w
irec
Door film
óp rand
van de
ondergang
gebracht
WKm
■Bi
t De laatste tramoonduoteurs -h- Ben lastig kaderlid Tiizzi,
KSSli
mssmsmi
Wm
^éZ$
immm
n
"Hete brijen
mM l
jnbiaanéentrunu onderdak?
■pirecte
Popmuziek
CATASTROFE
ONTSLAGEN
REVOLUTIONAIR?
S&SSSsS
.^y-"
Uiiüf
ZATERDAG 9JUU
Rotterdamse
£&sa
efaa! ld
Van onze verslaggever
';v; TJITTE DE VRIES
ROTTERDAM De Rot
terdamse Kunststichting
(RKSl met zijn 70 medewer
kers wordt over een paar jaar
een instelling waar nog
.slechts 20 man werkzaam
zijn. Dat wordt een forse ver
mageringskuur. waar de hui-
.hdige directeur Paul Noorman
i volledig achter staat,
iif. De Rotterdamse Kunst
stichting de meest bespro
ken, meest bekritiseerde,
meest beroddelde kunstinstej-
;"ling in Rotterdam, die nota-
- bene meer dan 10 percent op-
.V^slokt van het totale kunstbud-
get van de gemeente zal er
."^bovendien totaal anders gaan
t.uitzien.
De Kunststichting heeft ge
taald, is de nuchtere conclusie
"-"'Van directeur Noorman. Het
--érgste vindt hij dat er notabene
""nergens zwart op wit staat,
tvaarom Rotterdam überhaupt
-T zo'n kunststichting nodig heeft,
'r.'l Dank zij de afdeling Film In-
"r "ternational was het bovendien
-—kantje-boord geweest of de
'^Kunststichting was volslagen
failliet geweest. Opgedeeld in
rhokjes zitten de verschillende af
titelingen van de Kunststichting
/"in een duur pand aan de Wester-
—jjingel. En dat moet veranderen,
l'f'gldus Noorman. Want het moet
weer een instelling worden die
■p3ijn nek durft uit te steken, die
durft te prikken, waar het pu-
jaliek huppelend naar toegaat, en
- tjie als kwikzilver heenstroomt
t.naar waar dat nodig is.
„Er is nog nooit onderzocht
yyat de betekenis van kunst en
"^.pultuur is in zo'n speciale stad
als Rotterdam. Waarom heeft
..„bijvoorbeeld het RO-theater ge
staald? Waarom is een regisseur
als Franz Marijnen met veel res
sentimenten weggegaan?"
Aldus RKZ-direckteur Paul
Noorman, die anderhalf jaar ge
gleden als manager werd wegge-
Ki haald bij een Utrechts Ruimte
vaartlaboratorium en nu rustig
bekent dat hij het moeilijk vindt
'ij een kunststichting te leiden.
"„Dat vind ik allereerst moei-
Hjk omdat ik nieuw ben in Rot-
'■Sferdam, en ook omdat ik nieuw
- ben op het terrein van het kunst -
-beleid. Daarbovenop komt dan
nog dat ik in een organisatie
kwam waar een hele hoop aan op
~te knappen viel."
In de afgelopen anderhalf jaar
heeft direckteur Noorman zich
een goed beeld gevormd van wat
-•Ter aan de Kunststichting opge-
Iknapt zou kunnen worden. Enke-
...- Ie-, weken geleden overhandigde
""•Chij de Commissie Kunstzaken
van de gemeente Rotterdam een
.„..eerste notitie van zijn bevindin
g-gen en daarmee stak hij al fors
zijn nek uit.
Nu wijst Noorman op de con-
Clusies uit het vorige week gepu
bliceerde rapport van de vroege-
•tt-re directeur van de Amsterdam-
"'ftse Theaterschool Jan Kassies ten
1 behoeve van de Wetenschappelij-
T„ke- Raad voor Regeringsbeleid.
- OiK&ssïes concludeert namelijk:
„Méér geld voor de kunst le-
mwert géén groter publiek op. Ook
^ntdcif-cultuurspreiding is mislukt,
want het blijft een élite die profi-
- 3 teert van alles wat zwaar gesub-
aaidTeerde kunstinstellingen op
brengt."
