B mi ft af ZJyVO "^mmM ¥.»?m&tepr% Wz, 'm& w O] 7* V*.X!Mff, Over drie daRcn, op dins dag 13 september, staat de 27-jarige Delftenaar Cevdet -■■ Y. voor de Haagse rechtbank terecht. Hij wordt verdacht "'van de moord op zes bezoe kers van het Delftse café 't Koetsiertje op 5 april van dit jaar. Voor deze rechtzitting was aanvankelijk één dag uitgetrokken. Het Openbaar Ministerie houdt er nu ech ter ernstig rekening mee dat de rechtbank dinsdag niet toekomt aan een volledige behandeling van de recht- zaak. Er bestaat zelfs een 'geringe kans dat de officier de zaak op het laatste mo- ,ment helemaal zal uitstel len. Het oponthoud wordt veroorzaakt door het als- maar uitblijven van psy chiatrische rapportage over de verdachte. Bij dit nog niet afgeronde onderzoek zouden bepaalde lichamelijke ge breken In de hersenen van de verdachte aan het licht zijn gekomen. Voorafgaand aan de ko mende rechtzaak sprak Hot -Vrije Volk de afgelopen da- .'•gen met een betrokkene bij de dramatische schietpartij en een goede kennis van de verdachte. Verder schetst dit verhaal enkele gebeurtenis sen die hun stempel op het drama gedrukt hebben. Een voorzichtige poging tot re constructie- Van onze verslaggever LAURENS BORST IJ het Delft- se café 't Koetsiertje klinken piot- seling kort -achter elkaar zo'n tien harde knallen. Ze verstoren op wrede wijze dc betrekkelijke rust die heerst rondom het plein bij het Centraal Station. Uit de omrin- gende huizen steken geschrok ken bewoners hun hoofden uit de raamopeningen. Nieuwsgie rige voorbijgangers blijven stilstaan en kijken verschrikt in dc richting van het hockca- fé. „Dat kan toch niet waar zijn?". Kastelein Hans de Hoog ver- schijnt rondbuikig in de deuro- pening. Hij ruikt de nog niet helemaal opgetrokken kruit dampen van de zojuist afgesto- ,ken rotjes. In de verte ziet hij vier of vijf opgeschoten scho lieren wegrennen. Geïrriteerd loopt Hans zijn café weer in om met zijn klanten een bier tje te drinken op zijn veertigs te verjaardag. „Leuk kadoot- je!'\ „Dit is een zaak vol vraagte- .fcëns," verklaarde mr. C. L van de Puttelaar de Rotter- "damse advocate van Cevdet Y. deze week. ..Ik kan me er maar geen duidelijk beeld van vormen. Je wilt me misschien niet gelo ven, maar ik heb op dit mo ment werkelijk geen idee wat mijn cliënt ertoe gedreven zou ,i kunnen hebben om zoveel men sen om te brengen. Ik ben zelfs geneigd te denken dat er han delingen en gebeurtenissen zijn die absoluut onverklaar- baar moeten worden geacht. Ata zoiets werkelijk bestaat, dan geldt dat zeker voor deze zaak. Het is voor mij een com- pleet raadsel." Ruim vijf maanden na het Delftse cafédrama zal kaste lein Hans de Hoog mogelijk komende dinsdag weer voor het eerst met Cevdet Y. wor- - den geconfronteerd. Op vijf april van dit jaar schoot de verdachte Hans een kogel door zijn schouder. Voor Hans liep bet drama in verhouding tot andere slachtoffers nog ge- -lukkig af. Cevdet wordt verdacht van •moord op zes mensen en po- /Jjing tot moord op vier andere cafébezoekers. De zaak tegen 'Y.'mag met recht een voor Ne- •dèrland uniek proces worden rgë'noemd. Nog nooit eerder -kreeg de rechterlijke macht in -.Nederland te maken met een verdachte van een zesvoudige -moord. Op moord staat vol- gens het strafrecht hier een le venslange gevangenisstraf of een gevangenisstraf van ten hoogste twintig jaar. Voor doodslag geldt een maximum van vijftien jaar cel. De president van de recht bank is mr. S. F. Kootte. Hij zat ook in 1981 in de strafka mer die dc Haagse portier Koos H. wegens drievoudige moord veroordeelde tot levens lange gevangenisstraf. Als de rechtszaak dinsdag doorgaat zullen hoogst waar schijnlijk alleen de feitelijke gebeurtenissen die zich op vijf april in 't Koetsiertje hebben afgespeeld, met de verdachte doorgenomen worden. Dat be tekent dat dinsdag niet of nau welijks enige achtergronden over de verdachte, of zijn mo gelijke motieven, aan het licht zullen komen. Pas als de gege vens