m
i
i mwm mm v e v -Lu
n
Duizenden vrouwen krijgen kraambeddepressie
m m m
t, m
Baby-blues
Ander mens
P^têlÉf
Machteloos
Angst
Jaloers
Psychosegeval
achtlijst
Spreekuur
Praten
Oorzaken
HET. VRIJE VOLK
esck
>;V ;\p
y><!ANPA^13 'SEPTEMBER '19a2WÏÏJ@®ë
«If*
A?' 2e draagt witte bloemen in
Maar donkere krullen. Haar
"gen glanzen en haar gezicht
tstaat op vrolijk, maar het
Hierhaal dat ze vertelt is al-
Herminst opwekkend. Negen
jaar lang verhuisde ze van
psychiatrische inrichting
naar psychiatrische inrich
ting. Ze deed een poging tot
zelfdoding, vervreemdde van
haar man, keek niet naar
haar twee zoons om. Er is
een tijd geweest dat ze bang
ivas dat ze haar kinderen iets
'zou aandoen.
Nu gaat het stukken beter.
Eindelijk is onderkend dat ze
phet slachtoffer was van een
postnatale depressie" in
gewoon Nederlands: een
kraambeddepressie. Ze heeft
met goed gevolg een hormo-
nenkuurondergaan.
Jaarlijks krijgen in ons
tand tussen de 4000 en de
20.000 vrouwen last van deze
zeer ingrijpende depressie.
Het ziet er zo langzamerhand
'naar uit dat deze ziekte ook
in Nederland „erkend" wordt.
[Er wordt binnenkort een
groot congres aan gewijd, en
cr zijn een paar artsen die
een speciaal spreekuur heb
ben voor vrouwen die eraan
lijden.
De hierboven beschreven
vrouw ze woont in het
noorden van het land ging
ook naar zo'n spreekuur.
i Door LIZE ALINK
De Engelse gynaecoloog Ka-
tharina Dalton houdt zich al 30
jaar bezig met het verschijnsel
post-natale depressie. Volgens
deze arts ls de oorzaak een hor
monale stoornis, die door het toe
dienen van extra hormonen be
streden kan worden.
Tijdens een zwangerschap
wordt in het lichaam van een
vrouw een hoeveelheid van het
hormoon progesteron gevormd
die vijftien tot 30 keer zo hoog is
als normaal. Na de bevalling
daalt de voorraad praktisch in
één klap tot het gewone niveau.
Sommige vrouwen kunnen dit
niet aan. En daardoor, meent
Dalton, ontstaat dan een post-na
tale depressie.
Dalton onderscheidt verschil
lende vormen van post-natale de
pressie. De eerste is de 'baby
blues". een kortstondige emotio
nele verwarring die zich in de
dagen na de bevalling voordoet.
De vrouw huilt "om niks", en kan
door de kleinste kleinigheden
van haar stuk worden gebracht.
Deze toestand duurt een dag of
tien. In de vorige eeuw werd dit
verschijnsel 'melkkoorts' ge
noemd. omdat de huilbuien zich
voordeden tijdens de stuwing.
Maar dit tiendaagse tranendal
kan ook overgaan in een postna-
tle uitputting. De moeder voelt
zich bekaf en lichamelijk ziek.
Ze heeft geen energie of levens
lust. Het liefst zou ze ergens in
een klein hoekje wegkruipen.
De zorg voor haar baby is
haar eigenlijk te veel.
De post-natale uitputting duurt
gemiddeld drie tot zes maanden.
Zij kan vanzelf voorbij gaan,
maar ook een voorbode zijn van
de post-natale depressie. Of er
ger nog: de kraampsychose. Als
deze niet worden behandeld kun
nen ze (tientallen) jaren duren.
Hoogvliet. In een eigenhandig
opgeknapt huisje wachten Elly,
Cora en Wilma op me. De drie
vrouwen weten alles van post na
tale depressies. Elly heeft het
net allemaal achter de rug. Cora
zit er nog midden in. en Wilma is
blij dat ze met een lachend ge
zicht kan navertellen hoe een
kraampsychose er precies uitziet
en wat je daarbij voelt.
