aanzorfife
m
Isoleren
vergroot
koopkracht
BOND VOOR
UNIFORME
BELONING
'We willen
iedereen
diensten
bewijzen'
"TT
Autoruit stuk.
/ARAFf\
BON VOOR 2 WEREN
GRATIS HET VRIJE VOLK
SCHIEDAM EXTRA
li i»
helpt I k
010-377588
Donderdag 18 september
i fB
if
li
Inbouw Zonnedaken
ERTAN
$4 -S'C'fj*
Herman Wigbold, Kantoor: Hoogstraat 76, Schiedam. Tel. 26 87 98 of 26 52 05
Hoofdredacteur
it.» *aa-*?sz3ZM
ÜM
1 lil
Deel van het museum
Directeur Van der Lee
Van een onze verslaggevers
SCHIEDAM In zijn kantoor aan de Kethelstraat in
Schiedam vertelt directeur H. van der Lee van de coöp
over de geschiedenis van zijn organisatie, een geschie
denis trouwens, die goed is weergeven in het coöpera
tiemuseum naast zijn kantoor.
Directeur van der Lee: "De Coöperatie is vroeger op
gericht met de achtergrond, dat van de winst die het
bedrijf maakte een volksgebouw zou worden gebouwd.
De vakbonden wilden een vergaderruimte hebben
waar zij niet verplicht waren om bier te drinken, zoals
in de ruimtes die ze moesten huren. Verder zouden al
lerlei vemigingen, zoals de Arbeiders Jeugd Centrale,
er een onderdak vinden. Uiteindelijk heeft het tot 1921
geduurd eer het gebouw er stond."
Worstelen
Winkeltje
Het fraaie coöperatiemuseum aan de Kethelstraat
barst bijna uit z'n jas.
vf
A
!fi
•CjR zijn vele middelen om de toestand
van het Menschdom te verbeteren, doch de
edelste van allen is de coöperatie." Een
spreuk uit het gedenkboek van de coöperatie
Door Eendracht Sterker. In 1902 stak een
aantal Schiedammers de koppen bij elkaar.
Zij hadden nogal eens wat schulden bij hun
voedselleveranciers en waren het zat van hen
afhankelijk te zijn. Daarom besloten zij tot
oprichting van een coperatie: enkele jaren la
ter was de eerste coöp-bakkerij een feit. An
no 1980 heeft de Coöp Nieuwe Waterweg, de
voormalige D.E.S. twintig winkels onder haar
beheer: een aantal supermarkten en slijterij
en.
/jttitoglassepvitel
DagNacWWéskend
ARAM Autoglasservice Marges
Calandstr.87 Schiedam
JONGE GEBRUIKTE':
AUTO'S
AUTOBEDRIJF
Sexfilms huren?
6 voor f 27,50
Voor een hele weekt
samen met de donderdagbijlage
Bezorg mij 4 weken Het Vrije Volk, waarvan de
eerste twee weken gratis, ik betaal dus slechts
f7,10. Daarna beslis ik of ik abonnee word.
Maak mij maar meteen kwartaal-abonnee
ik ontvang Het Vrije Voik eerst twee weken gratis.
Aankruisen wat van toepassing is.
Naam
Adres
Postcode.
Woonplaats.
J
f J V- •ft"
ftT5^' V~ -ï, Ïx"i«iï
jN^wSfSw JU*. i S »£„•-» sJ3?
:*yv*
»«*#-?<!»' -f& fc,
SKV/-
,*»t 'j 4%x l&gs*}
"v?VVt'ï 4\,v, 5 - **V\T "«È&KW*
s 4
tE^2&25SS2S&
Xv\\-\\-\\\N\\V.
£4 3 4/.-:
^\v\
SS3S!SS5ê^^^SS!l5#5l!5SSl55?y?