over het psychiatrische onderzoek bekend zijn, zullen de officier en de advocate in een nieuwe zitting hun requisi toir en pleidooi houden. Nor maal gesproken moet de psy- ciatrischc rapportage enkele weken bestudeerd kunnen wor den. „Eén ding staat voor mij in ieder gevai als een paal boven water." meent kastelein Hans dc Hoog, „Cevdet handelde niet in een vlaag van woede of verstandsverbijstering. Het was een koel berekende slacht partij die hij zelfs al enkele malen van tevoren had aange kondigd!" We zitten, op de dag af pre cies vijf maanden na het dra ma, in 't Koetsiertje. Het café is een iange pijpela. Tussen de vele ramen en de bar staan achter elkaar zo'n acht kleine tafels. Toevallig is Hans jarig tijdens onze ontmoeting. Hij rookt een feestelijke sigaar en er heerst in het cafeetje een gemoedelijke stemming. De tafeitjes zijn bijna allemaal onbezet en aan de bar zitten zes vaste klanten. Het gesprek komt moeilijk op gang en verloopt aanvanke lijk zeer stroef. Journalistieke pottekijkers zijn toch alleen maar uit op sensatie, is Hans' ervaring. Eerst wil hij dan ook helemaal niet praten en blijft een flink stuk uit dc buurt. Het gesprek loopt dan via de ande re bezoekers. Later komt hij toch dichterbij cn klaagt over de opvang en nazorg van de slachtoffers die de schietpartij hebben overleefd. Verdere de tails mogen hierover van hem niet in de krant. Op die condi tie schuift hij bij aan tafel en komt heel langzaam een beetje los. „Hier in 't café wordt zoveel mogelijk vermeden om over die bewuste avond te praten. Het is jammer dat die rechts zaak nu alles weer oprakelt. Ik wou dat het nu allemaal eens achter de rug was." Het wordt gaandeweg duide lijk dat Hans nog regelmatig worstelt met de psychische ge volgen van het drama waar van hij getuige was. „Hier," en hij laat de korstige knokkels van zijn rechtervuist zien, „heb ik pas op de muur kapot geslagen uit machteloze woe den." Na het drama bleven de deu ren van 't Koetsiertje ruim twee maanden gesloten. In die periode vermeet Hans achter eenvolgens in het ziekenhuis voor zijn gewonde schouder en in de Sint Jorisklimek in Delft. Over die laatste opvang wil hij gelijk een misverstand uit de wereld helpen. "Ik was echt helemaal van de kaart. Gestoord werd ik er van. Iedere keer zag ik al die dode mensen weer voor me. Ik beschouwde re niet als klan ten. maar als broers en zussen. Pas r,a drie weken kon ik er weer een beetje tegen. Ik ben daar dus niet opgenomen, zoals weieens is gesuggereerd, omdat ik droog stond. Zelfs in 't ziekenhuis mocht jc jenever drinken als ik dat gewild zou hebben." Dan. ongevraagd, gaat Hans plotseling rechtop staan. "Ik ga het niet uitgebreid voor doen." zegt 'ie, "want d'r zijn klanten in de zaak. maar zo ging het ongeveer..." En Hans iaat zien hoe Cev det "als een Mohammed Ali dansend door dc zaak" met zijn pistool in een razendsnel tempo één voor één de klanten die aan de bar zaten een kogel door het hoofd joeg. Even lijkt het alsof Hans in tranen zal uitbarsten. Zijn lippen trillen. "Toen ik zag dat hij op mijn zoontje richtte, pakte ik een barkruk om hem door de ruit te drukken. Bij mijn aanval schoot hij me door mijn schou der. maar mijn zoontje bleef gelukkig ongedeerd." Nadat Hans het "dansen" van Cevdet heeft voorgedaan gaat hij weer zitten. De klan ten zijn allemaal oor voor wat hij te zeggen heeft. Alleen een oude man op de hoek van de bar roept voortdurend naar Hans: "Schluss, Schluss, jon gen. Hou toch op!" "Hei mullet?" Een Turkse kennis van Cevdet wil er wel iets over zeggen als hij maar de absolute garantie krijgt dat zijn naam nooit bekend zal worden. "Anders is het voor mij gewoon zelfmoord", lacht hij zenuwachtig. "Cevdet", zegt hij stellig, "was een zeer labiele jongen. Daar hebben anderen zwaar misbruik van gemaakt. Met wat ik nu ga zeggen zou je last kunnen krijgen. Maar je bent gedekt. Het verhaal heeft al een keer in een Turkse krant gestaan." "Cevdet is gek gemaakt door mensen