Tegen vèrdrukking van de jaren vijftig in
/WAR\
w
Nieuwe ontwikkelingen
i
Autoruit stuk..
helpt Udirekt!
i
r'f
010-377588
ofdredacteur Herman Wigbold, Kantoor: Hoogstraat 76, Schiedam. Tel. 26 87 98 of 26 52 05
Donderdag 9 april 1981
Inbouw Zonnedaken
m
Vanaf vandaag
Dagblad-Bingo-kaarten
te koop
'HF"
SCHIEDAM
Saa Ms
ior onze medewerker
&N VAN DER
ORST
HIED AM Het
edelijk Museum
in Schiedam wordt
heel Nederland be-
jd om zijn unieke
rzameling moderne
inst. Og de zolders
in het achttiende
uwse Sint Jacobs
asthuis rijen de
hilderijen van de
roemde COBRA-
oep onder wie
[arel Appel zich
ieen. De stad toont
cti die schat niet
aardig: een jaar of
at terug werd zelfs
lergesteld om de he-
hjjja handel maar te
j| irkopen. Onlangs
eek, dat de schilde-
jen in slechte staat
erkeren. Een kwart
loet worden geres-
lureerd, anders
ijft er op den duur
einig van over, zo
eeft COBRA-expert
r. Willemijn Stokvis
econstateerd. Mis-
ihien kan zo ex-mu-
sumconservator
'aan Schwagermann
feer eens wat met
chiedam te maken
rijgen: hij zorgde er
estijds voor, dat die
nieke kunstverzame-
ing werd opgebouwd,
u leidt hij ih het
aarlemse Frans
lals Museum een
telier, waar bescha
digde schilderijen
feer in hun oude glo-
ie worden hersteld.
wmw#
Wmm
Goos Ver
wey met in
zijn handen
een op eigen
pers gedrukt
werkje van
Escher. Co
bra-werk
aan de
muur.
Dagtocht Wtefcend Oofc vrachtauto's
IAEAM Autoglasservice Marges
I Calandstr.87 Schiedam
SEX FILMS HUREN
Jonge gebruikte auto's
Autobedrijven
Hoe komt Schiedam toeh aan die nu vervlie
gende reputatie op het gebied van de moderne
kunst? Hoe was het mogelijk, dat na de oorlog
onze stad met Amsterdam op één lijn stond, als
het ging om moderne kunst?
Bewonderaars
Samba
Appel en ei
Gehaat en veracht
Voorbij
Windmolens
Eerste paal
voor nieuw
bouw na de
oorlog.
Zie onze advertentie voor de
verkoopadressen eiders m deze Extra
Iedere ronde
f 40 000 aan
prijzen
Goedkeuring ministerie van justitie onder nummer
L O. 720/006/059 dd 26 juni 1980
l-A
■M
J7?
ti
sg.fm \s
«sa
lJ<?J Iü2] mt Schied la ms museum
tan zijn moderne kunst
m
wt
6 voor 27.50
voor een hele week
nu ook video-films
8*4 voor informatie
BALY, Dam 5a, Schiedam
Tel. 010 - 267126
Geopend v* io-18 u f>ör>d koopavond
Legitimatie vereist
met Bovag-garantiebewijs
vindt u in de showrooms van
RJJFAj
bttawsg 27
achter station Schiedam.
Telefoon «21162-152222
römmst
Mathenesserweg 59-61 tel.010-370419/370864
Eigenlijk was daarvoor ver
antwoordelijk het doorzet
tingsvermogen en het enthou
siasme van enkele mensen.
Wie begin jaren vijftig in de
Passage winkelde, zag achter
de spiegelruiten van drukkerij
Verwey allerlei werktuigen
liggen, die de graficus voor
zijn werk nodig had. Plus voor
die tijd ongekende grafiek:
Constant, Escher. Leo Nelis-
sen, nu van de NOS, toen stads
verslaggever bij de zwaar Ka
tholieke Nieuwe Schiedamsehe
Courant, schreef er een waar
derend artikel over, waarna
hij bij zijn zwartgerokte hoofd
redacteur werd geroepen. Wist
Nelissen niet, dat de heer Ver
wey geen katholiek wa£, mis
schien zelfs wel communist?
