m
Vooral ouderen worden de dupe
Vandaag net: Rotterdam bekeken door treinraampje RVS discrimineert
Van onze verslaggever
BERT VAN DOMMELEN
De recreatiezaal van het bejaardentehuis biedt op
het eerste gezicht een aanblik van vrolijkheid met
voorbedachten rade. Frisse kleuren, wat schalkse
bloemmotief jes. Hier dient het gezellig te zijn, de
inrichting van de ruimte laat daarover geen twijfel
bestaan. Maar aan het tafeltje waar enkele bejaar
den zitten te praten staan de gezichten verre van
opgewekt.
„Ik gebruik acht medicijnen per dag," zegt een ge
rimpelde vrouw. „Als ik voortaan elke keer dat ik
naar de apotheek ga acht rijksdaalders moet beta
len, dan heb ik de dokter niet meer nodig. Dan
maar geen medicijnen meer."
Haar gesprekspartners
reageren met bezweren
de opmerkingen: „Je ge
zondheid is toch meer
waard dan geld? Maar
ook zij zijn het erover
eens: „Die receptknaak,
dat is pure diefstal. Dat
is zoiets laags. Want wie
zijn vooral de dupe? De
oude mensen, die nu
eenmaal meer kwalen
hebben dan jongere."
Een grijze heer met een
stem die brokkelig is ge
worden: „Wij moeten nu
eenmaal vaak pillen
slikken. Pillen voor het
hart, pillen voor de
bloedvaten, pillen tegen
hoge bloeddruk, pillen
tegen suikerziekte. Kun
nen wij dat helpen?
Hebben wij soms om on
ze kwalen gevraagd?
Huisartsen en apothe
kers merken op het ogen
blik dagelijks dat er. zeker onder
hun bejaarde patiënten, onrust
en verwarring heerst over de
jongste bezuinigingsmaatregel
in de gezondheidszorg, die ten
onrechte als .receptriks" wordt
aangeduid. Want het gaat niet
om een rijksdaalder per recept
briefje dat bij de apotheek wordt
ingeleverd, maar om een knaak
per dosis medicijnen die wordt
voorgeschreven- Drie medicijnen
op één receptbriefje betekent
ƒ7,50 zelf betalen.
De medici hebben ook wel rede
nen om zich zorgen te maken
over de gevolgen van de maatre
gel. Hans Faddegon, één van de
artsen van het gezondheidscen
trum Randweg: „Ik zie het aan
mijn particulier verzekerde pati
ënten die hun geneesmiddelen
niet of niet helemaal vergoed
krijgen. Die maken er nogal eens
een potje van, die moet ik echt
achter de broek zitten om te zor
gen dat ze hun medicijnen slik
ken. Ik ben bang dat je hetzelfde
'verschijnsel ook bij fondspatiën
ten zult zien wanneer ze na 1 fe
bruari een rijksdaalder per ge
neesmiddel moeten betalen."
Wijkverpleegkundigen die dage
lijks met bejaarde mensen te
maken hebben delen Faddegons
bezorgdheid. „Ik ben nog niet
eens zo bang voor degenen die
nu klagen. Ik maak me vooral
zorgen over al die mensen die je
niet hoort. Die nik3 zeggen, maar
die gewoon de medicijnen die ze
voorgeschreven krijgen niet
gaan ophalen," zegt een wijkver
pleegster. „Dat gebeurt nu al, en
het zal na 1 februari alleen maar
toenemen, vrees ik."
In de wijk waar zij werkt, Rot
terdam-Noord, kan ze precies
vaststellen waar de pijn het
hardst wordt gevoeld. „In de ge
deelten met de wat duurdere hui
zen wordt die receptriks hooguit
terloops besproken. In de kleine
straatjes van het Oude Noorden
wordt er wel veel over gepraat.
Die mensen zitten echt over die
eigen bijdrage in."
.iedereen die ik spreek klaagt ov
er die knaak," constateert voor
zitter A. de Pagter van de Alge
mene Bond van Ouderen, afde
ling Charlois. „Zelf heb ik geluk
kig haast nooit een dokter nodig,
maar ik ken bejaarden die per
dag acht, negen verschillende
medicijnen slikken. Die hebben
pillen in alle kleuren van de re
genboog. Ze leggen die medicij
nen 's morgens vast klaar in de
volgorde waarin ze ingenomen
moeten worden. Als die mensen
voortaan naar de apotheek gaan
kost ze dat meteen een paar
tientjes.
