131 Moeilijke Noordsingel W"9B§ itruan Vandaag met: Gokkoning Driel-Vis vil eroscentrum exploiteren Stukgoed WÊÊm. 'Je,"cel In dé j§ Noordsingel. Twintig matglazen raampjes waar je geen barst door ziet- Boven ylaeèn vijf .centimeter v bréde schuif kanjede ;Wi je vogels. Voeren» U® üii^B iÉ IIIIIII iiiiiii iiiiiii liiiin 18KSI8R ifiÉw iVf ifcj' h 0. (door JIM POSTMA) j I "Gel A-74. Loeren iDe Vdoden'';r> 'galérijéiicXyï •Avonds lopen' ze er'langs jein 'halen dc"V ilichthandlë: '4 over." Bed Dagindeling Luchten e hij iri es V eden» iBSSSKlsSii VRIJDAG 24 DECEMBER: 1982 Xv ik d als de arde villen^ je ':- zijn? aopt. e- er- he- 'eel of. Rondde feestdagen krijgen veel gevangenen hel Ie kuii-.ul. De een wonlt depressief en de ander opstandig. Als het mogelijk v, as hrakei 7p vandaag nog uit om morgen gezellig hij tie familie thuis te zijn: rond de kerstboom of bij de oliebollen, j "Eigen schuld, dikke bult." roepen buitenstaanders, ondanks >)-• 1 Kerstgedachte. Het-zitten. dezer dagen. in gevangenissen is geen pret je. Met of f zonder de verdiende dikke bult. Is Is het zitten in een rei trouwens ooit wel een pretje? Wat gaat er ir- jc om tussen die benauwde muren. Hoe baal je weerde volgende d:u zonder letterlijk mei je kop door die muur heen te gaan? JEenVan onze verslaggevers zat onlangs een straf voor overtreding vu» de aleolioiwet (artikel uit in liet Huis van Bewaring aan de Rotterdamse Noordsingel. Hij kon nok kiezen voor een zogenaamde -"ojiyn-inrichüng." Maar hij kous juist voor de "beruchte" Noordsin- t gci-diTi veertien dagen te ervaren wat cellulaire straf is. Momenteel is Het Huis van Bewaring versierd met t? kerstbomen. Een schrale troost, want ze mogen de eek niet in. Om de gevangenen toch wat tegemoet te komen in deze moeilijke periode worden extra films gedraaid, kerkdiensten gehouden, wat meer zorg besteed aan de maaltijden (geen konijn of kalkoen i. 'wordt wal extra bezoek toegelaten en mag elke gevangene een tele foontje naar de buitenwereld maken. Óndanks deze extraatjes is het toch echt geen koek en ei op de Noordsingel. Maar je moet wel blijven relativeren. I)at wel. .Jhcprivileges die de gedetineerden hier nog hebben, worden elders ii dc wereld onthouden aan honderdduizenden gevangenen. Zij zitten in vaak echte erbarmelijke'omstandigheden. Sommigen van hen zelfs in isoleercellen van 1 x I x I. En niet door Imn "eigen seftujd, dikke buit." Maat doordat ze er gewoon een andere mening up na honden die niel f strookt met bet regiem. He^zijn de onschuldige politieke gevangenen voor wiens vrijlating Amnesty International (tel. (ito - KJgiro I.VfnoO) dageli jks veeht. ze 't licht uitdeden S breekt ie het angstzweet uit -T j| Hij is 2.70 meter hoog, 4.50 meter j| lang en 2.50 breed. Aan het uit» einde van je cel zit een raam van 1.20x1.50 meter. Voor het venster je staan zeven spijlen. l| En behalve een klein streepje lücht yan een centimeter, kan je rér njjè|s door zien. Matglazen faarhpjes ontnemen je het uit zicht. Twintig matglazen raampjes in totaal. Honderden keren heb ik ze geteld. Want in de gevangenis leer je tellen. En gedetailleerd. Elk hoekje en gaatje, elk steentje en tegeltje leer je kennen als je broekzak. Bovenaan het raam van mijn cel zit een vijf centimeter brede schuif. Die kan je open en dicht doen voor de "ventilatie". Leuk spelletje is dat, dat open en dicht doen van die schuif. Je kan er uren.mee zoet zijn... Aan dé voorkant van cel A-74 hangt een grijsachtige met staal gepantserde deur. Hij is 70 centi- -nieter breed, 1.85 meter hoog en Jsachbcentimeter dik. In de celdeur zelf zit een klein 'kijkgat: Als ik er doorheen kijk fcie ik niets. Maar als zij kijken zij van de andere kant van de maatschappij zien ze mij in vergroting. "Het koeienoog", heet dat kijkgat onder de gevangenen. Of eigenlijk moet ik zeggen: ge detineerden. Want zo noemen de bewakers je. Of eigenlijk al weer fout: dê bewaarders. En,de:bewaarders dus loeren döór dat "koeienoog". Niet dat ze iets kwaads in de zin hebben. Neen, het moet. 