die er belang bij heb ben om haat te kwekeitegen buitenlanders. Eerst hebben ze hem een pistool bezorgd. Daar na, toen ze hoorden van de ru zie tussen Ton Smits (één van de slachtoffers-LBl cn Cevdet hebben ze hem opgestookt." "Je durft hem toch niet dood te schieten!" zeiden zc tegc.i 'm. Ze wisten dat hij ertoe in staat was. En het is ze triest genoeg ook gelukt. Zes doden zelfs en vier gewonden. Mooier kon het niet. En ja hoor, enkele dagen later verspreidden leden van het ultra-rechtse en fascis tische Nationaal Jcugdfront pamfletten in Delft waarin bui- Kastelein Hans de Hoog (40) kreeg na de schietpartij in bet ziekenhuis bloemen aange< boden. ;Op Het moment dat dins dagavond ivfJf april, bét ;f eerste slachtoffer uit ft* Koetsiertje wordt gedra gen, is het politieonderzoek naar de zesvoudige moord v at th volle.-gang. Ka een klopjacht wordt Cevdet Y. twee dagen later gearres teerd. Inmiddels Is 't Koet siertje weer open. Op de foto links steken baldadige scholieren rotjes af voor het caiéi ,JËen wrange Reap". tenlanders verantwoordelijk werden gesteld voor wat ze noemen "Het Bloedbad in Delft". Zelfs de hoofdredacteur van een Haagse krant schreef in zeer negatieve zin een com mentaar over buitenlanders. Dat was helemaal koren op de- molen. -'.oiets was de opzet en die is meer dan volkomen ge slaagd." Bovenstaande verklaring is bijna ongeloofwaardig en bi zar. Toch bevestigen anderen deze uitleg van het incident. Zelfs de Delftse politie heeft er een uitgebreid onderzoek naar ingesteld. Over de resultaten ervan wordt echter mets be kendgemaakt. Dc advocate van Cevdet noemt het verhaal één van de talloze versies over het gebeuren waarvan ze eigenlijk niet weet wat ze er mee aanmoet. "Ik geloof dat we er niet teveel waarde aan moeten toekennen," zegt zc tenslotte. "Net zo min geloof ik dat Cevdet wraak wilde nemen omdat één van de slachtoffers hem beledigd had." Justitie en politie hullen zich trouwens al bijna vier maan den in een praktisch diep stil zwijgen over het verloop van het onderzoek. Alleen vlak na de schietpartij zijn twee ver klaringen voor de nationale en internationale fiers afgelegd. Daarna werd een door de offi cier van justitie ingestelde "radiostilte" betracht. Slechts af en toe werden nog wat sum miere mededelingen naar bui ten toe gemaakt. Hieronder nog eens de feiten, gebeurtenissen en ontwikkelin gen zoals die door de politie en justitie in de openbaarheid werden gebracht. Op dinsdagavond 5 april rond half acht bevinden zich in 't Koetsiertje ongeveer twaalf klanten. Cevdet die dan al een tijdje in de zaak is grijpt plot seling een pistool uit zijn bin nenzak en schiet als eerste de 31-jarige Ton Smits dood. Met Smits zou Cevdet vol gens de politie op Tweede Paasdag in 't Koetsiertje ruzie hebben gehad. Smits zou toen hebben gezegd: "Je bent nu dan wel genaturaliseerd, maar een Hollander word je nooit!" Nadat Smits was doodgescho ten schoot Cevdet dc rest van zijn magazijn leeg op de ande re aanwezigen. Daarbij vielen nog vijf doden drie mannen, een vrouw en haar 12-jarig dochtertje en vier gewon den, waaronder de kastelein, twee andere mannen en een bejaarde vrouw. Een kiem aantal klanten wist op tijd te vluchten of kon dekking zoeken. Na cc- schiet partij rende Cevdet weg en werd pas twee dagen later, na een grote klopjacht, bij een van niets wetende Turkse fa milie in Zaanstad gearres teerd. In het kader van het opspo ringsonderzoek gaf de politie, met speciale toestemming van de minister van Justitie, dc identiteit van de verdachte prijs. Na de arrestatie werd de politie minder mededeelzaam. Op 11 april werd Cevdet voor geleid aan de officier van Jus titie. Daarna maakte de politie r.og drie details bekend. Zo zou Cevdet twee weken voor dc schietpartij aanwezigen in een ander café ook met zijn wapen hebben bedreigd. Verder meldde de Delftse politie dat op 18 april een twee de verdachte was aangehou den. D< ze werd weer vrijgela ten nadat niets gebleken was