En als het nou alleen die medi-
cijnknaak was, maar zo ligt het
niet. Het is de opeenhoping van
allerlei verhogingen en extra
kosten die juist de bejaarden
treffen. Neem de bibliotheek.
Duur vermaak en kostbare va
kanties kunnen veel bejaarden
niet betalen, dus hun alternatief
was een goed boek lezen.
Maar nu is het lidmaatschap van
de bibliotheek in Rotterdam in
één klap verhoogd van ƒ2,50
naar een tientje. Voor talloze be
jaarden die elk dubbeltje twee
maal moeten omdraaien is dat
niet op te brengen. Er zijn er dus
A* i si
4,1
I -
f
Toekomstbeeld voor veel
ouderen: vier medicijnen
halen, vier riksen bijbeta
len. (Foto: BEN WIND)
heel wat die maar niet meer
naar de bibliotheek gaan.
Of neem het openbaar vervoer.
Dat wordt ook voor ons duurder.
Niet zoveel weliswaar, maar die
extra kosten komen wel steeds
terug. En we ontkomen er niet
aan, want een auto kunnen we al
helemaal niet betalen. De mijne
is althans de deur uitgegaan zo
dra lk 65 werd. En zo is het bij
bijna iedereen hier in de afdeling
van de bond gegaan.
We hebben geen armoe, gerust
niet Maar we moeten wel stllle-
tjesaan allerlei kleine dingen la
ten. En Je doet er weinig tegen.
Ik denk vaak: als je 64 jaar en
364 dagen bent is er nog niks met
Je aan de hand. Maar zodra je
één dag ouder bent mag je in de
kantine van het bedrijf komen,
krijg je een roerend afscheid en
een gouden horloge en ben je af
geschreven. Dan heb je niks
meer in te brengen. Ik bedoel, 65
worden is niet erg, maar de na
sleep die je ervan hebt
Bij het ziekenfonds is het gemor
over de „riks van Van der Reij-
den" (de staatssecretaris van
Volksgezondheid die de maatre
gel door de Tweede Kamer sleep
te) nog niet doorgedrongen. Dat
geidt ook voor de Stichting Zie
kenfonds Rotterdam, waar alle
Rotterdamse fondspatiënten on
der vailen.
„Wij hebben nog betrekkelijk
weinig reacties gehad," zegt di
rectie-lid H. van Vliet. „Ik denk
dat de telefoontjes pas goed los
komen als de mensen per 1 fe
bruari echt moeten gaan beta
len."
Bij het Haagse ziekenfonds Azl-
vo is het de afgelopen week
zoals bekend heel wat minder
rustig geweest Azivo heeft beslo
ten de riks niet te innen en dat
heeft nogal wat deining veroor
zaakt. „We hebben enorme bijval
gekregen, niet alleen van patiën
ten, maar ook van veel artsen,"
zegt Roger Sorèl, de eerste apo
theker van de eigen apotheek die
Azivo heeft.
Al voor die tijd regende het trou
wens telefoontjes, stonden talloze
mensen aan de balie van Azivo
om te vragen hoe het nu zat met
die knaak, meldt woordvoerder
Savelberg van het Haagse fonds.
„Het werd ons duidelijk dat gro
te groepen mensen die rijksdaal
der, die komt bovenop de pre
mies die al niet kinderachtig
zijn niet kunnen opbrengen.
We hebben mensen half jankend
aan de telefoon gehad. Het risico
is dat mensen zich tweemaal be
denken voordat ze met hun
klachten naar de dokter gaan.
Dat mag niet, vinden wij."
Azivo vindt bovendien dat de
eigen bijdrage het solidariteits
beginsel op de tocht zet, een
standpunt dat huisarts Hans
Faddegon deelt. „Je betaalt de
ziekenfondspremie niet voor je
zelf," legt hij uit. „We betalen
met zijn allen voor degenen die
nu medische hulp nodig hebben.
En natuurlijk rekenen we er dan
ook op dat anderen voor ons be
talen als we zelf iets mankeren.
