Begint Lange Haven aan nieuwe jeugd?
N
E
F
I
t
1
I
Voor 5450 gulden
strippenkaarten weg
I
Duitse toerist bleef
per vergissing achter
Soh
Door onze medewerker
HAN VAN DER HORST
SCHIEDAM De Lange Haven is
Schiedam in het klein: eeuwen en
eeuwen al volgt hij precies het pa
troon van de stad. Heel vroeger lagen
de haringbuizen er vastgemeerd. In
de grote jenevertijd trok hij een zil
verwit kleed aan. Dat was de stoom
van honderdduizenden liters kokend
water die de branderijen dag in dag
uit spuiden.
Statig
De gouden
bocht
I WfflË
Het fraaie
houtsnij
werk boven
de deur van
het Vrij
moed-pand
herinnert
nog aan de
glorietijd
van de bran
derijen
De gevel
steen is het
enige wat is
overgeble
ven van het
Schie
damse h
Volksbad
huis waar
Schiedam
mers voor
enkele cen
ten een
stortbad
kunnen ne
men
Personeel
Stortbad
Kunstenaars Jos Hach
mang (links) en Martin
Moesman willen van de
oude branderij op num
mer vijftig een piekfijn
kunstenaarscentrum ma
ken.
Visie
De familie
Nolet woon
de jarenlang
in dit heren
huis wat te
genwoordig
dienst doet
als kanton
gerecht.
vandaag èn morgen
ROTTERDAM EN OMGEVING
uur. )X:
-!«
no
Be
m;
lal
lai
di;
w<
!sc
•ïvf
irS I
Zwi
I
HET VRUE VOLK
Schiedam
10
Schiedam toont zondagse
gezicht op Gouden Bocht
Tegenwoordig weerspiegelt
de gevelrij de economische
toestand van Schiedam: naast
stukjes wederopbouw schrij
nend verval. "Waar komt die
moedeloosheid toch vandaan?"
zegt de kunstenaar Jos Hach-
mang, sinds enkele maanden
Lange Haven-bewoner. Als
Noordwijkerhouter kan hij niet
goed uit de weg met het tradi
tionele pessimisme, met het
eeuwige afwachten, dat de ech
te Schiedammer eigen is. Sa
men met zijn collega Martin
Moesman - Hagenaar heeft
hij de oude branderij op num
mer vijftig gekocht om daar
door zelfbouw een piekfijn
kunstenaarscentrum van te
maken.
"Kijk toch eens, hoe de boel
erbij ligt," roept een mevrouw
die een paar deuren verder op
een klapstool zit. "Het lijkt de
Mariastraat wel."
De gemeente moet toch ein
delijk eens wat doen," vindt
een bewoonster. "Wij kunnen
dat niet betalen. Daarvoor
moeten we teveel belasting be
talen." En ze maakt zich vro
lijk om alle plannen rond het
Lange Haven Festival. Daar
komt toch niets van terecht,
vreest ze. Kanovaren, water
fietsen. ONZIN.
Het monument, dat op de
Vernieuwde Koemarkt komt,
moet de Schiedamse moede
loosheid maar voorstellen, me
nen Hachmang en Moesman
dan ook. Als je de handen
maar uit de mouwen steekt en
je vertoont wat durf, dan is er
best wat van te maken.
En de Lange Haven verdient
dat. Eens was hij tenslotte De
Gouden Bocht van Schiedam.
Daar toonde de stad haar zon
dagse gezicht. Een front van
statige gevels verborg de dool
hof van armelijke branders
krotjes, waar het grootste deel
van de bevolking huisde. Op de
Lange Haven woonden de rij
ken van de stad, trots, zelfge
noegzaam. maar keurig ge
noeg om niet te pronken. De
Lange Haven is nooit barok ge
worden. Hij heeft de stijl van
"doe gewoon, dan doe je gek
genoeg."
Ach. zo'n oude heer kan ook
niet in een al te flitsend kos
tuum lopen: misschien i3 de
Lange Haven wel ouder dan
Schiedam zelf. Het is eigenlijk
de uitmonding van de Schie,
een kreek die een stukje buiten
de dijk liep die Zuid Holland
tegen de woeste kracht van de
Maas beschermde. Die dijk
ligt er nog. Dat zijn de Dam en
de Hoogstraat. Naarmate het
kleine Schiedam groeide, kwa
men er kademuren aan weers
kanten, temden de mensen de
eigenzinnigheid van de oude
kreek. In die dagen van vóór
de trein en goede wegen, was
behoorlijk vaarwater van le
vensbelang. Het was altijd
druk in zo'n stadshaven.
