Lentefeest: na tien jaar
nóg geen subsidie
'Jeugd wilde samen
wereld verbeteren8
Centrale Volksbank Schiedam heeft 6,5 miljoen spaartegoed
mts*
wêmm
mam
Arie V erlinden over bloeitijd arbeidersbeweging
SCHIEDAM
HET VRIJE VOLKWOENSDAG 29 APRIL 1981 PAG. 5
Het Rode Valken-sym
bool op de Groene Vre
de staat voor de socia
listische gedachte, die
Guus Klepke zijn jon
gens en meisjes wil
overdragen.
SCHIEDAM „Tot
een paar jaar geleden
keek ik nog met afgunst
naar de tid van de gpde
Valken. Waarom "Teem
dat vroeger wel en zou
het nu niet meer moge
lijk zijn, speelde er
steeds door mijn hoofd.
Toen ik vorig jaar in
Antwerpen, tijdens de 1
mei-viering met een
paar Belgische be
stuursleden sprak, heb
ik de knoop doorgehakt.
Ondanks de kritiek van
veel oud-A.J.C.ers, ben
ik er van overtuigd dat
ik er goed aan heb ge
daan weer te beginnen
met een socialistische
jeugdbeweging." j
Overtuiging
«pit
Wfe'K''
Nostalgie
Ware socialist
Revolutionair
Arie Verlinde: ,JEen
jaar lang zegeltjes
plakken
Oorlog
Jos van der Lugt over
de saamhorigheid en
groepsgeest
door onze medewerker HAN VAN DER HORST
Nóg een jubileum. Op 15 oktober bestond de
Schiedamse tak van de Centrale Volksbank óók
aehtig jaar. Volgende maand wordt dat door de
>etrokkenen op gepaste wijze gevierd. Dat wil
zeggen; bescheiden, want de CVB maakt haar leu
ze "de bank zonder franje" ook waar als er reden
Jestaat tot uitbundigheid. Het bijkantoor van de
ïank in het door de katholieken ingebrachte vak-
Jondsgebouw Arcade op de Lange Haven ziet er
netjes, maar ingetogen uit. Dat kan ook niet an
ders, vindt beheerder J. F. R. Heilmann, want de
CVB is een werknemersbank, die sinds de oprich
ting nauwe contacten onderhoudt met de katholie
ke vakbeweging. In Schiedam is ze de enige arbei-
dersbank die het ook in de moderne tijd heeft vol
gehouden. Het CNV heeft de hare al een tijd gele
den overgedaan aan de Nederlandse Midden-
standsbank.
De heer
Heilmann:
>yAls katho
lieke orga
nisatie had
den we
meer grote
gezinnen
als cliënt.
Twintig cent
Verzuiling
'Een ware socialist
denkt niet alleen
i
aan zichzelf
(Van een onzer verslaggevers)
Aan het woord is een bewo
gen, strijdbare Guus Klepke
(45). Als enige Nederlander
heeft hij de moed gehad an
no 1980 te proberen de socia
listische jeugdbeweging nieuw
leven in te blazen. Nadat hij
Jarenlang met een soort gevoel
van onmacht had gewerkt bij
Scouting Nederland, probeert
hij op dit moment het socialis
me met behulp van een twin
tigtal jongens en meisjes op
nieuw uit te dragen.
„Weet je", zegt hij zijn ge-,
heugen aftastend, „die solida
riteit van vroeger heeft me al
tijd enorm aangesproken. Ik
kom zelf uit een rood nest en
zoiets zit helemaal in je per
soonlijkheid. Je wordt ermee
opgevoed. Die saamhorigheid
is één van de socialistische
grondbeginselen. Ik probeer
dat mijn jongens en meisjes
dan ook bij te brengen."
Van veschillende kanten,
vooral van oud-A.J.C.'ers kreeg
Klepke te horen: Guus, waar
begin je in 's hemeisnaan aan.
We hebben die periode in '59
afgesloten omdat het na de
oorlog niet meer aansloeg.