Dat is een belangrijk principe,
dat geweld wordt aangedaan
door invoering van een soort
eigen risico."
Het Rotterdamse ziekenfonds -
voorziet weer andere strubbelin
gen. Iedere fondspatiënt krijgt
namelijk een soort strippen
kaart. Bij elke knaak die hij be
taalt tekent de apotheker een
strip af.
Op die manier kan worden be
paald wanneer iemand het maxi
mum van 125 gulden per jaar
aan eigen bijdrage heeft betaald.
Wie boven dat maximum komt
hoeft de rest van het jaar geen
knaak per medicijn meer mee te
nemen naar de apotheek.
„We moeten oppassen dat men
sen met denken dat die kaart
weer een of andere folder is," al
dus directeur Van Vliet. „En je
krijgt onvermijdelijk dat men
sen hem kwijtraken, vooral
oudere mensen."
De bejaarde Rotterdammer A. P.
Beek zal van de kaart in elk ge
val geen gebruik maken, heeft
hij zich voorgenomen. „Ik betaal
die knaak niet. Dan merk ik wel
of ik medicijnen meekrijg of
niet. Zo niet, dan zie ik wel. Dan
beland ik binnen de kortste keren
bij de specialist, en dat Is heel
wat duurder dan een paar rijks
daalders.
Misschien pleeg ik dan burgerlij
ke ongehoorzaamheid, maar de
regering pleegt diefstal. Kijk, ik
heb een pensioentje. Niet veel,
328 gulden per maand. Daarvoor
heb ik een leven lang premie be
taald. Dat moest, zeiden ze, dat
was goed voor je oude dag.
Maar dat pensioentje waarvoor
ik mijn leven lang heb gewerkt
wordt me op allerlei manieren
weer uit mijn zak geklopt Ik be
taal 216 gulden aan het zieken
fonds, een tientje meer dan vorig
Jaar. Ik heb pas twee belasting
aanslagen gekregen. En nou die
knaak weer. Dat betekent voor
mij zes knaken per maand, want
mijn vrouw en lk slikken allebei
drie soorten medicijnen.
Ik vind het nu welletjes. Trou
wens, hoe zat het ook alweer met
die VVD? Die zeiden voor de ver
kiezingen toch dat de bejaarden,
die het land hebben helpen op
bouwen, bij het bezuinigen ont
zien zouden worden?"
Je hebt altijd linkmichels die bij
dreigende prijsverhogingen aan
het hamsteren slaan, onder het
motto „wie 't kleine niet eert is 't
grote niet weerd".
Volgens Azivo-apotheker Roger
Sorel heeft de hamsterwoede
ferm toegeslagen toen bekend
werd dat de medicijnknaak er
aan kwam. „Meteen daarna za
gen wij een piek In onze afleve
ringen: er ging twintig tot dertig
percent meer de deur uit. En van
collega's hoor ik dat die soortge
lijke ervaringen hebben.
Er schijnen artsen bereid te zijn
om net te doen alsof hun patiën
ten plotseling veel meer medicij
nen nodig hebben. Gelukkig doen
de meeste artsen daar niet aan
mee, maar er is natuurlijk wel
een druk van patiënten op hun
dokter om maar meer voor te
schrijven."
In Rotterdam valt het volgens
het ziekenfonds met het hamste
ren van medicijnen nogal mee.
„De meeste hulsartsen lenen zich
daar niet voor. We hebben boven
dien al Jarenlang de afspraak
dat patiënten maar voor één
maand tegelijk geneesmiddelen
meekrijgen."
„Met dat hamsteren zal het zo'n
vaart niet lopen", meent ook
Hems Faddegon. „Natuurlijk vra
gen de patiënten of ze niet wat
meer kunnen krijgen, maar daar
zijn grenzen aan. De apotheek is
niet bereid om hele grote voorra
den tegelijk af te leveen."
Niettemin staat vast dat er op
bescheiden schaal wordt gepro
beerd alvast een paar rijksdaal
ders uit te sparen. Wijkverpleeg
kundigen stellen het vast. „Ze
proberen voorraden aan te leg
gen", zegt een van hen. „Dat 13
natuurlijk een hele kwalijke
zaak als het gaat om geneesmid
delen."