RKS-directeur Noorman vindt
de conclusie dat de cultuursprei
ding gefaald heeft, een leerzame
les voor de Rotterdamse situatie.
„Kijk naar het RO-theater. Dat
werd opgezet vanuit een dringen
de behoefte vanuit de toneelwe
reld aan nieuwe theaterstructu
ren. De Toneelraad werd opge
zet. Er werd een nieuwe regis
seur aangetrokken om het geijk
te repertoire-toneel nieuwe im
pulsen te geven. Wat zag je? Een
deel van het publiek liet het hele
maal afweten. En een deel zocht
de overkant op om een abonne
ment bij het RPhO te nemen. Ik
gun Marijnen zijn ressentiment,
al wil dat niet zeggen dat hij ze
kreeg vanuit een goede beoorde
ling van de toneelsituatie in Rot
terdam. Dat is zijn taak ook niet.
Maar een dergelijke uiteenzet
ting waarom alles misliep, ont
breekt wél!"
De Rotterdamse Kunststich
ting is in de nieuwe bezuinigings
ronde aangeslagen voor 2 mil
joen gulden. Wethouder Joop
Linthorst van Kunstzaken gaf de
wens te kennen dat de Kunst
stichting nog méér zou moeten
bezuinigen om met dat extra
geld nieuwe dingen te kunnen
doen.
Er is in Rotterdam een "direc-
teurenoverleg": een overleg
waarin bijna alle directeuren en
zakelijke leiders van Rotterdam
se kunstinstellingen zitten. Bin
nen dat overleg bekijkt men hoe
men de nieuwe bezuinigingsgolf
zo creatief mogelijk te lijf kan
gaan, zodat er niet lukraak ge
sneden gaat worden.
Noorman: „Daarbij zijn oude
beleidsstukken over de kunst
weer boven tafel gekomen om er
eventueel een nieuw beleid uit te
destilleren. Toen bleek dat veel
van die beleidsstukken slecht
zijn. Want er hebben toen part
ners om tafel gezeten van al die
instellingen, die zorgvuldig over
alle hete brijen zijn heengestapt.
Bij het toneel zette men bij
voorbeeld alle knelpunten keurig
op een rij met de conclusie dat er
nóg eens één miljoen gulden ex
tra nodig was om het allemaal
op te lossen. Maar wat er ont
brak was een heldere analyse
van wat er de laatste jaren ge
daan was, hoe de toneelsituatie
er in de wereld uitziet en wat je
in Rotterdam met zijn mogelijk
heden zou kunnen doen.
Dat soort analyses zijn gewel
dig belangrijk. Maar ze bestaén
gewoon niet in Rotterdam! Al is
er de laatste jaren heel wat afge-
ouwehoerd over het bestaans
recht van de kunst..."
De vraag is dan of er niet te
veel gekeken wordt op de korte
termijn. De Rotterdamse haven
is per slot ook niet in een paai
jaar uit de grond gestampt.
Paul Noorman: „Dat geldt in
derdaad ook voor de kunst. Als je
investeringen pleegt die niet
slechts voor de élite zijn, maar
waarmee je ook in de breedte
mikt, dan moet je op zéér, zeer
lange termijn denken en veel ge
duld opbrengen. Het beroerde is
dat we door de bezuinigingen nu
al worden gedwongen te laten
zien wat' voor moois we hebben
gepresteerd."
Toen RKS-directeur Noorman
bezig was met zijn notitie voor
de Commissie Kunstzaken, stuit
te hij op een rapport uit 1969 van
één van zijn voorgangers, de des
tijds pas in dienst getreden Ad-
riaan van der Staay.
Noorman: „Ik schreef: We be
ginnen nu met een Kunststich
ting nieuwe-stijl. Het frappante
was dat hij dat anno 1969 precies
zo schreef. Ook frappant was dat
hij begon te schrijven: We heb
ben nu net een hele reorganisatie
achter de rug. Ik had dat zojuist
ook opgeschreven. Het meest
frappante was, dat hij schreef:
We gaan binnenkort aandacht
geven aan de popmuziek. Ik was
bezig hetzelfde te zeggen.
