$4
ÉftW
Historische
verenigingen
werken samen
Henri Hartog,
vergeten
schrijver
uit Schiedam
I
1
c
BEJAARDEN
WONINGEN
IN KETHEL
G
ISci
1
schiedam
wi
ttfi
Wijziging bestemmingsplan:
X
ZATERDAG 25 NOVEMBER 1978/HET VRIJE VOLK/PAGINA 2
straatmakercwm-f aan nf u h133^®1? leden van de raadscommissie voor de ruimtelijke ordening een excursie naar de
2emeentewp»rke»n Afnai/frjfÜ*1 van ^i'ebeeckwe9 om kennis te maken met de onderafdelingen riolering en gemalen van
achter de scherm Pm w°erlÜ ?-9 vo!9de een tweede bezoek: ditmaal werd de commissieleden een kijkje gegund
acnter de schermen van de onderafdeling bestrating.
aenvoudfa^m^ftnd^Uh^rnn ing gemaakt van al het materieel dat de dienst in gebruik heeft, terwijl tijdens een
ïnderafdeünq bestratino- J vin h" w-H.amrPe"' chef "'tvoering weg- en waterbouw; J. B. van Oosterhout, hoofd
remeentewSïkenelfuiLLithn plfJatsvervangend hoofd afdeling civiele werken en H. G. de Block, directeur
Sr h'teenzetting gaven over het werk van de afdeling.
^e rna bestr^ina'^'rw^thn.iHQr 9e®"voet verzetten in de stad of je wordt geconfronteerd met het werk van de
s^tS en Een h0°P mens*" ^aat in de regel niet stil bij het werk dat een
Onze verslaggever DICK VAN DER LUGT vergezelde de raadsleden tijdens hun excursie naar de straatmakerswerf.
Redactie
editie Schiedam:
Hoogstraat 76
Schiedam
telefoon
(010) 265205
266646
:HIEDAM - „De uit-
I drukking 'zo oud als de
[weg naar Kralingen of
I naar Rome' is me niet oud
I genoeg, als je bedenkt dat
I er al drieduizend jaar ge
leden in Mesopotamië
processiestraten wa ren.
De mensen die we tegen
woordig foutparkeerders
zouden noemen, werden
]in die tijd opgeknoopt.
Ten tijde van het Ro
meinse Rijk diende het
wegenstelsel een militair
doel. Een bekende weg uit
jdie tijd is de Via Appia.
Wegenbouw is er altijd
geweest, maar het echte
stratemaken is nog niet zo
oud: onze klinkerwegen
van gebakken stenen zijn
pas in de vorige eeuw ont-
staan."
««mi
Koplopers
Stenen laden met de vork
heftruck op de Straatma
kerswerf.
SCHIEDAM/LEIDEN Bij de Vrije Vogel in Leiden
zijn twee boekjes uitgebracht van en over de Schie-
damse schrijver Henri Hartog. „Opstellen" bevat pole
mieken, kritieken en brieven van Hartog; ze zijn bij
eengebracht en van een uitleiding voorzien door Jan
Noordegraaf. „Brieven aan Van Deyssel" bevat brie
ven aan Lodewijk van Deyssel en Albert Verwey; het
is van een inleiding en aantekeningen voorzien door
Jan Noordegraaf en Arie IJzerman.
v
Naar SDAP
Voor de kunst
Henri
Benjamin
Hartog
omstreeks
1903
Landelijk gezien behoort Schiedam
j tot de koplopers met betrekking tot
I het inrichten van woonerven. Hier
de Edisonstraat
Ruim tien percent van de Schiedamse straten is omge
toverd tot woonerf of speelstraat; thans is Bijdorp aan
de beurt.
Onder wegdek en straten bevinden zich heel wat kabels en leidingen.
:t -17
v s
t i >1
v- $>w i F
fw
De heer J. van der Hammen is
I evenais sommige straatmakers
geïnteresseerd in de geschiede
nis van de straat Daarom zegt
hij ook: „Een stratemaker doet
meer dan al leen tiktik met de
I hamer".