X ÏW
m barst
F~X
m t\W
uit zijn voegen
5 - ->
Afgelopen maandag heeft de
gemeenteraad besloten om
vrijwel alle woningen te isole
ren, waarvan de gemeente
huisbaas is. Tot nu toe waren
al zo'n 1750 gemeentewoningen
van isolerende beglazing voor
zien en maandag werd het be
sluit genomen om de overige
6800 woningen die door de ge
meente na de oorlog zijn ge
bouwd te isoleren. En niet al
leen dubbele beglazing maar
helemaal.
Deze operatie kost bijna 38
miljoen gulden maar het Rijk
geeft 8 miljoen in de vorm van
subsidie terug aan de gemeen
te. Dat betekent dat die wonin
gen een opknapbeurt krijgen
van gemiddeld vijf en een half
duizend gulden. De huurders
moeten in ruil daarvoor een
percentage van die kosten be
talen. Maar daar krijgen ze dan
wel een hoop voor terug: de ge
vel, het dak en zonodig de vloer
worden geïsoleerd en tevens
krijgt iedereen dubbel glas.
Daardoor kunnen de bewo
ners zóveel energie besparen
dat de huurverhoging in verge
lijking met het geld dat ze in
hun zak houden maar een lut
tel bedragje is. Sterker nog:
vanaf de eerste dag gaan ze
geld verdienen en dat wordt
teder jaar steeds meer, want de
huren stijgen pier jaar welis
waar met pakweg zeven tot (in
het ergste geval) tien procent,
maar de gasprijs, op dit mo
ment nog 35 cent per kubieke
meter zai met ingang van het
nieuwe jaar verhoogd worden
tot 47 cent, dat wil zeggen met
ruim 34 procent En het ziet er
niet naar uit dat er in 1982 een
eind komt aan die ongekend
sterke stijging van de gasprijs.
Nog een groot voordeel is het
volgende. Indien een woning
voorzien is van enkel glas zal
het 's winters - vlak bij het
raam erg onbehaaglijk zijn:
het lijkt wel of het tocht Dit
komt omdat de temperatuur
van het enkele glas erg laag is
indien het buiten vriest. Er
ontstaat dan een luchtcircula-
tie omdat de warme lucht in de
kamer snel afkoelt tegen het
glas. Bij dubbele beglazing is
dit verschijnsel vrijwel ver
dwenen met als resultaat dat
ook m de winter de hele kamer
plezierig warm is.
Hoewel het voorgaande wel
op een reclamefolder lijkt, wil
ik toch nadrukkelijk zeggen
dat het allemaal nog waar is
ook. Toen wethouder Zijdeveld
anderhalf jaar geleden in het
openbaar.de isolatie-freak be
gon uit te hangen reageerde
een ieder uiterst sceptisch.
Sommigen zeiden als echte
Hollanders: we moeten het
eerst allemaal nog eens zien
voordat je onze steun krijgt
Anderen weer zeiden dat Zij-
develds enthousiasme voor
energiebesparing de aandacht
moest afleiden van zijn gebrek
aan voortvarendheid voor wat
betreft het bouwen van wonin
gen.
Dit laatste even latend voor
wat het is, een feit is dat op dit
moment vrijwel iedereen Zij
develd en zijn ambtenaren (la
ten we die niet vergeten, want
ze zijn goud waard!) gelijk
geeft met hun energiebespa
rende maatregelen.
Méér huur betalen, maar nóg
meer terugkrijgen via een la
gere energierekening. Je vindt
niet gauw een huisbaas, die op
die manier je koopkracht ver
groot
HANS VAN KLEEF
Het ontstaan van de Schie-
damse coöperatie is niet los te
zien van de Vlaardingse eoóp:
Deze werd in 1904 opgericht en
ging al snel samen met de Schie-
damse coop. Steeds meer win
kels werden opgekocht Het
aantalleden wordt met meer
geteld. Van der Lee: "Wij gaan
er nu van uit dat iedereen die
bij de coöp boodschappen doet,
lid is van ons bedrijf. We zijn
met meer een coöperatie die al
leen bestemd is voor de arbei
ders. We zijn geen rode organi
satie. Ons bedrijf heeft geen po
litieke, maar economische be
langen. Als we nog onder de
naam Door Eendracht Sterker
zouden werken, bereiken we
maar een heel beperkt groep,
terwijl we iedereen van dienst
willen zijn. Een keer per jaar
hebben we een ledenvergade
ring. Daar wordt een ledenraad
gekozen, die op haar beurt weer
het bestuur en de raad van com
missarissen benoemt Ik ben
door het bestuur als directeur
aangesteld."