var. mededaderschap of mede plichtigheid. Eind april werd dc schietpartij in 't Koetsiertje gereconstrueerd en op film vastgelegd. Op 28 juni liet de politie weten dat het moordwa pen een 9 millimeter pistool van het type FH Highpowcr was gevonden. Op 12 juli moest Cevdet "pro forma" voor de HAagse recht bank verschijnen om de voor lopige hechtenis te verlengen. Eerder was nog bekend ge maakt dat Cevdet vroeger al met de Nederlandse politie in aanraking was geweest voor een mishandeling, rijden ondier invloed en doorrijden na een aanrijding. De klanten in 't Koetsiertje luisteren nog steeds aandach tig naar het verhaal van de kastelein. "Het moet een ijs koude zijn geweest", formu leert Hans. "Met een koele blik in zijn ogen schoot hij iedereen zonder pardon overhoop. Hij wilde alle getuigen uit de weg ruimen." "Ik kende hem niet zo goed. Hij kwam niet zo vaak hier. Als hij nuchter was had je geen kind aan 'm. Maar van alcohol werd hij agressief en onberekenbaar. Die avond was hij niet dronken. Ik heb nog steeds het bonnetje liggen van 'm. Drie consumpties staan er op cn hij was hier zeker ander half uur. Ik weet zeker dat hij daar op Ton Smits zat te 1 wachten want nog geen vijf minuten nadat die was binnen gekomen gebeurde het. Heel even spraken ze met elkaar cn 1 toen bam..bam..bam ...Het ia stil in 't Koetsiertje. "Ik heb niet veel aan dc zaak veranderd. Alleen nieuwe hoe zen op de krukken, andere kleedjes op tafel cn een nieuw ■*-}. tapijt. Gelukkig begint hot nu weer een beetje te iopen. Daar ben ik wel blij om." Doorvra gen bij Hans over het karakter en dc bij hem bekende achter gronden van Cevdet heeft geen zin. Net zoals andere cafébe zoekers wil of kan Hans zich niets herinneren. "Weet jc," zegt hij als het ge sprek. net zoals in het begin, weer vastzit. "Ik vind het ver schrikkelijk om die foto te zien waarop Cevdet met een bloem in zijn colbert en met een don kere zonnebril op staat. Alsof hij Prins Bernhard was Hans proost en probeert over te gaan tot de orde van de dag. Het is tenslotte zijn verjaar dag. Een uurtje iater wordt hij door de scholieren buiten ge trakteerd op een paar luide knallen. "Zo'n tien jaar ereleden kwam hij met zijn vader en moeder naar Nederland," weet de Turkse kenni3 van Cevdet. "Hij zat in Turkije op een mid delbare school. Eenmaal in Nederland voelde hij zich plot seling li'.:1 "-en vogeltje zo vrij. In het begin werkte hij nog met zijn vader samen bij Cal- vé in Delft. Hij ging echter al snel avonturierster. Tijdelijk werk hier, dan weer daar. Vaak werkeloos of in de ziekte wet. En langzamerhand ging hij de cafés opzoeken. Het Ne derlands leerde hij al snei goed spreken. Een paar jaar voor de dood van zijn vader, zo'n vijf jaar terug, ging hij ook hash en he rome gebruiken. Hij handelde er ook een beetje in. Een echte crimineel is hij nooit geweest, maar hij zat er wel tegenaan." "Kort na de dood van zijn vader werd ook nog zijn broer vermoord. De dader was een zwager van Cevdet die vond dat zijn zus teveel mishandeld werd. Cevdet zindc op bloed wraak, maar kreeg nooit de kans om die tenuitvoer te leg gen. Inmiddels was hij zo'n beetje het gezinshoofd gewor den. Hij was ook getrouwd. Cevdet bleef de kroegen bezoe ken in Delft, Rotterdam cn Den Haag. Hij had niet veel contacten met Turken, maar ais hij met voormalige-LB) landgenoten sprak waren het rechtse Grijze Wolven. De dood van zijn vader en de moord op zijn broer zijn teveel voor Cevdet geweest. Het is daarna alleen nog maar berg afwaarts met riem gegaan. Van nature had hij een rustige aard, maar met een borrel op-,., kon je hem maar beter niet te- genkomen. Dan was hij verve lend en lastig." "Wat me het meeste aanbJ hem opviel? Dat hij het ene moment vreselijk gelovig was en rechts dacht, terwijl hij een£ uur later allerlei socialistische- opvattingen kon verdedigen. Dat heb ik nooit van hem be grepen".

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Het Vrije volk | 1983 | | pagina 1