Bouwbedrijf investeert 30 min
in bedrijvencomplex Schiedam
Julianakerk aan de heidenen overgeleverd
I
Het Vrije Volk SCHIEDAM
inde
Severini
m
W&m
Try out Dansgroep
4
PAGINA 12
ws
ZATERDAG 7 JANUAR11989
Lokatie: tussen NS-station Rotterdam-West en Rijksweg A20. Bouw start in april
Door Rein Wolters
AMSTELVEEN/SCHIEDAM
Bouwbedrijf Kantorenhuis BV uit
Amstelveen heeft overeenstem
ming bereikt met de gemeente
'Schiedam over de bouw van een
groot bedrijvencomplex, dat zal
verrijzen tussen het NS-station
^Rotterdam-West en de Rijksweg
A20. Met de bouw van het com
plex, dat overwegend uit kantoren
zal bestaan, is naar schatting tus
sen de dertig en veertig miljoen
gulden gemoeid.
Maandagmiddag zullen beide
partijen de plannen presenteren in
het Novotel in Schiedam. Het
bouwontwerp voorziet in drie to
renflats met parkeergarages, die
zijn ontworpen door architecten
bureau E. G. M. uit Dordrecht, het
zelfde bureau dat het World Trade
,,Center in Rotterdam heeft ontwik
keld.
r Directeur A. N. M. Laarhoven
van Kantorenhuis denkt onder de
rook van Rotterdam goede zaken
jte kunnen doen, ondanks de grote
leegstand van kantoorruimte in de
^Maasstad. „De vierkante meter
.'prijs in Rotterdam is een stuk ho
ger dan waarvoor wij kantoor-
ruimte verhuren. Ik denk dat ons
complex in Schiedam juist een uit
stekend alternatief is voor bedrij- g
r,ven uit Rotterdam. Onze huurprijs
is vastgesteld op rond de 200 gul
den per vierkante meter per jaar.
Dat is altijd nog tien gulden goed-
koper dat het goedkoopste kanto- g
renproject in Rotterdam. Boven- g
dien hebben wij een ander voor-
deel: onze kwaliteit is beter dan
van wie ook," stelt hij.
Laarhoven zegt voor Schiedam
te hebben gekozen, omdat de Bran-
dersstad bijzonder centraal ligt.
„Een prima lokatie. Alle belangrij
ke wegen liggen in de nabijheid,
evenals het NS-station. Schiedam
neemt een belangrijke plaats in in
het Rijnmondgebied en dat zal al
leen nog maar toenemen als straks
de Beneluxtunnel en de Van Brie-
nenoordbrug zijn verbreed."
Kantorenhuis BV is een snel
groeiende onderneming. Laarho-
ven verklaart zijn spcces, door on
der meer de.keuze, .voor de ver-
Ne~
'eïfA
'■l
fl
ft
f
Het kantoren
complex zoals
dat voor onge
veer veertig
miljoen gul
den binnen
vier jaar zal
zyn gereali
seerd aan de
noordkant
van het NS-
station West.
De eerste paal
voor de meest
linkse flat
gaat in april
de grond in.
Inzet: direc
teur A. N. M.
Laarhoven
voor het Kan
torenhuis in
Amstelveen.
derland heeft 80 percent van de
kantoren een bezetting van bene
den de tien personeelsleden. Dat
betekent dat je met tien mensen
kunt volstaan met een ruimte van
ten hoogste 250 vierkante meter.
Wanneer je de advertentieborden
bij een stad als Rotterdam leest,
dan zie dat de meeste te huur
staande kantoorruimten groter zijn
dan driehonderd vierkante nieter.
Aan een bedrijf dat voldoende
heeft aan honderd vierkante me
ter, raak je dat niet kwijt. Veel te
veel makelaars gokken op bedrij
ven met meer dan den personeels
leden. Daarmee ^isj/de['fgfpt^;.ïeeg-
stand van kantoorruimte in een
grote stad als Rotterdam ver
klaard," licht hij zijn bedrijfsfilo
sofie toe.
ledereen
Hoewel Laarhoven verklaart te
bouwen voor kleine kantoorbedrij-
ven, versmaadt hij de grotere niet.