Want wie zulke etalages in
richtte, moest zijn inspiratie
wel uit Moskou halen.
Goos Verwey, nu drukker in
ruste, maar als vanouds kunst
verzamelaar en ook lid van de
museumcommissie moet er
nog steeds om lachen. Hij en
zijn geestverwanten stonden -
om het maar zachtjes te zeg
gen - wat apart van de plaatse
lijke gemeenschap. Het was in
de dagen, dat burgemeester
Peek met de zegen van het me
rendeel der burgerij een oor
logsmonument naar het Julia-
napark verbande, omdat het te
bloot was.
Goos Verwey had deels in de
oorlog al contacten opgedaan
met de voorlopers van de mo
derne kunst; de nu beroemde
beeldhouwer Piet van Stuiven-
berg was daarbij, maar ook
bijvoorbeeld Wout van Heus-
den. Er ontstond bovendien
een kringetje bewonderaars,
van wie de meest prominente
was Piet Sanders, die zich als
hoogleraar in de ogen van de
nette burgerij wel een excen-
triciteitje kon veroorloven.
Op 1 februari 1950 stichtten
de Schiedamse liefhebbers van
moderne kunst de Vereniging
voor Lrrealisme en Abstractie
in de Beeldende kunst, kortweg
VIA gedoopt. Het doel was op
voedend. VIA zou met behulp
van toegankelijke en betaalba
re informatie de weg wijzen
naar begrip voor eigentijdse
kunstuitingen.
VIA kreeg enkele tientallen
leden, die elkaar ontmoetten
tijdens lezingen en culturele
weekenden. Al lag dat dan niet
in de bedoeling, het zwaarte
punt van de beweging bleef in
Schiedam liggen. Daar kreeg
ze ook een krachtig medestan
der: Daan Schwagermann, die
net zijn vader was opgevolgd
als conservator van het toen
nog niet erg spectaculaire Ste
delijk Museum. Schwager
mann was van huis uit MO-3e-
raar tekenen en hij begreep,
wat de moderne kunst beziel
de.
Hij wilde die naar de enkele
zaaltjes halen, die het Museum
toen nog ter beschikking ston
den. „Omdat ik als leverancier
van drukwerk de kunstenaars
wel kende, kon ik bij deze en
gene onze conservator wel in
troduceren," vertelt Goos Ver
wey. „Ik weet nog, hoe ik met
Daan Schwagermann in 1954
Gerrit Benner bezocht. Die
was zojuist gehuisvest in het
atelier van Karei Appel, maar
- klaagde hij - de meeste ruim
te werd nog in beslag genomen
door diens werk, want Appel
had zich net in Parijs geves
tigd. Daan Schwagermann be
greep de situatie volkomen en
deed Benner het voorstel om
in overleg met Appel het werk
op te slaan in het Schiedamse
museum. Dat is ook gebeurd
en het zal met de gouaches
mee toch ruim een honderd
werken geweest zijn. Ook voor
Appel was het een oplossing."
Schwagermann zorgde er
voor, dat hij het Schiedamse
publiek niet van zich ver
vreemdde. Hij richtte zich in
zijn tentoonstellingsbeleid
juist op hén. Dat wil zeggen;
niet de gemiddelde smaak was
leidraad, maar wél het gemid
delde bevattingsvermogen. Hij
poogde juist mensen het mu
seum binnen te lokken, die dat
uit zichzelf nit zo gemakkelijk
zouden doen." Oudere Schie
dammers herinneren zich
vaak nóg de expositie Afri
kaanse kunst, waarvoor
Schwagermann zijn zalen in
een halve jungle herschapen
had. Dat moest allemaal voor
een appel en een ei, want geld
stelde de gemeente weinig be
schikbaar. Conservator van
het Stedelijk Museum was
trouwens maar een halve
baan.
De mensen van VIA en
Schwagermann zorgden er bo
vendien voor, dat een commis
sie van deskundigen werd be
noemd. die een museumbeleid
moesten ontwerpen. Deze wij
ze mensen adviseerden het
museum zich toe te leggen op
moderne kunst en daar ging de
gemeenteraad mee aceoord.
