TON VAN DUINHOVEN OVER ZIJN VADER
1901 -1981
Tachtig |aar
socialistische pers
9
Speechen was zn
liefhebberij
w
Autoruit stuk..
helpt Udirekt!
010-377588
Vanaf vandaag
Dagblad-Bingo-kaarten
te koop
- oofdredaetenr Herman igbold, Kantoon Hoogstraat 76, Schiedam. Tel. 26 87 98 of 26 52 05
Woensdag 29 april 1981
int
nsen
oer.
Morgen is de socialistische pers in
Schiedam op de kop af tachtig jaar oud.
Op 30 april 1901 verscheen het eerste
nummer van De Moker, Schiedamsch So
cialistisch Weekblad. Sinds die dag kent
Schiedam plaatselijke journalistiek van
progressieve snit. Alleen in de oorlog
moest de sociaaldemocratische journalis
tiek het veld ruimen voor het geweld van
de Nazi's.
Dat is iets om te vieren. Daarom draagt
dit nummer van Schiedam Extra een spe
ciaal karakter. We hebben geprobeerd
een momentopname te maken van eman
cipatie nu. Want wat de dappere ama
teur-journalisten van de Moker al tachtig
jaar terug voor. ogen stond was emanci
patie en bevrijding: van de arbeiders, van
de vrouwen, van de jeugd.
Er is veel bereikt. Maar de strijd is
lang niet voltooid. We wonen in een stad,
die de eerste steken van een economische
crisis voelt. Wij weten niet, ofhet de
symptomen zijn van een voorbijgaande
ziekte of de barensweeën van een nieuwe
tijd.
In die onzekerheid wordt de vrijheids
vaan tóch voortgedragen. Tegen de wind
in Is het jrafelig geworden? Oordeel
zelf. I
Redactie en medewerkers van Het Vrije
Volk Schiedam
Juist voor het verstrijken van de deadline
leverde Joop den Uyl persoonlijk zijn kopij
m.
Door onze medewerker
HAN VAN DER HORST
Het kost acteur Ton
van Duinhoven weinig
moeite herinneringen
op te halen aan zijn
jeugd in Schiedam.
Voor het Vrije Volk on
derbrak hij zijn werk
aan een verkiezingsdo
cumentaire, die de VA
RA op 11 mei uitzendt,
om te vertellen over
zijn vader, legenda
risch journalist, boek
verkoper, propagandist
en gemeenteraadslid."
Toontje Lef," zoals de
vijand hem noemde,
heeft in zijn eentje de
Schiedamse -rode dag
bladpers uit de grond
gestampt. In de tuin
van zijn Amsterdamse
grachtenhuis vertelt
Ton van Duinhoven,
hoe de oude Toon hem
dat allemaal lapte.
Menéér
WxA I
ié/'#- m.
Vader Toon in het eerste grote Voorwaartspand. op de Hoogstraat.
Hjj/'miUumi
«ggzw*.
ilkiüiiuiauliil
De sociaaldemocraten hadden al in. 1910 een
bloedhekel aan de halfzachtheid die in beschaafde
kringen nog wel eens voor revolutionaire gevoe
lens doorgaat
Huisbezoek
ARAM Autoglasservice Marges
Calandstr.87 Schiedam
Inbouw Zonnedaken
Ton van Duinhoven
SEXFILMS HUREN
Jonge gebruikte auto's
autobedrijven -
ERTAN
Zie onze advertentie voor de
verkoopadressen elders in deze Extra
Iedere ronde
f 40.000 aan
prijzen
Goedkeuring ministerie van justitie onder nummer
L O. 720/006/059 d.d,26 juni 1980
nnaati
aeesial
maam
teen
r.want
etvail
en.
De geschiedenis van SO
jaar socialistische pers in
Schiedam vertoont veel
wereenkomsten met de op-
komst van het deraocra-
Jfh-socialisme in Neder
land. Begonnen als weekblad
[onder de veelzeggende naam
De Moker, via het dagblad
Voorwaarts naar de huidige
krant Het Vrije Volk, geeft
alleen de naamgeving reeds
aan hoezeer de socialistische
beweging ook een vrijheids
beweging voor de arbeiders-
se is geweest. De samen-
«telling van de huidige ge
meenteraad, waarin voor het
(eerst in 190? een SDAP'er
werd gekozen, spreekt even
eens boekdelen.
Ook in maatschappelijk
[opzicht zijn vele parallellen
te trekken tussen «Ie plaatse
lijke, zoals in Schiedam, en
.landelijke ontwikkeling. Me-
olg Nederlander kent Schie
dam nog altijd als de jene-
yerstad hoewel de brande
rijen aan het begin van deze
eeuw het hoofd alleen nog
ooven water konden houden
dankzij loonsverlagingen en
«et nalaten van investerin
gen. Het was de scheep®
oouwindustrie die zorgde
voor de economische opbloei
en en verdrievoudiging van
net inwonertal. De Neder
landse scheepsbouw is door
net huidige kabinet prak
tisch ten grave gedragen. De
sluiting van de Schledamse
Gusto is. daar een
schrijnend voorbeeld van.
