,12
I
Ghana: vri
k maar vol corruptie
IB!'
RW 19 moet 'passen
in Midden Delfland
Sport in museum
Molen in brand
Avondfietsvierdaagse
Geldzakken weg
Kortaf
zmwmêm
Verzonken
18§i8èiï
|Sn;;
'1
WS
S£
MMm
-
Van onite
^verslaggever
BM-IT VAN LEEUWEN
SCHIEDAM Ver-
wcjgdering. Frits Hen-
desjpkx (65) staat, met
de panden in de broek- j
zakken, van een af-
st^pdje peinzend naar
eerg: wasmannetje van'
De Brandersknecht té
kijken. Kennelijk voor
het eerst vraagt hij;;;
zich verbaasd af hoe"
hij, als. glazenier van
oorsprong, ertoe is ge
komen een standbeeld,
te maken. Terwijl hij er
nu twee jaar mee bezig-
is geweest. Misschien
werkte hij zo intensièf
dat hij niet eerder aan
overdenking is toegeko
men;
Ook In het voorjaar van 1983
was er een moment dat Frlts-
Hendrickx aan het peinzen
sloeg. Hij stond In zijn atelier
aan de Oude Sluis voor een
raam zo groot als een wand en
keek naar buiten. Hij bedacht
zich dat hij al dertien jaar In
dezelfde ruimte werkte en
daar ooit eens een eind aan zou
komen. HIJ telde de jaren sinds
zijn geboorte. En toen nam hij
een besluit: „Ik ga een bran-,
dersknecht maken".
Persoonlijke motleven zetten
de kunstenaar in beweging.
„Voordat ik ermee stop wil ik
mijn naam een beetje ver
eeuwigd zien. Een beeldje;
voor mezelf, voor de stad waar-
ik zo aan verknocht ben. Ach,
ik ben 65 en een half jaar oud
en gelukkig nog gezond, maar-
toch, dertig Jaar extra zou gek
zijn. Dan moet je geen plannen
maken voor over een jaar of
twintig." Het was ook een
avontuur: een nieuwe kunst
vorm, onbekende technieken-
en materialen,
Andere motieven. Nergens in
de jeneverstad, die ooit hori-,
derden branderijen telde, is
nog een brandersknecht te vin
den. "Maar weinig Schiedam
mers, waaronder Henderickx,
hebben brandersknechten aan
het werk gezien. Ze zijn in de
Jaren twintig overbodig gewor
den. „Dus als ik er niet één zou
maken, zou er wellicht nooit
meer één zijn gemaakt.". En:
„Deze stad" heeft nog nooit',
door middel van een beeld la
ten blijken waarmee zij we
reldberoemd is geworden."
Hein
Als^er nou in Brussel een
mariftètje staat dat niks heeft
gepresteerd, waarom dan nletr
in Schiedam een nuttige vent
gezet Frits "Henderickx zit op
een'kruk, in een hoekje vr/n
zijn grote en volle atelier, en
vertelt over het leven van de
mannen wier werk uitsluitend
Frits Henderickx toont'een wasmannetje van de Brandersknecht: „Een afgestomp
te, gedoemde man...."
bestond uit het' heen en weer
slepen van kitten vol heet wa-
terv'C dat mèt' mout, roggé en
maf3'hét" "beslag" voor jenever
moest vormen. Zijn branders-
knecht heet Hein.
„Een brandersknecht werkte
keihard. Al om twee uur *s
nachts riepen ze hem: Hein,
ben je wakker? Dan schoof hij
uit de bedstee en kwam pas 's
avonds om zeven uur weer
thuis. Stel je voor, hij ging het
hele Jaar door, inclusief de zo
mer, in het pikkedonker naar
zijn werk. Nooit tijd voor ont
spanning. Dan stomp je af.
Kijk, zo'n man had vaak niet
meer dan twee klassen lagere
school achter de rug. Hij wat
in alle opzichten de mindere.
En dan de drank. Branders
knechten begonnen op hun der
tiende te werken en als ze
twintig waren dronken ze een
halve liter jenever weg. De
glazen hadden geen voetje, dus
ze moesten die jenever In één
keer achterover slaan.
