CHROOTJES ZELF MAKEN?
pistool Sjfjjjj§ jjjMM
DE CO UPEER-RA SP
Snel- pplHWIIsa^.
Thorbecke OS-zegels
aewoon o
oeK voor
handigen
f VERGEET HET MAAR
SLIJP ZELF
'OfristiiMrtian
'^pprheenc^de
Xföyere/d te doe?i
Hrl W
iESISga
Sffrörtl /-s/v TsU
SCHORPIOEN
BOOGSCHUTTERS
WEECSCHAAl
AV0EN5DAG 7 JUNI 1972
HET VRIJE VOLK
PAGINA 16
.LiET zelf gieten van tinnen figuren
was vóór de Tweede Wereldoorlog
een'veel beoefende hobby. En hoewel
er nog steeds mensen zijn die tinnen
soldaatjes gieten in de metalen vor
men uit die tijd, is deze hobby 'toch
een beetje in het vergeetboek geraakt.
In elk geval - de tijd dat huisva
ders en hun zonen complete "legers"
van tin formeerden en studies aan
veldslagen wijdden om tot een juiste
opstelling van, paarden, ruiters, voet
volk en marketentsters te komen, no
dig om bijvoorbeeld de Slag bij Wa
terloo in elkaar te zetten is voor de
meesten geschiedenis geworden.
Het zou je ver voeren hier
alle prijzen van de velemodel
len die men zelf kan gieten te
noemen. We doen er daarom
maar een greep-uit om een in
druk te geven.
Zweedse
fabriek
levert
'oude'
vormen
Us
>mm§;
Hgpi
r H!
MET zelf schrootjes maken is geen cent te verdienen. Dat
ps de conclusie van het consumentenblad Koopkracht, dat
bij een aantal houtleveranciers eeri onderzoek(je) heeft in-
kesteld. Schrootjes mogen namelijk duur zijn - ze zijn toch
[merkwaardigerwijs goedkoper dan onbewerkt hout van de-,
zelfde of ongeveer dezelfde afmeting.
KLAAS MULDER
ADVERTENTIE
/YokWiÖ? 1 VyfelhfëB
E&S... -V iKoon\'
(UiMEBiKtorr
VjEf? STRHTIEMFWD Wiekje
HoUD ZOJUIST IC, EtffPROMD-
VeS?pTÖT •■OPPER-eSBSlE"
Tinnen soldaatjes paraderen weer
Historische infanteristen uit de strijd van Karei XII
IOPECIAAL, voor mensen die
[tot dusver dachten dat ze slechts
Itwêé linkerhanden hadden is
Ihet .boek voor hobby eh vrije
[tijd-„Alles zelf doen in huis I"
[bësfërrid, dat; onlangs' bij uitgè-
Ivëri j Standaard van de persen
Irplde. ifrff
Ibladredacteur, eenonderdirec-
Itèiir aaneen hoger technisch in-
[stjtuut en een leraar electronica
|-t zijn desamenstellers van dit
leeiivoudig. opgezette werk dat
overigens slechts een beperkt
deel yan'.het brede doe-het-zelf-
[terrein/bestrijkt. - In het voor
woord; wordt dan ook alvast de
kömstv -vaint volgende boeken
aangekoncUgd waarin onderwer
pen' als metselwerk, solderen,
lassen, werken ip de tuin, 'auto-
Ireparatie enz; zullen worden be-
|handeld.
CHet nadeel van zo'n eenvoudi
gs opzet is dat bepaalde onder-
weipen, waarover je wel graag
wat meer zou willen, weten, on -
voldoende uit de verf komen.