Zijn huidige aanzicht kreeg
De Lang" Haven in de acht
tiende eeuw. De nieuwe rijk
dom van de branderijen uitte
zich in vee! nieuwbouw. Wie
het kon betalen, zette een he
renhuls neer en je probeerde
zo min mogelijk onder te doen
voor de buren.
Natuurlijk werd er wel het
nodige gesmokkeld. Een nieu
we voorgevel was soms genoeg
om het gewenste effect te sor
teren. Kenners van de stedeli
jke geschiedenis menen dan
ook, dat er achter die achttien
de ceuwse facades nog heel
wat écht ouds verborgen zit.
Uiteindelijk overtroefde de
familie Nolet alle andere
Schiedamse notabelen. Hun he
renhuis het tegenwoordige
kantongerecht stak in alles
uit boven wat er verder in de
stad te vinden was. Maar de
Noletten katholiek en altijd
een beetje buiten de officiële
regentenklaase gehouden
waren dan ook bijna pronk
zuchtig.
VERECtHOHG
SCHiCDAHSCM
VOLKSBADHlilS
sslfx
»l
-.r
«O»».
tesïSleflf'-
Zo werd de Lange Haven de
gouden bocht van Schiedam.
Maar aan de werkelijkheid
viel toch niet helemaal te ont
komen. Tussen de herenhuizen
door stonden óók pakhuizen en
branderijen. De Grauwe
Hengst en het pand van de on
dernemende heren Hachmang
en Moesman zijn daar gave
voorbeelden van.
De gewone Schiedammers
schuifelden met eerbied langs
al die deftigheid. Zo'n bordes
durfden ze alleen te beklim
men met de pet in de hand. En
over de vloer kwamen zij er al
helemaal niet. Of het moest
een arm meisje zijn, dat er
gens in zo'n huis een dienstje
had gekregen. Want een heren
huis kon alleen maar functio
neren met veel personeel. De
kachels moesten brandende
gehouden worden. Om zonder
eiectrische hulpmiddelen de
vele kamers schoon te houden.
was enorm vee! arbeidskracht
nodig.
De meisjes schrobden en
dweilden zich een ongeluk. Te
vaak moesten zij hun kuisheid
beschermen tegen de attenties
van de heer des huizes en zijn
opgeschoten zonen. Zwanger
worden was de grootste schan
de die er bestond en de schuld
werd principieel op de wufte
verleidster geladen.
De branders zijn na 1880 op
hun retour geraakt. Hun he
renhuizen raakten in vervai.
Een groeiende vakbeweging en
toenemende welvaart zorgden
ervoor, dat je niet meer voor
een habbekrats dienstpersOT
neel kon uitbuiten.
Zo is de Lange Haven demo
cratisch geworden. Drukkerij
Roeiants vond met zijn Schie
damse Courant een onderko
men in het pand op de hoek
van de Lange Haven. De linkse
miljonair M.C.M. De Groot
vestigde een paar deuren ver
der het "Volkshuis", waar de
arbeiders konden vergaderen,
biljarten en kranten lezen. La
ter schonk De Groot het pand
aan de gemeente, die er de bi
bliotheek in vestigde.
Een ander kapitaal heren
huis werd door de Rooms Ka
tholieke Volksbond omge
bouwd tot het zalencomplex
Arcade. En aan het eind een
stukje voorbij de Griffioen
straat verrees het Scbie-
damsch Volk3badhuis, waar de
gewone Schiedammers voor
enkele centen een "stortbad"
konden nemen en voor wat
meer zelfs de badkuip mochten
betreden. Tenslotte hadden
artsen or eriegbaar aange
toond, d^ giëne de beste be-
schermir., -as tegen de tallo
ze ziektes Uic tot voor een jaar
of zestig zoveel Schiedammers
ontijdig naar hun graf sleep
ten.
Er kwamen ook allerlei kan
toren. Ondertussen hielden de
Grauwe Hengst en Vrijmoed
de jenevervlag hoog. En als
contrast handhaafde zich aan
het andere eind de bronwater-
firma Victoria Oberlahnsteln.