Zo kwam de weg vrij voor de
aanschaf van de unieke collec
tie moderne kunst in het Schie
dams museum. Duur waren de
kunstwerken nog niet. In die
dagen van armoe en vergui
zing was je dolblij, als zoiets
officieels als een Stedelijk Mu
seum belangstelling toonde
voor je werk.
Want modene kunst bleef
nog lang gehaat en veracht.
„Ik heb er vriendschappen
door verspeeld, omdat ik die
zogenaamde troep aan de
muur had," weet Goos Verwey
te vertellen, „kun je het beter
niet omdraaien. De achterkant
is misschien mooier. Dat kreeg
je toen te horen."
Die dagen zijn nu voorbij.
Een Karei Appe! levert tonnen
op en functioneert in de prak
tijk eerder als speculatieobject
dan als moderne kunst. Op de
verguizing is mateloze bewon
dering gevolgd en daarin
schuilt vaak evenveel onbegrip
als in de haat van vroeger. 9
Maar tegen windmolens heb
ben de pioniers van VIA inder
daad niet gevochten. Verwey
heeft in zijn krantenbak een
dikke brochure, die elke drie
weken opnieuw verschijnt: de
tentoonstelhngsagenda van
Amsterdam. De tientallen ga-
lerietjes tonen bijna allemaal
moderne kunst. Dat is wat an
ders dan die ene fietsenstalling
van 1950.
Voor de stad Schiedam be
tekende het jaar 1945 nu niet
direct een bijzonder keer
punt in de geschiedenis.
Desalniettemin was dit het
jaar, waarin de 2e wereld
oorlog na vijf lange jaren,
eindelijk afgelopen was. Dit
feit bracht toch in heel Ne
derland een soort ommekeer
teweeg. Er heerste een soort
gedachte van: nu gaan we
het allemaal veel mooier,
schoner "en beter doen. Dat
gold vooral op het gebied
van de woningbouw.
Als we proberen een beeld
te scheppen van de jaren
twintig, dan zou dat er onge
veer als volgt uit moeten
zien: De straten waren wat
sombertjes verlicht door
gaslantaarns. De St. Lidui-
nastraat liep dood op wel- en
rietland, het bouwen aan de
Burgemeester Knappert-
laan was nog in' het begin
stadium. In het Franken
land waren pas enkele stra
ten verrezen. Het stadsbe
stuur hield zich eigenlijk
niet zo erg met woningbouw
bezig, hoogstens werden hier
of daar voorzichtig twee of
drie huizen neergezet.
Wat in Schiedam woonde,
leefde enerzijds in herenhui-
r/S W'
V..,
zen, anderzijds in krotwo
ningen. De stad zat nog in
de sfeer van de brandersin
dustrie. Er stonden nog
pompen aan de Lange Ha
ven; de spoelingsschuiten
voeren nog af en aan. Voor
de nieuwe arbeiders van de
drie grote scheepswerven
was nog geen plaats. Dat
werd anders in de dertiger
jaren.
Toen kwamen de grote
jongens uil Rotterdam. Zij
waren de bouwondernemers,
die hun expansiedrilt in
eigen stad niet meer uit kon
den voeren en zich op Schie
dam kwamen uitleven. Het
stadsbestuur ging met de
stroom mee. Zoals al eerder
verteld is, ontstonden toen
de wijken in het oosten en
westen van Schiedam.
De toename van de stads
bevolking, ontstaan door de
groeiende metaalindustrie,
maakte dat dan ook nodig.
De huisvesting van de nieu
we arbeiders was geen pro
bleem meer. De woningen
die men neerzette werden
gebouwd in de typerende
stijl van de twintiger en der
tiger jaren. De moderne ste
denbouw van na de oorlog
kende echter weer hele an
dere normen en waarden.
De vooroorlogse esthetische
grondslagen werden als oud
vuil over boord gegooid. Er
kwamen andere eisen, zoals
lucht, openheid, licht en hy
giëne. Dit streven vormde
de duidelijke kenmerken
van de nieuwere wijken van
onze stad, die een duidelijk
na-oorlogs gezicht hebben.
HENRIËTTE VAN
ALDERWERELT