Horigen
Het waren horigen, volledig
afhankelijk van anderen. Een
brandersknecht, kreeg, ik noem
maar wat, 400 gulden per jaar
en moest daar dan vijftien pro
cent belasting over betalen.
Maar iemand die 5.000 per jaar
ving werd maar voor vijf pro
cent belast. Maar ze berustten.
Ze moesten niets hebben van
een vakbond, zo gewend als ze
waren om in het gareel te lo
pen.
Begrijp me goed, met het
beeldje wil ik mij niet zozeer
afzetten tegen de manier
waarop de brandersknechten
werden behanc'Md... Het is een
document, dat je zegt dat je
blij moet zijn dat je in deze
tijd leeft. Ik heb er ook geen
kruisdragende Christus van
willen maken, niets drama
tisch, maar puur wat een bran
dersknecht was: een afge-
stompte, gedoemde man.
Sociaal
Waar ik vanuit gegaan ben
is dat het n'nt een beeld voor
de artistieke upper-ten moest
worden. Het moet ook de gewo
ne mens Iets doen,-warmbloe
dige herinneringen losmaken.
In-die zin ben ik eigenlijk so
ciaal bezig."
Glas en klei
Frlts Henderickxs ging twee
jaar geleden zelf met zijn Idee
voor een brandersknechtstand-
beeld de boer op. Hij vond het
produktschap van distillateurs
bereid om er geld in te steken.
Een "Comité Brandersknecht"
werd gevormd om alle zaken
naast de vervaardiging van
het beeld te regelen.. Eén van
die zaken was de locatie. De
keuze viel op de Daim naast
het pand van de Korenbeurs.
En Henderickx maakte zijn
eerste beeld,.tevens "het eerste
beeld in Schiedam waar geen
oorlog voor nodig is". Een
avontuur voor een man die tot-
dan toe hoofdzakelijk (samen
met zijn broer) meterslange
en hoge wanden in bedrijfs
panden met glas en klei tot gi
gantische kunstwerken had
omgetoverd. Soms in Schie
dam, zie zijn reliëf in het ge
bouw van de Spaarbank,
meestal elders in het land,
zoals In het hoofdkantoor van
Bols in Nieuw Vennep.
De Brandersknecht kreeg",
voor het eerst vorm in was-
mannetjes, die Henderickx
"schetsen" noemt. De tweede
stap was het lassen van een
ijzeren geraamte. Dat vulde
hij op met polystyreen, een
materiaal dat hem "modern en
interessant" leek. „Het was wel
een hele klus om daar de goe
de vorm in te brengen. En
rommelig. Mijn hele huis, tot
in de slaapkamer, iag vol met
piepschuim." Henderickx
bracht de vorm omgekeerd
over in gips en toen ging het
beeld naar de bronsgieterij.
Mijlpaal
De Brandersknecht Is klaar.
Frits Henderickx is kort gele
den gaan kijken in de gieterij
in Rumpt. „Ik heb een mijlpaal
bereikt, dacht ik toen ik *m zag
staan. Het is een heel fijn ding
geworden. Het beeld meet één
meter negentig, van kop tot
klomp." Verwondering.
„Eigenlijk houd je het niet
voor mogelijk dat er na al dat
getob Ineens een mooi beeld
voor je neus staat."
Hij is tevreden over de plek
die het beeld krijgt. „Ik hoop
alleen dat hij daar heel blijft.
Hij heeft al genoeg geleden, -
wees 'n beetje goed voor hem."
Maar wat Frits Henderickx
het meest deugd doet, bij de of
ficiële onthulling, zegt hij
glimlachend:JDat een man die
nik3 betekende, dat die nou in
brons wordt vereeuwigd, in al
zijn simpelheid. Terwijl de
brandersknecht weer eens
zwoegend in de weer was, riep
één van zijn makkers: 2e mos
ten voor jou een standbeeld op
richten, Hein!" Vandaag, ruim
een halve eeuw later, is het zo
ver.
