131
Moeilijke
Noordsingel
W"9B§
itruan
Vandaag met: Gokkoning Driel-Vis vil eroscentrum exploiteren Stukgoed
WÊÊm.
'Je,"cel In dé j§
Noordsingel.
Twintig
matglazen
raampjes
waar je geen
barst door
ziet- Boven
ylaeèn vijf
.centimeter v
bréde schuif
kanjede
;Wi je vogels.
Voeren» U®
üii^B
iÉ
IIIIIII
iiiiiii
iiiiiii
liiiin
18KSI8R
ifiÉw
iVf
ifcj' h 0. (door JIM POSTMA)
j I "Gel A-74.
Loeren
iDe Vdoden'';r>
'galérijéiicXyï
•Avonds lopen'
ze er'langs jein
'halen dc"V
ilichthandlë: '4
over."
Bed
Dagindeling
Luchten
e hij
iri
es V
eden»
iBSSSKlsSii
VRIJDAG 24 DECEMBER: 1982 Xv
ik
d als
de
arde
villen^
je ':-
zijn?
aopt.
e-
er-
he-
'eel
of.
Rondde feestdagen krijgen veel gevangenen hel Ie kuii-.ul. De een
wonlt depressief en de ander opstandig. Als het mogelijk v, as hrakei
7p vandaag nog uit om morgen gezellig hij tie familie thuis te zijn:
rond de kerstboom of bij de oliebollen,
j "Eigen schuld, dikke bult." roepen buitenstaanders, ondanks >)-•
1 Kerstgedachte.
Het-zitten. dezer dagen. in gevangenissen is geen pret je. Met of
f zonder de verdiende dikke bult.
Is Is het zitten in een rei trouwens ooit wel een pretje? Wat gaat er ir-
jc om tussen die benauwde muren. Hoe baal je weerde volgende d:u
zonder letterlijk mei je kop door die muur heen te gaan?
JEenVan onze verslaggevers zat onlangs een straf voor overtreding
vu» de aleolioiwet (artikel uit in liet Huis van Bewaring aan de
Rotterdamse Noordsingel. Hij kon nok kiezen voor een zogenaamde
-"ojiyn-inrichüng." Maar hij kous juist voor de "beruchte" Noordsin-
t gci-diTi veertien dagen te ervaren wat cellulaire straf is.
Momenteel is Het Huis van Bewaring versierd met t? kerstbomen.
Een schrale troost, want ze mogen de eek niet in.
Om de gevangenen toch wat tegemoet te komen in deze moeilijke
periode worden extra films gedraaid, kerkdiensten gehouden, wat
meer zorg besteed aan de maaltijden (geen konijn of kalkoen i.
'wordt wal extra bezoek toegelaten en mag elke gevangene een tele
foontje naar de buitenwereld maken.
Óndanks deze extraatjes is het toch echt geen koek en ei op de
Noordsingel. Maar je moet wel blijven relativeren. I)at wel.
.Jhcprivileges die de gedetineerden hier nog hebben, worden elders ii
dc wereld onthouden aan honderdduizenden gevangenen.
Zij zitten in vaak echte erbarmelijke'omstandigheden. Sommigen
van hen zelfs in isoleercellen van 1 x I x I. En niet door Imn "eigen
seftujd, dikke buit."
Maat doordat ze er gewoon een andere mening up na honden die niel
f strookt met bet regiem.
He^zijn de onschuldige politieke gevangenen voor wiens vrijlating
Amnesty International (tel. (ito - KJgiro I.VfnoO) dageli jks veeht.
ze 't licht uitdeden
S
breekt ie het angstzweet uit
-T
j| Hij is 2.70 meter hoog, 4.50 meter
j| lang en 2.50 breed. Aan het uit»
einde van je cel zit een raam van
1.20x1.50 meter. Voor het venster
je staan zeven spijlen.
l| En behalve een klein streepje
lücht yan een centimeter, kan je
rér njjè|s door zien. Matglazen
faarhpjes ontnemen je het uit
zicht.
Twintig matglazen raampjes in
totaal. Honderden keren heb ik
ze geteld. Want in de gevangenis
leer je tellen. En gedetailleerd.
Elk hoekje en gaatje, elk steentje
en tegeltje leer je kennen als je
broekzak.
Bovenaan het raam van mijn cel
zit een vijf centimeter brede
schuif. Die kan je open en dicht
doen voor de "ventilatie". Leuk
spelletje is dat, dat open en dicht
doen van die schuif. Je kan er
uren.mee zoet zijn...
