur Mer.
„Da's in België, of nee, in Frank
rijk. Nou ja, die geschiedenis kent
toch iedereen. Waarom zou je het
De animo van de jongeren voor
deze „nieuwe" taal lijkt niet groot.
„Ja. dat is zo", zeg£ de heer Letsch.
„Ze hebben alleen nog schik in
voetballen en kassie-kijken. Je ziet
het toch aan toneelclubs etcetera,
die zijn op sterven na dood. Er is
geen behoefte meer om zelf' actief
bezig te zijn. Voor ons is er echter
nog hoop. Op sommige Nederlandse
scholen is het Esperanto keuzevak.
Somber hoeven we dus niet te
zijn."
Wat is de ideologie achter het
Esperanto. Wat wil men? Henk
Letsch priemt zijn vinger als een
onderwijzer in de lucht en zegt:
...Het is niet de bedoeling om van
het Esperanto één wereldtaal te
maken, nee, in je eigen land spreek
je je eigen taal en in het buiten
land Esperanto. Zo hoef je niet
meer dan twee talen te leren. Ga
zelf maar na hoeveel tijd dat be
spaart. Bovendien heb je het in een
iaar of twee. drie onder de knie
Esperanto, jongen, da's de eenvou
digste taal ter wereld."
SWOT
Het is duidelijk
In alle gesprekekn die de
wijkbewoners in de afgelopen
tijd met de pers hebben gehad
en dat waren er nogal wat
speelden de aantasting van het
landelijk karakter van de wijk.
de beperking van het uitzicht
en het zonnetje, dat indien
aanwezig vrij de door geen
nieuw- of hoogbouw omringde
Bijdorpse huizen omspoelde een
heel grote rol.
In de brief ontpoppen de Bij
dorpers zich als onverwacht za
kelijke denkers en juist dat is
het teleurstellende. Tot op dit
moment kon iedereen hoe hij
ook over de vestiging van een
MTS en de door het gemeente
bestuur voorgestelde noodzake
lijkheid daarvan dacht toch
nog wel enige sympathie voor
de wijkvereniging Bijdorp voe
len.
Bijdorp tenslotte was met
Kethel en Spaland het laatste
stukje landelijk Schiedam. Tus
sen Nieuwland. en Groenoord
was het met z'n scheefgezakte
h »n een wat desolaat dorpje:
e gemeenschapje apart, dat
v jnbaar onwetend van de
ontwikkelingen in z'n nabije
omgeving bleef voortbestaan
alsof de wereld ophield bij de
grenzen van het landje van
Lansbergen.
Dit opgeven zou moeite kos
ten. dat begreep iedereen. Vrij
uitzicht, een. betrekkelijke rust
en een eigen huisje betekenen
in deze Rijnmondsamenleving
een ongekende luxe. die men zo
lang mogelijk tracht te behou
den. met wélke nobele bedoe
lingen het gemeentebestuur
zich ook wapent.
In de brief, die de wijkvere
niging aan het college van B.
en W, heeft gestuurd.is van die
argumenten niets terug te vin
den, integendeel. Zon, licht en
lucht blijken geheel terzijde ge
schoven, centen willen ze
zien.
Ook daar is op zichzelf na
tuurlijk niet zo heel veel tegen.
Tenslotte behoort het gezegd:
van de nood een deugd maken,
tot onze nationale spreuken en
ais toch iedereen probeert die
gulden regel te gelde te maken,
waarom dan niet de bewoners
van Bijdorp?
Toch kan men bij die brief
wel enkele bedenkingen ma
ken.
Allereerst, de geplande MTS
komt niet óp de plaats van Bij
dorp maar er naast op het
landje van Lansbergen wat
eisen als: "De woning en of be
drijfsruimte inclusief de grond
zal worden getaxeerd als de
eigenaar de wens daartoe te
kennen geeft" en: "Bij gedwon
gen verhuizing zal de bewoners
een bij hun inkomende passende
eengezinswoning moeten wor
den aangeboden", totaal onzin
nig maakt.