Maar een Gouden Bocht was
de Lange Haven niet meer.
Dat lijkt hij nu opnieuw te
worden.
Ondernemers met en zonder
visie zien weer brood in de
Lange Haven. Dat kan goed
uitpakken en ook verkeerd. In
plaats van Victoria kwam een
niet erg passend, peperduur
appartementengebouw. Maar
de exploitanten van café de
Ouibus en De Kleine Visser
wisten hun oude panden met
vee! liefde voor de Schiedamse
historie eên tweede jeugd te
bezorgen. Het gefiopte restau
rant "De Lange Haven" bij de
Vismarkt heeft een nieuwe
eigenaar die beseft, dat het
oude beat met modern zaken
doen te verenigen valt.
Zo krijgt De Lange Haven
stukje bij beetje en langzaam-
pjes-aan-typisch-op-zijn-Schie-
dams de oude glorie terug.
Een face-lift noemen ze dat: de
rimpels worden weggetrokken,
je blijft hetzelfde, maar je ziet
er een stuk jonger uit.
Volgt de Lange Haven dan
nog steeds het Schiedamse pa
troon? Wellicht streeft hij de
stad straks zelfs een stuk voor
bij. Als er maar genoeg men
sen komen die net als Hach
mang en Moesman iets hebben
tegen de Schiedamse moede
loosheid.
-■O-**
S SS
Hofpteintheater, tel. 662044:
Adéle Bloemendaal met „Adè-
le's Keus", za. 20.15 uur.
Piccolo Theater, tel. 111766:
Globe, Toneelspel „Wild
West", za. 20.30 uur.
De Doelen, tel. 132490, Alle
zalen. Pandora's Music Box
'83, za. 21.00-04.00 uur.
Harbour Jazzclub, tel. 114958;
The Dixie-O-Naires, za. 21.30
uur.
Folk House Matrix, Session,
za. 20.30 uur.
L'Espreit, Wendeldijk 25, Duo
Onbemind, folk, za. 22.00 uur.
Theatercafé De Schouwburg,
Salsa Caliente, za. 23.30 uur.
Museumschip De Buffel, OudÜrj
Tamboers en Pijper Korps Ma
riniers, za. 13.45 en 14.45 uur.
Stadhuisplein, Colombiaanse
zang en dans. za. 13.30 uur. 1
Boymans-Van Beuningen, tu-vi"
ba-recital door Melvyn Poore.gjp
zo. 14.30 uur.
*>7<
Schouwburg, tel. 111766: 8ob_
Wilson - the CIVIL warS, (try - j j
out), za. 20.15 uur.
Ahoy', tel. 812122: Orgelshow,
za. 10.00-17.00 uur, ma.
10-18.00 uur; Russisch Staats
circus, za. en zo. 14,00 en
20.00 uur.
Grote Kerk Vlaardingen, Wan-
de!(orgel)concert, za.
15.00-17.00 uur.
Binnenstad Vlaardingen, ge-
he'e dag Haring- en Bierfeest.
Kanteel van Rhoon, Klank- en
lichtspel, za. 21.30 uur.
Poppentheater Belle Pssaa
„In de kijkdoos van Kiko", za.
14.30 uur.
Sport- en Speldag, Vertrek
Koffiebar de Acker per fiets,
za. 10.00 uur.
Provinciale Fietsdag, inl.
08385 - 21421, za. vanaf 10.00
uur.
Stationsplein, rondrit per
Jazztram, za. 14.00-17.00 uur.'"!,
Leuvehaven, vaartochten, za, fr
12.00, 14.00, 16.00 uur.
Galerie Het Vrije Volk, exposi-**
tie olieverfschilderijen van An-u
ny Rietveld-de Lobei, ma. van
•10.00-16.30 uur. ,J»'
Arena, foyer Roha, tel. 360830,!;
Dansorkest met Varièté-arties-"
ten, za. 21.30 uur. Film over r
Buddy Hoily, za. 24.00 uur. ff
Black Cat, Hennie MaliangkateJ,
tel. 133122: za. 15.00 uur. zo.
14.00-17.00 uur. 7?'
De Hoekstee, Hoek van Hol-
land, tentoonstelling scheeps^
modellen, za.
Theatercafé De Schouwburg, r
Video, za. 23.30 uur.
bit
Alhambra 1, tel. 330293: The
Hunger (16), 2. 7, 9.30 uur, zo.