„Iedereen, behalve Arie Ver-
linde, verzekerde me dat de
jeugd van nü de normen van
de Rode Valken die vroeger
nogal elitair de zuivere socia
listische gedachte propageer
den niet meer zou kunnen
opbrengen. Maar het lijkt erop
dat die mensen ongelijk heb
ben. Ik ben er persoonlijk stel
lig van overtuigd dat de jeugd
die nonnen wel degelijk kan
en wil opbrengen. Het leden
aantal is sinds vorig jaar ge-
fry,1
groeid. Wanneer ik in Schie
dam alles goed op poten heb,
ben ik van plan ook in andere
Rijnmondgemeenten 'groepen
te starten, aldus Klepke.
De Rode Valken waren tot
vorig jaar beter bekend onder
de naam Verkennersgroep
Huls te Riviere. Een afschei
ding van Scouting Nederland,
die tot stand kwam nadat
Klepke te kritisch was gaan
staan tegenover deze bewe
ging. „Ik protesteerde bijvoor
beeld tegen een Nederlandse
afvaardiging naar Iran, vorig
jaar, ter gelegenheid van de
Internationale Jamboree. Ik
vond -datNederland stelling
moest nemen, maar niemand
luisterde toen naar me. Uitein
delijk ging de hele Jamboree
niet door vanwege binnenland
se ongeregeldheden. Maar ik
voelde me een éénling", aldus
Klepke.
„Ik probeer mijn Rode Val
ken waardering bij te brengen
voor zaken waar andere men
sen zich veel moeite voor heb
ben getroost. Ik maak ze dui
delijk dat je beter eerst kan
nadenken en dan pais oordelen
of handelen. De Rode Valken-
beweging is vroeger met half
jes en centen opgezet. Dat heb
ik niet meegemaakt, maar
zoiets dwingt bij mij wel re
spect ad. Voor veel oud-A.J.-
C.'ers heeft de naam Rode Val
ken dan ook een met nostalgie
beladen naam", mijmert de be
baarde Schiedammer.
„Ik verwijt die generatie
echter wel dat ze de socialisti
sche fakkel hebben geweigerd
over te dragen. Ik merk dat
heel goed, omdat ik van die
jongeren geen kinderen In
mijn groep heb. Maar ik pro
beer de nieuwe generatie de
socialistische gedachte bij te
brengen. Door ze te vertellen
dat het beter is anderen zoveel
mogelijk te helpen, zonder di
rect te vragen hoeveel gel<| het
oplevert"
De Rode Valken hebben een
vloot van vijf vletten, waar
mee ze' er regelmatig op uit
trekken. Maar het vertier
wordt niet alleen op het water
gezocht „We doen ook spelle
tjes op de kant waarbij ieder
een zijn energie kwijt kan. Bij
ons kan iedereen ook zijn crea
tiviteit kwijt In een voetbal
vereniging van tegenwoordig
kan dat al bijna niet meer.
Twaalfjarigen moeten daar
volgens een systeem spelen-
Een beetje lekker pingelen is
er niet meer bij. Dat levert
frustraties op, die ze weer el
ders moeten afreageren. Bij
ons leeft die prestatiegedachte
niet Een ware socialist leeft
voor zijn medemens en niet al
leen voor de verhoging van
zijn eigen welzijn", zegt hij
overtuigd.
SCHIEDAM De Stich
ting Lentefeest is nog zo'n
ouderwets stukje particulier
initiatief dat voor een grote
groep Schiedammers een
bijdrage aan het welzijn le
vert. Ruim 10 jaar geleden
besloot een groep vrijwilli
gers, waaronder Rietje Ko-
nings, de handen uit de mou
wen te steken voor de gehan
dicapten en eenzamen in de
stad. ,JDe mensen uit hun
isolement halen" stond daar
bij voorop.
Naast de vele feesten, ge
zellige avonden en spélmid-
dagen vormde het vervoer
van zieken en gehandicapten
één van de belangrijkste ac
tiviteiten. De Stichting heeft
daarvoor de beschikking
over een bus. Het geld werd
bijeengebracht via verschil
lende acties onder de Schie
dammers.