De heer van der Lee werkt nu
al 44 jaar bij de coop. Hij begon
in 1935 als jongste bediende,
werkte in de bakkerij en be
haalde zijn bakkersdiploma.
Daar zit hij nu nog. "De twee ja
ren waar voor ik oorspronkelijk
was aangenomen zijn wel even
uitgelopen."
Van der Lee heeft dus ook de
oorlogsjaren meegemaakt Hier
over vertelt hij: "Voor de coop
was dat echt een tijd om door
heen te worstelen. We hadden
toen al een 'algemene' achter
grond, zodat we niet door de
Duitsers werden verboden.
Maar uiteindelijk was er nau
welijks voedsel meer, dus was
het bijzonder moelijk ons te
handhaven.
Sinds 1956 is van der Lee di
recteur van de coöp Nieuwe
Waterweg. Elke maand heeft hij
contacten met coops uit andere
delen van het land, zoals de
Zaanstreek, Gelderland en Lim
burg. Daar worden allerlei af
spraken gemaakt over de te voe
ren reclamecampagnes, de vorm
van de raambiljetten, en allerlei
bestuurlijke zaken.
Indertijd hebben de coöpwin-
kels er nog een leuke tak bijge-
kregen. Van der Lee: "Zo'n 12
jaren geleden wilden we men
sen in de gelegenheid stellen een
bezoek te brengen aan geemi-
greerde familieleden. Uit dat
idee zijn de coöpreizen voortge
komen. We organiseren nu nog
steeds reizen naar "overzeese
gebieden."
De geschiedenis van de Coöp
eratie is op een leuke manier
weergeven in het museum aan
de Kethelstraat, waaronder te
vens 't Winkeltje is gevestigd.
Het museum staat vol, overvol
met allerlei voorwerpen en
kunststukken die met het verle
den van de coöp hebben te ma
ken. Er staat een 60 jaar oude
rekenmachine, er hangt een
oude klok, er zijn werktuigen,
foto's en boeken. Het is teveel
om op te noemen. Maar ook om
op te slaan in de betrekkelijke
kleine ruimte die het museum
nu nog ter beschikking heeft.
Daarom zijn er plannen om het
uit te breiden.
Maar er zijn nog meer plan
nen. De Vereniging Vnenden
van het Coöperatiemuseum wil
een stichting vormen, om op die
manier de toekomst van het mu
seum te waarborgen. Van der
Lee: „We willen dat ook het na
geslacht kan genieten van al de
ze bijzonderheden. En je weet
maar nooit hoe het op de lange
duur met de Coop zal gaan. Wie
vreet zijn er over een aantal ja
ren wel leden die zeggen: „Wat
moeten we met dat museum?"
Dan zou het werk dat wij alle
maal verricht hebben voor niets
zijn geweest en zouden de kost
baarheden misschien wel verlo
ren raken. Een stichting kan het
voortbestaan van het museum
t
Een Schiedam.se typograaf ver
diende ta 1899 10,- en in 1909
f 12.- per maand. Zijn arbeids
dag werd gedurende die tien
Jaar verkort, bij ging van 10 h
UW uur naar 9 a 10 uur. Deze
verbeteringen en nog vele an
dere dankten de Schiedamse ty
pografen aan de reeds in 1897
opgerichte vakvereniging. Deze
droeg de naam "Algemene Ty
pografenbond" en zij bad in
verschillende steden een afde
ling. De Schiedamse afdeling
deed haar best. Ze verminderde
de jongensexploitatie en bet ve
ie overwerken bij de diverse
bedrijven. Ze vroeg de Schie
damse gemeenteraad om bepa
lingen op te stellen omtrent mi
nimumloon en maximum-ar
beidsduur, Deze bepalingen
werden vooral verkregen door
drukkerijen waar gemeentelijk
drukwerk vervaardigd werd.