Elly: „Ik kreeg m'n kind in het
ziekenhuis. Na de geboorte voel
de ik me verschrikkelijk. Ik wil
de het kind niet hebben, terwijl
ik vier jaar op haar heb ge
wacht Na tien maanden klapte
ik in elkaar. Je voelt niets, je
bent een totaal ander mens, je
bent jezelf niet meer.
Mijn huisarts was op z'n Rot
terdams gezegd een zak. Hij zei
tegen m'n man dat ik labiel was
en ik kreeg medicijnen. Uiteinde
lijk kwam ik nog bij een psychia
trische instelling terecht, waar
ze zeiden: het is psychisch, en in
elk leven gebeurt wel wat.
Maar ik wist dat het niet psy
chisch was. Ik was voor de be
valling levenslustig, had geen
overdreven problemen. Er werd
ook nog tegen mij gezegd dat ik
de dood van mijn vader niet
goed verwerkt had. Maar daar
had het niets mee te maken.
Inmiddels had ik In de Viva
«en verhaal gelezen over de post
natale depressie. De Viva kwam
vorig jaar als eerste daarmee,
samen met het blad Kinderen.
Wat was ik blij toen ik dat las. Ik
ierkende alles wat er in stond en
dacht: dit héb ik. Ik was zo blij
omdat ik steeds gevoeld had dat
bet niets psychisch was".
In het Vlva-artikel werd ge
broken over de gynaecoloog
I VrV-''"t t 'V~"vx-x
y/A&'
's'&M
vS* X x
s\
v-
v. X
-t-w- -
Verpleegkun
dige Eileen
Hilveri7ik en
gynaecoloog
E. IV. Loen-
dersloot: "Ze
hebben angst
zichzelf of de
baby iets aan
te doen."
Na de geboor
te begint voor
duizenden
vrouiven het
probleem:
kunnen zij het
aan
ewacht
'Vier jaar op
en nu vl ;ik 't niet aneer
Loendersloot uit Wageningen.
die de therapie van Dalton toe
paste. Dat wil zeggen dat de
vrouw progesteron krijgt toege
diend, vaak in de vorm van zet
pillen. Daarnaast wordt soms
een dosis vitamine B 6 gegeven.
Het lukte Elly niet om haar
huisarts contact op te laten ne
men met Loendersloot. De huis
arts verwachtte meer van een
psychiatrische instelling. Er zijn
overigens meer artsen die niet
geloven in de hormonale thera
pie, omdat zij menen dat de oor
zaak psychisch is in plaats van
zuiver lichamelijk.
Uiteindelijk lukte het Elly via
een andere huisarts toch om zich
met de Dalton-therapie te laten
behandelen. In februari van dit
jaar stopte ze daarmee. Het gaat
nu weer goed met Elly, op een
paar dingen na. Ze voelt zich nog
steeds niet lekker vlak voor haar
ongesteldheid. Dat schijnt meer
voor te komen bij vrouwen die
een postnatale depressie hebben
gehad.
Een kraambed-depressie is
niet alleen afschuwelijk voor de
vrouw zelf, maar ook voor haar
partner. Elly: „Mijn man heeft er
goed op gereageerd. Hij stond
ook machteloos, wist hij veel. Hij
moest voor de baby zorgen, ter
wijl hij daarnaast nog werkte.
Bovendien was ik helemaal ver
anderd, bang voor alles, voor
mezelf, voor,andere mensen. Ik
wilde niet dat hij naar zijn werk
ging, want ik durfde niet alleen
te zijn. Je hangt aan z'n broeks
pijpen. Voor die mannen is het
ook heel moeilijk."
„Ik heb wel veel steun aan
mijn buurvrouw gehad. Dar
stond ik weer eens op het balkon
met de gedachte er af te sprin
gen. Dan rende ik naar mijn
buurvrouw: help me, dat ik geen
rare dingen doe! Ik zou het wel
willen schreeuwen: laat deze
vrouwen niet alleen, steun ze,
heb begrip, help ze en weet dat
het overgaat".
