Ï5Ö jaar sporen
naar de nieuwe tijd
Van Haarenlaan
voorrangsweg af
Tramlijn 1
naar Woudhoek
Bromfietsdlef in
V^rdingeii gepakt
Rotterdamse sterren
in AVRO-steirenslag
Subsidie voor vergadering
8
m
wm
***»«*<>«.-
r -: -
Behalve een stoomtram
kende Schiedam ook de
paardetrdm als openbaar
middel van vervoer
De laatste hand wordt op
dit moment gelegd aan de
nieuwe trambaan door
Schiedam., Op de foto is
een Zwitsefs^bedrijf bezig
met i, bovenleidingen. De
foto (onder)..wérd enige
tijd geleden gemaakt.
TDoor onze medewer*
"".v ^:--ker -
V;- - V HAN VAN
DER HORST
SCHIEDAM Nu ze
toe zijn aan de bedra
ding, wordt de chaos en
de rotzooi die de aanleg
van de nieuwe tramlijn
met zich meebrengt,
wat minder deprime
rend. Je ziet het werk
v vorderen, waar je bij
staat en dat maakt het
voor de Schiedammers
wat meer aanvaard
baar, dat zij door het
natte zand naar hun
huis moeten baggeren.
Maar gescholden op
al die ellende wordt <er
ais vanouds. Dat is een
echte Schiedamse tra
ditie.- De stad en haar
- bevolking hébben altijd
een slechte verhouding
gehad tot het openbaar
vervoer.
Molen
XA,,Moordenaar''
L li Sü
Toen de '-'wil
de bussen"
werden opge
heven kon de
RET haar rit
ten op Schie
dam begin
nen.
m -1 _mm
Paardetram
Omkopen
Ries Jansen
Erica Mes
Fred Os ter
Ellen Brusse
Joke Bruys
Ricardo Sibelo
Hans Boskamp
Van schuit
WSgW-.r„,
it - -
mwAfr m
W-'-iW-ü/S'.ï
en koets
sneltram
Openbaar vervoer betekende
de goéde oüde tijd de post-
•koets en de trekschuit. Vooral
2ie laatste was in Holland met
3ijn slechte wegen en zijn vele
analen populair. Het ding was
3J-aag natuurlijk, maar het
•woer op tijd. En dat een tocht
31 aar Delft een paar uur duur-
-de, vond niemand ongewoon.
werd trouwens naar ver-
-houding weinig gereisd. De
plaatselijke gemeenschappen
«stonden veel meer op zichzelf
pan tegenwoordig en er was
^rian ook weinig aanleiding om
«allerlei expedities te onderne-
■mca Voor Schiedammers was
2het nog duur ook, want bij het
«verlaten en binnenkomen van
Zde stad moest je tol betalen.
»u+-
In deze situatie kwam veran
dering door de komst van de,
stoomtrein. In 1845 werd de
dijn Haarlem Rotterdam vol
tooid en ook Schiedam kreeg
een station. De toenmalige be
stuurders van de stad, behou
dende branders, begrepen, dat
dit ijzeren paard niet kon wor
den tegengehouden, ze zagen
•zelfs in, dat het wellicht voor
de stad belangrijk kon worden,
maar zc maakten zich er niet
druk om. Plannen om de nieu
we lijn een aftakking te geven
naar het Hoofd, zodat daar
zich een moderne overslagha
ven kon ontwikkelen, interes
seerden hun eigenlijk niet. En
zo kwam het, dat de nieuwe
spoorlijn' een stuk bulten dc
toenmalige bebouwde kom
jiaar links afboog. Het station-
netje kwam vlak achter de
jbocht na de nodige moeilljkhe-
clen met een molenaar die
^dankzij een oude wet de bouw
van panden, hoger dan zijn
"molen,.' kon tegenhouden.
Schiedams eerste station was
;"'dan ook een merkwaardig laag'
geval, want de molenaar had
'djerop toegezien, dat zelfs geen
vlaggemast ook maar een cen
timeter boven zijn molen uit-
^jewam.
Er zijn in de jaren daarna
,;nog veel plannen gemaakt om
de.trein dichter bij Schiedam
'~pn zijn beginnende Industrle-
gebied te'krijgen, maar die
;£zijn nooit gerealiseerd vanwe
ge de hemeltergende traag
heid van de Schiedamse be-
-siuurderen die nooit verder
..kwamen dan het eindeloos be-
discussiëren van de zoveelste
"Tnota. Het duurde tot de twin-
"tjigste eeuw. voor die spoorweg
"tiaar dc Maas er kwam. Hij
j'Uigt er nog steeds: om Spangen
-. 'heen en over het Marconiplein.