De eerste bus ligt inmid
dels al jaren op de schroot
hoop en nieuwe zijn duur.
„Erg duur, zeker 50.000.- gul
den", vertelt Rietje Konings.
,Al het geld voor onze activi
teiten brengen we zelf op ta
fel, alleen voor het zieken-
vervoer hebben we in het be
gin subsidie aangevraagd.
Tot op vandaag is het daar
helaas niet van gekomen. De
gemeentetoil eerst zien dat
we een centrale vormen met
het Rode Kruis alvorens ze
het geld uit het vervoerspot-
je van het ministerie 'van
CRM wil uitkeren."
„Wij van Lentefeest zien
die centrale niet zitten; toe
moeten de bus dan inleveren
en de mensen gaan hogere
tarieven betalen. Wie een
taxi-vergoeding heeft van de
sociale dienst kan bij ons,
ook als dat geld op is, ver
voer krijgen voor 1,50 gulden
per stadsrit. Dat is ook hard
nodig want de meeste men
sen kunr.en van die taxi-ver
goeding maar 2 ritten per
maand maken. Als we op-
gaan in die centrale is het
afgelopen met de goedkope
ritten. Zolang we het hier
over niet eens zijn blijft het
geld in die CRM-pot zitten."
SCHIEDAM „Welzijn?
Zo noemden ze dat niet in
mijn jongensjaren. Ontspan
ning, amusement en vor
ming kreeg lk in de Arbei
ders Jeugd Centrale (AJC)
en de Nederlandse Arbei
ders Sport-Bond (N.A.SB.).
Dat draaide allemaal zon
der subsidie, de contributie
werd betaald met centen en
had je die niet dan was je
evengoed welkom. Je ging
mee op kamp in een van de
huizen van Zon en vrijheid,
bijvoorbeeld de Raasheuvel
of het Rode Valkennest
Voor het zover was moest je
wel een jaar lang zegeltjes
plakken. Vanzelfsprekend
was ook de Partij nauw be
trokken bij deze activiteiten
binnen de Arbeidersbewe
ging en legde soms een beet
je geld bij. Wat me uit die
tijd is bijgebleven? Het ge
voel dat er meer eenheid
was in de wereld, dat je
meer begrip voor elkaar kon
opbrengen en niet praatte in,
termen van arm of rijk."
Arie Veriinde (63) PvdA-
raadslid en actief in het
Schiedamse verenigingslef
ven is het socialisme van
jongs af aan bijgebracht In
zijn jeugd was „welzijn" een
zaak van particulier initia
tief binnen de Arbeidersbe
weging en lag niet in handen
van gesubsidieerde instellin
gen met een scala van „wer
kers" in dienst.
„De bloeiperiode van de
A.J.C. en de NA.S3, lag tus
sen 1910 en 1940", weet hij.
„Het ideaal van de socialisti
sche jongeren was toen sa
men optrekken en de wereld
verbeteren. Op 12-jarige leef
tijd zat ik bij De Rode Val
ken, een jeugdvereniging
voor zowel jongens ais meis
jes en dat was tamelijk re
volutionair in die tijd. Op de
horde- en troepbijeenkoms
ten hielden we ons bezig met
touwknopen en discussiëren,
volksdansen en spelletjes".
„In de zomer maakten we
de bekende wandelingen,
vanaf de Heyplaat overva-,
ren naar het braakliggend
land dat nu Hoogvliet heet,
muziekinstrumenten als
trommels en fluiten gingen
mee. Je vertrok altijd vanaf
het Fabriplein dat ook wel
het „Rode plein" werd ge
noemd. Na mijn 16e stapte ik
over naar de Jtode Wachten,
waar de dlsetfesies serieuzer
werden en meestal de actue-
•Akv.S-kï x
le politiek het onderwerp
was. De traditionele 1-mei-
viering werd voor het
grootste gedeelte verzorgd
door deze jeugdgroepen met
zang, toneel en dans.