Opnieuw staat Schiedam
°P een tweesprong. Gaat de
ontwikkeling links-af. berg
opwaarts, of rechts-al, ver
ser het dal in van de moede
loosheid en de ontvolking
van de «tad?
Op die tweesprong staat
ook de Nederlandse politiek.
Gaan we voort op de weg
van het huidige CDA/WD-
kabinet, dat onmachtig is ge
bleken de onrustbarend oplo
pende werkloosheid en de
nieuwe woningnood te be
strijden? Staan we toe dat de
economische crisis door
rechts wordt gebruikt om
een aanval uit te voeren op
de grondslagen van de socia
le verzorgingsstaat, zoals
die met offers en strijd in
tientallen jaren tot stand is
gebracht? Of we haken in op
een beleid dat weer werk
biedt en uitgaat van de over
tuiging dat de werkloosheid
geen natuurrramp is, maar
overwonnen kan worden?
Door een gericht industrie
beleid. Door extra investe
ringen in Sjouw en energiebe
sparing. Door bet inspelen
op maatschappelijke noden.
Door het eerlijk delen van
het beschikbare werk?
Met inkomensoffers, jaze
ker, maar dan rechtvaardig
verdeeld door verdergaande
nivellering van de inkomens
en door behoud van de soli
dariteit tussen werkenden en
niet-werkenden.
In Schiedam heeft de wal
•letterlijk en figuurlijk het
schip gekeerd. Die ontwikke
ling moet worden omgebo
gen. Dat kan, want het socia-
lisme heeft wel voor hetere
vuren gestaan, zoals ook de
geschiedenis van 86 jaar so
cialistische pers ta Schie
dam heeft bewezen.
JOOP DEN UYL
Antoon is mi
oer
en zo
innen
„Mijn vader is grootge
bracht in een groot katholiek
gezin, maar op zijn achttiende
maakte hij zich van het geloof
los en sloot zich aan bij de
SDAP. Hij was zeer militant
en schreef stukken voor het
blad van de metaalarbeiders
bond, want hij was draaier.
Mijn vader stond overal op de
zwarte lijst, omdat hij steeds
bezig was sociale rechten al te
dwingen. Maar er was in die
dagen ontzaggelijk veel werk
en ze hadden goeie metaal
draaiers nodig. Dan werd hem
weer eens aan zo'n poort ge
vraagd: „Zeg ben jij Antoon
van Duinhoven?" Mijn vader
zei: "Antoon? Nee, dat is mijn
broer." En zo kwam hij altijd
weer ergens binnen.
Op een keer werd hij bij de
Gusto opgewacht door Y. G.
van der Veen, de directeur van
het Rotterdamse dagblad
Voorwaarts en die vroeg hem,
of hij het Schiedamse filiaal op
wilde bouwen. Mijn vader zei
onmiddellijk ja, maar hij was
verder natuurlijk een ongelet
terd iemand. Toen is hij zich
als de lazerij gaan beschaven
bij een rooie schoolmeester.
Dat was een meneer Scheffer,
ik heb hem later nog gekend,
een heel aardige man.
Ze begonnen met een klein
kantoortje in het Volksgebouw
op de Tuinlaan. Het was mis
schien een kamertje van drie
bij drie. Er stond een tafel en
een telefoon en hij speelde, dat
hij een'krant was. Op zijn buik
lag mijn vader middenin dat
kamertje te telefoneren. Want
in verband met de nieuwsvoor
ziening en de zaken werd hij
veel gebeld.
„Een ogenblikje," zei hij dan,
"Ik zal even overschakelen
aaar de afdeling advertenties.
Hij rommelde even met het
toestel en ging weer verder,
want hij deed of het een heel
bedrijf was, waar je van het
ene riante vertrek naar het an
dere moest.
Het was natuurlijk een enor
me sprong vooruit. Van de fa
briek kwam mijn vader plotse
ling in het witteboordenprole-
t ar laat terecht. Daar heeft hij
altijd een beetje koketterigheid
aan overgehouden. Dat hij me
néér van Duinhoven was Ais
hij iemand citeerde, hoorde je
altijd vijf of zes keer, dat die
ander gezegd had "Ja, menéér
van Duinhoven, nee, menéér
Van Duinhoven."
Hij was wel een beetje een
ijdeltuit.