Cora is 26 jaar, drie jaar jon
ger dan Elly. Ze zit stilletjes te
luisteren naar Elly's verhaal en
knikt af en toe instemmend. Ze
herkent de verschijnselen. Het
duurt lang voordat ze mij in de
ogen kijkt. Cora voelt nog steeds
de angst. Ze moet gehaald en ge
bracht worden om dit gesprek
bij te kunnen wonen. Verbijsterd
vraagt ze zich af hoe het moge
lijk is dat ze van een onbekom
merde, vrolijke en geïnteresseer
de Rotterdamse vrouw opeens is
veranderd in een mens vol pro
blemen. Van haar kind moet Co-
ra nog altijd niets Ktbben. „Het
was een couveusekindje. Ik
kwam met haar thuis en ik was
moe en depressief. Liefst wilde
ik siapen. Ik merkte dat ik de
neiging had mijn kind de ogen
uit te steken. Daar was ik ver
schrikkelijk bang voor."
Via de huisarts kreeg Cora
medicijnen die alles onderdruk
ten. Maar het hielp weinig. De
arts wist te vertellen dat ze hu
welijksmoeilijkheden had. Maar
daar was Cora het niet mee eens,
hoewel ze na de bevalling als een
vreemde tegenover haar man
stond. Ze wilde geen sex met
hem, hij liet haar koud. Cora be
zocht een tijd lang een bureau
voor huwelijksmoeilijkheden,
maar ook dat leverde niets op.
Cora: „Je gaat daar wel naar
toe, omdat je alles aangrijpt om
beter te worden. Je gaat ook aan
jezelf twijfelen. Wordt of ben Ik
gek? Er werd nog verondersteld
dat ik een te sterke band met
mijn moeder had".
Cora liep één jaar bij de psy
choloog van het bureau voor hu
welijksmoeilijkheden. "Ik stond
stijf van de temesta, een rustig-
maker".
Ook ontdekte Cora in januari
van dit jaar de weg naar dokter
Loendersloot. Ze kreeg tijdelijk
een opleving. Ze gaat met de be
handeling door. Hoopvol, omdat
ze bij andere vrouwen ziet, vrou
wen die het net als haar vier
jaar of langer hadden, dat er ge
nezing kan volgen.
Maar in die tussenliggende pe
riode maakt Cora zich bezorgd.
Over haar man, op wie ze een gi
gantisch appèl doet. Hij zorgt
voor hun vierjarig dochtertje,
heeft een volle baan en moet ook
z'n vrouw opvangen. Wie helpt
hem? Want van de directe omge
ving heeft Cora weinig steun. 'Ia.
zijn er bang voor. Vinden me
gek."
"Ik ben jaloers op andere vrou
wen", vervolgt Cora. "Dan voel
ik me schuldig tegenover mijn
man dat ik niet gezond ben en
hem niet kan geven wat een ge
zonde vrouw wel kan geven. Het
zou me niets verbazen dat huwe
lijken stuklopen door postnatale
depressies. Je zou eens moeten
uitzoeken hoeveel scheldingen er
plaats vinden vlak nadat er een
baby ls geboren. Het is toch ook
niet normaal. Ik zie de kat tegen
me praten, ik zie mijn mans
hoofd terwijl hij er niet is. Met
mijn dochtertje spelen kan ik
niet, schelden des te meer. Het is
afschuwelijk, ook voor mijn kind.
Ik heb nu gezinshulp en daar ben
ik dan weer jaloers op omdat zij
wel met mijn kind speelt".
Wilma's verhaal. "Ik ben zoge
zegd een psychosegeval", lacht
ze. Ernstiger: "Ik kwam terug uit
het ziekenhuis en opeens op de
twaalfde dag ging ik 's nachts
om drie uur het hele huis
schoonmaken. Tegen de ochtend
was ik uitgeput, kreeg knallende
ruzie met mijn man. En ik maar
niet begrijpen dat hij dat schoon
maken maar gek vond. Op die
dag had ik opeens geen melk
meer. In paniek. Ging bier drin
ken want ik hoorde dat dat hielp
voor de borstvoeding. Voelde me
wat beter en ging op bed liggen."