Vandaag publiceren
wij het tweede deel van
het reisverslag "Afrika
van de andére kant be
zien" van Hanny Hen
nen en Tom de Geus;
Deze twee Schiedam
mers hebben hun erva
ringen op hun trektocht
door Afrika op papier
gezet. In het verhaal
hieronder gaat het duo
in op de gewoonten en
levensomstandigheden
in Ghana, een" van ~dïe
kleihere staten aan de
Weétafrikaanse kust.
Hariny en Tom zijn nu
ruim een half jaar on-
derjveg. Hun trektocht
zal;ongeveer een jaar
gaaji duren.
GHana, dat vroeger In de ko--
ioniale tijd "Goudkust" heette,
is het mooiste en vriendelijk-^
ste land waar we tot nu toe'
zijn geweest. Als Engelsspre
kend land ligt het geheel Inge-
sloten door voormalige Franse
kolonies: Ivoorkust, Mali, Bur
kina,Faso (vroeger Opper Vol
ta) en Togo. Na het rommelige
van fle Franstalige landen valt.
ons eelljk.de invloed van de.
Engelse keurigheid op. Voör'
het éérst zien we hekjes, heg
gen ,en grasvelden. De vele
grote koloniale hulzen met
veranda's en namaak Griekse
pilaren zijn ook talrijker en
anders.
Het Engels, dat sommige
mensen /uitslaan, Isvoorona.-
heel j grappig. Soms absoluut-
niet te verstaan. Het Engels op,,
z'n Afrikaans. Het Is dan wel
de officiële voertaal, maar het
Is eep taal die van geen enkele
Ghanees de moedertaai is'/
Naai; schatting gaat dertig
procent van de Ghanezen naar
school. Een hele hoop mensen-
in dit land kunnen dus niet met
elkaar communiceren want el-
ke stam heeft'zo zijn eigen-
taakt -
Mentaliteit
In Togo en Benin, vodral aan"
de kuststreek, hadden wij heel
Hanny Remien
vaak? het ..ge voel door Afrika
nen Zanders-behandeld te wor
gden "dan Afrikanen zelf. We
voelden oris "'systematisch als
rijke blanken bekeken. Van die
mentaliteit merken we in Gha
na echter niets. In het begin
stonden we verbaasd dat men-.,
sen hief diets' doen zonder er
r-eenoadeaisof geld voor te vra-
-gen, -We waren al hélemaal in--
gesteld, bp hethónderd keer
pet ""dag "horen van "donriez.
mol un cadeau" (geef me eën'.
cadeau). - - --
Een minder aardige kant
van Ghana-is dé'corruptie on-~
-der vooral -""de- - ambtenaren. -
Misschienün corruptie wél het
grootste probleem van heel
,West-A£rika/Orö dit'.uit te ban-"
BCELzgieiet simpel zijn
."Eenmaal, in, -dienst van de -
'staat, tref jé cTe corruptie in al-,
- te lagen' aari'/Tn bet" groot en in
het" kléin. Vete -Afrikanen zien
dit probleem maar accepteren-
het en/dóejtmee,"mét het spel
van relaties hebben en er voor-
deeLult halen;-f» .Ghana wor
den we geconfronteerd met po
litie en douanemensen die "ge-
- dashed".-.wijlen-worden. "Dasb
"mé" fietekerit gewoon dat je
'hengeld'rii'oet geVen.
-Palmstranden
Van Ghana hebben we alleen
nog maar het zuidelijke deel
gezien. Hele fraaie en exoti
sche- palmstranden en iets
meer- landinwaarts prachtig
oerwoud. De'natuur is er wer
kelijk-" fantastisch, hier en daar
echt" paradijselijk. Bloemen,
planten, alles" in het wlid wat
je bij ons als kamerplantjes in
de winkel koopt.
Er is'één duidelijk verschil:
alles is tien keer zo groot. En
daarbovenuit toornen de hele
grotë mahoniebomen en bao
babs.' Tussendoor cacao- en
rubberplantages, bananen,
ananas, cocos, koffie, suiker
riet,-"papaya's, manlok en
ayariië,
i In de stad Kukurantumi ont
moeten - we - Bob, een Ghanese
architect die- vijftien jaar in
WesfeDuttsland heeft gewerkt
en nu sinds twee jaar terug is.