En bij een Rotterdamse gezond
heidswinkel komen eveneens sig
nalen binnen dat er gehamsterd
wordt. „Zo moeilijk is dat ook
niet, want een recept is bij de
meeste artsen makkelijk genoeg
te krijgen."
Ook hier maakt men zich zorgen
over de gevolgen van de riks. -
„Denk vooral aan de mensen met
een hoge bloeddruk. Daar heb Je
niet zoveel last van. wat de'ani-
mo om dagelijks pillen te slikken
al beperkt. Als de mensen voor
die pillen ook nog elke keer een
rijksdaalder moeten betalen zul
len ze alleen nog maar moeiza
mer gaan siikken. Terwijl die
medicijnen toch echt nodig zijn."
„het zoemt van de gesprekken
over die knaak", meldt de huis
meester van een Rotterdams be
jaardentehuis. „Die mensen hier"
knijpen hem geweldig." Een be
jaarde heer mengt zich in het ge
sprek: „Wij moeten het hier doen
met 270 gulden zakgeld. Daarvan
betalen we kleren, schoeisel, tele
foon, openbaar vervoer of taxi
als het slecht weer ia en ca
deautjes voor de kinderen en
kleinkinderen".
„Dat lukt wel, maar als je nou
125 gulden per jaar voor medicij
nen moet betalen van je zakgeld,
dan wordt me dat we! een beetje
te gortig. Ik betaal die riks niet.
Dan maar geen medicijnen
meer."
„Die knaak", zegt huisarts Fad
degon, „dat is een heel slechte
bezuinigingsmaatregel." Hij ver
gelijkt hem met een andere be
zuiniging, die de regering eind
vorig jaar doorvoerde, de „lijst
van Gardeniers", waarmee een
groot aantal medicijnen uit het
ziekenfondspakket werd ge
schrapt.
Voor een groot deel ging het
daarbij om middelen waarvoor
goedkopere alternatieven beston
den, voor een deel om medicij
nen die erg veel schadelijke bij
werkingen vertoonden. Boven
dien werden allerlei middelen
die ook zonder recept te krijgen
zijn, en die ook de drogist ver
koopt, uit het fondspakket ge
licht.
Die maatregel, zegt Faddegon,
was veel zinniger en heeft ook
heel wat minder problemen ver
oorzaakt dan de medicijnknaak.
Wijkverpleegkundigen, apothe
kers en ziekenfondsen vallen
hem bij. Ook zij noemen de lijst
een redelijk geslaagde ingreep:
de patiënt wordt er in de regel
niet slechter van, en er wordt
niet nodeloos gemeenschapsgeld
uitgegeven voor te duren midde
len.
Als er medicijnen zijn, zoals be-
ta-blokkers (vooral gebruikt te
gen hoge bloeddruk) en penicilli-
nes, waarvan erg veel soorten
nodig zijn omdat patiënten er
verschillend op kunnen reageren,
dan zijn al die middelen pro
bleemloos beschikbaar. Niemand
hoeft du3 een beta-blokker te
slikken waarvan hij akelig
wordt.
Alleen enkele heel dure antl-blo-
tica dreigden te worden ge
schrapt. De fabrikanten daarvan
kozen ijlings eieren voor hun
geld en verlaagden hun prijs.
Toch heeft ook die geprezen lijst
van Gardeniers zo zijn nadelen.
Na de invoering van die lijst
heeft bijstandsvader Flip de
Bruijn voor het eerst medicijnen
gestolen. Hij ging met zijn doch
tertje, dat last had van aften
(ontstekinkjes in de mond) naar
de hulsarts en vroeg haar om
een middel te geven dat het
fonds zou vergoeden.
De huisarts wou wel meewerken,
maar in de apotheek bleek Flip
de Bruijn toch 8,40 te moeten
betalen. „Toen heb ik het flesje in
mijn zak gestoken. Ik heb gezegd
dat ik niet wilde betalen en dat
de juffrouw van de apotheek me
maar bij de politie moest aange
ven. Want ik wii over dit soort
zaken wel eens een openbaar
proces."
ZATERDAG 15 JANUAR119*3
'Die receptriks is
pure diefstal