Dat eisen is pas mogelijk
wanneer de gemeente het be
stemmingsplan Bijdorp wil
gaan uitvoeren. Van onteige
ning. van het gedwongen ver
laten van huizen en van grond
ruil is bij de huidige plannen
van het Gemeentebestuur geen
sprake. Voorlopig wil de ge-
raeente niets anders dan een
school bouwen op een leeg en
ongebruikt stuk land naast een
dorpse uitbouw van deze stad
die men niets liever dan met
rust denkt te laten.
Eigenlijk zijn slechts twee
eisen van de negen van toepas
sing op de huidige situatie en
kan er één van de overige zon-
der bezwaar nu reeds worden
uitgevoerd: Het fotograferen
van de woon- en bedrijfruinites.
al dan niet met aanbrengen van
de door de wijkvereniging ver
langde verklikkers aan de ge
bouwen.
De andere twee zijn: het ver
goeden van de schade die dooi
de bouw zijn ontstaan en het
notarieel vastleggen 'Van - de in
de brief genoemde acht punten
door middel van een overeen
komst met de gemeente Schie
dam
Wat betreft het eerstgenoemde
punt kunnen de Bijdorpers ge
rust zijn. Elke bouwmaatschap
pij is volledig verzekerd tegen
de schade die door zijn werk
kan ontstaan.
Voor wat het tweede punt be
treft is de oplossing echter niet
zo eenvoudig. Letterlijk zegt de
brief: "De laatste voorwaarde
tenslotte is dat het bezwaar
schrift pas zal worden ingetrok
ken als de genoemde punten no
tarieel zijn vastgelegd door
middel van een overeenkomst
met de gemeente Schiedam."
In wezen is deze eis niets an
ders dan een dreigement en een
bedenkelijke, bovendien, omdat
de wijkvereniging hiermee
Schiedams verlangen naar een
MTS voor andere doelen tracht,
uit te buiten. Van de acht over
gebleven punten hebben er zes
betrekking op een situatie die
pas over lange tijd aan de orde
komt.
"Het is duidelijk geworden",
motiveert de wijkvereniging
haar plotselinge zakelijke aan
pak in haar brief," dat de wijk
niet lang meer zal bestaan."
Met andere woorden men wil
met liet vetorecht over het al
dan niet doorgaan van de MTS
in de hand nu reeds zijn zak
ken vullen.
De eerste werkavond had tot ringweg en de begrenzende rijkswe-
doel de deelnemers enigszins ver- gen.
trouwe! te maken met materialen. Voorts werd er een avond besteed
tekeningen. verhoudingen op
schaal e.d„ waarna men individu
eel een ruwe schets kon maken
voor een woonbuurtje van beperkte
omvang. Het ligt in de bedoeling
deze oefening tegen het eind van
het project nog een keer te herha
len uit oogpunt van evaluatie (hei
vermogen om te schatten).
In een reeks van drie 4 vier
avonden daarna werd door de deel
nemers eerst individueel en later
groepsgewijs gewerkt aan de op
stelling van een aantal eisen én
een schets voor een woonbuurt. De
opdracht werd hierna uitgebreid
door het opleggen van een aantal
beperkingen, waaraan men zich bij
het ontwerpen van een woonwijk
dlenL te houden, zoals het streven
naar een maximale, maar nog re
delijke woningdichtheid, het reko-
ninghouden met de metroboog, d<
aan uitwisseling van informatie
tussen de groepen onderling en dis
cussie. Hieruit zullen de eisen naar
voren moeten komen, aldus het
Wageningen-team, die men voor
het wonen in Woudhoek-Spaland
essentieel vindt. Overigens zullen
ook andere onderwerpen dan de
woonbuurt ter discussie worden ge
steld.
De ontwerpers van het Woud-
hoek-Spaiand-project hebben in
middels de uitgangspunten op
schrift gesteld en zuilen die bin
nenkort voorleggen aan de werk
groepen. die in de gelegenheid tvor- j
den gesteld daarop kritiek uit te
oefenen. Deze dialoog tussen deel
nemers en "de professionelen uit
Wageningen". benadrukt het team
in de nota. vormt het wezenlijke»
bestanddeel van het particlpatie-
«roject Woudhoek-Spaland.
(ADVERTENTIE)
SUITI.RII ïï'IINiniSDIil.
Bezorging door de gehele stad
I
i|
tl
'I