1.30, 4. 7, 9.30 uur.
Alhambra 2, tel. 330293: Por-
ky's 2 ...De volgende ochtend
(16), 2, 6.45, ZO. 1.30, 4, 6.45;
Sophie's Choice, dag. 8.45 uur
(16).
Calypso 1. tel. 131855: 8lue
Thunder (12), 2, 7,9.30 uur, zo
1.30, 4, 7 en 9.30 uur.
Calypso 2. tel. 131855: Ri
chard Pryor live at the sunset
strip (16), 1.45, 6.45, en 9.15,
zo. 1.15, 3.45, 6.45 en 9.15
uur.
Calypso 3, tel. 131855: Merry
Christmas Mr. Lawrence (16),
2, 7, 9.30 uur, zo. 1.30, 4, 7,
9.30 uur.
Centraal, tel. 138210: Wilde
orgieën op de schoolbanken
(18), 12.15, 1.45, 3.15, 4.45,
6.15, 7.45, 9.15 uur. Wulps
Fruit (18) idem.
Cineac AD (Beurs), tel. 138062
Octopussy (12), 2, 6.45, 9.30
uur, zo 1.15, 4.00, 6.45, 9.30
uur.
Cineac NRC (Bijenkorf), tel.
121139: Ator, The Fighting
eagle (16), 2, 7, 9.30 uur, zo
4.30, 7, 9.30 uur, ma 2 uur.
Cinerama 1, tel. 115300: Pri
vates on parade (12), 1.45, 7,
9.30 uur, zo 1.30,4, 7 en 9.30
uur.
Cinerama 2, tel. 115300:
Flashdance (al), 1.45, 6.45,
9.15, zo. 1.30, 4, 6.45, 9.15
uur.
Cinerama 3, tel. 115300: Psy
cho II (16). 1.45, 6.45. 9.15, zo
1.15, 3.45, 6.45 en 9.15 uur.
Cinerama 4, tel. 115300: Star
wars en The Empire Strikes
Back (al), 1.15 en 7 uur.
Cinerama 5, tel. 115300: 'n
Schot in de roos (18), 2, 7,
9.30, zo 1.30, 4. 7, 9.30 uur.
Corso, tel. 121110: High road
China (al). 2, 7, 9.30 uur, zo. 2,
4.30. 7. 9.30 uur.
Kriferion, tel 128615: Gandhi
(al). 8. zo 2 en 8 uur.
Lumiére 1, tel. 117755: An
Bloem (12). 2. 7, 9.30 uur, zo.
1.15, 4,7, 9.30 uur.
Lumiére 2, tel. 117755: The
Meaning of life (16), 2, 7, 9.30
uur. zo. 1.15,4, 7 en 9.30 uur.
Lumiére 3, tel. 117755: Por-
ky's 2 „De volgende ochtend
(16). 1.45. 6.45. 9.15, zo. 1.15,
4, 6.45, 9.15 uur.
Lumiére 4, tel. 117755: Heidi
(al), za., zo. 1.15 uur. Hot Bub-
biegum in het ieger (16), 1.45,
6.45. 9.15, za. zp-. 4, 6.45, 9.15,;-
uur.
Metro 1. tel. 844393: Naked
Fist (12) za en zo. 2, 7, 9.30 „J.'
Metro 2, tel. 844393: Daar 'l-
komt de bruid (18), ma, 8 uur."
Carcrash, (12), za en zo 7,9.30*.
uur.
Rex, tel. 772793: Hete liefde
tussen koude dekens (18), dag..;
van 10 tot 10.
Thalia, tel. 111555: Octopussy t
(12). 2, 6.45, 9.30 uur, zo. 1.15,r
4, 6.45, 9.30 uur.
Spijkeniaae Euro, tel. 01880 -
24144, zaai 1: An Bloem (12),
ma 6.45, 9.15 uur, za. zo. 1.30,
6.45, 9.15 uur;
zaal 2: Octopussy (123), ma
6.30, 9.15 uur, za. zo. 1.30,
6.30. 9.15 uur.
zaal 3: Bloody Birthday (16),
dagetijks 6.45, 9.15 uur. -
zaai 4: Escape to Victory (al), i>
ma. 6.45, 9.15 uur, za. zo. 1.30,'."