„In ons ontwerp is plaats voor ie
dereen. Binnen het bouwplan is
rekening gehouden met de moge
lijkheid om iedere, negentig centi-
meter scheidingswanden te kun-
j nen^plaajsen^OpjelkeiV^jdieping js
rthet inmgeïyk fapart itoegankeiijke
kantoren van iedere gewenste af
meting te realiseren. De kantoren
houden hun eigen ingang, gardero
be en toilet. Centraal binnen onze
gebouwen zijn de liften, trappen
huizen en natuurlijk de hoofdin
gang van het gebouw."
Ruim twee jaar geleden is Kan
torenhuis BV de onderhandelingen
met de gemeente Schiedam aange
gaan. „Burgemeester Scheeres
heeft zich in de besprekingen
steeds positief, maar strikt zakelijk
opgesteld. Hij is een man met wie
het goed zaken doen is. Mede dópr
^jn.,inbreng is het zo voorspqëaig
,tóu resultaat gekomen," compli
menteert directeur Laarhoven.
Binnen enkele weken hoopt
Kantorenhuis NV de contracten
met een aantal huurders rond te
hebben. Wanneer de handtekenin
gen zijn gezet, gaat de eerste paal
omstreeks april de grond in voor
de bouw van de eerste torenflat.
Hoewel directeur Laarhoven geen
namen wil noemen, is het vrijwel
zeker dat enkele bekende Rotter
damse bedrijven naar Schiedam
zullen verhuizen. Als de prognoses
juist zijn, dan wordt over vier jaar
de laatste hand'gelegd* aan de der
de en laatste torenflat.
Kantorenhuis NV»-is van'oor-
sprong een bedrijf dat scholen en
sporthallen bouwde. Directeur
Laarhoven: „Daar kwam een jaar
of tien terug de klad in. Ons be
drijf schakelde daarom over op de
bouw van bijzondere kantoorpan
den en -complexen. Gezien het suc
ces mogen we tevreden zijn." Kan
torenhuis heeft intussen panden
gebouwd in Venlo, Apeldoorn,
Houten, Arnhem, Amstelveen en
Leiden. Behalve met eigen project
beleggingen houdt het bedrijf zich
ook bezig met opdrachten van der
den.
Het Kantorenhuis Schiedam, zo
als het project officieel heet, gaat
bestaan uit drie afzonderlijke kan
toorgebouwen met in totaal 14.500
vierkante meter vloeroppervlak.
Ln drie afzonderlijke fasen wordt
het complex gebouwd. Het eerste
gebouw bestaat uit tien verdiepin
gen en omvat circa 5500 vierkante
meter. Daarna volgen er nog twee
gebouwen, één van respectievelijk
negen verdiepingen en ongeveer
4850 vierkante meter en één van
acht bouwlagen en zo'n 4200 vier
kante meter. In totaal zijn er vier
honderd parkeerplaatsen op eigen
terrein geprojecteerd. Aangren
zend zijn er nog veel openbare par
keerplaatsen.
Directeur Laarhoven: „Een
Kantorenhuis is een zorgvuldig af
gewogen concept van individuele
en gezamenlijke voorzieningen.
Voor representatieve- of recreatie
ve doeleinden hebben de gebrui
kers van de bovenste twee verdie
pingen de beschikking over een
dakterras. Binnen het complex
zijn vergaande maatregelen geno
men voor automatiseringen van
systemen van „nu ten, in.,;de toe
komst.!'
SCHIEDAM De Rotter
damse Dansgroep verzorgt op
vrijdag 13 januari een try out
in het Passage Theater. De drie
choreografieën zijn: 'Event Ho-
rizon' {Randy Warshaw),
'Muddie' (Shusaka Takeuchi) en
'Moonlight' (Ton Simons). Aan
vang 20.15 uur. Toegang vijf
tien gulden.