De bond propageerde tevens
bet nemen (en geven) van va
kantiedagen. Maar vooral legde
ze de nadruk op het doorvoeren
van een uniform ioontarief, zo
dat goedwillende werkgevers
niets te duchten zouden hebben
van de concurrentie van ande
ren, die goedkoper werkten ten
koste van het loon van hun ar
beiders. Toch was de vakver
eniging niet tevreden.
Ze klaagde over het feit dat een
groot aantal arbeiden „de
vruchten plukten van dien
moeilijken, kostbaren en opof
ferende arbeid" en er geen en
kele steen toe bijdroegen. Zelfs
in bedrijven waar het het
hardste nodig bleek, was er
vaak geen enkele arbeider lid.
"Door dezen is dus geen zier ge
daan voor de verbetering der
arbeidsvoorwaarden maar al
leen ervan geprofiteerd", aldus
een boze vakbond.
De verontwaardiging is begrij
pelijk. Toch zal dit niet de enige
bedrijfstak geweest zijn waar
dit het geval was. Je hebt nu
eenmaal altijd koplopers en
doordouwers die nieuwe wegen
banen voor de nakomers die
van de resultaten profiteren.
En dat is nu nog zo, in bijna
iedere bedrijfssituatie.
HENREETTE VAN Ai. O KR.
WERELT
garanderen. Het Coophestuur
zou, vind ik, mensen aan moeten
stellen die het beheer van de
stichting verzorgen.
De Vereniging van Vnenden
moet meer voor het practische
werk gaan zorgen. Zo hebben
we bijvoorbeeld wel 6000 of 7000
foto's. Die kunnen we lang niet
allemaal aan de wand hangen,
maar toch is het jammer, als je
ze aan niemand kunt laten zien.
daarom moet er een werkgroep
ingesteld worden die die foto's
gaat rangschikken en van een
begeleidende tekst voorziet
Hetzelfde verhaal geldt voor
dia's en voor een stel 16 mm
films. Die willen we graag aan
de bezoekers van het museum
laten zien."
Van der Lee: „Vandaag kreeg ik
een brief van een man uit Die
ren. Hij is ook lid van de vereni
ging en kon de komende verga
dering niet bijwonen. Als com
pensatie voor zijn afwezigheid,
stuurde hij daarom drie boekjes,
die de Coop ooit eens heeft uit
gegeven. Geschreven door God
fried Bomans. Die boekjes kon
je krijgen door zegeltjes van de
Coop te sparen."
Het museum knjgt steeds
meer bekendheid onder de be
volking, wat wel blijkt uit het
aantal mensen dat iets aan het
museum schenkt Toen het mu
seum in 1977 startte, waren er
nog helemaal geen Coöp-boek
les. Nu zijn het er al 65. Gevolg
is, dat het museum uit zijn voe
gen barst Om over de toekomst
en met name over de oprich
ting van de stichting - te praten,
belegt de Vereniging van Vnen-'
den regelmatig vergaderingen.
Aan de inzet van deze mu
seum-vrienden zal het met lig
gen: zij zullen er zeker toe bij
dragen dat nog vele generaties
de geschiedenis kunnen bestu
deren van de Coöperatie.
met 'Bovag-garantiebewijs
vindt u in de showroom van
■•tlowpg 27. achter station Scbtaiam
Telefoon ttt 1 «1-152222 .V-'
L£T OP ADRES
Baly, Dam 5a. Schiedam.
Tet. 010-267.126
Geopend v 10-18 ti: Oond KoópJlVofïCl
v»r«fst V
Stuur de bon voiledtg ingevuld in een open
envelop zonder postzegel aan Het Vrije Voik,
Antwoordnummer 1579,3000 VB Rotterdam.