^Rotterdam heeft hem gereali-
seerd. -
Demoderne tijd was niette-
min'toch de stad blnnengetrok-
ken- en -dat werd geaccen
tueerd,: toen er een stoomtram
t'Twerd aangelegd tussen het
ifc centrumvan'Rotterdam en de
et Koemarkt. Dat was een be-
'U langrijkc gebeurtenis die.grote
,>,:jveranderingenbracht;>in. het
T'rr. VMSt&r. :%gi i
U<-v -É -
persoonlijk leven van veel
Schiedammers. Je kón nu snel
en gemakkelijk naar Rotter
dam komen. Het was bijvoor
beeld mogelijk daar te werken
er toch ln Schiedam tc wonen.
O 1 den duur stelde de stoom-
ti immaatschappij zelfs goed-
k ipe abonnementen beschik
baar voor de werklieden. De
stoomtram schiep net ,als de
trein een stuk vrijheid.
Hij schiep ook risico's. In
Nederland sterft het van de
oude stoomtramlijnen die in
de volksmond „Moordenaar"
genoemd werden en het is al
leen maar merkwaardig, dat
de Schiedamse lijn daar niet
bij hoort, want hij was levens
gevaarlijk. De locomotief had
een verkeerd zwaartepunt en
liep om de haverklap uit de
rails, de wagons met zich mee
sleurend. De vonken die uit de
oven onder de ke?.,;l spatten,
staken de bermen in brand. De
smerige rookwolken verknoei
den de kleding van de reizi
gers. Op een gegeven moment
werd het zo erg, dat de ge
meente Rotterdam de stoom
tram verbood om binnen de be
bouwde kom te komen. Verder
dan Delfshaven mocht hij niét.
De trouwe passagiers slaak
ten dan ook een zucht van ver
lichting toen de voorganger
van de RET besloot om de lijn
naar Schiedam te electrlfice-
ren. In 1908 kwam dat werk ge
reed en sindsdien hebben er
zonder onderbreking electrl-
sche trams op de Rotterdam-
sedljk gereden.
Inmiddels kende Schiedam
nóg een middel van openbaar
vervoer. Tussen het station en
Het Hoofd sukkelde een paar
detram. Erg veel gebruik werd
er niet van gemaakt, maar de
•voornaamste aandeelhouder
•van het lijntje, de Spoorwegen,
hield het in stand om twee re
denen: de treinreizigers kon
den gemakkelijk de binnenstad
bereiken én de paardetram
hield de concurrentie tegen.
Bij dc vergunning was bedon
gen, dat de rails nooit gekruisd
mochten worden door die van
een ander bedrijf en zo slaag
den de spoorwegen erin de
Rotterdamse tramwegmaat
schappij uit de buurt te hou
den. De paardetram immers
doorsneed Schiedam van het
uiterste noorden tot'het uiter
ste zuiden.
Het was trouwens toch een
merkwaardig bedrijf, die paar-
detrammaatschappij. De op
richter, meneer Vürtheim, was
rond 1900 met gejuich de ge
meente binnengehaald als de
visionaire zakenman die de
stad eindelijk zou opstoten in
de vaart der volkeren. Viir-
thelm ontvouwde een groots
openbaar vervoerplan, waar
van het paardetrammetje
slechts de eerste stap zou zijn.
Hij kwam in de gemeenteraad.
Hij werd als een soort redder
gevierd. Tot hij probeerde de
vreselijk deftigewethouder
Visser om te kopen. Toen wa3
het meteen gedaan met Vürt-
helms roem.
Van zijn geweldige plannen
kwam nooit iets. De Schiedam
se tram bleef beperkt tot dat
lijntje en die paar traag voort-
De risico's met de tram weren af en toe groot. Soms liep cv een uit de rails zoals hier jaren geleden aan de
Rottëfddnisedijk.AA. -tA* A v;~' w -/.'f' - *-fV Y.v:
sukkelende rijtuigen. BIJ de
laatste rit hield de tram voor
elk café'halt, zodat de conduc
teur binnen even kon vragen,
of er wellicht stamgasten mee
Wilden rijden. De paardetram
Is in 1917 opgeheven, omdat
als gevolg van de Eerste we
reldoorlog de haver te duur ge
worden was. De rails heeft er
nog jaren gelegen.