Zoals bijvoorbeeld het zelf slij
pen' van boren, een onderwerp
dat met een paar regels -wordt
afgedaan "alsof de beginneling zo
maar even wat spiraalboren zou
kunnen slijpen. Vreemd ook dat
deschrijver van het hoofdstuk
E3ectriciteit dat over het al-
gemeen verderaardig wat -ïa-
fgrïnatie geeft een „lamp met
lainphoudêr en twee draden", als
tester" gebruikt om, te weten te
-romen op welke d raad spanning
ïtaat. Een schroevedraaier met
ingebouwde spanningmetér,
sinds- jaren al overal voor zninr
Ier dan een paar gulden té
tftop. lijkt ons wel wat makke-
-
■"Overigens een boek: waar-
rarto.de beginnende knutselaar
tëel- wat kan opsteken, al' doét
ié ;tekst soms een béétje- am-
bachtschoolboekje-oude-stijl
De tinfiguren uit die tijd en
van nog veel vroeger want
ook dit tingieten is al een hèel
oud "ambacht" - zijn kost
baar geworden en doorgaans
alleen nog te vinden in musea
of bij particuliere verzame
laars.
Een van de oorzaken dat
.het zelf gieten yan tinnen fi
guren na de oorlog niet meer
de omvang 'van daarvóór
kreeg, is zonder twijfel het
feit geweest dat maar betrek
kelijk weinig liefhebbers nog
over vormen beschikten. Tot
voor kort was er ook geen fa--
brikant die deze 'gietvormen,
opnieuw in productie bracht
De Zweedse Prins August
Tingieterij in Vagnharad is
nu echter op de markt geko
men met een verbeterde ver-,
sie van de metalen gietvormen
van vroeger. Ze zijn niet meer
van metaal, maar van hittebe
stendig kunstrubbér, een ma
teriaal dat verschillende voor
delen boven het oude biedt
Ze zijn namelijk tweedelig en
buigbaar zodat er. in tegen
stelling tot vroeger, drie-di
mensionale, figuren mee gego-,
ten kunnen worden. Met de
oude metalen vormen kon 'je
alleen (aan één kant) platte;
figuren maken. J
Proeven hebben uitgewezen-
dat de kunstrubbervormen'-
lang meegaan: na 700 maal
eenzelfde vorm te hebben ge
bruikt, bieek de laatst gegoten
figuur nog even goed gedetail
leerd als de eerste.
De vormen van de Prins
August Tingieterij zijn alle
gemaakt naar modellen, ont
worpen door de op dit gebied
bij verzamelaars bekende Hol-
ger. Erksson. Behalve histori
sche soldaten omvat het pro
gramma ook indianen-, cow
boy-, sport- en dierfiguren.
Naast de vormen zijn ook
giet-lepel, klem.voor het tegen
elkaar drukken van de vorm-
helften en het gietmateriaal
zelf, los verkrijgbaar.
Complete verpakkingen, met
één of twee gietvormen zijn
er ook te koop in speelgoed
speciaalzaken. Daar kan men
ook terecht voor de verf om
de figuren te schilderen en
voor folders/prijslijsten'.
Importeur is de nv Agen
tuur en Commissiehandel v/h
A. A. van der Kolk-Vedeka in
Amsterdam (Herengracht 125,
020 - 221231).
Een complete cadeauver
pakking historische soldaten
met één gietvorm kost f 19.90:
een soldaat te paard f8.50;
ven tamboer f 6.70: een in
diaan ie paard f8.50 evenals
een cowbov.
ten complete set met een vorm. waarmee men uiteraard net zo veel af
gietsels kan maken als men wil.
Het metaal, waarvan de tin
figuren gegoten worden en
dat in blokjes verkrijgbaar is,
bestaat voor 401e uit tin en
601» uit lood. Weliswaar be
veelt de importeur het ge
bruik van het speciale gietma
teriaal aan (andere metalen
zouden stoffen kunnen bevat
ten die de vloeibaarheid af
remmen), maar- het lijkt ons
best het proberen waard om
daarvoor eens een "eigen
brouwsel"' te gebruiken. Er
gens ligt vaak nog wel een lo
den pijp en een stuk soldeer-
tin, die daarvoor - gesmolten
misschien best dienst "zou
den kunnen doen.
Bij het gieten moet dc vorm
vooraf met talkpoeder worden
ingewreven. Dat verhoogt.de
vloeibaarheid van het gietme-
taal en beschermt dc vorm.