'Volgens de dienstregel zijn de bewaarders verplicht om af en toe door dat oog naar de gedeti neerden te koekeloeren volgens artikel huppelepup in het belang on weLen wee van de gestrafte. Of Woorden van gelijke strekking volgens'het hierbovengenoemde reglement". Want met regels en artikelen van zoveel tot zoveel slaan ze je in de gevangenis (of moet ik nu zeggen jfjuis van Bewaring?) dood. En natuurlijk: "Ordnung s9'n anders wordt het een rotzooitje. ^fie'itemin zitten veel gedetineer den "hiet dat "verdomde koeien- oog" in hun maag. Een langdurig gestrafte: "Te pas on te onpas loeren ze door dat kolere ding. Speciaal naar mij. Net of ze apies aan het kijken waren. Vooral jonge bewaarders mochten mij aangapen. En dan hoorde ik even later aan de ande re kant van die celdeur: "Kijk, daar zit'ie nou. Dat is hem nou". En geloof me, ik werd er gek van. Normaal m'n behoefte doen op de pispot was er niet meer bij. Telkens weer verschool ik me achter de klerenkast, bang als ik was dat ze me bespiedden. Ik hield er een complex van over. Kijk, in zo'n cel", vervolgt hij, "kamp je soms ook met sexuele nood. En die moet je natuurlijk in je eentje oplossen. Nou. door dat rotte koeienoog was dat er voor mij niet meer bij...". In je cel staat verder een bed van 1.90x90. Daarop liggen twee "duffelse" dekens, een schuim rubber matras en een schuim rubber kussen. Een rond tafeltje (1.00x0.50), twee stoelen, twee kleerkasten (1.70x0.50), een spiegeltje, een prikbord (om foto's van familie leden op te hangen) en een klein kapstokje maken je ccl-mcubi- lair compleet. Boven jc hangt een lichtbak (vies scherp licht) rtjet een tl- buis. Soms lig jc uren als een ge vangen konijn naar die bak te staren. Is het uit depressie of apathie? Het plafond eromheen is gebro ken-wit van kleur, de muren zijn licht-blauw en licht-geel en als vloerbedekking heb je groenach tig linoleum. Zo ongeveer ziet A-74 er uit. En in het Rotterdamse Huis van Bewaring aan de Noordsingel zijn 235 van dergelijke cellen. El ke cel afzonderlijk is gevuld met een mens. Of misschien voor dc buitenwacht een crimineel. Het leven in het Rotterdamse Huis van Bewaring kent een strenger regime dan in de ge middelde Nederlandse gevange nis. De gedetineerden hebben een grote hekel aan het uit de vorige eeuw (1869) stammende gebouw. De bewaarders niet minder. De bewaarders (een verhaal apart) hebben het misschien nog moeilijker dan dc gestraften zelf. Vanwege het gebrek aan recrea tieruimte moeten de bewaarders het vaak ontgelden als de gedeti neerden hun agressie willen af reageren. Bewaarder: "We zijn overwerkt en vele collega's zijn overspan nen geweest. Het zijn hier mid deleeuwse toestanden. En wat het ergste is: de meeste gedeti neerden verlaten straks vrolijk fluitend de gevangenispoort. Maar wij zijn verplicht te blij ven. Wij zijn hier veroordeeld tot levenslang...". Alles gaat in de Noordsingel vol gens gedisciplineerde regels. En alles op vaste tijden, 's Ochtends om half acht wordt je celdeur opengedaan. De bewaarder wenst je dan "goedemorgen" en tegelijk gaat die ellendige licht bak boven je aan. Je knippert steeds weer met je ogen tegen die "konijnenbak". Verplicht moet je nu