De onderafdeling bestrating
(een betere benaming zou „afde-
I ling onderhoud wegen" zijn) be
staat uit vijf onderdelen: twee
groepen voor de bestratingen,
j eén groep vervoer, één schouw-
opzichter, één ploeg wegbebake-
ning en een bedrijfsbureau De
onderafdeling heeft twee op
zichters, vier werkmeesters, ze-
I ventien stratemakers, twaalf
j opperlieden, vijf leerling-s tra
temaken;, vijf grondwerkers,
j één opzichter met vier mede
werkers voor de wegbebakening
en tien chauffeurs in dienst.
„De opzichter bestratingen
i moet tekeningen bestuderen,
het werk indelen, materiaal be-
stellen, materieel regelen en hij
houdt toezicht op de kwaliteit en
kwantiteit van het werk", ver
telt de heer J.B. van Oosterhout.
„Daarnaast doet hij ook nog
eens sociaal werk. Er komen op
het werk wel eens problemen
tussen de mensen voor of de
mensen nemen ook wel eens
problemen mee van huis. Die
moet hij dan maar zien op te
lossen. Daarnaast moet hij nog
i verschillende administratieve
werkzaamheden verrichten."
De twee stratemakerspioegen
houden zich bezig met klein eru
j groot onderhoud. Bij klein on
derhoud gaat het om een be
perkte herbestrating; bij groot
onderhoud om het aanleggen
I van woonstraten, woonerven en
bij hoofdwegen om het vernieu
wen van de wegconstructie.
Ruwweg vijftig procent van de
werkzaamheden wordt uitbe
steed
«SM
••cc- *v:
De, schouwburgopzichter legt
systematisch de onderboudstoe-
stand van de straten vast. Voor
(.asfaltwegen vinden daarnaast
metingen plaats door de Gront-
mij. Op zo'n manier wordt een
massa gegevens verzameld over
de kwaliteit van de wegcon
structie en de kwaliteit van de
ondergrond.
De groep 'wegbebakening'
brengt verkeersborden, straat
naamborden, markeringen,
zuiltjes, abri's, verkeerstellers.
parkeermeters en ander zogehe
ten straatmeubilair aan en on
derhoudt dat alles
De opzichter vervoer heeft het
beheer over het uitgebreide wa
genpark, waaronder onder meer
vier vrachtauto's waarvan twee
met hydraulische kraam, drie
reparatiewagens, vier bestelwa
gens, wals, bulldozer, mechani
sche kruiwagen, vorkheftruck
(hefvermogen drie ton), hoge-
drukraket om verstoppingen in
rioleringen op te heffen, com
pressor, verfmachine, veegma-
chine, twee stenenschrapmaehi-
nes, trilstamper en een ver
scheidenheid aan kleinere appa
raten en gereedschap.
Het bedrijfsbureau verwerkt
alle gegevens, houdt de voor
raadadministratie bii, heeft het
beheer over werf en magazijn
'Een straatmaker
doet meer dan
alleen tik-tik
meizijn hamer'
en handelt klachten van burgers
af.
De onderafdeling bestrating
werkt in een bestraat geïn d
dat 2.580.000 vierkante meter
groot is. Ruim tien procent
daarvan is inmiddels omgeto
verd tot woonerf of speelstraat
„Met betrekking tot woonerven
behoren we landelijk gezien tot
de koplopers", aldus wethouder
Zijdeveld. Asfaltwegen maken
16,5 procent van het totaal uit.
Jaarlijkse uitgaven om dit alles
te bekostigen bedragen 4.291.000
miljoen gulden.
Gemeentewerken-directeur
De Block noemt de onderafde
ling bestrating een afdeling
"met bijzonder veel ambachte
lijke werkzaamheden". We vra
gen de heer Oosterhout hoe de
stratemakers reageren op werk
zaamheden als het aanleggen
van sierbestrating en wooner
ven.