Toen is het kantoor ver
plaatst naar een heel pand, dat
de Voorwaarts ha< gekocht,
Hoogstraat 178. In dat achter-
',w/ -
I\fy*s<r,4s4fó
„WH stfn wij «l«n oooil rlwifh
- -En wl| *Un prttl*t*rt«r« mn wij «tra MK nooit -|»nrh
huis heb ik echt mijn jeugd rustig zestig mensen vergade-
doorgebracht. Het was enorm ren.
groot. In onze living konden Vóór kwam later een boekhan-
,JSen van de redenenen,
dat mijn vader zich als jon
gen zo tot het socialisme
voelde aangetrokken was
zijn afkeer van de drank
zucht. Bij vond het vrese
lijk, als de arbeiders met
die spaarcebten i» hun stik-
kezakkie zo heette dat
toen meteen naar de kroeg
gingen en lam thuiskwa
men. Hij was zeer anti
drank, totdat achter in de
jaren twintig Josephine Ba
ker in Schiedam verscheen.
Zij had daar een optreden
en in dat kader heeft hij
haar gesproken. Bij die ge
legenheid kwam mijn va
der in aanraking met
champagne en dat is hem,
geloof ik, erg goed bevalt
len."
"Speechen was- zijn
grootste liefhebberij. Eerst
deed mijn vader dat in poli
tiek verband, later voor de
winkeliersvereniging waar
van hij voorzitter was. Ik
herinner me nog hoe hij op
het bordes van dat stad
huisje een rede stond te
fmtden die met luidspre
kers over de hele Hoog
straat werd versterkt. Ik
wasr daar als jongen behoor
lijk trots op, aat weet ik nog
wel."
del. Daar hingen prachtige
leuzen. „Hij d); leest, voedt
zijn geest." en "Mensen beseft,
lezen verheft." Het was in de
tijd van het Instituut voor Ar
beidersontwikkeling, Iets wat
de socialisten tegenwoordig
mooi geheel uit het vaandel
geschreven hebben.
Mijn vader deed al het werk
met de hulp van één bediende,
Wim Sprayt. Die moet nog
heel jong zijn geweest, want ik
herinner me nog, dat hij in
dienst moest. Dat werk bete
kende: het behandelen van de
nieuwsvoorziening, het regelen
van de bezorging en de admi
nistratie, het bemannen van de
boekhandel en het advertentie
bedrijf. Elke dag kwamen er
zestien bezorgers in een spe
ciaal opgerichte houten keet
de kranten halen. Dat vond Ik
altijd zeer spannend. Ik zie
hun gezichten nog voor me.
Het was wezenlijke armoe.
Ik moest aan de hand van
mijn vader mee werkelijk
Zwart Schiedam in, want op
een gegeven moment werd hij
ook afdelingsvoorzitter van de
SDAP.
Hij nam ons kinderen be
wust mee op huisbezoek, om
dat hij wilde dat we zagen hoe
het was. Ik ben in krotten ge
weest waarvan de lucht nog in
mijn neus zit Die bezorgers
waren uit datzelfde hout ge
sneden. Zij stonken óók' vooral
als het geregend had.
Bij de verkiezingen kwam
Jiet gehele bedrijf in full swing.
Voor de deur werden buitenge
woon grote schoolborden ge
plaatst, verlicht met booglam-
Dag Nacht Weekend Ook vrachtauto's
y'r iff:
pen en er was een trapleertje
nodig om bovenin de uitslagen
te kunnen schrijven. Op het
kantoortje zaten een heleboel
rode schoolmeesters en mees-
teressen als de bliksem de uit
slagen "bij elkaar op te tellen
en van procenten te voorzien.
Mijn Bloeder, een lieve en toe
gewijde vrouw," had steeds een
mandje broodjes klaar.
Ik mocht daar dan als klei
ne jongen bij zitten en uit die
tijd heb ik het besef overge
houden dat bet stemgedrag in
Nederland zo weinig veran
derd is. Als je de christelijke
en katholieke partijen los ziet
van het CDA en je telt bij de
SDAP, die een strakkere, ideo
logische meer op de arbeiders
gerichte partij was, alle clubs
op, die zich na de oorlog bij de
PvdA hebben aangesloten,
dan is er in het stemgedrag
ontzettend weinig veranderd.
Ondanks al die zogenaamde
openheid en alle doorbraken.
Ik weet nog dat de koningin
een keer door Schiedam kwam
en dan was mijn vader niet zo
dat we niet mochten kijken. Zo
lullig was hij niet. Maar we
moesten wel In de winkel blij
ven, liever niet naar buiten.
6 voor f 27.50
voor een hele week
nu ook video-films
voor informatie
BAL Y, Dam 5a, Schiedam
Tel. 010-267126
Goopend 18—11 u. Dond. i>oopa*ofKl
L«gitimatl« v«r*tst
mei Bovag-garantiebewijs
vindt u in de showrooms van
e*ttnw*g 27
achter station Schiedam
Tetefoon 621162-152222
tSmwm
Mathenesserweg 59-61 tel.010-370419/370864
I^jV