opstaan om je cel schoon te maken en je te wassen. Je neemt je pispot mee (een w.c. is er niet in je cel) en leegt hem ,in een verderop gelegen waslo kaal. Even weer heb je contact met een celgenoot of je maakt een praatje met de bewaarder, die steeds in je omgeving is. Daarna snel wassen en vlug weer terug naar je cel. Voordat die deur onverbiddelijk voor de zoveelste keer achter je dicht klapt en het slot wordt omge draaid krijg je nog een kop thee en een kartonnetje met een kwart liter melk. Hiermee is een nieuwe dag "zit ten" begonnen. En dan is het werken geblazen. In je cel, dat wel. Wat zal het vandaag zijn? Wasknijpers of (dienst)envelop pen plakken. Ondertussen moet je wc! eens een grote boodschap doen. En die doe je niet in die vieze po van jc. Neen, daarvoor (wat een gunst) mag je via en belletje in je cel de bewaarder roepen. Buiten je cel piept dan een zoemtoon en boven je deur gaat een lampje branden. Meestal komen de bewaarders binnen vijf of tien minuten naar je toe. En dan begeleiden ze je keurig netjes naar de gezamen lijke w.c.'s. Een keer duurde dat echter 25 minuten. Net toen ik in hoge nood verkeerde. Toen moest ik wel op die po van mij. Maar dat was niet eenvoudig. M'n pot was namelijk al gedeel telijk gevuld. Ik plaatste de po op een stoel. En net toen ik bezig was mijn behoeften te doen, ging mijn celdeur open- Tot mijn verrassing stond de be waarder nu in de deuropening naar mijn blote billen te gapen. En ik geneerde me rot... Je ver liest iets van je eigenwaarde in de gevangenis. Een keer in de 24 uur mag je bui ten op de binnenplaats een uur luchten. En als jc dan na 23 uur uit je cel komt ben je zo duf als een konijn. Vooral als je binnen -rookt, want doorstroming van verse lucht is er amper in jc cel. Rondom de binnenplaats staat een zes meter hoge muur met daarboven prikkeldraad. Boven de muren uit zie je nog de boven ste verdieping van het gerechts gebouw: de plaats waar je ver oordeeld bent. En tegelijk ook de plaats van de vrijheid, de andere kant van de maatschappij. Op het binnenplein staan twee basketballpalen. Je zou graag willen spelen, maar een bal heb je niet. Daarom loop je uit verve ling wat kringetjes of jc probeert in gesprekjes met celgenoten grappen te maken om mekaar op te beuren. Haast op een kinderlij ke manier. Maar van de grauwe gevange nismuren om je heen ontsnap je niet. Waar je ook loopt, ze hou den je in de gaten. Dit keer zijn het de elektronische ogen uit de controlekamer die je overal vol gen. Ontsnappen is dus onmoge lijk. Tenzij met hulp van buiten af? Terug in je cel is het tijd voor je warme hap. Die wordt "geser veerd" door andere gedetineer den, onder begeleiding van die eeuwige bewaarder. En die be waarder is overal. Overal? Over al, behalve waar de meisjes zijn- Het eten zit in drie op elkaar ge stapelde pannetjes. In de een zit een berg aardappelen, daarboven een stukje vlees met sju en in het laatste pannetje wat sperciebo- ncn. Daarnaast krijg jc een bord je soep en in de weekeinden pud ding of appelmoes. Na je "enerverende" werkdag mag je 's avonds, weer in je cel, "recreëren." Je leest een boekje meestal op je bed of je luis tert via een intercomsysteem naar Hilversum 1 of 2. Meer zit er niet op die "huisradio." En het ding staat of loeiend hard of zo zacht dat je je oor er tegenaan moet houden. Want het regelen van dc knoppen wordt gedaan van buitenaf. En dat zijn de dingen die je het moeilijkste kan accepteren. Je bent geen mens meer, je bent een ding geworden. Elf uur 's avonds wordt weder om van buitenaf de "huisradio" uitgezet. En daarna komt dan de