Oosterhout: „Zeker m de be
ginfase waren de stratemakers
niet zo enthousiast. Ook nu
speelt dat nog, omdat er een fi
nancieel aspect in zit in verband
met het tariefsysteem dat per
vierkante meter werkt. Renova
tiewerk is knutselwerk: er gaat
veel tijd mee heen en de strate
makers moeten beslist in hun
handen spugen om aan hun ta
rief te komen. De eigen mensen
ervaren het renovatiewerk over
het algemeen als prettig, omdat
ze meer moeten knutselen, me
ten en uitzetten." De Block
voegt hier aan toe, dat het hele
tariefsysteem in overleg met het
Georganiseerd Overleg (de
ambtenaren ondernemingsraad)
binnenkort op de helling gaat.
Het vak van stratemaker
blijkt de laatste jaren overigens
niet meer zo geweldig populair
te zijn. Op beroepenmanifesta-
ties zie je de bezoekers (leerlin
gen van het voortgezet onder
wijs) over het algemeen in het
gunstigste geval hard langs de
stratemakersstand lopen en in
het ongunstigste geval er dwars
door heen. „Het vak van strate
maker schijnt niet meer zo in te
zijn We moeten de laatste jaren
regelmatig het arbeidsbureau
lastig vallen met de vraag: heb-
ben jullie mensen voor ons?",
aldus de heer Oosterhout
,JDe laatste jaren wordt ge
probeerd een modern bedrijfs
beheer te voeren", aldus De
Block. „Dat doen we door mid
del van de schouw, het bedrijfs
bureau en maatregelen op het
gebied van de efficiency. Het is
bij voorbeeld goedkoper een
verkeersbord aan een lantaarn
paal te bevestigen dan aan een
aparte paal een aantal meter er
voor. Met dat soort maatregelen
kun je tienduizenden guldens
besparen."
Eén van de manieren om effi
ciënter te werken, is het opstel
len /an vijfjaren-plannen.
„Meerjarenplannen hebben we
hard nodig", aldus De Block.
„We streven naar een zeer nauw
overleg tussen alle mensen die
in de grond wroeten. Dat bete
kent niet, dat je af en toe niet
mensen gescheiden ziet werken.
Bij calamiteiten moet je bij
voorbeeld wel gescheiden wer
ken."
„Sinds het begin van de ze
ventiger jaren proberen we sa
men met de gemeentelijke tech
nische bedrijven programma's
te maken om elkaar te volgen.
De GTB is bezig met de vernieu
wing van het gasnet en de om
bouw vein het elektriciteitsnet
van 220 naar 380 volt. Het lukt
jammer genoeg niet altijd om
tegelijkertijd te werken, zoals
op de Singel."
Tot slot een geruststellende
opmerking van de heer J. van
der Hammen. „Wij hebben de
leeftijd om oog te hebben voor
klachten", zegt hij in de richting
van het publiek. „We zijn wat
ouder en we zijn daardoor ge
voeliger voor klachten van be
jaarden en mensen die slecht ter
been zijn."
WOOD
SCHIEDAM - De leden
van de historische vereni
gingen te Maasland, Schie
dam en Vlaardingen, de
werkgroep Oud Schipluiden,
de vereniging stedebouw
kundig wijkbehoud In Hille-
gersberg, Schiebroek en
Terbregge en het Historisch
genootschap Roterodamum
kunnen de faciliteiten van
alle verenigingen gaan ge
bruiken.
De verenigingen hebben
hun leden een gecombineerd
winterprogramma plus de
adressen van de verenigin
gen, archieven en musea
toegezonden.
De historische vereniging
Schiedam organiseerd op
donderdag 30 november m
de aula van het stedelijk
museum aan de Hoogstraat
112 te Schiedam een lezing
over het Huis te Poort. Drs.
F. Smit die m het Huis te
Poort gewóond heeft houdt
de lezing.
De leden van historische
verenigingen en andere be
langstellenden zijn welkom.
De lezing begint om acht
uur De toegang is gratis.
O
Henri Benjamin Hartog leefde
van 1869 tot 1904. Hij werd in
Schiedam geboren en groeide er
op in een eenvoudig, joods gezin.
Vanaf 1888 was hij als onderwij
zer 3e klasse verbonden aan de
armenschool aan de Broersvest.
Ook na zijn verhuizing naar
Rotterdam bleef hij daar wer
ken.