We drinken wat in het CRIG
(Cacao Recheurch Institute of
Ghana) en trekken daarna een
paasdagen met hem op.
Droogte
Bob vertelt dat het twee Jaar
geleden afschuwelijk was in
Ghana. Het land werd geteis
terd :door langdurige droogte
en grote bosbranden. Vaak
aangestoken om dieren op te
jagen, maar met katastrofale
gevolgen als het droog Is.
Oogsten waren mislukt, er was
nauwelijks iets te eten. Het
was ook in die tijd dat Nigeria
in één klap alle Ghanezen,'die
als' een soort gastarbeiders dat
land waren ingetrokken, over
de gren3 zette.
Vorig jaar heeft het tien
maanden geregend. De oog
sten zijn goed geweest dus
gaat het weer beter. Alhoewel
we merken dat veel mensen
met enthousiasme spreken
over betere tijden die aange
broken zijn, is de armoe hier
nog steeds troef. Er is beslist
een veel betere tijd geweest.
Dat is goed te zien aan de vele
fabrieken, gebouwen en huizen.
In heel Niger, Burkina Fasox,
Benin en Togo wasr dit alle
maal veel minder.
Goedkoop
Voor ons is het land heel
goedkoop. Niet te vergelijken
met de, ook voor ons, dure
Franstalige landen, waar over
al de CFA (gekoppeld aan de
Franse Franc) gebruikt wordt.
De inflatie is de afgelopen drie
jaar in Chana gigantisch ge
weest, met als gevolg dat er
een beloeiende zwarte markt is
ontstaan. Dat schiet dus niet
erg op. (l cedi Is een kwart
cent).
Een biertje, als dit al te krij
gen is, kost 70 cedi, drie jaar
geleden nog zeveneneenhalf
cedi. Bob wijst ons huizen aan
die toen voor 15.000 cedi van de
hand gingen en nu 500.000 cedi
kosten.
Op dit moment probeert
Ghana uit de economische ma
laise te komen. Men wil graag
buitenlandse investeerders
aantrekken. De vele coups in
de jaren zeventig maakten het
land echter instabiel en ver
jaagden vele buitenlandse in
vesteerders. Een hoop goodwill
is toen verspeeld.
Stabiel
Veei mensen, praten tegen
ons met enthousiasme en ver
trouwen in hun leider, Jerry
Rawlings. Een jonge luitenant
die nu al voor de tweede keer
een paar jaar aan de macht is.
„Jerry is helping us" (Jerry
helpt - ons). We kunnen echt
merken dat deze revolutionair
uitziende Jerry populair is, al
hoewel we van sommigen ook
Impressie van het bezoek aan Ghana.
Foto's: Hanny Rennen en Tom de Geus.
bedenkingen horen tegen zijn
economische beleid. Iedereen
is het er over eens dat de toe
stand nu stabieler is sinds tij
den.
Het lijkt erop alsof de Gha-
nezen er toch collectief spijt
van hebben dat ze In 1966 hun
toenmalige leider Nkrumah
hebben verdreven. Iedereen
heeft het over hem. In de jaren
zestig was Nkrumah de meest-
belovende leider van heel Afri
ka. Met zijn strijd, voor onaf-,
hankelijkheid en zijn ideeën
over de Afrikaanse eenheid
wist hij vele anderen te inspi
reren. De hele wereld keek
hoopvol uit naar de Afrikaanse
ontwikkeling. Hij wist Afrika
goed te "promoten" in het bui
tenland en slaagde erin veel
investeerders te interresseren.
Voltameer
Hij pakte grootse zaken aan.
Met hulp van de Verenigde
Staten begon hij aan het Ako-
sombo-project: een immens
grote dam in de Volta-rivier.