Van andere tramlijnen
kwam weinig, omdat de grote
maatschappijen geconfron
teerd werden met een nieuwe
concurrentie: de autobus. Klei
ne ondernemertjes begonnen
overal eigen lijnen, waarbij zij
met hun prijs onder die van de
tram gingen zitten. Zo opende
meneer Van den Ende een bus
verbinding tussen het Rubens
plein en de binnenstad van
Rotterdam. Op de Vlaardln-
gerdljk hielden de busjes van
concurrerende Vlaardingse on
dernemingen EVAG en VAVO
races om hét eerst bij de op-
stappunten te zijn.
Het publiek profiteerde van
deze anarchie en de felle on
derlinge concurrentie, maar de
gemiddelde vaderlandse be
stuurder met zijn regelzucht
was een en ander een doorn in
het oog. De term „wilde bus
sen" werd uitgevonden en de
grote tram- en spoorwegmaat
schappijen voerden politieke
actie om het openbaar vervoer
aan een vergunningenstelsel tè
binden. In Schiedam maakte
de sociaaldemocratische wet
houder Piet de Bruin zich
sterk voor dit plan en toen hij
later gedeputeerde van Zuid-
Holland was geworden deed
hij er nog een schepje bovenop.
Zo werden de wilde bussen
eenvoudigweg verboden. De
exploitanten moesten maar
zien met het toerisme wat te
verdienen. De grote maat
schappijen kregen het mono
polie. Schiedam en Vlaardln-
gen werden toegewezen aan de
RET die haar gele bussen In
zette op ongeveer dezelfde rou
tes als door de „wilde" voor
gangers werden gereden. Dat
net is pas aan het eind van de
jaren zestig overhoop gehaald.
De RET heeft altijd gevon
den, dat de gemeente Schie
dam een bijdrage moest leve
ren aan de exploitatiekosten.
Dat hebben ze óp het Stadhuis
consequent geweigerd. De
RET krijgt subsidie van het
rijk om ook bij ons voor open
baar vervoer te zorgen, zo re
deneerde B en W. Dus wanneer
er geld uit de gemeentekas bij
komt, dan Is het dubbelop. Het
gevolg was wel, dat de RET
nooit meer dan minimaal aan
die vervoersplicht heeft willen
voldoen.' Schiedam werd opge
zadeld met oud materiaal en
minder frequente verbindin
gen dan in Rotterdam. Althans
dat constateren boze burgers
die in de regen staan te wach-
ten op een bus die niet komt.
Erg' gemakkelijk heeft de
RET. het trouwens nooit gehad
met Schiedam. Een plan om de
metro dwars door de binnen
stad dóór te trekken naar
Vlaardlngen werd door de ge
meenteraad r,tegengehouden.
De Vlaardingers op hun beurt
wezen de tram'die de RET als
alternatief voorstelde, van dc
hand: een metro of niets. Het
werd niets. Vandaar, dat dc
nieuwe sneltram niet verder
rijdt dan Woudhoek Noord. En
het Rotterdamse metronet zijn
definitieve eindstation vindt op
het Marconiplein.
SCHIEDAM Op de kruisin
gen met de 's-Gravelandseweg
(Plein *40-'45) en de Nieuwe
Damlaan heeft het verkeer op
de Burg. van Haarenlaan vanaf
eind deze maand niet meer
automatisch voorrang. De Van
Haarenlaan verliest dan zijn
status van voorrangsweg, wat
op deze twee kruispunten
merkbaar zal zijn. Wanneer de
verkeerslichten niet werken,
heeft hét verkeer dat van
rechts komt, voorrang. Op de
overige kruispunten in de Van
Haarenlaan wordtde voorrang
niet gewijzigd. -
Ook elders in de stad gaan
voorrangsmaatregelen op de
helling. „Teneinde de duidelijk
heid voor de weggebruiker te
bevorderen", aldus een publi
catie van Gemeentewerken. Op
de kruising Churchillweg-Mo-
zartlaan-Zwatuwlaan-Bachpjein
krijgt het verkeer op de route
Chürchillweg-Mozartlaan voor-*
rang. Voorts wordt het moge
lijk gemaakt om vanaf Chur-
chilfweg en Zwaluwlaan het v
Bachplein richting postkantoor*
op te rijden. Het autoverkeer,
dat vanaf Bachplein linksaf wil f
slaan, mag deze manoeuvre
niet meer maken.