Anton Geesink
Band in De Tender
SCHIEDAM De Anton
Geesink Band treedt op donder
dag 12 januari op in het thea
tercafé De Tender in het Passa
ge Theater. Aanvang 21.30 uur
en gratis toegang. De groep
brengt een swingende combina
tie van rock roll en rytm
blues.
Schminkfe$tl|n
in Teerstoof
SCHIEDAM Clowns en
boeienkoning Houdini komen
op zaterdag 14 januari langs in
theater De Teerstoof bij het
schminkfestijn van Zaprarap.
Houdini beeft al een zware
loopbaan achter de rug met
hoogte- en dieptepunten. Gezien
de risico's van zijn vak heeft
hij nogal wat moeite om ge
schikte assistenten te vinden.
Dus zoekt hij vrijwilligers in
het publiek. Aanvang 14.00
uur. Toegang 3,75 gulden.
Door Han van der Horst
SCHIEDAM Voor gerefor
meerd Schiedam bood 1988 een
treurig uiteinde. Waar eens de
trotse Julianakerk zich verhief,
rest nu slechts een treurige puin
hoop. Waar ooit het onversneden
woord Gods werd gepredikt, ver
rijst straks een bolwerk van we
reldgelijkvormigheid. Want er
komen luxe-appartementen, be
stemd voor het soort mensen, te
gen wie de gereformeerde kerk
eigenlijk is opgericht.
Met de afbraak van dit bede
huis is het laatste traditioneel
stukje Gereformeerd Schiedam
met de grond gelijk gemaakt.
Een dikke honderd jaar gele
den waren de meeste Schiedamse
'hervormden niet erg tevreden
"met wat in de Grote Kerk ge
preekt werd. Daar stonden name-
lijk vrijzinnige dominees die
paar hun zin een veel te weinig
letterlijke interrelatie van de
-'bijbel gaven. Toch bleven zij ge
handhaafd, omdat in die tijd de
rijken in de kerk letterlijk en fi
guurlijk de dienst uitmaakten.
Dat leidde tot steeds meer verzet
ën de Nederlands Hervormde
Kerk is zowat de eerste Neder
landse organisatie die echt gede
mocratiseerd werd. In Schiedam
moesten als'gevolg daarvan alle
vrijzinnige dominees op een na
plaats maken voor orthodoxe col
lega's.
Die ene was Francois Ha-
verschmidt, landelijk beroemd
onder zijn dichtersnaam Piet
'Paaltjes. Haverschmidt sloot zich
aan bij de Nederlandse Protest
antenbond, een soort onderver
eniging van de Hervormde Kerk,
die in Schiedam tot op de huidi-
'ge dag een eigen kerkgebouw
heeft op de hoek van de West-
1 vest en de Walvisstraat. Het
ademt nog steeds 'een uiterst def
tige sfeer, ook al voelen sinds
jaar en dag gelovige socialisten
zich juist in die kleine gemeente
op hun gemak.
Fusie
In 1885 maakte de dominee-
journalist Abraham Kuyper zich
met zijn orthodoxe aanhangers
los van de Hervormde Kerk, om
dat die ondanks de democratise
ring niet rechtzinnig genoeg was.
Kuyper stichtte een eigen dole
rende kerk, die later fuseerde
met een andere afscheidingsbe
weging uit de Hervormde kerk
die al vijftig jaar op eigen benen
stond. Dat werd de Gereformeer
de Kerk.
Archieftekening van de eens zo trotse Julianakerk: op de puinho
pen worden luxe-appartementen gebouwd.
De Schiedamse gereformeer
den gingen ter kerke op twee
plekken: het bedehuis van hun
fusiegenoten aan de Lange
Nieuwstraat (nog steeds een
kerk, maar nu van de zo onge
veer strengste soort protestanten
die Nederland kent) en in een
nieuw gebouw aan de Rotter-
damsedijk, dat een paar jaar ge
leden is afgebroken en waar in
middels ook huizen zijn ge
bouwd.