We zijn er met Bob gaan kij
ken. Imposant om te zien. Het
kunstmatig gecreëerde Volta-
meer is een van de grootste ter
wereld. De" aanhoudende
droogte van de laatste jaren in
de Sahel heeft ervoor gezorgd
dat het waterpeil in feite "be
neden peil" is gezakt. Als dit zo
doorgaat valt de dam droog.
Behalve Ghana worden ook
Togo en Benin van electriciteit
voorzien door deze dam. Met
Ivoorkust is een vriendschapa-
deal: als Ghana te weinig
stroom heeft, krijgt ze dat van
Ivoorkust geleverd en anders
om.
Hoog op een heuvel, met een"
ongetwijfeld prachtig uitzicht,
ligt een grote villa. Alleen per
helicopter is deze bereikbaar.-
Het huis staat nu leeg. Het was
indertijd de woning van Nkwa-
me Nkrumah. Ik kan me zo
voorstellen dat hij vandaaruit
met trots de bouw van zijn
project heeft gevolgd.
(Al jarenlang ligt er het zandlichaam als stille getui-
ge-van de nog steeds voortdurende' discussie over \w
wel of geen aanleg van rijksweg 19. -
Kelderbox
Planten
tff *•-»
■Jill
ipiV A.
1
HET VRIJE VOLK
Hf
ZATERDAG 18 ME11985
mosten voor jou
r**fSfco js
*4&.
r
f -V'
SCHIEDAM/VLAARDINGEN
Er komt een nieuw onderzoek
naar de eventuele geluidsover
last door de aan te leggen
Rijksweg 19. Tweede Kamerle-
.den.zegden dit toe bij een be
zoek onlangs aan Midden Delf
land. Ondermeer het effect van
geluidarm asfalt zal bekeken
worden. De rijksweg, die tus
sen de gemeenten Schiedam
en Vlaardingen moet komen, is
al jaren omstreden. Natuurlief
hebbers maken zich vooral
zorgen over de gevolgen voor
het natuurgebied Midden Delf-,
land.
De leden van de Tweede Ka
mer, allen behorend bij de vas
te Kamercommissie voor Ver
keer en Waterstaat, konden bij
hun bezoek geen antwoord ge
ven op de vraag of de rijksweg
er nu wel of niet komt. Al jaren
ligt een zandlichaam als stille
getuige van de nog steeds
voortdurende discussie. De
weg moet een doorgaande ver
binding vormen tussen Den
Haag en de Beneluxtunnel.
Hierdoor wordt een omweg via
het Kleinpolderplein voor het
verkeer bespaard. -
Tijdens het bezoek van de ka
merleden demonstreerde een
medewerker van de Neder-
landse Stichting Geluidhinder
bij het zandlichaam bij Schip
luiden wat het effect zou zijn
van voortrazend verkeer. De
stichting heeft aan de hand
van door haar gemaakte bere
keningen al vastgesteld dat er
op z'n minst geiuidwerende
wallen aan beide zijden van de
weg moeten komen. Zonder de'/'v
wallen is het lawaai pas op een
afstand van drie kilometer..
"aanvaardbaar." Met wallen is
dat overigens nog altijd zo'n
kilometer.
Pas wanneer de weg tweeën
halve meter in de grond ver
zonken zou liggen, tussen ge- -
bogen schermen van vier me- Z
ter hoogte met daarnaast aar-
den wallen van twee meter,
zou het geluidniveau op 250
meter aan de gestelde.eisen
voldoen. -
Halverwegè de jaren zeventig -
is het zandlichaam aangelegd.
Toen de zandverhogingeri tus
sen Schiedam en het water de
Gaag bij Schipluiden er een
maal lagen; kwamen de eerste -
protesten op gang. Een beton
nen lint met langsjakkerend
autoverkeer zou het natuurge-
bied Midden Delfland zeker
geen goed doen.
„In feite willen we die weg he
lemaal niet," zegt Riet Kou-
wenhoven'van de werkgroep
Stop Rijkswég 19 waarin vér-
ontruste burgers zich hebben
verenigd. „We willen ons ech-
ter ook niet buiten de discussie
laten houden en blijven daar-
om meepraten over de manier
waarop de weg ai dan niet in te
passen is."