Wat betekent dat? Dat de
Kunststichting in die veertien
jaar niets aan de popmuziek
heeft gedaan. Er is dus iets ver
keerd gegaan. Door oudere me
dewerkers wordt dat ook beves
tigd. Het bleek dat de humuslaag
waar Van der Staay het toen
overhad, niet wou lukken. Men
zag zich gedwongen allerlei za
ken toch maar langdurig bin
nenshuis te houden. En daarbij
komt dat een daardoor steeds
groter wordende geldstroom het
kritische vermogen niet bepaald
vergroot."
Noorman spreekt openlijk en
vrij-uit over de bijna-ramp die
Film International werd.
„Toen dat werd opgezet was
het vanaf het begin afgesproken
dat het binnen de RKS een tijde
lijke zaak zou zijn. Film Interna
tional zou zo gauw mogelijk op
eigen poten moeten komen. Maar
de film bleef binnenshuis en dat
werd bijna een katastrofe die
inderdaad bijna iedereen mee
sleurde naar de ondergang. Want
wat ging er mis? Ik denk dat
Huub Bals vanaf het begin een
goede visie en een goed beleid
heeft gehad. Er werden activitei
ten ontwikkeld die gezond waren.
Maar Film International werd
nooit zelf met de werkelijkheid
geconfronteerd. Die werkelijk
heid werd ook nog verduisterd
doordat men telkens op de
Kunststichting terug kon vallen.
Huub Bals heeft nu zijn eigen
stichting. Voor 1,2 miljoen gul
den heeft hij de films kunnen
overnemen, een bedrag dat wij
van het ministerie van WVC te
rugkrijgen. Die collectie is véél
en veel meer waard. Als je ech
ter de inkomsten van de Film
huizen over het eerste kwartaal
van 1983 bekijkt, dan blijft dat
vér achter bij de begroting. Ik
bid dus dat de strop in werkelijk
heid niet nog groter wordt."
Film International is een kei
harde les. Maar Noorman wenst
ervan te leren.
„Neem de Stichting Jazz in
Rotterdam. Zij kwamen bij ons
met het verzoek of wij voor hen
het Lijnbaantheater wilden ex
ploiteren en er enkele mensen
wilden neerzetten. Dan zouden
zij voor de programma's zorgen.
Wij zeiden toen: prima idee,
maar zó doen we het niet. We
zullen een tweejarenplan opstel
len, waarbij jullie vanaf het be
gin zélf verantwoordelijk zullen
blijven. Wc zullen jullie steunen
om te kunnen starten, maar na
twee jaar moet je het zelf kun
nen doen, ook al zal moderne
jazz natuurlijk nooit zonder sub
sidie kunnen."
Goede ideeën op hun kwaliteit
beoordelen, stimuleren dat zulke
ideeën van de grond komen,
maar zorgen dat de zaak zo snel
mogelijk, binnen twee tot drie
jaar, op eigen benen staat. Zie
hier in het kort de nieuwe formu
le waarop, de RKS straks tewerk
gaat.
Maar er vallen wel ontslagen?
„Ja, poeh! Wat wil je. Als je
twee miljoen moet bezuinigen.
Vertel mij maar hoe je zoiets
doet zonder ontslagen! Maar kijk
eens naar de Lantaren. Die is
drie jaar geleden gereorgani
seerd. De Lantaren heeft zijn
eigen plek en zijn eigen publiek.
Dat is een onderdeel dat zelf
standig kan worden. Daarmee
zijn ook 17 mensen gemoeid. Zo
bekijken we momenteel eveneens
de Grafische Werkplaats, het Vi
deocentrum en de eventueel erbij
onder te brengen filmwerkplaats
uit de Lantaren. Zijn deze onder
delen zelfstandig te maken? Heb
ben ze dan levensvatbaarheid in
Rotterdam?"
Noorman stelt nuchter vast
dat de RKS in het verleden té ge
makkelijk aan aardige initiatie
ven maar gauw een subsidie gaf.
„Geef maar wat geld! Een fooi!
Nooit werd gekeken naar de
haalbaarheid op lange termijn.
Wat vond je van het Duite thea
terfestival tijdens Holland Festi
val in Rotterdam? Ik heb ervan
genoten. Maar tegelijk vroeg ik
me af: wat voor idee steekt
erachter om dit naar Rotterdam
te halen.