Verder worden de Nieuwe
Damlaan tussen Burg. van
Haarenlaan en Churchillweg,
Churchillweg, Hargalaan en
Mozart laan tussen Churchill-
weg en Eduard van Beinum-' •-
laan voorrangswegen. Alle wij
zigingen zullen in het begin
worden aangegeven met de
borden „Let op. Voorrang ge
wijzigd." Te zijner tijd gaat Ge
meentewerken de voorrangs
maatregelen In het zuidelijk
stadsdeel overhoop gooien.
SCHIEDAM t In. verband met
de doortrekking van tramlijn 1
naar Woudhoek heeft de RET
een folder uitgebracht, waarin
alle veranderingen in het tram-
en busnet uiteengezet worden.
Het betreft de tramlijnen 1, 4,
6 en 8 en de buslijnen, 52, 53
en 58.' -
De folder Is vanaf .13 augus
tus verkrijgbaar bij de RET-
kaartverkooppunten en in een
infobüs, die op 13,15, 23 en
27 augustus naar Schiedam
komt: In de bus Is tevens een
expositie ingericht over de
aanleg van tramlijn 1 en de
verbouwing van NS-station
Nieuwland. - - - 1
Dé bus staat op 13 augustus
bij de markt in Groenoord
(10—12 Uur), 15 augustus op
de Grote Markt (10—16 uur);
23 augustus idem en op 27 A
augustus weer in Groenoord.
Telefonische Inlichtingen wor-
den dagelijks van 7 tot 23 en
op zaterdag en zondag van'11
tot 22 uur verstrekt vla tel.
546890. v
De nieuwe tramlijn wordt op
donderdag 5 september in ge
bruik gesteld. Op 7 september
wordt dat-feestelijk gevierd.
SCHIEDAM Tijdens een
routinecontrole in Vlaardlngen
is de Vlaardingse politie op een
In Schiedam gestolen brom
fiets gestuit. Berijder was da
16-jarlge Schiedammer G. P.
De Jongen en bromfiets zijn
voor nader onderzoek aan de
politie Schiedam overgedra
gen.
KAATSHEUVEL, ROTTERDAM
De Rotterdamse wethouder
Rles Jansen (sport, recreatie,
jeugdzaken), oud-wereldkam
pioene body-building Erica
Mes, zangeres Joke Buys, de
acteurs Hans Boskamp en Ri-
cardo Sibelo en de televisie-
presentatoren Ellen Brusse en
Fred Oster vormen samen de
Rotterdamse ploeg, die op za
terdag 10 en zondag 11 augus
tus deelneemt aan AVRO's
Sterrenslag.
„Rotterdam" neèmt hei dan
op tegen de teams van Dren
the en Noord-Holland, waarvan
„sterren" als Jan Roelof Kruit
hof, Relus ter Beek, Alexander
Curly, Roderick Bouman, Mar
griet Zeegers, Leonie Sazias,
Herma Vos, Uf Blokker, Frede-
rik de Groot en Frlts Bom deel
uitmaken.
In het „Sterrenslag-stadion",
speciaal aangelegd in het
sprookjes- en pretpark De Ef-
teling bij Kaatsheuvel (N.Br.)
komen zij tegen elkaar uit op
de onderdelen estafette zwem
men, cross country, roel-fiet-
sen, stormbaan en touwtrek
ken. De Sterrenslag tussen
Rotterdam, Drenthe en Noord-
Holland is op maandagavond
12 augustus samengevat en
van commentaar voorzien door
André van Duin uit Rotterdam
op de televisie te zien.
ROTTERDAM Hei Landelijk
Overleg Stadsverwarming Af
nemers In Nederland (LOSAN)
zal op zaterdag 5 oktober in
buurthuis Oriënt aan de Kobe-
hof In Rotterdam Oosterfiank
vergaderen. Deze Jonge orga
nisatie, die nog geen half jaar
geleden is opgericht, vergadert
op roulerende locaties. De be-
wonersvéreniglng Oosterflank
had in haar jaarbudget van
ruim twintigduizend gulden
geen rekening gehouden met
de onverwachte, extra uitgave
voor de vergadering. Vandaar.^
dat de deelgemeente Prins
Alexander eenmalig 750 gul
den subsidie aan de organisa
tie heeft verleend.
LOSAN is destijds opgericht
om te praten over de proble
men van stadsverwarming.