Aan dé voorkant van cel A-74
hangt een grijsachtige met staal
gepantserde deur. Hij is 70 centi-
-nieter breed, 1.85 meter hoog en
Jsachbcentimeter dik.
In de celdeur zelf zit een klein
'kijkgat: Als ik er doorheen kijk
fcie ik niets. Maar als zij kijken
zij van de andere kant van de
maatschappij zien ze mij in
vergroting.
"Het koeienoog", heet dat kijkgat
onder de gevangenen.
Of eigenlijk moet ik zeggen: ge
detineerden. Want zo noemen de
bewakers je. Of eigenlijk al weer
fout: dê bewaarders.
En,de:bewaarders dus loeren
döór dat "koeienoog". Niet dat ze
iets kwaads in de zin hebben.
Neen, het moet.
'Volgens de dienstregel zijn de
bewaarders verplicht om af en
toe door dat oog naar de gedeti
neerden te koekeloeren volgens
artikel huppelepup in het belang
on weLen wee van de gestrafte.
Of Woorden van gelijke strekking
volgens'het hierbovengenoemde
reglement".
Want met regels en artikelen
van zoveel tot zoveel slaan ze je
in de gevangenis (of moet ik nu
zeggen jfjuis van Bewaring?)
dood. En natuurlijk: "Ordnung
s9'n anders wordt het een
rotzooitje.
^fie'itemin zitten veel gedetineer
den "hiet dat "verdomde koeien-
oog" in hun maag.
Een langdurig gestrafte: "Te pas
on te onpas loeren ze door dat
kolere ding. Speciaal naar mij.
Net of ze apies aan het kijken
waren. Vooral jonge bewaarders
mochten mij aangapen. En dan
hoorde ik even later aan de ande
re kant van die celdeur: "Kijk,
daar zit'ie nou. Dat is hem nou".
En geloof me, ik werd er gek
van. Normaal m'n behoefte doen
op de pispot was er niet meer bij.
Telkens weer verschool ik me
achter de klerenkast, bang als ik
was dat ze me bespiedden. Ik
hield er een complex van over.
Kijk, in zo'n cel", vervolgt hij,
"kamp je soms ook met sexuele
nood. En die moet je natuurlijk
in je eentje oplossen. Nou. door
dat rotte koeienoog was dat er
voor mij niet meer bij...".
In je cel staat verder een bed
van 1.90x90. Daarop liggen twee
"duffelse" dekens, een schuim
rubber matras en een schuim
rubber kussen.
Een rond tafeltje (1.00x0.50),
twee stoelen, twee kleerkasten
(1.70x0.50), een spiegeltje, een
prikbord (om foto's van familie
leden op te hangen) en een klein
kapstokje maken je ccl-mcubi-
lair compleet.
Boven jc hangt een lichtbak
(vies scherp licht) rtjet een tl-
buis. Soms lig jc uren als een ge
vangen konijn naar die bak te
staren. Is het uit depressie of
apathie?
Het plafond eromheen is gebro
ken-wit van kleur, de muren zijn
licht-blauw en licht-geel en als
vloerbedekking heb je groenach
tig linoleum.
Zo ongeveer ziet A-74 er uit.
En in het Rotterdamse Huis van
Bewaring aan de Noordsingel
zijn 235 van dergelijke cellen. El
ke cel afzonderlijk is gevuld met
een mens. Of misschien voor dc
buitenwacht een crimineel.
Het leven in het Rotterdamse
Huis van Bewaring kent een
strenger regime dan in de ge
middelde Nederlandse gevange
nis. De gedetineerden hebben een
grote hekel aan het uit de vorige
eeuw (1869) stammende gebouw.
De bewaarders niet minder.
De bewaarders (een verhaal
apart) hebben het misschien nog
moeilijker dan dc gestraften zelf.
Vanwege het gebrek aan recrea
tieruimte moeten de bewaarders
het vaak ontgelden als de gedeti
neerden hun agressie willen af
reageren.
Bewaarder: "We zijn overwerkt
en vele collega's zijn overspan
nen geweest. Het zijn hier mid
deleeuwse toestanden. En wat
het ergste is: de meeste gedeti
neerden verlaten straks vrolijk
fluitend de gevangenispoort.
Maar wij zijn verplicht te blij
ven. Wij zijn hier veroordeeld tot
levenslang...".