SCHIEDAM Het Schiedam-
se stèdelijk museum bereidt
een expositie voor van oude en
meer.recentere sportevene-
menten In Schiedam. Het ligt In
de bedoeling om in september
de sportieve prestaties van de
Schiedammers in de afgelopen
veertig jaar in kaart te brengen
aan de hand van allerhande
materialen en vooral foto's.
Het museum Is op zoek naar
mensen die spullen in hun be-,
zit hebben die herinneren aan
bekende sportpersoonlijkhe-
den of evenementen vanaf
1945 tot nu. Deze kunnen
schriftelijk of telefonisch wor
den aangemeld voor de ten
toonstelling die naast een ex-
positie over sport in de beel
dende kunst zal worden ge
houden.
SCHIEDAM Veie toeschou
wers waren óp Hemelvaarts
dag getuige van een uitslaande
brand in een'voormallge molen
aan de Kandelaarweg, ten
noorden van Kethel. De brand
,ls vermoedelijk ontstaan in een
schuur naast het pand. Een
grote hoop riet, dat werd'ge-
bruikt voor de vernieuwing van
het dak, vatte meteen daarna
„ook vlam waarop het vuur zich
uitspreidde tot de molen. Zo
wel dé Schiedamse als de Rot
terdamse'brandweer rukten
uit. De twee korpsen hadden
het vuur zeer snel'onder con
trole. Het nablussen nam enke
le uren in beslag. Volgens een
schatting van de brandweer
bedraagt de schade ongeveer
50.000 gulden. Om het pubiiek
op een afstand te houden zette
de Schiedamse politie de weg
af. Er déden zich geen per
soonlijke ongelukken voor.
.SCHIEDAM Fietsliefhebbers
l kunnen zich vanaf komende
maandag inschrijven voor de
jaarlijkse avondfietsvierdaagse
die in de week van 3 tot en
met 7 juni wordt gehouden.
Tegen betaling van ƒ3,50 kan
men zich opgeven bij het VVV-
i kantoor ën dé filialen van de
Bondsspaarbank in Schiedam.
De deelnemers zullen minstens.
vier avonden mee moeten
doen aan de ritten die telkens
25 kilometer lang zijn. De Mo
tor Toerclub Schiedam zorgt
traditioneel voor de begelei-„
ding onderweg. Op vrijdag is
er een prijsuitreiking en kun- -
nen supporters de fietsers op
twee plaatsen in de bloemetjes
zetten.
j
avnf
K
SCHIEDAM De dagop
brengsten van vier filialen van
het schoenenconcern Silhouet
zijn gestolen uit een gepar
keerde auto op dë Schiedamse
Hoogstraat. Het gaat om een
bedrag van vele duizenden gul
dens. Een medewerker van het
bedrijf had de wagen in de na
bijheid van een van de filialen
geparkeerd om daar ook de
dagopbrengst op te halen.
Uit een kelderbox aan het
Schiedamse Bachpiein zijn di
verse stukken' gereedschap
ontvreemd. Ondermeer een
cirkelzaag, decoupeerzaag en
een vlakschuurmachine vorm
den de buit die een waarde
van zo'n negenhonderd gulden
had. Vanaf het terrein van de
Hollandse Constructlegroep
verdween voor ruim 3500 gul
den aan gereedschap als slijp
tollen, waterpassen, diverse
boren en stootbollen.
De ;,p1antenschu!t" in de Nieu
we Haven is doelwit van inbre
kers geworden. Onbekenden
Toen hij even tater terugkwam
bleek zijn wagen met een valse
sleutel te zijn geopend. Het
geld zat in vier zakjes.
Uit een geparkeerde personen
auto aan de Lange Haven ver
dween bij een inbraak de ra
dio-cassetterecorder. De da
ders hadden een ruitje ingesla-.
gen. De buit had een waarde
van negenhonderd gulden.
7 ;i\
r»,
stalen voor ongeveer 120 gul
den aan planten. Ook werden
planten ter waarde.van zo'n
dertig gulden in het Water ge
gooid.