Om vast' te stellen of het
metaal voldoende verhit is (op
gas- of electrisch fornuis
bijv.) kan een stokje, zoals
een afgebrande lucifer in het
vloeibare metaal worden ge
stoken. Kookt dit bij het uit
nemen dan is het metaal op
de juiste temperatuur en kan
het in de inmiddels gesloten
en vastgeklemde vorm worden
gegoten.
Direct de vorm tot aan de
rand volgieten is het beste
omdat de figuren anders on
volledig worden. Onmiddellijk
daarna tegen dc vorm tikken
om te bereiken dat alle ope-
ningen'goed gevuld worden.
Eenmaal' afgekoeld (nóóit in
water!) kan'de vorm worden
opengebogen en de figuur er-'
uit gehaald. Overtollig mate
riaal wegknijpen en na af
werking met een vijl is de fi
guur gereed om geschilderd te
worden. Is hij mislukt? Geen
nood - u smelt hem gewoon
opnieuw.
.Door ombuigen
van de vorm
komt de figuur
gedeeltelijk vrij
.en kan dan ge-
makkelijk uit de
vormhelft wor
den genomen
M.G. Vermeeren13. Plaa-
teeuw/L Navez:
Alles zelf doen in huis Ij
Uiig. Standaard, Ant
werpen Utrecht, 20.9®
schrootjes in een meter gaan, bij
JéWé 17 en bij HUBO 18. Die
schrootjes kostten respectievelijk
2.30, 2.65 en 3.58 per stuk.
Bij HUBO kreeg men er dan
wel spijkers bij. Wel dure spij
kers, aldus Koopkracht.
HUBO vindt overigens dat die
laatste Koopkracht-prijsvergelij
king niet opgaat voor haar
schrootjes: "Als ze een juiste'
vergelijking hadden willen ma
ken hadden ze moeten'uitgaan
van de prijs (ƒ1.-) van onze
ongesorteerde schrootjes. De
prijsklasse die nu is gebruikt
geldt voor gesorteerde schroten,
waar je geen enkele "slechte"
tussen vindt. Wij brengen bo
vendien een veel breder assorti
ment - allerlei veel voorko
mende lengtemate'n worden al
vooraf voor de klant op maat
gezaagd."
I Bij de HUBO-zaken kost een
parana pine-schrootje van 30
Inm dik en 70 mm breed 1.23
Iper meter afgekort, per hele
[lengte ƒ1.—. Een parana pine-
lat wan 10 mm dik en 150 mm
|brëed kóst bij dezelfde zaken
[ƒ3.35.
Bij een andere grote leveran
cier in de doe-het-zelf-branche,
[de houtwarenfabriek J. Wil-
Ftrnstein. NV (JéWé) kostte een
[vengéschrootje van 11 x 75
rnm ƒ260 per meter, een lat van
EO x 100 mm 3.40.
I Zelf schrootjes maken van on
bewerkt hout (waarvoor je dan
een boor en een freestafel met-
frezen zou moeten aanschaffen)
heeft dus geen zin, concludeert
Koopkracht.
•yOorzaak van het feit dat "on
bewerkt" hout (helemaal onbe
werkt is het niet - het komt.
vierzijdig geschaafd in de han
del) duurder uitvalt is dat de
productie van schrootjes "mas
sa-werk" is en "breed" hout niet
zoveel wordt verkocht. Boven
dien zit er maar weinig "breed"
hout in de bomen die al in Bra
zilië, waar veel hardhout van
daan komt, worden gezaagd, zo
leerden we van HUBO in U-
trecht
Valt er met zelf schrootjes
maken niets te verdienen, vol
gens Koopkracht kun je dat op
een andere manier wél. Door
namelijk te letten op het prijs
verschil bij de verschillende
winkeliers. Het is zaak om een
duimstok mee te nemen, aldus
Koopkracht, want er mogen dan
soms wel laag lijkende prijzen
per meter worden genoemd -
hoe brééd die schrootjes zijn,
dus ook: hoeveel er in een me
ter gaan staat er nergens bij.