Vooral dat nieuwe gebouw
vertelde veel over de mentaliteit
van de gereformeerden. Van bui
ten maakte het een zeer eenvou
dige indruk, al was het alleen
maar omdat het benedendijks
stond en een weinig indrukwek
kende voorgevel had. Daarop
prijkte een verwijzing naar de
bijbel, maar niet het bedoelde
vers zelf. Dat kenden de gelovi
gen kenden wel uit hun hoofd.
Binnen trof de verbaasde bezoe
ker een enorme ruimte aan.
Want de gereformeerden hielden
niet van uiterlijke opschik, maar
je moest ze niet onderschatten.
Toch had Abraham Kuyper
maar een beperkt aantal her
vormden meegekregen. De gere
formeerden maakten nooit meer
uit dan een percent of zeven van-
de bevolking. Maar ze waren wel
actief. Gereformeerden namen
net als de eerste socialisten in
die tijd geen genoegen met de sa
menleving, zoals die toen was. Ze
stonden een maatschappij voor,
waar het Woord Gods richtsnoer
was van alle handelen en ze ge
bruikten elk wettig middel om
dat.doel te bereiken. Bij gebrek
aan de macht van het getal
moest het ideaal maar verwezen
lijkt worden via kwaliteit.
Gereformeerden moesten veel
lezen en studeren. Talentvolle
dominees en strenge ouderlingen
zorgden er wel voor, dat de gods
dienstplichten uiterst serieus
werden genomen. Een goede ge
reformeerde nam het geloof niet
alleen ernstig, maar kon het ook
welsprekend in woord en ge
schrift verdedigen. Dat leerde je
op de Christelijke Jongemannen
Vereniging, waar het debat
met de bijbel open op tafel
hoog in aanzien stond. De gere
formeerden hadden in Schiedam
dan ook een onevenredig grote
invloed."Zij leverden in de eerste
helft van deze eeuw bijvoorbeeld
de twee legendarische wethou
ders Goslinga en Boddeüs, waar
Piet de Bruin, hun socialistische
collega, maar met moeite tegenop
kon.
Dezelfde vijand
Er bestond trouwens wel een
onderhuidse waardering voor el
kaar. De socialisten en de gere
formeerden hadden iets gemeen.
Het waren allebei bewegingen
van kleyne luyden term van
Kuyper tegen de rijken en de
grote hanzen die zich van God
noch gebod iets aantrokken. Ze
hadden een beetje dezelfde vij
and. Alleen wilden ze verschil
lende dingen. De socialisten
vochten voor rechtvaardigheid,
de gereforméerden voor bijbelse
gerechtigheid, maar bij die bij
belse gerechtigheid hoorde, dat
het gezag van God kwam. Ze
kreeg dan ook heel rechtse trek
ken, vooral toen Kuypers opvol
ger, de oliebaron Colijn, het met
zijn bezuinigingspolitiek voor het
zeggen kreeg.
In die kale crisisjaren lever
den de gereformeerden hun laat
ste grote prestatie: ze bouwden
de fraaie Julianakerk. Die doet
een beetje aan Colijn denken,
want het is wel een gereformeer
de kerk, maar in tegenstelling tot
het vollme gebouw op de Rotter-
damsedijk zat in de architectuur
net zoveel deftigheid als in de
villa's erom heen. Waren de ge
reformeerden zelf groots gewor
den? Nee, ze hadden zich genes
teld midden in Schiedams duur
ste en meest vrijzinnige wijk.
Die kreeg een lesje. De gerefor
meerden bleven zichzelf tot op
de huidige dag. Dat merk je, als
je het gelovige volk op ziet trek
ken naar hun na-oorlogse kerk
op de Honnerlage Gretelaan, of
als je de tongval hoort van hun
predikanten.
Maar hoe dan ook: ze hebben
een stuk grond en een vertrouwd
gebouw prijs gegeven aan de gro
te heren en de rijken. De schrift
is duidelijk: eerder zal een ka
msol gaan door het oog van de
naald dan dat een rijke het rijk
der hemelen binnentreedt. De
Julianakerk is aan de heidenen
overgeleverd. Je kunt daar lang
of kort over praten. Het blijft
een nederlaag.