6.45 en 9.15 uur.
Tivoli, Hellevoetsluis, tel. 0883
- 12608: Lone Wolf McQuade. y
(12), zo, ma, 20.00 uur. Star t'
Wars en The Empire Strikes
Back (12), za 19.30, zo 15 uur.
Kindervoorstellingen
Metro 2: Aladin en zijn won
derlamp (al), za. zo. 2 uur.
Paaaage: Kuifje en het haaie-
rheer (al), z. zo. 2 uur.
Tivoli, Hellevoetsluis, te!.
01883 - 12608, Sjors en Sjim-
mie en het zwaard van Krijn,
(al), za. 3 uur.
Euro Spijkeniaae: tel. 01880
24144, Tekenfilmparade.
Naehtvoorstellingen
Calypso 1:7 Moordspecialis-.fjl I
ten (16), za. 00.15 uur.
Calypso 2: Hel achter tralies
(16), za. 00.15 uur.
Calypso 3: Cheech Chong's,,.,
Next movie (16), za. 00.15 uur.'
Lumiére 1: Bad Boys (16), za..
24.00 uur.
Lumiére 3: 'Isa, harembewaa$£,
ster van de oiiesheiks (16), za.";-
24.00 uur. Tr
Lumiére 3: Porky's 2 ..De vol-jTj
gende ochtend (16), za. 24.00
uur.
Cinead AD: In de voetsporen^",
van Master Bruce (16), za. "_1_
1
I
chi
oei
we
sta
eei
zij;
ge!
lar
Wr
in
jai
evj
dir
na
Be
scl
trc
leg
da
scl
f
scf
bei
Ier
die
i
ijzi
op
lan
vai
bet
zar
bet
abs
Vei
paf
gev
Wa
var
tel«
lan
•V
Jor
ïJs
en
gin
iek
Ak
dé
gei
dal
bét
vei
kei
in
«g
i
dig
on
da
..V
we
"iïl"
00.15 uur.
aC"
Euro Spijkeniaae: tel. 01880
24144, Rose konijntjes op hét,
hete spoor (18), za. 24.00 uur-
Ring of Desire (18), za. 24.0Q
uur; Bloody Birthday (16), za._j;
24.00 uur; Escape to Victory
(16), za. 24.00 uur.
'Sfe* I
.oWif" S
WT* I
VLAARDINGEN
Onbekenden heb
ben voor 5450 gul
den aan strippen
kaarten gestolen
uit het N.S.-station
Vlaardingen-Oost.
De politie heeft een
onderzoek naar de
zaak ingesteld.
Twee scholieren
zijn opgepakt voor
diefstal van twee
fietsen. De een ont
vreemde een twee-
wieler in Maassluis,
de ander sloeg zijn
slag in Schiedam.
Zij zijn 16 en 13
jaar oud.
Uit de keuken van
een huis aan de
Binnensingel heb
ben onbekenden
een portemonnee
gestolen met 185
gulden. De 58-ja/S
ge bewoonster Wés»
op dat moment opfj^ j
de bovenetage aa»< r
het werk. In een
woning aan het Va»
Heutzpark werd
gebroken terwijl de. I
bewoners niet thuis?; j
waren. Het is nog**»
niet bekend watert!
is gestolen.
,f."T I
sr?'
id**'
Ï0£V..
Ijfri
man kreeg van de
politie een plaats
om de nachl door
te brengen en is
gisteren alsnog
naar het Ouitsé)£y
consulaat gebrdobt
VLAARDINGEN
De Duitse man, die
samen met een
groep toeristen in
Hoek van Holland
verbleef, heeft zich
vergist in de datum
van de terugreis en
is daardoor alleen
achter gebleven.
De man uit het
Duitse Reutingen
meende dat zijn
groep gisteren te
rug zou gaan. Zijn
reisgenoten waren
echter donderdag
al huiswaarts ge
keerd. Per fiets
verliet hij Hoek van
Holland en wiide
naar het Duitse
consulaat in Rotter
dam. Ter hoogte
van Vlaardingen
strandde hij. De
Agenten troost®i®L
de Duitser met**»®,
mededeling dabzip.
avontuur in ieder ar j
geval de plaatselijk. -
ke kranten heetL^"
gehaald.
(Vi
ste
kei
in
nln
«er
hel
br£
ge
sla
pla
na;
de
no|
37-