"Mijn man kwam terug. Ik
weet niet wat er toen precies ge
beurde. Ik was zelf opeens een
kind in de baarmoeder". Ik trok
het laken heel strak om me heen,
kon niet meer praten. Ik wilde de
hete nacht opnieuw bevallen.
Mijn man moest me helpen per
sen. Ik wilde Suzan ook geen eten
meer geven, want ik moest haar
toch nog krijgen?"
"Het werd zo erg, tot gillens en
schreeuwens toe. De buren bel
den de politie. Een van de agen
ten begreep wat er aan de hand
was, want hij had zoiets in zijn
familie meegemaakt. Het is in
mijn geval duidelijk dat jé ziek
bent. Dat scheelt want dat weten
ze niet bij een postnatale depres
sie. Wel bij een psychose. Goed,
ik zou worden opgenomen in het
Dijkzigt, maar dat ging niet op
zondag."
Inmiddels was dc dokter ge
waarschuwd. die dagen achter
een met haar praat. Wilma
krijgt temesta. In de psychose.
waar ze dan al een tijdje in zit,
maakt ze opnieuw haar eigen ge-;
boortc mee Ze wacht daar zelfs
mee, die gebeurtenis, tot het tijd
stip waarop ze werkelijk geboren
is, maandagochtend half tien.
"Ik maakte van alles mee",
zegt Wilma. 'Zag van alles wat
er niet was. Ik dacht dat ik Ma
ria was. Had grootheidswaanzin
en achtervolgingsangsten. Dacht
dat we afgeluisterd werden".
Hoewel Wilma een tijdje huis
houdelijke hulp heeft, verbetert
haar toestand niet. Haar man
ontdekt in het tijdschrift Kinde
ren wat Wilma heeft. Postnatale
depressie en een psychose. Ze
neemt contact op met Loender
sloot. Hij kan haar niet direct
helpen, omdat hij een wachtlijst
heeft van drie maanden. Want op
dat moment was hij de enige in
ons land die de hormonenthera
pie wil toepassen. Loendersloot
verwijst haar naar een psychia
trische afdeling van een zieken
huis. Maar dat wil haar huisarts
niet.
De huisarts vindt dat Wilma
naar een psychiater moet. Als
Wilma een gevaar wordt voor
zichzelf en haar kind, wordt ze
alsnog opgenomen in 'n psychia
trische inrichting. Daar verblijft
ze drieeneenhalve week. Haar
psychose is dan voorbij. Maar ze
keert depressief naar huis terug.
Wilma's vraag om progesteron
wordt door de artsen daar niet
beantwoord. Ze ontvangt alsnog
de hulp van Loendersloot. maar
ze is dan een jaar verder.
Ze ls nu een half jaar bezig
met deze behandeling en het
gaat goed met Wilma.
De hierboven beschreven de
pressies van Elly, Cora en Wil- -
ma, zijn ontstaan na de beval
ling. Het is ook mogelijk dat*
vrouwen deze depressies na een
abortus of miskraam krijgen.
Hoewel, wat de abortus betreft,
de deskundigen het daar niet
over eens zijn. Er zijn artsen die
ontkennen dat het hormonenpeil
na zo'n korte zwangerschap al op
een niveau komt, dat door vrou
wen niet op te vangen is.
Wageningen. Pieter Pauwzie
kenhuis op een dinsdagmiddag.
Verpleegkundige Eileen Hilve-
rink en gynaecoloog E. W. Loen
dersloot houden hun speciale
postnatale depressie spreekuur.
Naast dit tweetal is op dit mo
ment alleen nog een Amster
dams artsenechtpaar overge
gaan tot een dergelijk spreekuur.
Het is rustig in de wachtka
mer. Er zitten vier mannen en
vier vrouwen. Een van hen is de
vrouw uit het noorden van ons
land met wie ik het gesprek had.