Een onderzoek bij HUBO, Je-
Wé en Ter Meulen leverde als
resultaat op (parana pine, gere
kend naar kamerhoogte s 2.60
m.) dat er bij Ter Meulen 16
VOOR het zelf slijpen van scharen
en messen zijn dc laatste jaren spe
ciale apparaten in de handel geko
men. Ze zijn erg handig maar een
goed 'apparaatjé kost toch nog altijd
een paar tientjes. Wie een boor
machine heeft kan zicli die moeite
besparen: Stichting heeft een slijp-
steentje uitgebracht, dat op' elke
boormachine past: messen worden
in het midden gescherpt, scharen
aan liet eind. Prijs f3,80. ff:
Waterkranen aansluiten,
afvoeren van wasbakken of
gootsteen aanbrengen is voor
de gemiddelde doe-het-zelver
meestal niet zo'n gemakkelijk
karwei omdat het goede ge
reedschap vaak ontbreekt
Siermoeren, ringen, doppen
zijn meestal zo groot dat geen
enkele sleutel past. En met
bahco's, steeksleutels en ander
gereedschap, krijg je vaak
vervelende beschadigingen. Er
is sinds- kort. .echtereen spe
ciale armaturentang op de
markt die een bereik van niet
minder dan 85 -mm he.eft en
waarbij de bekhelften' altijd
parallel blijven staan. Met een
pal kan de bek vóór-ingesteld
worden - vervolgens hand
greep aantrekken en hij zit
muurvast Erg praktisch, niet
goedkoop, deze 30 cm lange
tang: 34,50.
VOOR doe-het-zelvers (en vaklieden) die zich met electro
nica of ander fyn werk bezig houden heeft Stannol een
speciaal soldeerpistool op de markt gebracht. Met het lange,
platte apparaatje (20 W) kom je ook 'gemakkelijk op
doorgaans moeilijk bereikbare plaatsen. Prijs: 40,-.
waar is. De zaak verzuurt wel de
gelijk. Wat zeggen we: stinken
gaat het! Mogelijk valt er nog iets
te redden maar dan mag u uit;
voorzorg wel een zuurstofmasker
opzetten.
BOOGSCHUTTER: De methoden
van uw medewerkers zijn niet van
dien aard dat geheimhouding - in
dit geval dringende noodzaak -
lang verzekerd is. Dat geeft na
tuurlijk 'herrie .in de tent en ook
daarbuiten.. Het loopt allemaal
niet met een sisser af.
het maakt u vandaag-extra som.
ber.
Tot en met 1 juli is deze, in
blauw en zwart uitgevoerde
;Thorbeckezegel met onbepaal
de geldigheidstermijn ver^
krijgbaar op alle Nederlandse
postinrichtingen.
De zegel is uitgegeven ter
herdenking van de Nederland
se staatsman en geleerde Jo-
han Rudolph .Thorbecke
(1798-1872), die in 1844, tijdens
een rede „Over het heden
daagse Staatsburgerschap" de
uitdrukking "Er is meer dan
voorheen in <fe wereld te
doen" gebruikte.
De tekstzegel werd ontwor
pen, door de kunstenaarG.
Noordzij uit TuiL
De Duitse PTT heeft ter gelegenheid van de Olympische
Spelen speciale zegels uitgebracht waarvan de .toege
voegde waarde ten goede komt aan de Spelen.
De zegels, die 5 juni in omloop werden gebracht, zullen
tot 30 september 1972 worden verkocht.
LlIJ raspt zonder te draaien,
deze Stichlling decoupeerrasp,
zodat je er ook mee kunt mo
delleren. Vooral modelbouwers
zal deze rasp, die een platte lip
heeft en in uitvoeringen voor
WEEGSCHAAL: Het wordt hoog
tijd om de bezem door. uw per
soonlijk .leven ie halen. Lieist een
nieuwe bezem want die veegt
schoon. Te lang aarzelen maakt
het alleen maar moeilijker het
stof weg te krijgen.
23 OKTotEK - l2pc>vfPili£JZ
SCHORPIOEN: Wat in het vat
zit verzuurt niet. Aldus een van
die spreekwoorden waar niets van