Het lesgeven aan grote klas
sen van branderskinderen was
voor Hartog een slopende bezig
heid. „Mijn dagtaak is niet van
de aangenaamste", berichtte hij
eens aan Van Deyssel. „Met
groote klassen moest ik tobben,
gekweld en gewantrouwd door
een ploertig schoolhoofd, die me
ook bij autoriteiten verdacht
maakte."
Rond de eeuwwisseling zegde
Hartog het joodse geloof vaar
wel en werd hij lid van de Rot
terdamse afdeling van de SDAP.
Tevens stapte hij van de Bond
van Nederlandsche onderwij
zers over naar de Bond van So
ciaal-democratische onderwij
zers. Tijdgenoten beschrijven
Hartog als jeugdig door zijn ten
gere en zeer vermagerde gestal
te, toch „oud door de langzaam
heid van zijn toonloze woorden,
oud door een gespannenheid
van zenuw." Anderen hebben
het over een somber uitziende,
nooit vrolijke jongeman, die
zwijgzaam en zeer teruggetrok
ken van aard was.
Hartog begon zijn loopbaan
als schrijver met een aantal
strijdschriften in De Bode, het
orgaan van de bond van Neder
landse onderwijzers. Hij publi
ceerde vooral in het Tweemaan-
delijksch Tijdschrift, De Nieu
we Gids en De Jonge Gids. In
1903 verscheen van hem een ver
taling van Gorki's Na Dne onder
de titel Slaapstee en een vlug
schrift tegen de schrijfster Anna"
de Savomin Lohman getiteld
Een eigenwijs schrijfster. Hij
schreef boekrecensies in De'' 'i
Vrouw, Het Volk en De Kroniek.'
Henri Hartog ijverde voorde-
oprichting van de Rotterdamse
vereniging. „Voor de Kunst";.
Een jaar na haar oprichting in
1902 had deze vereniging al zo'n
vierduizend leden.
Alles waardoor Schiedam de
naam „Zwart Nazareth" ver
wierf, vindt men terug in de
verhalen van Hartog. In het jaar
van zijn overlijden werden zijn
Schetsen gebundeld in Sjofelen.
Van Deyssel schreef er een
voorwoord in. Sjofelen is één
van de betere literaire beschrij
vingen van het arbeidersbe
staan rond de eeuwwisseling.
Bordewijk schreef erover: „On
danks bezwaren getuigt het
boek van groot talent, van méér
zelfs dan zijn postuum patroon,
Van Deyssel zelf, als creatief
prozaist bezat" Hij prijst Har
tog, omdat hij „bezat wat weini
gen van zijn collega's bezaten:
geest en humor."
De „Opstellen" kosten 15 gul
den en de „Brieven aan Van
Deyssel" 10,99. Beide werkjes
zij'n verkrijgbaar bij boekhan
del Van Leeuwen of via postbus
592 te Leiden te bestellen.
SCHIEDAM - De
commissie Ruimte
lijke Ordening van
de gemeente Schie
dam gaat akkoord
met het plan acht
bejaardenwoningen
te bouwen op een
braakliggend ter
rein aan het Noord
einde bij de Neder
lands Hervormde
Kerk in Kethel.
Voor de realisatie
van de bejaarden-
woningen is een
wijziging van het
bestemmingsplan
Kethel-centrum
noodzakelijk. Vol
gens dat plan heeft
het terrein de be
stemming „bijzon
dere gebouwen".
Dat betekent dat er
slechts openbare ge
bouwen of daarmee
gelijkgestelde ge
bouwen als een
kerk, een school, een
verenigingsgebouw
of een bankgebouw
kunnen worden
neergezet
De gemeente gaat
de noodzakelijke
wijzigingen in het
bestemmingsplan
voorbereiden. Ge
meentewerken gaat
met de Nederlands
Hervormde Ge
meente onderhande
len over de aankoop
van het terrein. De
grond is voor onge
veer de helft van ae
gemeente en voor dej
andere helft van de
Nederlands Her-
vormde Cemeente. j
T
Foe
ver
nis!
Ohi
voo
regi
schi
mal
mie
Wil
doe
de 1
en
Mit
plu
ong
bin
den
28 no