SCHIEDAM In de boekuit-
stallingen van alle filialen van de
Openbare Bibliotheek wordt dit
jaar extra aandacht besteed aan de
verschillende roman-genres. Deze
maand staat de streekroman cen
traal. Het zijn gezellige en plezieri
ge verhalen over het leven op het
platte land.
In de maand mei staan de de
tectives, spionage- en avonturenro
mans centraal. Dit deel van de
presentatie wordt landelijk onder
steund door de stichting CPNB
(Collectieve Propaganda van het
Nederlandse Boek). Tijdens de va
kantiemaand juli staan de humo
ristische romans in het middel
punt van de belangstelling. Okto
ber is de science-fiction maand en
november staat in het teken van
de oorlogsromans.
December, ten slotte, biedt dik
ke leesstof aan in historische ro
mans. Bij elke boekuitstalling zijn
gratis folders beschikbaar, waarin
in het kort iets wordt beschreven
over het genre en waarin een lijst
je schrijvers en hun werk als lees-
tip staat opgenomen.
Heemtuïn zoekt
nieuwe gidsen
SCHIEDAM De werkgroep
Heemtuin zoekt voor de tuin in
het Prinses Beatrixpark nieuwe
vrijwilligers. Het gaat hierbij om
mensen die rondleidingen willen
geven, hierbij willen assisteren of
willen helpen bij de voorbereidin
gen.
In de werkgroep zijn natuurver-
enigingen vertegenwoordigd, zoals
het Instituut voor Natuurbescher
mingseducatie (IVN), de Koninklij
ke Nederlandse Natuurhistorische
Vereniging (KNNV) en de Neder
landse Jeugdbond voor Natuurstu
die (NJN). Uiteraard zitten,er ook
mensen in die geïnteresseerd zijn
in de natuur, en niet gebonden zijn
aan een vereniging.
Er bestaat steeds meer belang
stelling voöf1 dè maantfeTijkse wan
delingen doordeHeemtuin'van
het Prinses Beatrixpark. Vijftig tot
zeventig deelnemers is geen uit
zondering. De afdeling plantsoe
nen begon in het vooijaar van
1988 met het organiseren van ex
cursies. In de heemtuin wordt een
beeld gegeven van de natuur zoals
die in de omgeving voorkomt.
Zo zijn er in de tuin een terp,
dijk, sloten, kleiput, plas met moe
rasgebiedje, griend, hooilandjes,
graanakker, houtwallen en vogel
bosjes. In dit stukje landschap ko
men tevens planten voor die in
middels zeldzaam zijn.
n museum Boymans-van
Beuningen is een tentoon
stelling te zien van Rem-
brandts die sinds kort geen
Rembrandts meer zijn en dat
ook nooit zijn geweest, maar het
werk van leerlingen en volgelin
gen van de meester. Een boei
end gegeven, dat eens te meer
de vraag oproept waar het in de
kunst om gaat, om de naam of
om het werk.
Je ziet dat vaak in een museum:
men kijkt eerst naar het titel-
kaartje naast een kunstwerk, al
vorens zich aan kijkgenot over
te geven, want voor je het weet
sta je iets te bewonderen dat
geen naam mag hebben, althans
iets dat niet het keurmerk van
de topkunst draagt.
Duizenden museumbezoekers
hebben jarenlang naar Rem
brandts gekeken zonder te we
ten dat het geen Rembrandts
waren. Er staat Rembrandt op,
dus zal het een Rembrandt zijn.
Kunsthandelaren hebben de
kunstverzamelaars een poot uit
gedraaid en museumdirecteuren
en conservators een oor aan ge
naaid. Kijken, goed kijken naar
kunst is misschien wel moeilij
ker dan kunst maken.