De Tweede Wereldoorlog
haalt een vette streep door
de saamhorigheid en de
groepsgeest binnen de arbei
dersbeweging. Na 1945 wor
den krampachtige pogingen
ondernomen de A.J.C. en de
N.A.S3. weer van de grond
te tillen. Arie: „Het ging niet
meer, de opzet van de cen
trale en de bond sloegen na
de oorlog niet meer aan, on
danks de nodige naamsver
anderingen. Er kwam een
welvaartsperiode met meer
mogelijkheden en geld voor
de jeugd. De tamelijk hoge
contributie voor verenigin
gen van neutrale'aard kon
worden opgebracht. Deze
welvaart drukte het saamho
righeidsgevoel weg.
„Voor alle activiteiten
kreeg je aparte clubs; voet
bal, fietsen, wandelen, ik
noem het een soort verzui
ling. En de gemeente ver
leende verkapte subsidie in
de vorm van goedkope vel
den en kantines. Wat vrijwil
ligers vroeger deden voor de
bevolking is nu in handen
\?an de gemeente die daar
"werkers' voor in dienst
heeft. Het eigen initiatief is
verdwenen. Ook jammer is
het dat de traditionele ver
enigingen minder subsidie
mogelijkheden hebben dan
bijvoorbeeld het open jonge
renwerk."
Een van die 'werkers' in
Schiedam is Jos van der
Lugt, opbouwwerker in
dienst van de Stichting Sa
menlevingsopbouw Schie-
dam-Noord. Hij houdt zich
onder meer bezig met jonge
renwerk. „Kijk, die subsidi
ering van sportverenigingen
zit deels in die goedkope vel
den", legt hij uit En het ver
haal over de kinderen die
vroeger met saamhorigheid
en groepsgeest bij elkaar
waren? Laten we eerlijk we
zen: ze hadden geen keus en
werden door de ouders ge
stuurd. Er was verder niets.
Dat is nu wel even anders,
een stuk 'vrijblijvender.
Daar haakt het open-
jeugdwerk op in. Wie hier
komt heeft geen trek in een
vereniging met allerlei ver
plichtingen. Het zijn vaak
moeilijke jongeren die daar
in niet kunnen aarden.
Ze moeten al in de pas lopen
in het gezin, op schooi of in
het bedrijf en zoeken daar
buiten iets anders. We moe
ten hier in Schiedam op
gaan passen voor een gigan
tisch jeugdprobleem. Het
aantal jeugdwerklozen, voor
al schoolverlaters, wordt
steeds groter, en de agressie
onder hen neemt toe.
Door al deze problemen
wordt de greep op deze jon-
geren steeds kleiner. De irri
tatie die deze groep binnen
,het Wijkcentrum De Blauwe
Brug oproept, is ook niet ge
ring. Al tijden proberen we
voor hen een eigen centrum
in Noord te krijgen, maar
het gemeentebestuur ziet ge
woon niet in hoe belangrijk
dit is."
na achttien jaar en de basis
van ons succes is dat stuk ver
trouwen."
Maar er is méér. Al» werk
nemersbank houdt de CVB er
unieke openingstijden op na.
Op ag- en donderdag
avond is de heer Heiimann
achter zijn loket te vinden en
datzelfde geldt voor de zater
dagmiddag: de cliënten moe
ten na werktijd voor hun geld
zaken terecht kunnen. Boven
dien houdt Heilmann zittingen
in de wijken. In een katholieke
school of een parochiegebouw
Een op het NW georiënteer-
<*s sp&arlnstelling Is evenmin
8<*d van de grond gekomen.
Ma&r de drieduizend klanten
de Centrale Volksbknk
"bben bij elkaar 6,5 miljoen
den ingelegd van het mü-
X waarover de bank lande-
beschikt. Hoe komt dat?
bank Is altijd een socla-
bank geweest," zegt beheer-
~r Heilmann, "als hier op stil-
zittingen mensen komen,
«aa wordt alles verteld. Ik ver-
lijk het soms zelfs met de le-
blecht Ik sta hier nu al bij-
m
doet hij dan zaken af met men
sen die om de een of andere
reden niet naar de Lange Ha
ven kunnen komen.