Alles gaat in de Noordsingel vol
gens gedisciplineerde regels. En
alles op vaste tijden, 's Ochtends
om half acht wordt je celdeur
opengedaan. De bewaarder
wenst je dan "goedemorgen" en
tegelijk gaat die ellendige licht
bak boven je aan. Je knippert
steeds weer met je ogen tegen
die "konijnenbak".
Verplicht moet je nu opstaan om
je cel schoon te maken en je te
wassen.
Je neemt je pispot mee (een w.c.
is er niet in je cel) en leegt hem
,in een verderop gelegen waslo
kaal. Even weer heb je contact
met een celgenoot of je maakt
een praatje met de bewaarder,
die steeds in je omgeving is.
Daarna snel wassen en vlug
weer terug naar je cel. Voordat
die deur onverbiddelijk voor de
zoveelste keer achter je dicht
klapt en het slot wordt omge
draaid krijg je nog een kop thee
en een kartonnetje met een
kwart liter melk.
Hiermee is een nieuwe dag "zit
ten" begonnen. En dan is het
werken geblazen. In je cel, dat
wel. Wat zal het vandaag zijn?
Wasknijpers of (dienst)envelop
pen plakken.
Ondertussen moet je wc! eens
een grote boodschap doen. En die
doe je niet in die vieze po van jc.
Neen, daarvoor (wat een gunst)
mag je via en belletje in je cel de
bewaarder roepen. Buiten je cel
piept dan een zoemtoon en boven
je deur gaat een lampje branden.
Meestal komen de bewaarders
binnen vijf of tien minuten naar
je toe. En dan begeleiden ze je
keurig netjes naar de gezamen
lijke w.c.'s.
Een keer duurde dat echter 25
minuten. Net toen ik in hoge
nood verkeerde. Toen moest ik
wel op die po van mij. Maar dat
was niet eenvoudig.
M'n pot was namelijk al gedeel
telijk gevuld. Ik plaatste de po op
een stoel. En net toen ik bezig
was mijn behoeften te doen, ging
mijn celdeur open-
Tot mijn verrassing stond de be
waarder nu in de deuropening
naar mijn blote billen te gapen.
En ik geneerde me rot... Je ver
liest iets van je eigenwaarde in
de gevangenis.
Een keer in de 24 uur mag je bui
ten op de binnenplaats een uur
luchten. En als jc dan na 23 uur
uit je cel komt ben je zo duf als
een konijn. Vooral als je binnen
-rookt, want doorstroming van
verse lucht is er amper in jc cel.
Rondom de binnenplaats staat
een zes meter hoge muur met
daarboven prikkeldraad. Boven
de muren uit zie je nog de boven
ste verdieping van het gerechts
gebouw: de plaats waar je ver
oordeeld bent. En tegelijk ook de
plaats van de vrijheid, de andere
kant van de maatschappij.
Op het binnenplein staan twee
basketballpalen. Je zou graag
willen spelen, maar een bal heb
je niet. Daarom loop je uit verve
ling wat kringetjes of jc probeert
in gesprekjes met celgenoten
grappen te maken om mekaar op
te beuren. Haast op een kinderlij
ke manier.
Maar van de grauwe gevange
nismuren om je heen ontsnap je
niet. Waar je ook loopt, ze hou
den je in de gaten. Dit keer zijn
het de elektronische ogen uit de
controlekamer die je overal vol
gen. Ontsnappen is dus onmoge
lijk. Tenzij met hulp van buiten
af?
Terug in je cel is het tijd voor je
warme hap. Die wordt "geser
veerd" door andere gedetineer
den, onder begeleiding van die
eeuwige bewaarder. En die be
waarder is overal. Overal? Over
al, behalve waar de meisjes
zijn-
Het eten zit in drie op elkaar ge
stapelde pannetjes. In de een zit
een berg aardappelen, daarboven
een stukje vlees met sju en in het
laatste pannetje wat sperciebo-
ncn. Daarnaast krijg jc een bord
je soep en in de weekeinden pud
ding of appelmoes.
Na je "enerverende" werkdag
mag je 's avonds, weer in je cel,
"recreëren." Je leest een boekje
meestal op je bed of je luis
tert via een intercomsysteem
naar Hilversum 1 of 2. Meer zit
er niet op die "huisradio." En het
ding staat of loeiend hard of zo
zacht dat je je oor er tegenaan
moet houden. Want het regelen
van dc knoppen wordt gedaan
van buitenaf.
En dat zijn de dingen die je het
moeilijkste kan accepteren.