Eileen Hilverink heeft een
voorgesprek met de echtparen.
Ze weet waarover ze praat, want
ze leed zelf aan zo'n depressie.
Zij bekijkt of het om een echte
postnatale depressie gaat of dat
er wellicht iets anders in het ge
ding is. De volgende klachten
wijzen op een postnatale depres
sie vertelt Eileen. .Angst jezelf
of de baby iets aan te doen, hy
perventilatie. bang om alleen te
zijn, nervositeit, bang om win
kels in te gaan, bang op straat te
komen."
In tegenstelling tot Dalton die
beweert dat deze vrouwen goed
slapen, is het Eilcens ervaring
dat de patiënten juist slecht sla
pen.
Eileen Hilverink: „Op eigen
kracht kom je er moeilijk uit.
.Niet alleen de hormonale-behan
deling is belangrijk, maar vijftig
procent van de genezing bestaat
uit praten. Vrouwen die thuis
niemand hebben om mee te pra
ten, kunnen met mij en nog een
aantal vrouwen telefonisch con
tact onderhouden."
Dat is ook Loendersloots kri
tiek op Daltons theorie. Loender
sloot; „Mijn ervaring is dat het
niet altijd louter lichamelijk is.
Het is vaak een combinatie van
een te lage hoeveelheid proges
teron en een psychische oor
zaak. Met alleen een hormonen-
kuur zal een vrouw het meestal
niet redden."
Loendersloot maakt niet alicen
gebruik van de pure progesteron,
zoals Dalton die voorschrijft,
maar ook van het chemische
Duphaston waarin progestativa
zitten, met volgens Loendersloot,
minder bijwerkingen dan het na
tuurlijke progesteron.
Als mogelijke oorzaken van
een postnatale depressie somt
Eileen Hilverink op: „Verande
ring van de hormonenhuishou
ding: tekort aan vitamine B6;
slechte lichamelijke conditie:
lange, zware zwangerschap ge
volgd door een zware bevalling;
een heie snelle bevalling of een
onverwacht verloop ervan, bij
voorbeeld een tangverlossing;
weinig rust tijdens zwanger
schap en bevalling; te kort aan
vitamine of te laag ijzergehalte;
pre-menstruele klachten; psycho
sociale problemen; het opeens
stoppen met de borstvoeding of
het opnieuw beginnen met de
Pil"-
Volgens de cijfers heeft een
vrouw met postnatale depressie
na een volgende bevalling, mis
kraam of abortus ongeveer 66
procent kans opnieuw zo'n de
pressie te krijgen. Ze kan die
meestal voorkomen, althans ver
minderen, door tijdens of na de
bevalling meteen met een hor-
monenkuur te beginnen. Volgens
Eileen Hilverink is driekwart
van de vrouwen die op het
spreekuur kwamen weer hele
maal beter.
Loendersloot: „De erkenning
voor de Daltontherapie begint op
gang te komen. Dat wordt ook
tijd, want we hebben een wacht
lijst van drie maanden. Vrouwen
kunnen hun huisarts vragen
contact met mij op te nemen,
want ik kan de huisarts een be
schrijving van de therapie ge
ven, die ze zelf bij de vrouw kun
nen toepassen".
„Weet je waar ik heci blij om
ben", vertrouwt Loendersloot me
toe, „er is op 19 november een
Boerhaave cursus over dit on
derwerp. Dat zijn goed aange
schreven artsencursussen. Wil je
dit in je artikel schrijven? De
artsen die er naar toe willen kun
nen contact opnemen met profes
sor Van Hall uit Leiden. Ook al
een goed aangeschreven man".
Vrouwen die meer informatie
willen over postnatale depressie
kunnen ook contact opnemen
met de Stichting Vrouwen in
Post Natale Depressie, Postbus
303,1430 AH Aalsmeer, telefoon
02977 - 13039. Er is een brochure
met informatie en een litera
tuurlijst.
Deze Stichting houdt vandaag
een congres over dit onderwerp
in het Jaarbeurs Congrescen
trum in Utrecht.