Met name bejaarden vinden
dat prettig. En de wekelijkse
aanwezigheid van meneer
Heilmann op scholen leidt er
toe, dat méér kinderen doen
»aan het vertrouwde zegeispa-
ren.
Heilmann: "Het Is allemaal
-begonnen op 15 oktober 1900.
Toen zijn wij gestart als on
derdeel van" de Rooms-Katho-
lieke Volksbond, afdeling
>Schiedam. De spaarbank werd
onder patronage gesteld van
de Heilige Thomas van Vllano-
va. Dat was een Dominicaanse
heilige en zoals men weet, heb
ben de Dominicanen nogal in
vloed In Schiedam. De mini
male inleg was twintig cent en
spaarde je minder, dan kreeg
Je een spaarkaart met zegel
tjes, tótdat de twintig centen
vol waren. Je deed dat bij het
bestuur van de Volksbond. De
voorzitter en de penningmees
ter tekenden at. Die kenden
ook ledereen persoonlijk. Uit
die dagen is het bekend, hoe
iemand met een groot gezin
een gulden in kwam leggen.
"Kan dat wel met al je kinde
ren?" vroeg de voorzitter dan.
Op 20 oktober 1900 was er al
een Inleg van driehonderd
drieëntwintig gulden dertig. I
En een jaar later was er een
spaartegoed van ƒ7862,18. In i
de oude stukken lees je stee- j
vast: "De spaarbank is een on
zer meest bloeiende instellin
gen."
De spaarbank Sint Thomas
van Viianova heeft zich in 1935
aangesloten bij de landelijke
Centrale Volksbank, die tegen
woordig 700 bijkantoren en
agentschappen heeft. In 1964
was Schiedam de eerste stad,
waar een full-time kassier
werd aangesteld, omdat het
niet meer lukte de zaken met
part-timers af te handelen.
Heilmann: "Het NKV had
tweeduizend leden en het NW
achtenzestighonderd."
"Waarom wij wel en het
NW niet? Misschien, omdat
wij als katholieke organisatie
meer grote gezinnen als cliënt
hadden, die meer opzij moes
ten leggen. Of omdat de katho
lieken destijds ln Schiedam als
eersten met de arbeidersorga
nisatie begonnen zijn."
Een andere reden is mis
schien de verzuiling. Een
ouderwetse katholiek spaarde
in eigen ki$hg. Die zou ln te
genstelling tot onkerkelljken
zijn financieel heil niet gauw
elders zoeken. Vandaag plukt
de CVB daarvan de vruchten.
Want veel ontzuilde kinderen
blijven er niettemin sparen.
Hun argument: de gemoede
lijkheid en de praktische
avondzittingen. Maar, aldus
Heilmann: JDe moeilijkheid is
de leegloop van de stad. En
meisjes, die van kindsbeen af
bij ons hebben gespaard, ne
men na hun trouwen de bank
van hun echtgenoot"
Het geld van deze spaarders
wordt door de CVB voor 40%
in sociale projecten belegd. De
bank zit in een hoop projecten
voor goedkope woningbouw,
wijkcentra en dergelijke. Want
op de achtergrond heeft altijd
het idee gestaan de spaarcen
tjes van de arbeiders te beleg
gen in zaken, waar zij zelf
voordeel van zouden trekken.
Daardoor Is het extra jam-'
mer, dat ook de CVB de koude
hand van de crisis al enigzins
begint te voelen. Heilmann:
Tk wil niet zeggen, dat de
mensen het slechter krijgen,
maar wel minder geld. Vol
gens mij Is het nog niet zo, dat'
de mensen op duurzame spul
len bezuinigen. Ze zetten wel
minder op de rekening en In
het algelopen Jaar vroegen ze
méér op,"