Je moet nooit de fout maken
om vergelijkingen met Amster
dam te trekken. Wat is Amster
dam? De doorsnee Amsterdam
mer gaat ook niet naar dat soort
stukken toe. Maar wat vind je in
Amsterdam? Twee reusachtige
universiteiten! Een hele reeks
HBO-opleidingen. En allerlei jon
geren van begin 20 die uit de pro
vincie komen om in de grote
stad aan het leven te ruiken, met
een reusachtige nieuwsgierig
heid.
Punt één: die vlottende bevol
kingslaag heb je niét in Rotter
dam. Punt twee: wat we hebben
wordt zorgvuldig vér uit de stad
weggepland. De grootste blunder
die ze maakten was het ver bui
ten het centrum isoleren van de
Erasmus Universiteit. Brave
jongens zitten daar, die medicij
nen studeren en de hele dag zit
ten te snijden. Of economie en
dan hebben ze óók heel andere
dingen aan het hoofd dan kunst
en cultuur. Dat heeft gevolgen
voor de stad. Neem alleen maar
de boekwinkels. Ik had het jong
ste nummer van de Sociologi
sche Gids nodig, hét standaard
tijdschrift op sociaal-cultureel
gebied. Dat is niet in de Eras
mus te koop. En in de Weten
schappelijke Boekwinkel zeggen
twee dames heel verheugd: ncé
meneer, tijdschriften verkopen
we niet!"
Directeur Noorman is erg on
tevreden over het grote pand aan
de Westersingel waar de Kunst
stichting nu in huist. Allerlei
keurige, zakelijke vertrekken
herbergen daan de verschillende
afdelingen.
„Dat is toch geen pand waar
de burgers huppelend naar toe
gaan in een ontmoeting met de
Rotterdamse kunstenaars! Ik wil
daar het liefst zo gauw mogelijk
weg. Het is een uiterst onaan
trekkelijk pand. Ik wil naar een
groot open gebouw, waar de me
dewerkers uit de hokjes komen
en waar iedereen weer medewer
ker is van die éne kunststich
ting."
We bekijken momenteel ook of
het Lijnbaancentrum geen goed
onderdak zou kunnen bieden met
behoud van de tentoonstellings
zaal als laboratoriumruimte
voor de kunst."
Die ideeën klinken allemaal ta
melijk revolutionair, vooral als
je dat afzet tegen de twee jaar
geleden geuite beschuldigingen,
bij het vertrek van Hans Kei
ler als directeur dat de Kunst
stichting een verlengstuk van
Dienst Kunstzaken zou zijn.
„Het hangt er maar vanaf wat
je aan dat etiket revolutionair
ophangt," vindt directeur Noor
man die ook zijn eigen gedachtes
over de autonomie van de RKS
heeft.
„Ik heb lak aan autonomie.
Want wij voeren namens de ge
meente met overheidsgeld een
subsidiebeleid. En in de tweede
plaats is het helemaal niet gek
dat er een instantie bestaat die
bekijkt, of wij het goed doen vol
gens de lijnen van het beleid dat
uitgestippeld werd. Best leuk om
uit te roepen dat je autonoom
bent. als jc maar weet waar het
geld vandaan komt!
Waar Dienst Kunstzaken 't
meeste moeite mee heeft, is onze
adviserende functie. Ik vind dat
het heel heilzaam is dat er één
instantie is die niet om de hete
brij blijft draaien, of telkens kool
en geit wenst te sparen. Als er
weer leven moet komen in de
discussie over de kunst, dan
moeten wij onze nek durven uit
steken. Dat kan ook heilzaam
zijn voor de Commissie Kunstza
ken die nu teveel afhankelijk is
van de adviezen van Dienst
Kunstzaken die bovenop elk
agendapunt geprikt zitten. Voor
de Commissie is het ook goed om
regelmatig inhoudelijk met de
kunst in Rotterdam bezig te zijn.
Maar dan heb je mensen nodig
die met kracht achter bepaalde
zaken heenzitten. En daar wil ik
de kunststichting mee beman
nen. Zodat we eindelijk na veer
tien jaar ook de popmuziek kun
nen aanpakken."