De kunstminnaar beoordeelt een
kunstwerk naar zijn intrinsieke
waarde, dus wat het is of voor
stelt, de kunsthandelaar en
meestal ook de verzamelaar
naar wat de investering waard
is. Maar er zijn ook lieden bij
wie de liefde voor de kunst en
een goede handelsgeest in een
ziel verkeren. Zo vertelde een
vriend, die ik hier K. zal noe
men, mij het volgende verhaal:
K. had in een arme periode nog
een paar knaken om het week
einde door te komen. Daarom
ging hij op zaterdagochtend
naar de markt om een krop sla
en een makreel te kopen. Op de
rommelmarkt viel zijn oog op
een schilderij, waarvan hij
dacht dat het een Vroege Jan
Cremer was. Maar dat was niet
zo. Terwijl K. het schilderij be
keek, vroeg de koopman of hij
in kunst was geïnteresseerd. In
dat geval had hij nog iets in zijn
bestelwagen liggen.
De koopman haalde een map te
voorschijn, waarin tekeningen,
etsen en litho's van bekende
kunstenaars zaten. Ze waren bij
elkaar wel de zeshonderd gulden
waard die de koopman er voor
vroeg. Maar K. had dus geen zes
honderd gulden. Hij bladerde de
map door en zag een prachtige
litho van de Italiaanse futurist
Severini, die was alleen al het
tienvoudige van de hele map
waard. Maar de koopman wilde
alles of niets verkopen. Het was
voor K. niet een kwestie van ko
pen of een lege maag, of een
paar dagen bij vrienden eten,
hij had gewoon niks te makken,
behalve een krop sla en een ma
kreel.
Toen hij die had gekocht liep hij
nog eens langs de koopman. „Zo
ben je daar alweer," zei deze.
„Ja," zei K„ „ik zou toch wel
graag die ene litho kopen."
„Hoezo?", vroeg de koopman nu
argwanend. „Nou, gewoon, om
dat een vriend van my die ge
maakt heeft," viel het K. in te
zeggen, want het is veiliger om
slapende honden wakker te ma
ken dan marktkooplui. „Geef er
dan maar veertig piek voor", zei
de koopman.
„Ik moet er toch nog even over
nadenken," zei K. Hij liep naar
een telefooncel en belde met het
kwartje dat de visboer hem met
een vette hand van zijn knaak
had teruggegeven een paar
vrienden die hem misschien
veertig gulden konden lenen.
Dat lukte ten slotte. Hij het geld
opgehaald en als een haas terug
naar de koopman. Zo kwam hij
in het bezit van een originele li
tho van Severini (1883-1966),
die hij ingelijst in zijn kamer
hing tegenover een schilderij
van Bart van der Leek, dat hij
ook al voor weinig op de rom
melmarkt had gescoord.
Maar nu komt de clou van het
verhaal. Enige tijd later komt er
iemand bij K. op bezoek en die
zegt, zittend met zijn rug naar
de Severini: „Goh, hoe kom je
aan die Van der Leek?" Waarna
hij een verhaal begint te vertel
len over een vriend van hem die
op de rommelmarkt een map
ziet liggen met tekeningen, etsen
en litho's van bekende kunste
naars, waarbij een echte, origi
nele Severini zat. De koopman
vroeg zeshonderd gulden, maar
zijn vriend had dat bedrag niet
op zak, hij spoedde zich naar
een café en belde daar vrienden
om te vragen of ze hem het geld
konden lenen.
Eindelijk kon hij de koopman
gelukkig maken, en hij dacht
ook zichzelf, maar toen hij thuis
de koordjes van de map had los
gemaakt en de kunstwerken
doornam, bleek die Severini er
niet meer bij te zitten.
„Ik heb maar niet verteld waar
die wel hangt," zei K. „En ik
heb ook niet gevraagd wie de
ongelukkige is, maar ik kom
vast nog wel eens iemand tegen
die me een verhaal vertelt over
een map van de rommelmarkt
waaruit op wonderbaarlijke wij
ze een litho verdwenen is."
Rien Vroegindewey
K
sAf'v'
y.
'v?
'WW 5
t,
'-"Z k
iïf
mu»/.
Wlrnm
is\f\ r»n f r" f "V -c/
u
vil
iv) ill iIJ'J ibbD iliJUi.,! ib AU ij
rof jr*in «mi i'Mfïc.ni 'ud »m jnni n'WBJU n «of nbD jpjyfi
ibr> f
.uuMwJi Ju JiUlcw»