bewaarder om aan de buitenkant van je cel de lichtknop om te draaien. Verschrikkelijke minuten zijn dat. Het is een soort wachten op je "executie." In mijn moeilijke ogenblikken (die krijg je tijdens eenzame op sluiting) zat ik steeds weer op de elektrische stoel of in de gaska mer. En op de ijzeren galerij hoorde ik de dreunende voetstap pen van de "beul" steeds angsti ger dichterbij komen. Nog even en de handle wordt overgehaald. Op die momenten brak het angstzweet mij uit. Je wil dan wegvluchten, uitbreken, je lot ontlopen. Maar in je pyama blijf je gekluisterd in je bed. En dan slaat die hand van bui tenaf weer toe: de schakelaar wordt overgehaald. Het doet pijn. Alles rondom je Wordt don ker... Weer is een gevangenisdag voor bij. Als je slapen kan tenminste. Maar de meesten kunnen dat niet. Je bent te onrustig, je kan de slaap niet vatten. Bovendien schijnt een hinderlijk zoeklicht van buiten nog door je matglazen raampjes. Gordijnen om je voor deze storende bundels te beschermen heb je niet. En dan weer krijg je het gevoel dat ze van buitenaf je voortdurend door dat "koeienoog" aan het be loeren zijn. Nijdig trek je de dekens van je bed, je staat op en je steekt een sigaret op. Dan loop je onrustig, ijsberend en inhalerend door je cel. Ineens hoor je vreselijke, haast dierlijke kreten. Een afschuwe lijk gejammer cn gekrijs. Je krijgt er koude rillingen van. Pas de volgende dag hoor jc dat een drugsverslaafde ais een gek tekeer ging. herhaaldelijk sloeg hij, tot bloedens toe, met zijn voorhoofd tegen de muur. Zelfmoordpogingen, zoals het doorsnijden van polsen, komen ook in het Huis van Bewaring voor. Soms alleen met het doel om in de ziekenboeg te komen. Boven mijn bed waren op de muur twee tekeningen gekalkt Een van een gevangene in streepjespak die zich had opge knoopt aan de tralies. Daarbij was de tekst geschreven: "Liever dood. dan cel." En: "Dood. begra ven en vergeten." De andere "tekening" was een hakenkruis met daardoorheen geschreven "Hitier." Voor een nacht werd ik gedwon gen met Hitier en dat hakenkruis boven me te slapen. Ik deed geen oog dicht. Totdat ik het nazisym bool met mijn jasje bedekte. De volgende ochtend, na een klacht van mij bij de gevange nisdirectie, werd het hakenkruis verwijderd. Zit je in een cel, zo heb ik erva ren, dan kan je het beste in je lot te berusten. Vooral niet opstan dig worden, want dan ben je nog verder van huis. Zaak is het je zo snel mogelijk in je situatie aan te passen. En vooral je geest actief te houden door te lezen of aan iets te wer ken (ik mocht mijn schrijfma chine meenemen). Tussen de bedrijven door voerde ik de vogels via de open schuif boven mijn celraam. Ik ging dan op de tafel staan en liet enkele oude boterhammen door de schuif vallen. Die kwamen dan op een kozijn terecht. Sommige boterhammen bleven echter halverwege op een richeltje liggen bij de spijlen vax de tralies. Dan pakte ik een theedoek en bond die aan een knaapje. Ver volgens liet ik dat knaapje aan die theedoek zakken door de schuif en bleef ik net zo lang vis sen tot de beklemde boerham- men naar beneden vielen. Na een tijdje kwamen de vogels. Aan de vage silhouetten door het matglas kon ik zien of het mus sen of duiven waren. Onderaan mijn venster zat een piepklein gaatje. Daardoor kon ik net de rondhippende pootjes van de vogels zien. Dat gaf me geweldig veel ple zier, die ronddansende vogel pootjes. Een van hen. een duit had een ring aan zijn pootje. Net als ik was hij eens gevangen ge weest. echt'l i al- r je- o-

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Het Vrije volk | 1982 | | pagina 1