Je bent geen mens meer, je bent
een ding geworden.
Elf uur 's avonds wordt weder
om van buitenaf de "huisradio"
uitgezet. En daarna komt dan de
bewaarder om aan de buitenkant
van je cel de lichtknop om te
draaien.
Verschrikkelijke minuten zijn
dat. Het is een soort wachten op
je "executie."
In mijn moeilijke ogenblikken
(die krijg je tijdens eenzame op
sluiting) zat ik steeds weer op de
elektrische stoel of in de gaska
mer. En op de ijzeren galerij
hoorde ik de dreunende voetstap
pen van de "beul" steeds angsti
ger dichterbij komen. Nog even
en de handle wordt overgehaald.
Op die momenten brak het
angstzweet mij uit. Je wil dan
wegvluchten, uitbreken, je lot
ontlopen. Maar in je pyama blijf
je gekluisterd in je bed.
En dan slaat die hand van bui
tenaf weer toe: de schakelaar
wordt overgehaald. Het doet
pijn. Alles rondom je Wordt don
ker...
Weer is een gevangenisdag voor
bij. Als je slapen kan tenminste.
Maar de meesten kunnen dat
niet. Je bent te onrustig, je kan
de slaap niet vatten.
Bovendien schijnt een hinderlijk
zoeklicht van buiten nog door je
matglazen raampjes. Gordijnen
om je voor deze storende bundels
te beschermen heb je niet. En
dan weer krijg je het gevoel dat
ze van buitenaf je voortdurend
door dat "koeienoog" aan het be
loeren zijn.
Nijdig trek je de dekens van je
bed, je staat op en je steekt een
sigaret op. Dan loop je onrustig,
ijsberend en inhalerend door je
cel.
Ineens hoor je vreselijke, haast
dierlijke kreten. Een afschuwe
lijk gejammer cn gekrijs. Je
krijgt er koude rillingen van.
Pas de volgende dag hoor jc dat
een drugsverslaafde ais een gek
tekeer ging. herhaaldelijk sloeg
hij, tot bloedens toe, met zijn
voorhoofd tegen de muur.
Zelfmoordpogingen, zoals het
doorsnijden van polsen, komen
ook in het Huis van Bewaring
voor. Soms alleen met het doel
om in de ziekenboeg te komen.
Boven mijn bed waren op de
muur twee tekeningen gekalkt
Een van een gevangene in
streepjespak die zich had opge
knoopt aan de tralies. Daarbij
was de tekst geschreven: "Liever
dood. dan cel." En: "Dood. begra
ven en vergeten."
De andere "tekening" was een
hakenkruis met daardoorheen
geschreven "Hitier."
Voor een nacht werd ik gedwon
gen met Hitier en dat hakenkruis
boven me te slapen. Ik deed geen
oog dicht. Totdat ik het nazisym
bool met mijn jasje bedekte.
De volgende ochtend, na een
klacht van mij bij de gevange
nisdirectie, werd het hakenkruis
verwijderd.
Zit je in een cel, zo heb ik erva
ren, dan kan je het beste in je lot
te berusten. Vooral niet opstan
dig worden, want dan ben je nog
verder van huis.
Zaak is het je zo snel mogelijk in
je situatie aan te passen. En
vooral je geest actief te houden
door te lezen of aan iets te wer
ken (ik mocht mijn schrijfma
chine meenemen).
Tussen de bedrijven door voerde
ik de vogels via de open schuif
boven mijn celraam. Ik ging dan
op de tafel staan en liet enkele
oude boterhammen door de
schuif vallen.
Die kwamen dan op een kozijn
terecht. Sommige boterhammen
bleven echter halverwege op een
richeltje liggen bij de spijlen vax
de tralies.
Dan pakte ik een theedoek en
bond die aan een knaapje. Ver
volgens liet ik dat knaapje aan
die theedoek zakken door de
schuif en bleef ik net zo lang vis
sen tot de beklemde boerham-
men naar beneden vielen.
Na een tijdje kwamen de vogels.
Aan de vage silhouetten door het
matglas kon ik zien of het mus
sen of duiven waren.
Onderaan mijn venster zat een
piepklein gaatje. Daardoor kon
ik net de rondhippende pootjes
van de vogels zien.
Dat gaf me geweldig veel ple
zier, die ronddansende vogel
pootjes. Een van hen. een duit
had een ring aan zijn pootje. Net
als ik was hij eens gevangen ge
weest.
echt'l
i al- r
je-
o-